Świat pełen chemii
Odkrycia w dziedzinie chemii od wieków budziły wiele emocji. Także obecnie w laboratoriach odkrywa się substancje o praktycznym znaczeniu. Niektóre z nich z pewnością zrewolucjonizują świat. Chemia jest wszędzie wokół nas. Dzięki niej żyjemy.
definicję chemii oraz podstawy tego przedmiotu;
nazewnictwo podstawowego sprzętu laboratoryjnego i jego przeznaczenie;
znaczenie piktogramów ostrzegawczych na pojemnikach z odczynnikami chemicznymi;
zasady obowiązujące podczas pracy z substancjami i preparatami.
bezpiecznie wykonywać doświadczenia w pracowni chemicznej;
określać korzystny i negatywny wpływ różnych substancji na zdrowie człowieka i środowisko;
oceniać rolę chemii we współczesnym świecie.
1. Chemia jako nauka: ścisła, przyrodnicza i eksperymentalna
Chemia to nauka, która zajmuje się badaniem składu i budowy substancji, ich przemianami oraz warunkami, w jakich zachodzą. Naturę i właściwości substancji analizuje również fizyka. Te dwie nauki wzajemnie się przenikają i – podobnie jak matematyka – są zaliczane do przedmiotów ścisłych. Chemii nie wyobrażamy sobie także bez powiązania jej z biologią i geografią. Chemicy zajmują się bowiem wieloma ważnymi kwestiami dotyczącymi ludzkiego życia, jak i całego świata. Podstawą rozwoju tej nauki jest eksperyment, który fascynuje, pobudza wyobraźnię, ale może również powodować zagrożenie naszego zdrowia i życia. Zanim zaczniesz swoją kolejną przygodę z chemią, zapoznaj się z regulaminem pracowni chemicznej i z przepisami BHPBHP.
Ira RemsenIra Remsen (amerykański chemik, który żył na przełomie i ) tak opowiadał o swoim pierwszym spotkaniu z chemią:
Czytając podręcznik chemii, natrafiłem na zdanie «Kwas azotowy działa na miedź». Męczyło mnie czytanie takich pustych fraz, ale postanowiłem zobaczyć, co to oznacza. Miedź znałem jako tako, ponieważ w użyciu były miedziane centy. W gabinecie doktora, gdzie przesiadywałem, widziałem na stole butelkę podpisaną «kwas azotowy». Nie znałem jego szczególnych właściwości, ale byłem żądny wiedzy, a duch przygody był ze mną. Dla dobra nauki byłem nawet gotów poświęcić jedną z monet.
Otworzyłem więc butelkę oznaczoną «kwas azotowy», nalałem trochę cieczy na miedziaka i przygotowałem się do obserwacji. Ale cóż to za dziwo ujrzałem? Cent zmienił się i nie była to mała zmiana. Zielonkawoniebieska ciecz pieniła się i dymiła nad centem oraz stołem. Powietrze w otoczeniu zabarwiło się na kolor ciemnoczerwony. Wyrosła wielka, barwna chmura. Była nieprzyjemna i dusząca. Jak miałbym to zatrzymać?
Spróbowałem pozbyć się tego paskudztwa przez zebranie go i wyrzucenie przez okno, które w wcześniej otworzyłem. Poznałem wówczas inny fakt – kwas azotowy działa nie tylko na miedź, ale również na palce. Ból doprowadził do kolejnego niezaplanowanego eksperymentu. Wytarłem palce o spodnie i nastąpiło odkrycie kolejnego faktu – substancja ta działa też na spodnie.
Nawet dzisiaj mówię o tym z ożywieniem. Wówczas była to dla mnie rewelacja. Wywołała ona potrzebę dowiedzenia się czegoś więcej o tym szczególnym rodzaju działania. Jedynym sposobem poznania go było eksperymentowanie, praca w laboratorium (...)
Na opakowaniach związków chemicznych lub ich mieszanin (w tym także produktów chemii gospodarczej) umieszczane są piktogramy, czyli proste symbole obrazkowe, wskazujące na rodzaj zagrożenia. Symbole te należą do globalnie zharmonizowanego systemu klasyfikacji i oznakowania chemikaliów.
Kwas azotowy jest mocnym kwasem, który posiada właściwości utleniające. Korzystając z informacji zawartych w powyższej grafice interaktywnej wskaż, w jaki sposób powinna zostać oznaczona butelka kwasu azotowego.
Mając podstawową wiedzę na temat przeprowadzania doświadczeń, przyjrzyj się prostemu eksperymentowi pod tytułem „Chemia czy magia”?
Doświadczenie to wykona na lekcji nauczyciel.
Możesz zapoznać się z filmem, który przedstawia to doświadczenie.
Problem badawczy:
Czy przemiany zachodzące pomiędzy glukozą i błękitem metylenowym w środowisku zasadowym są procesami odwracalnymi?
Hipoteza:
Powtarzająca się zmiana barwy roztworu to wynik procesów odwracalnych, które zachodzą w tym układzie.
Co było potrzebne:
woda destylowana;
stały wodorotlenek sodu;
glukoza;
błękit metylenowy;
kolba stożkowa z korkiem;
waga laboratoryjna;
dwie naczyńka wagowe;
dwie łyżki;
lejek;
pipeta Pasteura;
cylinder miarowy.
Instrukcja:
Na wadze laboratoryjnej odważono około wodorotlenku sodu i glukozy. Do kolby miarowej o pojemności wprowadzono około wody destylowanej, dodano wcześniej odważone substancje. Kolbę zamknięto korkiem i wymieszano roztwór do rozpuszczenia odczynników. Następnie powoli dodano kilka kropli błękitu metylenowego, aż roztwór przyjął niebieską barwę, która jednak po chwili zanikła. Chcąc ponownie uzyskać niebieskie zabarwienie, jeszcze raz zamknięto naczynie korkiem i wstrząśnięto kolbą.
Obserwacje:
Dodanie błękitu metylenowego powoduje niebieskie zabarwienie roztworu, które po chwili zanika. Potrząsając kolbą można przywrócić niebieskie zabarwienie. Po potrząśnięciu kolor niebieski jest bardziej intensywny niż na początku.
Wniosek;
Dodanie błękitu metylenowego powoduje niebieskie zabarwienie roztworu, które po chwili zanika. Potrząsając kolbą można przywrócić niebieskie zabarwienie. Po tym kolor niebieski jest bardziej intensywny niż na początku.
Podsumowanie:
Glukoza w środowisku zasadowym redukuje błękit metylenowy, a sama się utlenia. Produkty tego procesu są bezbarwne. Potrząsanie naczyniem doprowadza tlen z powietrza, co powoduje, że odtwarza się błękit metylenowy, więc ponownie pojawia się niebieskie zabarwienie roztworu. Obserwowana zmiana barwy roztworu to wynik dwóch procesów, które zachodzą w przeciwnych kierunkach.
Dodanie jakiego barwnika spowodowało zmianę barwy wodnego roztworu wodorotlenku sodu i glukozy na niebieską?
2. Chemia w życiu codziennym
Rok został nazwany przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych Międzynarodowym Rokiem Chemii. Celem ONZ było uświadomienie ludzkości, że chemia jest nieodłączną częścią naszego życia. Praktycznie wszystko, co nas otacza, ma z nią coś wspólnego. Organizm każdego z nas to niezwykłe laboratorium chemiczne. Przez cały dzień człowiek ma kontakt z różnymi substancjami i procesami – zarówno w domu, szkole, jak i w pracy, podczas podróży czy też w trakcie wypoczynku.
Hasło, które towarzyszyło obchodom roku , brzmiało: Chemia – nasze życie, nasza przyszłość
i choć od tego czasu minęło kilka lat, to jest ono nadal aktualne. Chemia odgrywa bardzo ważną rolę we wszystkich gałęziach przemysłu, wpływających na postęp cywilizacyjnych. Chemia życia codziennego będzie przedmiotem naszych rozważań na tym etapie kształcenia, a dotyczące jej treści zostały podzielone na sześć działów tematycznych.
Dział – Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego
Czy surowce mineralne, które pozyskujemy z Ziemi, mogą nas jeszcze czymś zaskoczyć? Świat, jaki znamy, nie istniałby bez betonu, stali, aluminium, szkła czy tworzyw sztucznych. O węglu, występującym w postaci diamentu czy grafenu, może już słyszeliście, a jeśli nie, to z pewnością poznacie ten pierwiastek na lekcji chemii.
Wiele odkryć, bez których nie wyobrażamy sobie współczesnej cywilizacji, zawdzięczamy właśnie chemikom. Przykładem może być metoda hodowli kryształów Jana CzochralskiegoJana Czochralskiego. Do jej odkrycia doszło, jak to często bywa, przez przypadek. Profesor Czochralski przez pomyłkę zanurzył stalówkę swojego wiecznego pióra w tyglu z roztopioną cyną i okazało się, że wisząca na końcu stalówki cienka nić skrystalizowanego metalu była w całości jednolitym kryształem (monokryształemmonokryształem). Jego pomysł, opracowany w , to najstarszy i do dzisiaj jedyny znany sposób na otrzymywanie tego typu materiałów.
Metoda opracowana przez Czochralskiego stała się fundamentem współczesnego przemysłu elektronicznego, ponieważ wykorzystuje się ją w procesie produkcji wszystkich układów scalonych. Nie będzie przesady w stwierdzeniu, że właśnie to odkrycie wyprzedziło swoją epokę historyczną. Bez układów z krzemu nie byłoby: telewizorów, komputerów, telefonów, tabletów, zegarków elektronicznych itd. Krzem stał się materiałem I pomyśleć, że o tym wynalazku zadecydował przypadek!
Co się stanie, jeśli przez przypadek do roztworu siarczanu miedzi, w którym zanurzono folię aluminiową, wsypiemy nieco soli kuchennej (chlorku sodu)? Aby to sprawdzić, wykonaj poniższe doświadczenie. Sformułuj odpowiednie obserwacje i wnioski.
Jeżeli nie masz możliwości przeprowadzenia doświadczenia, zapoznaj się z filmem zamieszczonym poniżej.
Problem badawczy:
Czy dodatek chlorku sodu ma wpływ na reakcję siarczanu miedzi z glinem?
Hipoteza:
Glin jest metalem bardziej aktywnym od miedzi, a mimo tego nie będzie wypierać miedzi z roztworu , jeżeli chlorek sodu nie zostanie dodany do mieszaniny reakcyjnej.
Co było potrzebne:
roztwór siarczanu miedzi;
folia aluminiowa;
chlorek sodu;
zlewka;
cylinder miarowy;
łyżeczka.
Instrukcja:
Do zlewki wlano roztworu siarczanu miedzi i włóżono kawałek folii aluminiowej tak, aby wystawała ponad naczynie. Następnie do roztworu dodano szczyptę chlorku sodu.
Obserwacje:
Zanurzenie kawałka folii aluminiowej w roztworze siarczanu miedzi nie wywołuje żadnych zmian. Dodanie chlorku sodu do roztworu powoduje rozpoczęcie reakcji, w wyniku której następuje zmiana koloru roztworu na ciemniejszy, wydzielanie się pęcherzyków gazu oraz wytrącenie ciemnoczerwonego osadu.
Wniosek:
Badana reakcja pomiędzy siarczanem miedzi a glinem nie zajdzie bez dodatku chlorku sodu do mieszaniny reakcyjnej.
Podsumowanie:
Mimo że glin jest metalem bardziej aktywnym od miedzi, po zanurzeniu folii aluminiowej do roztworu siarczanu miedzi, nie obserwujemy żadnych objawów reakcji chemicznej. Jest to spowodowane tym, że glin na powietrzu pasywuje, co oznacza, że na jego powierzchni tworzy się cienka ochronna warstwa związków glinu, która uniemożliwia dalszą reakcję chemiczną. Jednak dodatek chlorku sodu, a właściwie jonów chlorkowych, prowadzi do zniszczenia tej powłoki na folii aluminiowej. Dzięki temu glin zaczyna gwałtownie reagować (roztwarzać się), przeprowadzając jony miedzi w metal. W wyniku tej reakcji niebieski roztwór siarczanu miedzi ciemnieje, po czym na dnie zlewki gromadzi się ciemnoczerwony osad wytrąconej metalicznej miedzi.
Dlaczego na powierzchni foli aluminiowej nie zaszły żadne zmiany, po dodaniu jej do wodnego roztworu siarczanu miedzi?
Dział – Chemia środków czystości
Jak często sięgasz po środki myjące lub czyszczące? Czy możesz sobie wyobrazić, jak wyglądałoby nasze życie bez substancji zapachowych?
Już w starożytności pachnidła miały wysoką cenę i robiły zawrotną karierę. We współczesnym świecie spotykamy niezliczenie wiele zapachów. Uważa się, że zapachy mogą na nas silnie oddziaływać, wprawiając w odpowiedni nastrój. Prawdopodobnie aromat kawy pobudza i usuwa zmęczenie, woń cytryny i fiołka wspomaga koncentrację, a sam fiołek wonny korzystnie wpływa na szybkość uczenia się.
Aromaterapia jest niekonwencjonalną metodą leczenia wykorzystującą materiał roślinny, w tym oleje i olejki eteryczne, w celu poprawy fizycznego lub psychicznego samopoczucia. Podejmowano także próby wykorzystania jej jako terapii wspomagającej procesy wybudzania ludzi ze śpiączki. Zapachy ułatwiają komunikację w świecie zwierząt. Przykładem może być bombikol – pierwszy z opisanych chemicznie feromonówferomonów, wydzielany przez samice jedwabnika morwowego, który wabi samce już z odległości około kilometrów.
Historia odkrycia bombikolu to opowieść o niezwykłej pomysłowości, determinacji i pracowitości. Niemiecki biochemik Adolf ButenandtAdolf Butenandt w po raz pierwszy wyizolował ten związek organiczny, zaliczany do alkoholi. Substancję tę Butenandt pozyskał z ponad żeńskich osobników jedwabnika morwowego, otrzymując zaledwie tego związku. Samiec wyczuwa samicę, gdy jedna cząsteczka bombikolu przypada na trylion cząsteczek powietrza.
*Wzór kreskowy (w formie uproszczonej) to bardzo często stosowany w chemii organicznej sposób zapisu związku chemicznego. Pomija on symbole węgla i wodoru, które znajdują się w głównym szkielecie związku organicznego.
Czy zapach jest właściwością fizyczną, czy raczej właściwością chemiczną substancji? Odpowiedź krótko uzasadnij.
Dział – Chemia wspomaga nasze zdrowie. Chemia w kuchni
O tym, jak ważne jest, byśmy byli zdrowi, nie trzeba nikogo przekonywać. Wiemy również, że substancje chemiczne mogą zarówno leczyć, jak i wywoływać różne choroby. Współczesna farmacja oraz nowoczesna kuchnia to dwie dziedziny, które łączy dbałość o zdrowie. Hipokrates, uznawany za ojca medycyny, powiedział: Twoje pożywienie powinno być lekarstwem, a twoje lekarstwo powinno być pożywieniem
. Te słowa uzmysławiają, jak istotny wpływ wywiera odżywianie na jakość naszego życia. Dotyczy to nie tylko osób zmagających się z otyłością oraz takimi jednostkami chorobowymi jak np. fenyloketonuria czy cukrzyca, ale także tych, którzy tej zależności na co dzień nie zauważają.
Osobom chorym na cukrzycę podaje się insulinęinsulinę i zaleca odpowiednią dietę. Insulina jest hormonem białkowym wytwarzanym przez komórki trzustki. Ten regulujący zawartość glukozy we krwi hormon został odkryty przez Kanadyjczyków: lekarza fizjologa Fredericka BrantingaFredericka Brantinga i jego asystenta – Charlesa BestaCharlesa Besta. Wyizolowali oni insulinę z trzustki krowiej i po jej odpowiednim oczyszczeniu zdecydowali się podać ją pacjentowi. Po raz pierwszy miało to miejsce stycznia , kiedy została zaaplikowana -letniemu chłopcu chorującemu na cukrzycę typu , co uratowało mu życie. Od insulinę produkuje się syntetycznie. W roku na świecie odnotowano około miliony osób, które zmagają się z cukrzycą, dlatego zalicza się ją do chorób cywilizacyjnych. Diagnostyka tej choroby opiera się głównie na wynikach badania krwi, w której oznacza się stężenie glukozy. Dość powszechne jest także oznaczanie poziomu tego cukru w moczu.
Czy znasz jakiś sposób, który pozwoli na wykrycie obecności glukozy w roztworze? Aby go poznać, wykonaj poniższe doświadczenie. Sformułuj odpowiednie obserwacje i wnioski.
Jeżeli nie masz możliwości przeprowadzenia doświadczenia, obejrzyj film zamieszczony poniżej.
Czy znasz jakiś sposób, który pozwoli na wykrycie obecności glukozy w roztworze? Sprawdzono, w jaki sposób metan zachowuje się wobec wody bromowej. W tym celu wykonano doświadczenie.
Możesz zapoznać się z filmem, który przedstawia to doświadczenie.
Problem badawczy:
Czy istnieje próba pozwalająca wykryć obecność glukozy w roztworze?
Hipoteza:
Istnieje próba pozwalająca wykryć obecność glukozy w roztworze.
Co było potrzebne:
roztwór glukozy;
odczynnik Tollensa, czyli amoniakalny roztwór tlenku srebra;
fabrycznie nowa probówka (lub dokładnie odtłuszczona);
łaźnia wodna;
trójnóg;
siatka ceramiczna;
termometr;
palnik.
Instrukcja:
Do odtłuszczonej probówki wprowadzono około roztworu glukozy i dodano odczynnik Tollensa. Probówkę umieszczono w łaźni wodnej i ogrzewano przez kilkanaście minut w temperaturze około .
Obserwacje:
Roztwór, po zmieszaniu reagentów, jest klarowny i bezbarwny. W wyniku ogrzewania barwa roztworu zmienia się na bardziej żółtą. Następnie ścianki probówki ciemnieją, po czym pojawia się na nich srebrny nalot o metalicznym połysku.
Wniosek:
Glukoza reaguje z odczynnikiem Tollensa, dając pozytywny wynik tzw. próby lustra srebrowego.
Podsumowanie:
Badany cukier daje pozytywny wynik próby lustra srebrowego, natomiast nie jest to reakcja specyficzna dla glukozy. Ma ona właściwości redukujące, co w reakcji z odczynnikiem Tollensa (amoniakalnym roztworem tlenku srebra) powoduje wydzielenie metalicznego srebra na ścianie probówki.
Dział – Chemia gleby
Środki chemiczne odgrywają ogromną rolę w rolnictwie. Pestycydy pomagają niszczyć szkodniki, chwasty, owady, grzyby. Mogą działać odstraszająco lub wabiąco na zwierzęta, a także ułatwiają usuwanie liści. Przyczyniają się do ich wysuszania przed zbiorem oraz zmniejszania nadmiernej liczby kwiatów w sadownictwie. Ponadto stosowanie nawozów powoduje zasilanie gleby w różne makro- i mikroelementy. Oczywiście ze wszystkich tych środków rolnicy powinni korzystać zgodnie z podanymi zasadami sporządzania roztworów o określonym stężeniu, ich wzajemnego mieszania oraz – co bardzo istotne – odpowiedniego dozowania.
Oblicz, ile gramów azotanu() amonu (o nazwie zwyczajowej saletra amonowa) należy odważyć, aby uzyskać tyle samo azotu, ile znajduje się w mocznika (diamidu kwasu węglowego), czyli związku o wzorze: ?
W obliczeniach zastosuj masy molowe z dokładnością do jedności, natomiast wynik podaj z dokładnością do dwóch liczb po przecinku.
Zieleń paryska (zieleń szwajnfurcka) to podwójna sól kwasu octowego, kwasu metaersenowego i miedzi. Jest to wysoce toksyczny związek, który był pierwszym środkiem owadobójczym wykorzystywanym na dużą skalę. Zaczęto ją w tym celu stosować od połowy Substancję tę wykorzystywano głównie do walki ze stonką ziemniaczaną, ale jednocześnie stosowano ją do farbowania tkanin na kolor zielony. Wykorzystywano ją także jako zielony pigment w malarstwie – np. Vincent van Gogh Autoportret (dedykowany Paulowi Gauguinowi). Obecnie jest używana w przemyśle stoczniowym jako środek bakteriobójczy do konserwacji drewna.
Dział – Paliwa: obecnie i w przyszłości
Chemicy przez lata przyczyniali się do rozwoju energetyki i transportu, otrzymując coraz bardziej wydajne paliwa, doskonaląc źródła energii oraz materiały, z których buduje się samochody, samoloty czy statki kosmiczne. Co zrobi ludzkość, gdy skończą się paliwa kopalne? Czy rozwiązaniem będzie wykorzystanie gazu ze złóż łupkowych, czy energetyka podąży w całkiem innym kierunku?
Czy energia wydziela się tylko podczas spalania różnego rodzaju materiałów? Wykonajmy doświadczenie sprawdzające, czy możliwe jest otrzymanie energii na drodze reakcji perhydroluperhydrolu} z manganianem potasu. Sformułuj odpowiednie obserwacje i wnioski.
Uwaga! Doświadczenie należy przeprowadzić pod dygestorium. Podczas lekcji wykona je nauczyciel.
Jeżeli nie ma możliwości przeprowadzenia doświadczenia, obejrzyj film zamieszczony poniżej.
Czy energia wydziela się tylko podczas spalania różnego rodzaju materiałów? Wykonano doświadczenie, dzięki któremu sprawdzono, czy możliwe jest otrzymanie energii na drodze reakcji perhydrolu z manganianem potasu.
Problem badawczy:
Czy w reakcji z manganianem potasu wydziela się energia?
Hipoteza:
W reakcji perhydrolu z manganianem potasu wydziela się duża ilość energii (jest to proces egzoenergetyczny).
Co było potrzebne:
kolba stożkowa (erlenmajerka) lub zlewka;
cylinder miarowy;
łyżka;
perhydrol;
kryształki manganianu potasu.
Instrukcja:
Do kolby stożkowej wlano około perhydrolu (roztwór o stężeniu ) i ostrożnie wprowadzono kilka kryształków mangnianu potasu . Po przeprowadzeniu doświadczenia, ostrożnie sprawdzono dłonią temperaturę kolby.
Obserwacje:
Po dodaniu do perhydrolu, rozpoczęła się bardzo gwałtowna reakcja, której towarzyszyło wydzielenie dużej ilości pary. Ciecz w kolbie przyjęła ciemnobrązowe zabarwienie, a naczynie uległo rozgrzaniu.
Wniosek:
Po dodaniu do perhydrolu, rozpoczęła się bardzo gwałtowna reakcja, której towarzyszyło wydzielenie dużej ilości pary. Ciecz w kolbie przyjęła ciemnobrązowe zabarwienie, a naczynie uległo rozgrzaniu.
Podsumowanie:
Nadtlenek wodoru, będący składnikiem perhydrolu, redukuje manganian potasu do tlenku manganu, zgodnie z równaniem reakcji:
Powstający tlenek manganu jest katalizatorem reakcji rozkładu :
Reakcja ta jest silnie egzoenergetyczna, co powoduje gwałtowne wrzenie roztworu i odparowanie powstającej wody.
Dział – Chemia opakowań i odzieży
W wielu miejscach nasza planeta wygląda jak wielkie wysypisko śmieci. Kupujemy coraz więcej i często są to towary, z których korzystamy tylko przez krótki czas. Przykładem mogą być artykuły spożywcze w opakowaniach jednorazowego użytku, jak i zawartość naszej szafy z odzieżą, kiedy próbujemy nadążyć za ciągle zmieniającą się modą. Częściej wybieramy wyroby z tworzyw sztucznych, które dzięki dużej konkurencji na rynku są dla nas coraz atrakcyjniejsze, choć niekorzystnie wpływają na środowisko naturalne. Kto zastanawia się nad tym, ile odpadów codzienne się wyrzuca? Co zrobić z tą górą śmieci? Zalegają one nie tylko w pobliżu dużych aglomeracji miejskich – często trafiają też do mórz i oceanów. Zgromadziliśmy ich całkiem sporo także w przestrzeni kosmicznej.
Czy wiesz, że zużyty telefon komórkowy może być źródłem wartościowych surowców przemysłowych? Do wyprodukowania jednego telefonu komórkowego wykorzystywane jest złota, ale już w telefonach znajduje się go tyle, ile może znajdować się w jednej tonie rudy, z której pozyskuje się ten pierwiastek. Agencja Ochrony Środowiska (EPA) szacuje, że w jednym milionie telefonów komórkowych znajduje się blisko ton miedzi, srebra, złota i palladu, a także inne metale. Pomimo coraz większej świadomości ekologicznej konsumentów oraz rozwojowi technik recyklingu, nadal nie jest możliwe odzyskanie surowców wykorzystanych w produkcji.
3. Chemia jako nauka z przyszłością
Nauka chemii w szkole średniej pozwoli wam lepiej zrozumieć otaczający świat, ułatwi dokonywanie wyborów, co do produktów używanych w życiu codziennym, oraz przyczyni się do wzrostu wrażliwości ekologicznej. Szwajcarski chemik Richard Robert ErnstRichard Robert Ernst, dzięki któremu w medycynie można diagnozować wiele chorób metodą rezonansu magnetycznego, powiedział: Przemysł chemiczny jest dzisiaj filarem ludzkiej cywilizacji i kultury. Bez przemysłu chemicznego społeczność ludzka, w obecnych i przyszłych formach, jest nie do pomyślenia
. Te słowa, w pewnym sensie, podkreślają, że chemia tworzy otaczający nas świat.
Podsumowanie
Chemia to nauka, która zajmuje się badaniem składu i budowy substancji, ich przemian oraz warunków, w jakich zachodzą.
Należy przestrzegać regulaminu pracowni chemicznej, ponieważ wiele stosowanych tam substancji może stwarzać zagrożenie zdrowia i życia człowieka.
Wykonywanie doświadczeń chemicznych wymaga znajomości kart charakterystyki substancji oraz przepisów .
Nieodzowną pomocą podczas nauki tego przedmiotu jest układ okresowy pierwiastków chemicznych.
Uzasadnij stwierdzenie, że soda oczyszczona () to związek o wszechstronnym zastosowaniu.
Biogramy
Frederick Banting
Z wykształcenia lekarz (specjalizował się w pediatrii). Pracował również jako wykładowca farmakologii na Uniwersytecie w Toronto. Jego największym osiągnięciem było w odkrycie insuliny (wspólnie ze swoim asystentem – Charlesem Bestem), za co w otrzymał Nagrodę Nobla.
Charles Herbert Best
Kanadyjski fizjolog, współodkrywca insuliny w Po wojnie światowej pracował jako naukowy ekspert w Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
Adolf Butenandt
Niemiecki biochemik, który w swojej pracy naukowej zajmował się głównie badaniem nad hormonami płciowymi i substancjami wabiącymi u owadów. Za badania nad hormonami płciowymi i syntezę hormonów ludzkich w otrzymał Nagrodę Nobla (wspólnie z chorwackim chemikiem – Leopoldem Ružičką).
Jan Czochralski
Był znanym chemikiem i metalurgiem, twórcą szeregu nowych metod badawczych i patentów (np. stop zwany metalem B, który znalazł zastosowanie w kolejnictwie). Największym jego osiągnięciem było opracowanie metody otrzymywania monokryształu krzemu. Uchwałą Sejmu RP rok 2013 został nazwany Rokiem Jana Czochralskiego.
Richard Robert Ernst
Chemik, którego największym osiągnięciem był rozwój metody badań za pomocą magnetycznego rezonansu jądrowego, za co w otrzymał Nagrodę Nobla.
Ira Remsen
Po ukończeniu medycyny nie podjął pracy na stanowisku lekarza, ale wyjechał do Niemiec, gdzie studiował chemię. W założył czasopismo naukowe (American Chemical Society), które redagował przez lat. Największym jego osiągnięciem było odkrycie w tym samym roku, wspólnie z Constantinem Fahlbergiem, sacharyny (sztucznego środka słodzącego, który jest razy słodszy od sacharozy).
Słownik
skrót określający zbiór zasad i przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, a także niezależna dziedzina wiedzy zajmująca się określaniem warunków pracy
związki chemiczne wydzielane i wyczuwane przez zwierzęta i rośliny w celu przekazywania informacji (komunikacji)
hormon peptydowy mający podstawowe znaczenie w przemianie cukrów, białek i tłuszczów
ciało krystaliczne odznaczające się jednakową orientacją sieci krystalicznej, niezależnie od wielkości kryształu
proces przeprowadzania substancji w stan pasywny; proces pasywacji dotyczy głównie metali, pokrywających się szczelną powłoką, która chroni je przed dalszymi reakcjami w danym środowisku oraz izoluje metal od substancji, które go otaczają
wodny roztwór nadtlenku wodoru () o stężeniu około
skały i minerały wykorzystywane przez człowieka w różnych dziedzinach życia
Ćwiczenia
Zaznacz poprawne odpowiedzi.
Rozwiąż krzyżówkę.
- Nazwa 92. pierwiastka w układzie okresowym.
- Nazwa poziomych szeregów układu okresowego.
- Popularny wskaźnik do określania odczynu zasadowego.
- Rodowe nazwisko jedynej kobiety, która dwukrotnie otrzymała Nagrodę Nobla.
- Inna nazwa reakcji rozkładu.
- Barwa, jaką przyjmuje uniwersalny papierek wskaźnikowy w kwasach.
- Urządzenie elektroniczne stosowane do wyznaczania odczynu roztworu.
- Proces, jakiemu ulega białko jaja kurzego na patelni.
- Główny produkt procesu polimeryzacji lub polikondensacji.
- Szklana lub wytworzona z tworzywa sztucznego rurka, która służy do odmierzania i przenoszenia cieczy.
- Odmiany tego samego pierwiastka różniące się liczbą neutronów w jądrze atomowym.
1 | |||||||||||||||
2 | |||||||||||||||
3 | |||||||||||||||
4 | |||||||||||||||
5 | |||||||||||||||
6 | |||||||||||||||
7 | |||||||||||||||
8 | |||||||||||||||
9 | |||||||||||||||
10 | |||||||||||||||
11 |
Oblicz, ile cząsteczek bombikolu znajdowało się w próbki, którą otrzymał Butenandt, skoro trylion cząsteczek tego związku ma masę około .
Bibliografia
Jones L., Atkins P., Chemia ogólna – cząsteczki, materia, reakcje, Warszawa 2009.
Piktogramy - rodzaje, online: https://clp.gov.pl/clp/pl/oznakowanie/piktogramy/, dostęp: 08.09.2021.