Ilustracja przedstawiająca łagodne pagórki w odcieniach ceglastego różu. Pośród nich poruszają się uśmiechnięte ludziki w kształcie puzzli. Dwa z nich wiszą na sznurku przewieszonym przez całą szerokość grafiki, inne stoją lub leżą. Na kilku umieszczono napisy związane z gramatyką: „wołacz”, „dopełniacz”, „liczba mnoga”, „liczba pojedyncza”, „rodzaj męski”, „rodzaj żeński”.
Czytając książkę albo gazetę, można zauważyć, że zdania nie są równe. Nawet te z jednym orzeczeniem mogą być proste i krótkie, ale mogą być też długie i skomplikowane. Jak tworzyć takie zdania? Dzięki określeniom!
Ćwiczenie 1
RPwzJ0Eslq7ab1
Ćwiczenie 2
Pogrupuj wyrażenia z poprzedniego ćwiczenia na takie, które należą do świata fantazji i na takie, które należą do świata realnego. Zapisz swoją odpowiedź.
R13qVw4OKTdah
Pamiętaj, przedmioty należące do świata fantazji mają magiczną cechę.
Wyrażenia należące do świata fantazji: czarodziejska różdżka, czapka niewidka, miotła latająca, siedmiomilowe buty.
Wyrażenia należące do świata realnego: długopis ścieralny, myszka bezprzewodowa, koc elektryczny, miotła elektryczna.
1
Ćwiczenie 3
Rozwiń poniższe zdanie, odpowiadając na trzy pytania. Następnie zapisz ułożone przez siebie nowe zdanie rozwinięte.
Zdanie: Pojawiła się tęcza.
Kiedy pojawiła się tęcza?
Gdzie się pojawiła?
Jaka była tęcza?
Pamiętaj, w zdaniach rozwiniętych występują określenia podmiotu i orzeczenia.
Wczoraj na niebie pojawiła się kolorowa tęcza.
Ćwiczenie 4
RLK9hODOi1kS3
tbQaCZ7mh9_0000000S
RX5Qm1Uh5rJPn
R11pkEsRYo1Nt
R1Br1K6znVuxP
R1OBH1eSNbhYX
Ćwiczenie 5
Rhkv2cEPhQxfx
Ćwiczenie 5
Z podanych poniżej zdań wypisz podmioty i orzeczenia.
Szalony naukowiec wynalazł maszynę do przenoszenia ludzi w czasie.
RJeCab8lakF57
Pamiętaj, podmiot nazywa wykonawcę czynności, a orzeczenie wyraża tę czynność. Spróbuj ponownie wykonać ćwiczenie.
Podmioty: dziewczynka, naukowiec.
Orzeczenia: otworzyła, wynalazł.
Ćwiczenie 6
Wypisz z powyższych zdań wszystkie związki, zaczynając od związku głównego. Jako pierwsze zapisz wyrazy nadrzędne, a następnie pytania, na które odpowiadają wyrazy podrzędne.
RY7yrWSJfP3nl
Pamiętaj, związek główny tworzą podmiot i orzeczenie; związki poboczne tworzą pozostałe wyrazy w zdaniu.
Związki główne w zdaniach: dziewczynka otworzyła, naukowiec wynalazł.
Wykorzystaj w swoich zdaniach przymiotniki, przysłówki i rzeczowniki.
Przykładowe zdania rozwinięte:
Stary naukowiec czekał od lat na fundusze.
Na wystawie pokazano publicznie ostatni wynalazek fizyka.
R1Xp0TfrIhSkc
Ćwiczenie 8
R1M8CVyH5fyxz
Ćwiczenie 9
Ćwiczenie 10
Określ, jakich informacji brakuje w skróconych zdaniach z 9 ćwiczenia.
RfSJ8qsWP4uxF
Zwróć uwagę na to, jakich wyrazów odnoszących się do podmiotu i orzeczenia zabrakło po skróceniu zdań.
Zdania zostały pozbawione szczegółowych informacji, dotyczących okoliczności wykonywanych czynności. Nie wiadomo, np. jak, kiedy, gdzie, w jakim czasie, w jakim celu wykonano czynności. Niewiele wiemy o wykonawcach tych czynności. Brakuje szczegółów, które sprawiają, że zdania są zrozumiałe.
Polecenie 1
Który z wynalazków przywołanych w powyższych ćwiczeniach uważasz za najważniejszy dla siebie i dla ludzkości?
Poszukaj trzech ciekawostek o innych ważnych wynalazkach. Ułóż o każdym z nich jedno zdanie rozwinięte. Zapisz je poniżej.