Słowa ponad regułami
Dzięki pracy naukowców współczesny świat dysponuje nowoczesną technologią, a życie ludzi jest łatwiejsze. Odkrycia naukowe są poprzedzone najczęściej ciężką pracą, doświadczeniami i eksperymentami. Często mija wiele czasu, zanim ludzkość zacznie korzystać z jakiegoś wynalazku. Niekiedy okazuje się, że dany pomysł jest wykorzystywany w zupełnie innym celu niż początkowo zakładano. Bywają sytuacje, że odkrycia zagrażają bezpieczeństwu świata, wpływają negatywnie na ludzkość i przyrodę. Bycie naukowcem wiąże się zatem z dużą odpowiedzialnością. Badacz powinien brać pod uwagę konsekwencje swoich działań.
Zapoznaj się ze znajdującymi się poniżej zdjęciami naukowców podczas pracy. Podaj cechy, którymi charakteryzuje się naukowiec. Nazwij emocje towarzyszące pracy nad odkryciami naukowymi.
Podaj cechy, którymi charakteryzuje się twoim zdaniem naukowiec. Nazwij emocje, które mogą towarzyszyć pracy nad odkryciami naukowymi.
Nazwij emocje, które wyrażają podane związki wyrazowe:
oblać się zimnym potem,
włosy stają na głowie,
czuć coś przez skórę.
Wilhelm Conrad RoentgenWilhelm Conrad Roentgen otrzymał kiedyś list, w którym pewien pan prosił go o przysłanie kilku promieni i instrukcji ich użycia, ponieważ nie ma czasu, by przyjechać do uczonego osobiście. Roentgen odpowiedział: 'W tej chwili nie mam, niestety, promieni. Pragnę przy tym zauważyć, że ich wysyłka to nadzwyczaj skomplikowana sprawa. Już łatwiej będzie panu przysłać mi swoją klatkę piersiową'.
Wisława Szymborska
- polska poetka, eseistka, krytyczka, tłumaczka, felietonistka, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1996). Pierwsze wiersze publikowała w 1945 roku w prasie literackiej. Jest autorką tomów poetyckich: 'Dlatego żyjemy', 'Pytania zadawane sobie', 'Wołanie do Yeti', 'Sól', 'Sto pociech', 'Wszelki wypadek', 'Wielka liczba', 'Ludzie na moście', 'Koniec i początek', 'Chwila', 'Dwukropek', 'Miłość szczęśliwa'. Magda Umer napisała o niej: 'Nie tylko poetka, lecz także filozof i mędrzec. Często w jednym jej zdaniu odnajduję coś, o czym myślę pół życia. Czytam i dziękuję, że dane są mi te zdania, klucze otwierające tyle pozamykanych drzwi'.
Zapoznaj się z wierszem pt. 'Odkrycie' Wisławy Szymborskiej, a następnie wykonaj do niego ćwiczenia.
OdkrycieWierzę w wielkie odkrycie.
Wierzę w człowieka, który dokona odkrycia.
Wierzę w przestrach człowieka, który dokona odkrycia.Wierzę w bladość jego twarzy,
w mdłości, w zimny pot na wardze.Wierzę w spalenie notatek,
w spalenie ich na popiół,
w spalenie co do jednej.Wierzę w rozsypanie liczb,
w rozsypanie ich bez żalu.Wierzę w pośpiech człowieka,
w dokładność jego ruchów,
w nieprzymuszoną wolę.Wierzę w utłuczenie tablic,
w wylanie płynów,
w zgaszenie promienia.Twierdzę, że to się uda
i że nie będzie za późno,
i rzecz rozegra się w nieobecności świadków.Nikt się nie dowie, jestem tego pewna,
ani żona, ani ściana,
nawet ptak, bo nuż wyśpiewa.Wierzę w nieprzyłożoną rękę,
wierzę w złamaną karierę,
wierzę w zaprzepaszczoną pracę wielu lat.
Wierzę w sekret zabrany do grobu.Szybują mi te słowa ponad regułami.
Nie szukają oparcia w jakichkolwiek przykładach.
Moja wiara jest ślepa i bez podstaw.Źródło: Wisława Szymborska, Odkrycie, [w:] tejże, Wszelki wypadek, Warszawa 1972, s. 112.
Ustal, kim jest podmiot liryczny w wierszu. Zilustruj swoją odpowiedź przykładami z tekstu.
Określ typ liryki w wierszu Wisławy Szymborskiej.
Wyjaśnij, w jakie zachowania odkrywcy wierzy osoba mówiąca w wierszu.
Wyjaśnij, na czym oparta jest wiara osoby mówiącej w wierszu.
Określ stosunek podmiotu lirycznego do pracy naukowców.
Zastanów się i odpowiedz, jakie cechy powinien mieć naukowiec, aby jego praca zapewniała światu bezpieczeństwo i służyła dobru ludzkości.
Albert EinsteinAlbert Einstein tak skomentował swoją rolę w skonstruowaniu bomby atomowej: 'Gdybym tylko wiedział, powinienem był zostać zegarmistrzem'.
Podaj inne przykłady odkryć oraz ich skutków pozytywnych i negatywnych.
Podaj inne przykłady odkryć oraz ich skutków pozytywnych i negatywnych.
Zastanów się i odpowiedz, czy warto zostać naukowcem.