Ilustracja przedstawiająca dwa śpiące sępy siedzące na skałach po przeciwnych stronach kanionu.
Zamknij oczy. Wyobraź sobie ciepły letni wieczór pod gołym niebem. Słyszysz, jak grają świerszcze, jak kumkają żaby? Czujesz powiew delikatnego wiatru na policzkach i miękką trawę? Co widzisz? Jakie obrazy nasuwają ci się, kiedy myślisz o sierpniowym wieczorze?
Polecenie 1
Przyjrzyj się obrazom. Wybierz ten, który podoba ci się najbardziej.
RU8kX2WeA2cOj
Polecenie 1
Przeczytaj opisy obrazów. Wybierz ten, który podoba ci się najbardziej.
RqHMisC9iB8Ey
RwnhoN8MWaCxj
R1Nrkk3vDF6eV
R5g0eH2w0NEhZ
RWB3t0BdeTJjg
RDffDvWkVBpeA1
RkSaEPUwUGpvh
Polecenie 2
Odpowiedz na pytania:
Co przedstawiają te obrazy?
Jakie barwy przeważają na tych obrazach?
Z czym kojarzą ci się te kolory?
Który pejzaż podoba ci się najbardziej? Dlaczego?
Czy wszystkie prezentowane pejzaże są dziełem malarza?
Który z nich przedstawia inny rodzaj sztuki? Skąd to wiadomo?
Jakie podobieństwa łączą oba rodzaje sztuki? Wskaż różnice między nimi.
R1E8ukLvXZ7i7
Polecenie 2
Na podstawie opisów obrazów i fotografii określ:
Co one przedstawiają?
Jakie niosą skojarzenia?
Jakie łączą je podobieństwa?
R1AQwYMd5Pwe2
Polecenie 3
Zapoznaj się z filmem i z recytacją utworu Adama Mickiewicza pt. Zachód słońca. Opowiedz swoimi słowami, jak zachodziło słońce.
R1MjOMNtXmcka
RqyzV7E3j0n3H
Zachód słońcaAdam Mickiewicz
Adam MickiewiczZachód słońca
Słońce już gasło, wieczór był ciepły i cichy, Okrąg niebiostgMJNOkyMQ_000tp001niebios gdzieniegdzie chmurkami zasłany, U góry błękitnawy, na zachód różany; Chmurki wróżą pogodę, lekkie i świecące, Tam jako trzodytgMJNOkyMQ_000tp002trzody owiec na murawietgMJNOkyMQ_000tp003murawie śpiące, Ówdzie nieco drobniejsze, jak stada cyranektgMJNOkyMQ_000tp004cyranek, Na zachód obłok na kształt rąbkowychtgMJNOkyMQ_000tp005rąbkowych firanek, Przejrzysty, sfałdowany, po wierzchu perłowy, Po brzegach pozłacany, w głębi purpurowy, Jeszcze blaskiem zachodu tlił się i rozżarzał, Aż powoli pożółkniał, zbladnął i poszarzał; Słońce spuściło głowę, obłok zasunęło, I raz ciepłym powiewem westchnąwszy – usnęło.
unikatowy_nr_id_wpisu_01 Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz. Księga XII, Warszawa 1982.
RYenO2tJDe7TM11
1
Ćwiczenie 1
Przeczytaj wiersz i zacytuj ten fragment, który jest według ciebie najpiękniejszy. Uzasadnij swój wybór w kilku zdaniach.
Zwróć uwagę na środki stylistyczne użyte w wierszu Adama Mickiewicza.
Przykładowa odpowiedź
Jeden z piękniejszych fragmentów wiersza:
'Chmurki wróżą pogodę, lekkie i świecące, Tam jako trzody owiec na murawie śpiące, Ówdzie nieco drobniejsze, jak stada cyranek, Na zachód obłok na kształt rąbkowych firanek, Przejrzysty, sfałdowany, po wierzchu perłowy, Po brzegach pozłacany, w głębi purpurowy'.
Fragment ten podoba mi się najbardziej, ponieważ łatwo sobie wyobrazić opisane chmurki. Są one podobne do owieczek, kaczek i firanki. Poeta precyzyjnie 'namalował' słowem ich kolory i kształty.
Ćwiczenie 2
RZ1In40mF7Rvi1
Ćwiczenie 3
Przeczytaj dopisane w ćwiczeniu 2. określenia i odpowiedz na pytania:
Jaką częścią mowy są wyrazy: cichy, błękitnawe, świecące, przejrzysty?
Jakie określenia w wierszu wskazują na: kolor, kształt, fakturę, wrażenia dotykowe, wrażenia słuchowe?
Jak nazywa się środek stylistyczny w wierszu, który określa cechę jakiegoś zjawiska?
Jaką funkcję w wierszu pełnią wyrazy określające cechy czegoś?
Wyraz określający cechę danego zjawiska to epitet.
Określenia w wierszu wzbogacają opis zachodzącego słońca, pozwalają nam dostrzec piękno tego zjawiska.
Ćwiczenie 4
R15DxebNZTPXs1
Ćwiczenie 5
R1EAZNRXS7NQK1
1
Ćwiczenie 6
RENlvSublIZ891
Ćwiczenie 6
Korzystając z dostępnych źródeł, wypisz jak najwięcej określeń barwy żółtej i czerwonej.
R7CBsGMRhlI5W
Zwróć uwagę również na takie określenia, które pochodzą od nazw owoców.
Określenia barwy żółtej: cytrynowy, kanarkowy, bursztynowy, słomkowy, miodowy, złoty, piaskowy, bananowy.
Określenia barwy czerwonej: bordowy, malinowy, miedziany, krwisty, rubinowy, wiśniowy, karmazynowy, różany.
RXzgZruyvuXpK
Ćwiczenie 7
Odpowiedz na pytania:
Wypisz barwy ognia i słońca.
Do jakiej grupy kolorów je zaliczysz, ciepłych czy zimnych?
Wyobraź sobie zachód słońca namalowany zimnymi barwami. Opisz krótko swoje wrażenia.
RVh3N3eMEtG5u
Podpowiedzi do pytań:
Przypomnij sobie barwę płonącego ognia i świecącego słońca.
Zwróć uwagę na wrażenia, jakie wywołują te barwy.
Zastanów się, czy zachód słońca namalowany zimnymi barwami przekazuje ciepło.
Odpowiedzi na pytania:
Barwy ognia i słońca to: czerwony, pomarańczowy, żółty.
Powyższe kolory zalicza się do barw ciepłych.
Zachód słońca namalowany zimnymi barwami nie kojarzy się ze słońcem ani z ciepłem, ale raczej z zachmurzeniem i ponurą aurą.
Ćwiczenie 7
Określ, jakie uczucia wzbudza w tobie opis barw w wierszu Adama Mickiewicza Zachód słońca.
RwUrhG3lfuUxs
Zwróć uwagę na to, z czym kojarzy ci się opis barw w wierszu Adama Mickiewicza.
Opis barw w wierszu Adama Mickiewicza przywołuje wrażenia ciepła, gorąca.
1
Ćwiczenie 8
Na podstawie fragmentu wiersza, opisującego obłok, wypisz środki stylistyczne i określ, jaką funkcję pełnią.
'Na zachód obłok na kształt rąbkowych firanek, Przejrzysty, sfałdowany, po wierzchu perłowy, Po brzegach pozłacany, w głębi purpurowy, Jeszcze blaskiem zachodu tlił się i rozżarzał, Aż powoli pożółkniał, zbladnął i poszarzał;'
Porównanie – polega na ukazaniu podobieństwa między osobami, przedmiotami, sytuacjami lub zjawiskami. Wspólna cecha tych elementów pozwala je ze sobą zestawić, aby uwydatnić podobieństwa lub różnice np. w domu jest gorąco jak w piecu.
Epitet – wyraz będący określeniem rzeczownika.
Przenośnia (metafora) – połączenie wyrazów, które wspólnie tworzą nowy sens, niezgodny z ich podstawowymi znaczeniami.
Obłok został porównany do firanki.
'Przejrzysty, sfałdowany, po wierzchu perłowy, Po brzegach pozłacany, w głębi purpurowy'. Poeta użył epitetów określających kolor i kształt obłoku.
'Jeszcze blaskiem zachodu tlił się i rozżarzał, Aż powoli pożółkniał, zbladnął i poszarzał:' Metafora określająca kolory obłoku w świetle zachodzącego słońca.
Porównanie, odwołujące się do znanego przedmiotu, pozwala wyobrazić sobie fakturę i strukturę obłoku: 'Na zachód obłok na kształt rąbkowych firanek'.
Ćwiczenie 9
R1Mb5meYCVfZH1
R19ufp2qZW5i611
Polecenie 4
Wyszukaj fragment, w którym poeta opisuje, jak słońce układało się do snu, i przepisz go do zeszytu.
R8QKxg10Q0ZbC
Ćwiczenie 10
R15sgXpqAFfze
Przeczytaj fragment tekstu Adama Mickiewicza pt. Wschód słońca. Następnie wykonaj polecenie.
Wschód słońcaAdam Mickiewicz
Adam MickiewiczWschód słońca
Nad Soplicowem słońce weszło i już padło Na strzechy32strzechy i przez szpary w stodołę się wkradło; I po ciemnozielonym, świeżym, wonnym33wonnym sianie, Z którego młodzież sobie zrobiła posłanie, Rozpływały się złote, migające pręgi34pręgi Z otworu czarnej strzechy jak z warkocza wstęgi35wstęgi; I słońce usta sennych promykiem poranka Drażni jak dziewczę kłosem36kłosem budzące kochanka. Już wróble skacząc, świerkać zaczęły pod strzechą; Już trzykroć gęgnął gąsior, a za nim jak echo Odezwały się chórem kaczki i indyki I słychać bydła w pole idącego ryki.
unikatowy_nr_id_wpisu_02 Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz. Księga II, Warszawa 1982.
R16qrifblITLI
Ćwiczenie 11
Ćwiczenie 12
Określ, jaką funkcję pełnią zaznaczone przez ciebie porównania w ćwiczeniu 13.
R17C3InziT4Cm
Porównanie polega na zestawieniu podobieństwa dwóch przedmiotów, osób lub zjawisk. W wierszach może służyć opisom osób lub miejsc, podkreślać emocje lub uczucia.
Porównania i ich funkcje:
Porównanie 1 'Rozpływały się złote, migające pręgi Z otworu czarnej strzechy jak z warkocza wstęgi'. Porównanie pozwala wyobrazić sobie wnętrze stodoły prześwietlonej promieniami wschodzącego słońca.
Porównanie 2 'I słońce usta sennych promykiem poranka Drażni jak dziewczę kłosem budzące kochanka'. Porównanie wpływa na zmysł dotyku, pozwala poczuć ciepło pierwszych promieni słońca.
Porównanie 3 'Już trzykroć gęgnął gąsior, a za nim jak echo Odezwały się chórem kaczki i indyki'. Porównanie działa na zmysł słuchu, dzięki niemu można 'usłyszeć' głosy zwierząt. I słychać bydła w pole idącego ryki.
Ćwiczenie 12
Określ, jaką funkcję pełnią zaznaczone przez ciebie porównania w ćwiczeniu 13.
RlxXcz1umC4pT
Porównanie polega na zestawieniu podobieństwa dwóch przedmiotów, osób lub zjawisk. W wierszach może służyć opisom osób lub miejsc, podkreślać emocje lub uczucia.
Porównania i ich funkcje:
Porównanie 1 'Rozpływały się złote, migające pręgi Z otworu czarnej strzechy jak z warkocza wstęgi'. Porównanie pozwala wyobrazić sobie wnętrze stodoły prześwietlonej promieniami wschodzącego słońca.
Porównanie 2 'I słońce usta sennych promykiem poranka Drażni jak dziewczę kłosem budzące kochanka'. Porównanie wpływa na zmysł dotyku, pozwala poczuć ciepło pierwszych promieni słońca.
Porównanie 3 'Już trzykroć gęgnął gąsior, a za nim jak echo Odezwały się chórem kaczki i indyki'. Porównanie działa na zmysł słuchu, dzięki niemu można 'usłyszeć' głosy zwierząt. I słychać bydła w pole idącego ryki.
Ćwiczenie 13
Opisz, jak zachowuje się słońce wschodzące nad Soplicowem. Jak nazywa się środek stylistyczny zastosowany przez poetę?
R4Y3gNUE6kvFl
Zwróć uwagę na czasowniki oznaczające czynności słońca.
Słońce wzeszło nad Soplicowem, najpierw oświetliło strzechy. Wkradło się do stodoły przez szpary i swymi promieniami zaczęło drażnić śpiącą młodzież. Słońce zachowuje się jak człowiek. Poeta zastosował uosobienie, nadał słońcu cechy ludzkie.
Przeczytaj fragment tekstu Adama Mickiewicza Pan Tadeusz pt. Grzybobranie. Następnie wykonaj polecenia.
GrzybobranieAdam Mickiewicz
Adam MickiewiczGrzybobranie
Na zielonym obrusie łąk, jako szeregi Naczyń stołowych sterczą: tu z krągłemi brzegi Surojadki24Surojadki srebrzyste, żółte i czerwone, Niby czareczki różnem winem napełnione; Koźlak25Koźlak, jak przewrócone kubka dno wypukłe, Lejki26Lejki, jako szampańskie kieliszki wysmukłe, Bielaki27Bielaki krągłe, białe, szerokie i płaskie, Jakby mlekiem nalane filiżanki saskie, I kulista, czarniawym pyłkiem napełniona Purchawka28Purchawka, jak pieprzniczka; zaś innych imiona, Znane tylko w zajęczym lub wilczym języku, Od ludzi nie ochrzczone; a jest ich bez liku29bez liku. Ni30Ni wilczych, ni zajęczych nikt dotknąć nie raczy31raczy; A kto schyla się ku nim, gdy błąd swój zobaczy, Zagniewany, grzyb złamie albo nogą kopnie: Tak szpecąc trawę, czyni bardzo nieroztropnie.
unikatowy_nr_id_wpisu_05 Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz. Księga III, Warszawa 1982.
R1N9xQpUnx8IG
Ćwiczenie 14
R4vTTaPma7aUN
Ćwiczenie 15
R1HjYp9T2hZKk
Ćwiczenie 16
Ćwiczenie 16
Z fragmentu 'Pana Tadeusza' Adama Mickiewicza pt. 'Grzybobranie' wybierz dwie nazwy grzybów, a następnie ułóż z nimi zdania.
R1OF3I50cTNao
Postaraj się, aby twoje zdania były rozwinięte.
Przykładowe zdania
Leśniczy powiedział nam, że koźlaki znajdziemy przy brzozach.
Na łące wyrosły purchawki, które wyglądały jak białe kulki.
R1egnFtzPDCS6
Ćwiczenie 17
Przeczytaj fragment tekstu Adama Mickiewicza pt. Koncert Wojskiego. Następnie wykonaj polecenia.
Koncert WojskiegoAdam Mickiewicz
Adam MickiewiczKoncert Wojskiego
Natenczas05Natenczas Wojski chwycił na taśmie przypięty Swój róg37róg bawoli, długi, cętkowany, kręty Jak wąż boa, oburącz do ust go przycisnął, Wzdął01Wzdął policzki jak banię, w oczach krwią zabłysnął, Zasunął wpół powieki, wciągnął w głąb pół brzucha I do płuc wysłał z niego cały zapas ducha, I zagrał: róg jak wicher wirowatym dechem06dechem, Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem. Umilkli strzelcy, stali szczwacze07szczwacze zadziwieni Mocą, czystością, dziwną harmoniją09harmonijąpieni08pieni. Starzec cały kunszt10kunszt, którym niegdyś w lasach słynął, Jeszcze raz przed uszami myśliwców rozwinął; Napełnił wnet11wnet, ożywił knieje i dąbrowy, Jakby psiarnię w nie wpuścił i rozpoczął łowy. Bo w graniu była łowów historyja krótka: Zrazu odzew dźwięczący, rześki — to pobudka; Potem jęki po jękach skomlą12skomlą — to psów granie; A gdzieniegdzie ton twardszy jak grzmot — to strzelanie.
Tu przerwał, lecz róg trzymał; wszystkim się zdawało, Że Wojski wciąż gra jeszcze, a to echo grało.
unikatowy_nr_id_wpisu_04 Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz. Księga IV, Warszawa 1982.
R12d7mnOkUWGn
Ćwiczenie 18
RyjoXPr5oEf6h1
Ćwiczenie 19
Polecenie 5
Opisz wybrany krajobraz np. zachód słońca, polanę w lesie, burzową chmurę, przydomowy ogródek. Odmaluj słowem piękno tego krajobrazu. Możesz zastosować poetyckie określenia np. metafory lub porównania. Zadbaj, aby twój opis działał na różne zmysły, nie tylko wzrok, ale słuch i dotyk.
R15uhOXdbehs9
Polecenie 5
Na podstawie fragmentu Adama Mickiewicza Zachód słońca napisz, jak wyobrażasz sobie to zjawisko. W swoim opisie postaraj się używać środków poetyckich. Zastosuj: porównania, przenośnie, uosobienia.
RNlWLY8GUAgbk
tgMJNOkyMQ_000tp001
niebiosa – podniośle o niebie
tgMJNOkyMQ_000tp002
trzoda – stado
tgMJNOkyMQ_000tp003
murawa – gęsta trawa
tgMJNOkyMQ_000tp004
cyranka – kaczka
tgMJNOkyMQ_000tp005
rąbkowy – o brzegach w rąbki
01
wzdąć – dmąc
05
natenczas – wówczas
06
dech – tu: podmuch
07
szczwacz – dawniej była to osoba biorąca udział w polowaniu i przygotowująca psy, szczująca nimi zwierzynę
08
pienie – pieśń
09
harmonija – harmonia
10
kunszt – jakaś umiejętność, którą ktoś opanował w sposób perfekcyjny
11
wnet – w krótkim czasie
12
skomleć – żałośnie piszczeć
17
krasnolicy – pięknie wyglądający
24
surojadka – grzyb jadalny, bardzo smaczny
25
koźlak – jadalny grzyb o nazwie koźlarz babka lub kozak
26
lejek – grzyb jadalny o doskonałym smaku
27
bielak – w większości krajów grzyb uznany za niejadalny ze względu na piekący smak
28
purchawka – jej młode okazy nadają się do jedzenia, dojrzała pęka i uwalnia zarodniki
29
bez liku – wiele
30
ni – ani
31
raczyć – robić coś niechętnie
32
strzecha – słomiane pokrycie dachu
33
wonny – mocny, przyjemny zapach
34
pręgi – długie, wąskie pasy
35
wstęga – wstążka o dużej szerokości
36
kłos – kwiatostan części zbóż lub traw, w którym dojrzewają nasiona
37
róg – łowiecki instrument dęty wykonany z rogu tura, żubra lub bydła domowego, służący do wabienia byków jeleni lub dawania sygnałów na polowaniu