RdgCe4g5muXWx1
Diabeł
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Polecenie 1

Wyobraź sobie, że wbijasz gwoździe w makowe ziarenko. Jak myślisz, jakich efektów możesz się spodziewać? Zapisz swoje wnioski poniżej lub w zeszycie.

R5i9KRpKtGAYj
(Uzupełnij).
1
Polecenie 2

Przeczytaj tytuł utworu Adama Mickiewicza. Jak sądzisz, co będzie tematem tego tekstu? Zapisz swoje przemyślenia poniżej lub w zeszycie.

uzupełnij treść
Polecenie 3

Obejrzyj film z recytacją ballady pt. 'Pani Twardowska', a potem przeczytaj jej tekst. Zwróć uwagę na kolejność wydarzeń przedstawionych w utworze.

RRMFBUM0TrOBy
Nagranie video. Na początku wyświetla się animacja z czarnymi napisami na białym. Następnie pojawia się plansza z napisem: „Pani Twardowska”, a pod nią logotypy: Programu Kapitał Ludzki, Ośrodka Rozwoju Edukacji, Scholaris, Unii Europejskiej. Poniżej napis: materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu "Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli" współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Następnie pojawia się szpakowaty mężczyzna ubrany w fioletową, ozdobną szatę. Napis: „Jan Blecki czyta balladę „Pani Twardowska” Adama Mickiewicza”. W tle ściana imitująca mur. Na końcu pojawia się plansza z tymi samymi logotypami i napisem co na początku filmu.
Pani TwardowskaAdam Mickiewicz
Adam Mickiewicz Pani Twardowska

BALLADA

[1] Jedzą, piją, lulkij0000008QGB6v21_000tp001lulki palą,
Tańce, hulanka, swawola;
Ledwie karczmy nie rozwalą,
Cha cha, chi chi, hejże, hola!

[5] Twardowski siadł w końcu stoła,
Podparł się w boki jak baszaj0000008QGB6v21_000tp002basza;
'Hulaj dusza! hulaj!' – woła,
Śmieszy, tumani, przestrasza.

Żołnierzowi, co grał zucha,
[10] Wszystkich łajej0000008QGB6v21_000tp003łaje i potrąca,
Świsnął szablą koło ucha,
Już z żołnierza masz zająca.

Na patrona z trybunałuj0000008QGB6v21_000tp004trybunału,
Co milczkiem wypróżniał rondel,
[15] Zadzwonił kieskąj0000008QGB6v21_000tp005kieską pomału,
Z patrona robi się kondelj0000008QGB6v21_000tp006kondel.

Szewcu w nos wyciął trzy szczutkij0000008QGB6v21_000tp007szczutki,
Do łba przymknął trzy rureczki,
Cmoknął, cmok, i gdańskiej wódki
[20] Wytoczył ze łba pół beczki.

Wtem gdy wódkę pił z kielicha,
Kielich zaświstał, zazgrzytał;
Patrzy na dno: 'Co u licha?
Po coś tu, kumiej0000008QGB6v21_000tp008kumie, zawitał?'

[25] Diablik to był w wódce na dnie,
Istny Niemiec, sztuczka kusaj0000008QGB6v21_000tp009sztuczka kusa;
Skłonił się gościom układnie,
Zdjął kapelusz i dał susa.

Z kielicha aż na podłogę
[30] Pada, rośnie na dwa łokcie,
Nos jak haczyk, kurzą nogę
krogulczej0000008QGB6v21_000tp00Akrogulcze ma paznokcie.

'A! Twardowski; witam, bracie!'
To mówiąc, bieży obcesemj0000008QGB6v21_000tp00Bobcesem:
[35] 'Cóż to, czyliż mię nie znacie?
Jestem Mefistofelesemj0000008QGB6v21_000tp00CMefistofelesem.

Wszak ze mnąś na Łysej Górze
Robił o duszę zapisy;
Cyrografj0000008QGB6v21_000tp00DCyrograf na byczej skórze
[40] Podpisałeś ty, i bisyj0000008QGB6v21_000tp00Ebisy

Miały słuchać twego rymuj0000008QGB6v21_000tp00Frymu;
Ty, jak dwa lata przebiegą,
Miałeś pojechać do Rzymu,
By cię tam porwać jak swego.

[45] Już i siedem lat uciekło,
Cyrograf nadal nie służy;
Ty, czarami dręcząc piekło,
Ani myślisz o podróży.

Ale zemsta, choć leniwa,
[50] Nagnała cię w nasze sieci;
Ta karczma Rzym się nazywa,
Kładę areszt na waszecij0000008QGB6v21_000tp00Gwaszeci'.

Twardowski ku drzwiom się kwapił
Na takie dictum acerbumj0000008QGB6v21_000tp00Hdictum acerbum,
[55] Diabeł za kuntuszj0000008QGB6v21_000tp00Ikuntusz ułapił:
'A gdzie jest nobile verbumj0000008QGB6v21_000tp00Jnobile verbum?'

Co tu począć? – kusa radaj0000008QGB6v21_000tp00Kkusa rada,
Przyjdzie już nałożyć głową.
Twardowski na konceptj0000008QGB6v21_000tp00Lkoncept wpada
[60] I zadaje trudność nową.

'Patrz w kontraktj0000008QGB6v21_000tp00Mkontrakt, Mefistofilu,
Tam warunki takie stoją:
Po latach tylu a tylu,
Gdy przyjdziesz brać duszę moją,

[65] Będę miał prawo trzy razy
Zaprząc ciebie do roboty,
A ty najtwardsze rozkazy
Musisz spełnić co do joty.

Patrz, oto jest karczmy godło,
[70] Koń malowany na płótnie;
Ja chcę mu wskoczyć na siodło,
A koń niech z kopyta utnie.

Skręć mi przy tym biczyk z piasku,
Żebym miał czym konia chłostać,
[75] I wymuruj gmach w tym lasku,
Bym miał gdzie na popasj0000008QGB6v21_000tp00Npopas zostać.

Gmach będzie z ziarnek orzecha,
Wysoki pod szczyt Krępakuj0000008QGB6v21_000tp00OKrępaku,
Z bród żydowskich ma być strzecha,
[80] Pobita nasieniem z maku.

Patrz, oto na miarę ćwieczekj0000008QGB6v21_000tp00Pćwieczek,
Calj0000008QGB6v21_000tp00QCal gruby, długi trzy cale,
W każde z makowych ziareczek
Wbij mi takie trzy bratnalej0000008QGB6v21_000tp00Rbratnale'.

[85] Mefistofil duchem skoczy,
Konia czyści, karmi, poi,
Potem bicz z piasku utoczy
I już w gotowości stoi.

Twardowski dosiadł biegusaj0000008QGB6v21_000tp00Sbiegusa,
[90] Probuje podskoków, zwrotów,
Stępaj0000008QGB6v21_000tp00TStępa, galopujej0000008QGB6v21_000tp00Ugalopuje, kłusaj0000008QGB6v21_000tp00Vkłusa,
Patrzy, aż i gmach już gotów.

'No! wygrałeś, panie bisiej0000008QGB6v21_000tp00Wbisie;
Lecz druga rzecz nie skończona,
[95] Trzeba skąpać się w tej misie,
A to jest woda święcona'.

Diabeł kurczy się i krztusi,
Aż zimny pot na nim bije;
Lecz pan każe, sługa musi,
[100] Skąpał się biedak po szyję.

Wyleciał potem jak z procy,
Otrząsł się, dbrum! parsknął raźnie.
'Teraz jużeś w naszej mocy,
Najgorętsząm odbył łaźnię'.

[105] 'Jeszcze jedno, będzie kwita,
Zaraz pęknie moc czartowska;
Patrzaj, oto jest kobiétaj0000008QGB6v21_000tp00Xkobiéta,
Moja żoneczka Twardowska.

Ja na rok u Belzebubaj0000008QGB6v21_000tp00YBelzebuba
[110] Przyjmę za ciebie mieszkanie,
Niech przez ten rok moja luba
Z tobą jak z mężem zostanie.

Przysiąż jej miłość, szacunek
I posłuszeństwo bez granic;
[115] Złamiesz choć jeden warunek,
Już cała ugoda za nic'.

Diabeł do niego pół ucha,
Pół oka zwrócił do samkij0000008QGB6v21_000tp00Zsamki,
Niby patrzy, niby słucha,
[120] Tymczasem już blisko klamki.

Gdy mu Twardowski dokucza,
Od drzwi, od okien odpycha,
Czmychnąwszy dziurką od klucza,
Dotąd jak czmycha, tak czmycha.

wolnelektury Źródło: Adam Mickiewicz, Pani Twardowska, dostępny w internecie: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/ballady-i-romanse-pani-twardowska.html [dostęp 2022], domena publiczna.
Ćwiczenie 1

Odpowiedz na pytania.

  • Czy utwór rzeczywiście opowiada o tym, czego można się było spodziewać po jego tytule?

  • Dlaczego ballada nosi tytuł 'Pani Twardowska'?

  • Jakie inne tytuły mógłby mieć ten utwór? Podaj propozycje.

R1dXuMNbVi38t
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 2

Uporządkuj plan wydarzeń przedstawionych w utworze 'Pani Twardowska'.

Rc5PdqZWtOfCN1
Zadanie interaktywne polega na ułożeniu planu wydarzeń w odpowiedniej kolejności.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3

Dopasuj informacje o zachowaniu Twardowskiego w karczmie do wskazanych osób.

RDTHuegO4ae8x1
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu sposobów, w jaki Pan Twardowski dokuczał gościom karczmy do odpowiednich osób.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RwXbMUIg6QBsH
Źródło: Walery Eljasz-Radzikowski, Pan Twardowski i diabeł, 1878, domena publiczna.
1
Polecenie 4

Wybierz postać pana Twardowskiego lub Mefistofelesa i opisz ją, korzystając z poniższych wskazówek i pytań.

  • Sprawdź w encyklopedii, kim był pan Twardowski. Przedstaw tę postać. Na podstawie ballady odpowiedz na pytania: Jaki ma charakter? Jak się zachowuje? Odszukaj wybrane fragmenty tekstu: w. 5−9, w. 21−24, w. 53, w. 56−57, w. 91, w. 119 i nazwij uczucia, jakie przeżywa Twardowski w karczmie Rzym.

  • Sprawdź w słowniku wyrazów obcych, kim jest Mefistofeles. Przedstaw tę postać. Na podstawie ballady odpowiedz na pytania: Jaki ma charakter? Jak się zachowuje? Odszukaj wybrane fragmenty tekstu: w. 49−52, w. 83−86, w. 95−98, w. 99−102, w. 115−118, w. 119−122 i nazwij uczucia, jakie przeżywa Mefistofeles.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 4

Odszukaj w balladzie informacje o warunkach, jakie były zapisane w kontrakcie Mefistofelesa z panem Twardowskim. Wypisz je tutaj lub w zeszycie.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 5

Napisz, jakie zadania dał Mefistofelesowi pan Twardowski.

R177IzHrswRAI
Pierwsze zadanie (Uzupełnij) Drugie zadanie (Uzupełnij) Trzecie zadanie (Uzupełnij).
1
Ćwiczenie 6

Określ, które polecenie było dla Mefistofelesa najtrudniejsze i czy udało mu się je wykonać. Wyjaśnij, z czego to wynikało. Zapisz odpowiedź tutaj lub w zeszycie.

uzupełnij treść
Polecenie 5

Narysuj poniżej lub w zeszycie ziarenko maku i duży gwóźdź. Zapisz, jak twoim zdaniem udało się Mefistofilowi wbić trzy gwoździe w ziarenko maku.

R1VxBIe4fd15U
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1aagcukKJJC1
(Uzupełnij).
Polecenie 5

Wytłumacz, jak udało się Mefistofilowi wbić trzy gwoździe w ziarenko maku.

R1TVvUQNI5ImR
(Uzupełnij).
Polecenie 6

Narysuj lub opisz panią Twardowską tak, jak ją sobie wyobrażasz. Możesz to zrobić poniżej lub w zeszycie.

Rz4NRrEccY9za
Zadanie interaktywne polega na narysowaniu pani Twardowskiej.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RWVJTOVm8f0SV
(Uzupełnij).
Polecenie 6

Opisz, jak wyobrażasz sobie panią Twardowską.

RjmeGurlERps5
(Uzupełnij).
Polecenie 7

Zapisz, co twoim zdaniem sprawiło, że diabeł tak bardzo przestraszył się pani Twardowskiej. Jakie cechy mogła posiadać?

RzeryNP909Seu
(Uzupełnij).
R1d51UwlAQPM1
Źródło: a. nn., domena publiczna.
1
Ćwiczenie 7

Podaj przykłady wyrazów dźwiękonaśladowczych, które pojawiają się w balladzie 'Pani Twardowska'.

uzupełnij treść
1
Polecenie 8

Opowiedz z punktu widzenia wybranego uczestnika wydarzeń, co się stało w karczmie Rzym.

uzupełnij treść
1
Polecenie 9

Napisz tekst, w którym Mefistofeles wytłumaczyłby się Belzebubowi z niewykonanego zadania.

uzupełnij treść
Polecenie 10

Naucz się recytować fragment ballady 'Pani Twardowska'. Pamiętaj o właściwej interpretacji: oddaniu sensu utworu, emocji, zmianie tempa, odpowiedniej intonacji (zwróć uwagę na znaki interpunkcyjne) itp.

RWJsOlubPuupK
j0000008QGB6v21_000tp001
j0000008QGB6v21_000tp002
j0000008QGB6v21_000tp00W
j0000008QGB6v21_000tp00S
j0000008QGB6v21_000tp00T
j0000008QGB6v21_000tp00U
j0000008QGB6v21_000tp00V
j0000008QGB6v21_000tp00K
j0000008QGB6v21_000tp008
j0000008QGB6v21_000tp004
j0000008QGB6v21_000tp009
j0000008QGB6v21_000tp00C
j0000008QGB6v21_000tp005
j0000008QGB6v21_000tp00G
j0000008QGB6v21_000tp006
j0000008QGB6v21_000tp00Y
j0000008QGB6v21_000tp003
j0000008QGB6v21_000tp007
j0000008QGB6v21_000tp00A
j0000008QGB6v21_000tp00B
j0000008QGB6v21_000tp00D
j0000008QGB6v21_000tp00E
j0000008QGB6v21_000tp00F
j0000008QGB6v21_000tp00H
j0000008QGB6v21_000tp00I
j0000008QGB6v21_000tp00J
j0000008QGB6v21_000tp00L
j0000008QGB6v21_000tp00M
j0000008QGB6v21_000tp00N
j0000008QGB6v21_000tp00O
j0000008QGB6v21_000tp00P
j0000008QGB6v21_000tp00Q
j0000008QGB6v21_000tp00R
j0000008QGB6v21_000tp00X
j0000008QGB6v21_000tp00Z