Zagrożenia naturalne – powodzie

R1HF4KuXfmtLJ

Zdjęcie przedstawia zalaną ulicę miasta. Po lewej stronie widać ciąg kamienic, którym woda sięga do połowy wysokości lub zakrywa całość okien pierwszej kondygnacji. Przy jednej z kamienic stoją dwie łodzie w jednej z nich znajdują się trzy osoby, w drugiej dwie. Zwrócone są w stronę osób wyglądających przez okno na pierwszym piętrze kamienicy. Na pierwszym planie widać zatopione częściowo słupy sygnalizacji świetlnej. Na dalszym planie widać kolejne kamienice i zalewającą je wodę.

W celu zrozumienia tej lekcji zastanów się, przypomnij sobie z innych lekcji lub sprawdź w dostępnych Ci opracowaniach, jakie są najczęstsze przyczyny powodzi. W szczególności uwzględnij obszar naszego państwa. Spróbuj odpowiedzieć na pytanie, czy wynikają one tylko z działania sił natury, czy może bywają też efektami zaniedbań ludzi. Z drugiej strony, czy znasz jakieś sposoby, być może z własnego otoczenia, ochrony przed zagrożeniami powodziowymi?

1. Powódź – przyczyny i rodzaje

Zgodnie z definicją zamieszczoną w ustawie Prawo wodne, powódź to czasowe pokrycie przez wodę terenu, który w normalnych warunkach nie jest nią pokryty. Powstaje na skutek wezbrania wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, powodując zagrożenie życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej.
Typowe przyczyny powodzi oraz jej rodzaje prezentuje poniższa aplikacja.

R13lD8lRfz4r3

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PGLPaDdab

Aplikacja to diagram składający się z 7 piktogramów, które tworzą okrąg. Centralne miejsce zajmuje piktogram białego domu. Dom zanurzony jest w wodzie sięgającej do parapetu okna, którą symbolizują dwie fale. Dom przechylony w lewo. Nad spadzistym dachem z kominem trzy krople wody.

Piktogram nr 1 przedstawia chmurę z kroplami wody poniżej, zawiera następującą informację oraz zdjęcie z lewej strony:
Powódź opadowa 
Wśród najczęstszych przyczyn powodzi wymienia się intensywne opady deszczu. Zjawisko to występuje zazwyczaj w okresie letnim, a jego zasięg i przebieg są w dużej mierze uzależnione od charakteru opadów (np. ich długości i intensywności).
Zdjęcie: Widok z lotu ptaka przedstawia obszar dotknięty powodzią. Znaczna część terenu znajduje się pod wodą. Górna i lewa część zdjęcia to zalane tereny. Po prawej wyżej położona część, na której znajdują się zabudowania.

Piktogram 2 to dwa szczyty gór w kształcie trójkątów. Nad lewym szczytem znajduje się słońce, zaś nad prawym termometr. Zawiera następującą informację oraz zdjęcie z lewej strony:
Powódź roztopowa
Roztopy są przyczyną powodzi, która pojawia się głównie wiosną, gdyż to właśnie w tym czasie następuje najczęściej gwałtowne topnienie pokrywy śnieżnej, na ogół potęgowane nagłym ociepleniem i opadami deszczu. Zasięg tej powodzi jest stosunkowo duży, a jej przebieg determinowany jest przez grubość pokrywy śnieżnej oraz ogólne warunki meteorologiczne panujące podczas topnienia śniegu.
Zdjęcie przedstawia powódź terenów polnych. Dolna część to pola niemal w całości pokryte wodą. Na horyzoncie linia drzew bez liści. Niebo bezchmurne.

Piktogram nr 3 to kręta rzeka prowadzącą w głąb ilustracji, zawiera następującą informację oraz zdjęcie z lewej strony:
Powódź zatorowa
Zatory występują w trakcie zimy. Przyczyną takiej powodzi jest powstawanie zatorów lodowych, które albo zmniejszają przepustowość koryta rzeki, albo blokują przekrój koryta rzeki.
Zdjęcie przedstawia podniesiony poziom rzeki w mieście. Woda sięga znacznie ponad brzeg, po prawej stronie znajduje się most, po którym poruszają się pojazdy. Na horyzoncie znajduje się szeroki wierzowiec.

Piktogram nr 4 przedstawia latarnię morską. Zawiera następującą informację oraz zdjęcie z lewej strony:
Powódź sztormowa
Powódź ta charakteryzuje obszary nadbrzeżne. Wywołują ją silne wiatry (7 – 8 w skali Beauforta) wiejące od zbiornika wodnego (najczęściej morza, ale także jeziora) w kierunku lądu. Z tego też względu ma ona stosunkowo niewielki zasięg. Z uwagi na silne wiatry cofnięta woda morska może wlać się do wód śródlądowych (ujścia rzeki) i spowodować również jej wylanie.
Zdjęcie przedstawia sztorm przy nadbrzeżnym miasteczku. Spienione fale uderzają o brzeg. Fale sztormowe znajdujące się w środkowym planie zdjęcia sięgają kilku metrów. Niebo jest w pełni zachmurzone.

Piktogram nr 5 przedstawia błyskawicę, która uderza w most i dzieli go na dwie części. Zawiera następującą informację oraz zdjęcie z lewej strony:
Uszkodzenia obiektów hydrotechnicznych
Niewłaściwa eksploatacja takich obiektów może skutkować awariami i uszkodzeniami, które z kolei mogą spowodować powódź o niemałym zasięgu.
Czarno‑białe zdjęcie przedstawia wyłom w tamie. Środkowa część tamy została całkowicie zniszczona, przez wyłom wylewa się woda.

Piktogram nr 6 to postać stojąca przodem do obserwatora, którą przekreślono czerwonym znakiem „iks”. Zawiera następującą informację oraz zdjęcie z lewej strony: 
Ludzka nieodpowiedzialność
Przyczyną takiej katastrofy jak powódź, bywa ludzka nieodpowiedzialność, przejawiająca się choćby zabudowywaniem terenów będących pierwotnie polderami lub leżącymi w bezpośrednim sąsiedztwie rzek. W Polsce nie powinno się budować na terenach zalewowych, ponieważ groźne powodzie zdarzają się nawet co kilka lat, a straty materialne nimi wywołane są coraz większe.
Zdjęcie przedstawia powódź w mieście z lotu ptaka. Przez środek miasta płynie rzeka, pokryła znaczną część budynków znajdujących się blisko brzegu. Domy zostały całkowicie przykryte przez wodę.

Piktogram nr 7 przedstawia dwie rzek obok siebie. Rzeka po lewej stronie jest kręta i przekreślona czerwonym znakiem „iks”. Rzeka po prawej stronie jest  prosta i bez przekreślenia. Zawiera następującą informację oraz zdjęcie z lewej strony:
Nieprzemyślana zmiana biegu rzeki lub nadmierna regulacja rzek
Przyczyną powodzi może być nieprzemyślana zmiana biegu rzeki lub nadmierne regulacje rzek. Zbyt pogłębione lub nawet wybetonowane koryta rzeczne oraz wyprostowane brzegi powodują szybsze przemieszczanie się wody, która uderza szybciej i z większą siłą. Zabudowane ściśle brzegi rzeki w miastach powodują, że w przypadku nadmiaru wody rzeka nie ma gdzie się rozlać, co również przyczynia się do zwiększenia fali powodziowej.
Zdjęcie przedstawia żółtą pogłębiarkę śródlądową w trakcie pracy. Umieszczona jest na pontonie i za pomocą ramienia z łopatą pogłębia dno rzeczne.

2. Skutki powodzi

Najpoważniejszym możliwym skutkiem powodzi jest utrata życia i zdrowia przez ludzi i zwierzęta. Zazwyczaj człowiek jest w stanie uratować życie swoje i zwierząt domowych, nie ma jednak możliwości, aby uratować życie dzikich zwierząt zamieszkujących zagrożony teren. Pozostałe skutki powodzi można podzielić na pierwotne (bezpośrednie) i wtórne (pośrednie).

Skutki pierwotne (bezpośrednie):

• zniszczone lub uszkodzone budynki (nie tylko mieszkalne, ale też użyteczności publicznej oraz zakłady pracy),

• zalane i zniszczone drogi, mosty, linie kolejowe i energetyczne, gazociągi,

• uszkodzone wały przeciwpowodziowe oraz urządzenia wodne,

• naniesione duże ilości połamanych drzew, błota i kamieni,

• osunięcia gruntu.

Skutki wtórne (pośrednie):

• skażenie chemiczne i bakteriologiczne środowiska,

• skażenie chemiczne i bakteriologiczne zapasów żywności i wody pitnej,

• choroby i epidemieepidemiaepidemie.

3. Sposoby zapobiegania powodziom

Przez Polskę przepływają dwie duże rzeki – Odra i Wisła. Obie dysponują bogatymi i rozległymi dorzeczami, przez co nasz kraj jest w Europie jednym z najbardziej narażonych na występowanie powodzi. Obszary, na których najczęściej występują powodzie, to tereny województw: dolnośląskiego, pomorskiego,
warmińsko‑mazurskiego, podkarpackiego, małopolskiego, śląskiego, opolskiego oraz mazowieckiego.

Poniżej możesz zobaczyć mapę prezentującą rejony najbardziej zagrożone powodzią.

R1K0WEw5D2RMO

Mapa terenu Polski prezentująca obszary najbardziej zagrożone wystąpieniem zjawiska powodzi. Kraj został podzielony kolorami na obszary dorzeczy Wisły, Odry oraz innych rzek (głównie północ kraju), a miejsca szczególnie zagrożone wyróżniono czerwoną barwą. Obszary przyległe do koryt dwóch największych rzek kraju, a także wielu innych znajdują się w strefach zagrożenia powodziami. Tereny zagrożone powodziami to głównie obszary bezpośrednio sąsiadujące z Wisłą, Odrą, Sanem, Wisłokiem, Wieprzem, Pilicą, Wartą Prasną, Notecią, Narwią, Bugiem. Szczególnie duże obszary zalewowe występują na odcinku Opole‑Wrocław, Kraków‑Warszawa‑Płock, Grudziądz‑Gdańsk, okolice Szczecina, okolice Gorzowa Wielkopolskiego, okolice Konina.

Ze względu na poważne skutki wystąpienia powodzi niezwykle ważne jest zapobieganie temu zagrożeniu. Oczywiście nie można wyeliminować wszystkich przyczyn (niemożliwe jest np. powstrzymanie obfitych opadów), można natomiast ograniczyć skutki lub nawet nie dopuścić do ich powstania. Głównym sposobem ochrony przed powodzią jest wznoszenie budowli przeciwpowodziowych. Odpowiedzialne za to są instytucje samorządowe i państwowe.

Budowle przeciwpowodziowe

• Kanały ulgikanał ulgiKanały ulgi, czyli specjalne kanały wodne, które buduje się w celu bezpiecznego przeprowadzenia wód wezbraniowych przez określony obszar.

• Kierownice w ujściach rzek do morzakierownice w ujściach rzek do morzaKierownice w ujściach rzek do morza, których zadaniem jest koncentracja nurtu rzeki i umożliwienie swobodnego odpływania kry.

• Poldery przeciwpowodziowepoldery przeciwpowodziowePoldery przeciwpowodziowe, czyli naturalne obszary zalewowe, które w okresie wezbrania rzeki pozwalają na swobodne rozlanie się nadmiaru wody.

• Zbiorniki retencyjne z rezerwą powodziowązbiorniki retencyjne posiadające rezerwę powodziowąZbiorniki retencyjne z rezerwą powodziową, które są sztucznymi zbiornikami wodnymi powstałymi w wyniku wybudowania zapory wodnej na rzece i w następstwie zatamowania jej wód. W okresie niskiego poziomu wody jej część zostaje uwolniona do rzek, dzięki czemu równowaga w korycie jest zachowana.

• Suche zbiorniki przeciwpowodziowesuche zbiorniki przeciwpowodzioweSuche zbiorniki przeciwpowodziowe, których zadaniem jest zatrzymanie fali powodziowej. Mają one pozbawione zamknięć urządzenia upustowe, przez które woda przepływa swobodnie aż do czasu, gdy przepływ staje się większy od zdolności przepustowych zbiornika. Wówczas nadmiar wody zostaje zmagazynowany w zbiorniku.

• Wały przeciwpowodziowewały przeciwpowodzioweWały przeciwpowodziowe, które są sztucznymi usypiskami, najczęściej o trapezowym przekroju. Wznosi się je wzdłuż rzeki w pewnym oddaleniu od jej koryta. Teren między korytem a wałami staje się rezerwuarem przewidywanych wystąpień. W ten sposób przeciwdziała się rozlaniu wód powodziowych na chronione tereny sąsiednie (takiego zabezpieczenia pozbawiony jest polder).

• Wrota przeciwpowodziowewrota przeciwpowodzioweWrota przeciwpowodziowe są rodzajem zamknięć, w których ciśnienie wywierane przez parcie wody oddziałuje na skrzydło (lub skrzydła) i dociska jego zamknięcie, powstrzymując przedostanie się przez śluzę nadmiaru wody.

W walce z powodziami jest ważne również przemyślane i odpowiednie regulowanie koryt rzecznych oraz potoków. Umożliwia to prawidłowy i niezakłócony przepływ wody. Ponadto powinno się regularnie oczyszczać wały przeciwpowodziowe oraz tereny zalewowe z nadmiaru roślinności. To gwarantuje ich trwałość oraz efektywność. Nie wolno również zabudowywać tych terenów, gdyż może to grozić
nie tylko ich zniszczeniem, ale także utratą życia, zdrowia i mienia osób użytkujących powstałe budynki.

Dzisiaj szczególnego znaczenia nabiera efektywne prognozowanie zjawisk meteorologicznych oraz sprawny system przekazywania informacji o możliwości pojawienia się fal powodziowych. Te dwa czynniki umożliwiają skuteczne wykorzystanie budowli przeciwpowodziowych oraz zaplanowanie odpowiedniej ewakuacji.

4. Postępowanie przed powodzią i w jej trakcie

W przeciwdziałaniu skutkom powodzi równie ważne jak budowa infrastruktury ochronnej jest odpowiednie zachowanie. Zasady postępowania przed powodzią i w trakcie jej występowania powinien znać każdy, gdyż dzięki temu znacząco można zmniejszyć straty spowodowane tą katastrofą.

Przed powodzią należy:

• poznać wszystkie ustalone sygnały alarmowe informujące i ostrzegające o zagrożeniu powodziowym,

• zorientować się, jakie jest zagrożenie i ryzyko powodziowe w miejscu zamieszkania oraz gdzie znajdują się miejsca tymczasowego pobytu ewakuowanej ludności, zwierząt, pojazdów i innego mienia,

• ubezpieczyć siebie i rodzinę oraz mienie,

• upewnić się, że wszyscy członkowie rodziny wiedzą, co robić w razie zagrożenia powodziowego (np. jak odłączyć dopływ prądu i gazu),

• w odpowiedni i zgodny z prawem sposób zabezpieczyć budynki (rozważyć możliwość przygotowania i użycia np. worków z piaskiem w taki sposób, jaki przedstawia ilustracja 2),

• zaopatrzyć się w środki do uzdatnia wody pitnej.

W czasie zagrożenia powodziowego należy:

• włączyć radio na częstotliwość lokalnej stacji (można również użyć Internetu),

• przenieść miejsce stałego pobytu i rzeczy wartościowe na górne kondygnacje budynku,

• zabezpieczyć dokumenty osobiste,

• zgromadzić i zabezpieczyć niezbędne zapasy niepsującej się żywności, wody pitnej oraz lekarstw,

• zgromadzić odpowiednią ilość źródeł światła (np. latarek, świec),

• ustalić z najbliższymi sposób komunikowania się w razie rozdzielenia,

• przetransportować zwierzęta w bezpieczne miejsce (nie wolno ich wiązać bez potrzeby, najlepiej zaprowadzić je w rejon wskazany przez władze),

• pojazdy mechaniczne przemieścić w bezpieczne miejsce,

• usunąć z najbliższego otoczenia toksyczne substancje i niebezpieczne materiały reagujące z wodą (np. środki ochrony roślin).

W trakcie powodzi należy:

• zatkać kratki ściekowe i uszczelnić szambo,

• mieć przy sobie naładowany telefon komórkowy,

• przygotować się na ewentualną ewakuację,

• mieć pod ręką apteczkę pierwszej pomocy i niezbędne leki,

• posiadać niezbędny zapas jedzenia i wody pitnej,

• spakować ciepłe ubrania, śpiwory i koce,

• nie używać skażonej wody (pochodzącej np. z zalanej studni),

• w przypadku wezwania do opuszczenia domu zrobić to natychmiast,

• zostawić wiadomość najbliższym, dokąd i kiedy się ewakuowałeś,

• nie panikować, zachować trzeźwość umysłu,

• nie odmawiać pomocy innym – zachować postawę prospołeczną,

• odłączyć źródło energii elektrycznej, gazowej oraz zamknąć zawory sieci kanalizacyjnej.

RSMnXfTi3c8nU

Worki z piaskiem ułożone jeden na drugim, tworzą zaporę wzdłuż brzegu rzeki. Na prawo rozwieszona wzdłuż worków biało‑czerwona taśma. Po lewej stronie rzeka. Poziom wody wysoki. W tle statki przycumowane do brzegu. Ulice zalane. Widoczne górne części latarni. Latarnie ustawione wzdłuż zalanej drogi. Po lewej stronie na drugim brzegu rzeki budynki. W oddali na horyzoncie zabudowania miasta a za nimi wzgórza.

W trakcie powodzi warto również pamiętać o odpowiedniej sygnalizacji. Wymachując materiałem w odpowiednim kolorze, możesz przekazać komunikat ratownikom:

• kolor biały – chcesz opuścić miejsce, w którym się znajdujesz,

• kolor czerwony – potrzebna pomoc medyczna,

• kolor niebieski – prosisz o jedzenie i wodę.

Aby przekazać sygnały pilotom śmigłowców, należy wykorzystać następujące symbole:

• Y – potrzebna pomoc (lądować),

• N – niepotrzebna pomoc (nie lądować).

Przykład jak zastosować je w praktyce znajdziesz na ilustracji poniżej.

R1MhUpOrenxgh

Ilustracja prezentuje dwa kontury osób. Pierwsza osoba ma ręce uniesione w górę i lekko rozchylone na boki, nogi złączone. Pod spodem napis: TAK, tak, potrzebuję pomocy. Druga osoba jedną rękę podnosi w górę i lekko odchyla od siebie a drugą opuszcza na dół i odchyla od siebie w stronę przeciwną. Nogi złączone. Pod spodem napis: NIE, nie potrzebuję pomocy.

5. Postępowanie po powodzi

Równie ważna, jak odpowiednie zachowanie przed zagrożeniem powodziowym i w jego trakcie, jest prawidłowa postawa podczas ewakuacji i po powodzi. Ewakuację przeprowadzają wyspecjalizowane służby ratownicze, dysponujące niezbędnym sprzętem i w odpowiedni sposób przeszkolone. O powodzeniu akcji w znacznej mierze decyduje postawa i zachowanie ludzi oraz ich dyscyplina. Odpowiednie zachowanie po powodzi może natomiast uchronić przed wtórnymi jej skutkami, a także być podstawą do ubiegania się o odszkodowanie.

W trakcie ewakuacji należy:

• nie poddawać się panice,

• zachować spokój i zdrowy rozsądek,

• postępować zgodnie z instrukcjami i ustalonym planem,

• przenieść do wskazanego środka transportu przygotowane wcześniej dokumenty oraz zapas żywności, wody pitnej, ubrań i niezbędnych leków,

• unikać przebywania w miejscach, gdzie płynie lub może płynąć fala powodziowa.

Po powodzi należy:

• słuchać wiadomości w mediach oraz oczekiwać na komunikat ogłaszający, że powrót do domu jest bezpieczny,

• wspomóc sąsiadów i bliskich potrzebujących pomocy,

• wykonać zdjęcia zniszczeń (budynku oraz jego wyposażenia) w celu udokumentowania strat,

• zgłosić się w wyznaczone miejsce w celu wykonania niezbędnych zabiegów sanitarnych,

• zgłosić u odpowiednich służb potrzebę profesjonalnego sprawdzenia budynku,

• przebywać z dala od zabudowań, jeśli w dalszym ciągu są zalane wodą,

• zwrócić uwagę na pęknięte lub nieszczelne przewody gazowe, zalane instalacje elektryczne, zalane piece oraz materiały łatwopalne,

• zutylizować całą żywność pozostawioną na czas powodzi w domu,

• utrzymywać wysoki poziom higieny.

R1UNpjIDiKLg9

Ilustracja zawiera dwa zdjęcia przedstawiające miasto podczas powodzi na przykładzie Wrocławia latem tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego siódmego roku. Na pierwszym planie osiedle mieszkaniowe, po lewej stronie fragment wielopiętrowego bloku z wielkiej płyty, po prawej niska zabudowa szeregowa, osiedle domów dwupiętrowych. Wszystko zalane wodą sięgającą ponad parterowych okien wszystkich obecnych w kadrze zabudowań. W oddali nad powierzchnią wody widoczne korony drzew wystające ponad taflę wody.

R1IdoaK5xIZdQ

Ilustracja zawiera dwa zdjęcia przedstawiające miasto podczas powodzi na przykładzie Wrocławia latem tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego siódmego roku. Osiedle gęsto zabudowanych bloków z wielkiej płyty. Woda sięga do balkonów na parterze budynków. Nad powierzchnią wody widoczne zielone korony drzew.

R1UdgYddRmqqs

Ilustracja zawiera dwa zdjęcia przedstawiające miasto podczas powodzi na przykładzie Wrocławia latem tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego siódmego roku. Lewe zdjęcie: na pierwszym planie zalane trawniki i ścieżki na osiedlu miejskim. Wystający z wody sam dach samochodu. Nad powierzchnią wody widoczne zielone korony drzew. Na lewo widoczny dach niskiego zabudowania. Na prawo w głębi kadru osiedle domów szeregowych w budowie zalanych wodą sięgającą ponad parterowe mieszkania. Zdjęcie po prawej stronie przedstawia zalane tereny na osiedlu. Na pierwszym planie mętna woda. Na powierzchni wody łódź ratunkowa z czterema osobami. W tle widoczne dolne piętra bloku do parteru zalane wodą. Po lewej stronie wystający z wody dach samochodu dostawczego lub autobusu komunikacji miejskiej.

RQXgDP6JE6e00

Ilustracja zawiera dwa zdjęcia przedstawiające miasto podczas powodzi na przykładzie Wrocławia latem tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego siódmego roku. Na lewym zdjęciu pokazane jest podwórko otoczone starymi kamienicami. Cały teren jest zalany do wysokości połowy parteru. Na jedynym wyniesionym fragmencie terenu zaparkowane są samochody. Część z pojazdów, które nie zmieściły się na samej górze wzniesienia jest zalana. Przed samochodami jest ponton z trójką ludzi w środku. Na zdjęciu po prawej ten sam widok nieco z góry i w szerszej perspektywie. Po prawej stronie zdjęcia widoczny duży kontener na śmieci zalany po klapy.

R1DsyeIWa1IME

Ilustracja zawiera dwa zdjęcia przedstawiające miasto podczas powodzi na przykładzie Wrocławia latem tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego siódmego roku. Na lewym zdjęciu zalane ulice, tory tramwajowe, przystanek tramwajowy i chodniki. Na zdjęciu po prawej widoczni są przechodnie i mieszkańcy przyglądający się zalanej ulicy. Na środku kadru zalane schody do przejścia podziemnego. W tle bloki mieszkalne oraz okrągły duży budynek po lewej stronie. Nad zalanymi ulicami wyłączone oświetlenie sygnalizacyjne.

R1KPFLmUl86Ni

Ilustracja zawiera dwa zdjęcia przedstawiające miasto podczas powodzi na przykładzie Wrocławia latem tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego siódmego roku. Na lewym zdjęciu na pierwszym planie zalana infrastruktura osiedla blokowego. Na zalanym terenie bloki. Na balkonach mieszkańcy obserwują zalane tereny osiedla. Nad budynkami unosi się helikopter. Prawe zdjęcie przedstawia zalane tereny na osiedlu. Na środku widoczne dwie łodzie z mieszkańcami ewakuującymi się z zalanych terenów.

RLyaxSv1zmJbq

Ilustracja zawiera dwa zdjęcia przedstawiające miasto podczas powodzi na przykładzie Wrocławia latem tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego siódmego roku. Oba zdjęcia przedstawiają skutki powodzi już po opadnięciu wody. Na lewym zdjęciu widoczna ulica. Na pierwszym planie duże płyty chodnika pokrytego resztkami błota naniesionego przez wodę. W tle widoczne dwa samochody. Przy budynkach zalegają resztki po workach z piaskiem. Po prawej stronie zdjęcie przedstawia fragment ulicy pokrytej błotem, sklepy zajmujące parter zabudowań mają zniszczone witryny i wybite szyby. Na uszkodzonych drzwiach widać ślady zabezpieczania pianką budowlaną. W sklepach widoczne resztki mebli. Wzdłuż muru kamienic leżą worki wypełnione piaskiem.

R1OcsS27vGaOG

Ilustracja zawiera dwa zdjęcia przedstawiające miasto podczas powodzi na przykładzie Wrocławia latem tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego siódmego roku. Na zdjęciu po lewej stronie osiedle blokowe. Za trawnikiem leży wysoka sterta zniszczonych mebli, drzwi, sprzętów codziennego użytku. Zniszczone przedmioty zajmują całą szerokość zdjęcia. Na zdjęciu po prawej stronie witryny dwóch sklepów. Płyty chodnika pokryte wyschniętym mułem naniesionym przez powódź. Drzwi sklepów i witryny okienne metalowe, uszczelnione pianką budowlaną i zamknięte na kłódki. Prawa witryna jest bez szyby. We wnętrzu pomieszczenia widoczne resztki zniszczonych mebli. Ściana budynku zniszczona. Na progu lewych drzwi poukładane worki z piaskiem.

6. Podsumowanie

• Według polskiego prawa powódź to czasowe pokrycie przez wodę terenu, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą. Powstaje na skutek wezbrania wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, powodując zagrożenie życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej.

• Wyróżniamy cztery rodzaje powodzi: opadową, roztopową, zatorową i sztormową.

• Do powodzi przyczynia się wiele zjawisk: intensywne opady deszczu, roztopy wiosenne, zatamowanie biegu rzeki przez zatory lodowe, bardzo silne wiatry czy też cofka wodna. Warto wspomnieć również o uszkodzeniach obiektów hydrotechnicznych (np. tam).

• Skutki powodzi dzielimy na pierwotne (np. zniszczone lub uszkodzone budynki) oraz wtórne (np. skażenie chemiczne i bakteriologiczne środowiska).

• Główne sposoby ochrony przed powodzią to utrzymywanie oraz wznoszenie budowli przeciwpowodziowych. Zalicza się do nich: kanały ulgi, kierownice w ujściach rzek do morza, zbiorniki retencyjne posiadające rezerwę powodziową, poldery przeciwpowodziowe, suche zbiorniki przeciwpowodziowe, wały przeciwpowodziowe oraz wrota przeciwpowodziowe.

• W przeciwdziałaniu skutkom powodzi ważna jest nie tylko budowa infrastruktury ochronnej, ale również odpowiednie zachowanie. Zasady postępowania przed powodzią, w czasie zagrożenia powodziowego i w trakcie powodzi powinien znać każdy, gdyż dzięki temu znacząco można zmniejszyć straty spowodowane tą katastrofą.

• Wzywając pomoc, należy pamiętać o numerach alarmowychi7cNQ1OanJ_1443514502885_0numerach alarmowych.

7. Praca domowa

i7cNQ1OanJ_1443514502885_0

Rr3VNR25jCTdG

Lista z tytułem Ogólnopolskie numery alarmowe. Jednolity numer alarmowy 112, Policja 997, Pogotowie ratunkowe 999, Państwowa Straż Pożarna 998, Straż miejska 986, Mazurskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe 984, WOPR, GOPR i TOPR 985, Pogotowie energetyczne 991, Pogotowie gazowe 992, Pogotowie ciepłownicze 993, Pogotowie wodno-kanalizacyjne 994, Pogotowie drogowe 981, Pogotowie weterynaryjne 983, Wojewódzkie centrum zarządzania kryzysowego 987, Centrum Antyterrorystyczne 996, Komenda Główna Policji - system Child Alert 995.

8. Słownik

kanał ulgi

Definicja: kanał ulgi

specjalny kanał wodny budowany w celu bezpiecznego przeprowadzenia wód wezbraniowych przez określony obszar

R1CZdt1YimE6Y

Ilustracja przedstawia schemat kanału ulgi. Na ilustracji znajduje się niebieska wstęga wijąca się od górnego lewego rogu do dolnego prawego rogu ilustracji. Niebieska wstęga to rzeka. Szerokość około trzy milimetry. W górnej części rozwidla się na dwie odnogi. Odnoga odchodzi w prawo głównej rzeki. Odnoga łączy się ponownie z rzeką w dolnej części. Odnoga to kanał. Kanał oddalony jest od rzeki o około dwadzieścia milimetrów. Dokładnie w połowie długości rzeki znajduje się zarys koła. Zarys koła tworzy zielona przerywana linia. Połowa okręgu znajduje się po lewej stronie rzeki. Druga połowa po prawej stronie rzeki. Na lewo od krawędzi koła znajduje się napis: teren chroniony. Poniżej niebieska pozioma linia wskazuje na rzekę. Nad linią napis: rzeka. Niebieska pozioma linia znajduje się na prawo od kanału. Nad linią napis: kanał.

suche zbiorniki przeciwpowodziowe

Definicja: suche zbiorniki przeciwpowodziowe

zbiorniki, których celem jest zatrzymanie fali powodziowej; mają one urządzenia upustowe bez zamknięć, przez które woda przepływa swobodnie aż do czasu, gdy przepływ staje się większy od zdolności przepustowych zbiornika; wówczas nadmiar wody zostaje zmagazynowany w zbiorniku

R6dxaZNFACjbf

Zdjęcie przedstawia zaporę Świnna Poręba. Słoneczny dzień. Na pierwszym planie, u dołu zdjęcia, kępy krzaków bez liści. W tle betonowa zapora. Po lewej stronie zdjęcia betonowa ściana wymurowana ukośnie. Spadzista ściana ma długość około stu metrów. W tle zdjęcia betonowe wieże. Za betonową zaporą las i wzgórze porośnięte drzewami.

wrota przeciwpowodziowe

Definicja: wrota przeciwpowodziowe

rodzaj zamknięć, w których ciśnienie wywierane przez parcie wody oddziałuje na skrzydło (lub skrzydła) i dociska jego zamknięcie, powstrzymując przedostanie się przez śluzę nadmiaru wody

R1amAEokB1tDv

Widok komory w kierunku wrót dolnych. Ściany komory kanału mają wysokość prawie 9 m i wykonane są z bloków granitu. Do zamykania i otwierania bramy przeciwpowodziowej służą wrota wykonane ze stali konstrukcji nitowanej. Poziom wody rzeki jest niski.

zbiorniki retencyjne posiadające rezerwę powodziową

Definicja: zbiorniki retencyjne posiadające rezerwę powodziową

sztuczne zbiorniki wodne powstałe w wyniku wybudowania zapory wodnej na rzece i w następstwie zatamowania jej wód; w okresie niskiego poziomu wody jej część zostaje uwolniona do rzek, dzięki czemu równowaga w korycie jest zachowana

RCRcvVHFB02EX

Zdjęcie lotnicze zalewu. To zalew Chechło. Zbiornik ciemnoniebieskiej wody znajduje się w centrum zdjęcia. Kształt zalewu jest zróżnicowany. Lewa strona zalewu jest szersza niż prawa strona. Prawa strona zalewu jest bardzo wąska przy prawej krawędzi zdjęcia. Słoneczny dzień. Wokół zalewu widoczne zabudowania i drogi. Wzdłuż lewego brzegu zielona trawa. Wzdłuż górnego brzegu lasy. W tle zdjęcia widoczne są lasy i zabudowania kończące się na linii horyzontu.

9. Zadania