Podsystemy ochronne państwa (II)

W celu zrozumienia tej lekcji dowiedz się czym jest podsystem ochronny państwa i jakie zajmuje miejsce w strukturze systemu bezpieczeństwa narodowego Polski.

Informacje na ten temat znajdziesz na przykład w lekcjach na platformie e‑podręczniki :

1. System bezpieczeństwa narodowego – ogólna charakterystykaP1BhgMtcnSystem bezpieczeństwa narodowego – ogólna charakterystyka;

2. Podsystemy ochronne państwa (I)PT77wBHkHPodsystemy ochronne państwa (I);

1. Służby ratownictwa i ochrony ludności

Służby ratownictwa i ochrony ludności stanowią kolejny podsystem ochronny polskiego systemu bezpieczeństwa narodowego. Wyjątkową rolę odgrywa Państwowa Straż PożarnaPaństwowa Straż PożarnaPaństwowa Straż Pożarna (PSP), której zadania przedstawia poniższa grafika interaktywna.

R7L3rkbfworZB

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PT77wBHkH

Aplikacja składa się z 7 niebieskich kół ułożonych w okrąg. W centralnej części okręgu niebieskie koło z informacją: podstawowe zadania Państwowej Straży Pożarnej. Aby odczytać i odsłuchać poszczególne zadanie należy kliknąć przyciskiem myszy na jedno z 7 otaczających środkowy napis kół. Aby zakończyć należy kliknąć na to koło ponownie.

Treść pól:

1. Rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń.

2. Organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń.

3. Wykonywanie pomocniczych, specjalistycznych czynności ratowniczych w czasie klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne służby ratownicze.

4. Kształcenie kadry na potrzeby Państwowej Straży Pożarnej i innych jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz powszechnego systemu ochrony ludności.

5. Nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych.

6. Prowadzenie prac naukowo‑badawczych w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ochrony ludności.

7. Współdziałanie ze strażami pożarnymi i służbami ratowniczymi innych państw oraz organizacjami międzynarodowymi.

Wyjątkowa rola Państwowej Straży Pożarnej w podsystemie ratownictwa i ochrony ludności wynika z tego, że zazwyczaj w praktyce to właśnie PSP koordynuje akcją ratunkową na miejscu katastrofy – w tym pracami policjantów oraz pogotowia ratunkowego. Ponadto we wszystkich podejmowanych przez siebie działaniach jest aktywnie wspierana przez wszystkie inne służby, straże i instytucje państwowe oraz przez sieć organizacji pozarządowych.

Podstawowe jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej to:

• Komenda Główna PSP,

• komenda wojewódzka,

• komenda powiatowa (miejska),

• Szkoła Główna Służby Pożarniczej oraz pozostałe szkoły,

• instytuty badawcze,

• Centralne Muzeum Pożarnictwa.

Na czele PSP stoi komendant główny Państwowej Straży Pożarnej, który jest również centralnym organem administracji rządowej w sprawach organizacji krajowego systemu ratowniczo‑gaśniczego oraz ochrony przeciwpożarowej.

RtfZLdSbxXnSd

Kolorowe zdjęcie przedstawia dwóch mężczyzn niosących na noszach osobę poszkodowaną. Po lewej stronie ratownik medyczny. Ubrany w czarną koszulkę z krótkim rękawem oraz długie spodnie. Wzdłuż nogawek spodni pomarańczowe i szare pasy odblaskowe. Na głowie ułożone ma okulary przeciwsłoneczne. Po prawej strażak ubrany w mundur ratowniczy. Na głowie czerwony kask. Na plecach odblaskowy napis Strażak. Na wysokości klatki, pasa oraz na wysokości przed łokcia znajdują się dwa pasy odblaskowe, szary oraz żółty. Osoba poszkodowana ma unieruchomioną głowę w specjalnym kołnierzu. Osoba jest przypięta pasami do noszy. Postacie znajdują się na chodniku, za ratownikiem jest ściana z blachy.

W Państwowej Straży Pożarnej zatrudnionych jest ok. 30 tysięcy funkcjonariuszy, którymi kieruje Komendant Główny PSP podległy ministrowi spraw wewnętrznych i administracji. Warto w tym miejscu również zaznaczyć, że Państwowa Straż Pożarna ściśle współpracuje z Ochotniczą Strażą Pożarną (OSP) – umundurowaną, wyposażoną w specjalistyczny sprzęt organizacją społeczną składającą się z grupy przeszkolonych ochotników, przeznaczoną w szczególności do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami.

Innymi istotnymi elementami podsystemu ratownictwa i ochrony ludności są system ochrony ludności oraz system ratownictwa medycznego.

System Państwowego Ratownictwa Medycznego (PRM) powstał, by realizować jedno z podstawowych zadań państwa związane z zapewnieniem pomocy każdej osobie znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.
W ramach systemu PRM działają:

• organy administracji rządowej właściwe w zakresie wykonywania zadań systemu,

• jednostki systemu zapewniające utrzymanie gotowości ludzi, zasobów i jednostek organizacyjnych.

Jednostkami systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego są:

• szpitalne oddziały ratunkoweszpitalny oddział ratunkowyszpitalne oddziały ratunkowe (SOR),

• zespoły ratownictwa medycznego, w tym lotnicze zespoły ratownictwa medycznego.

R1Iwb3Ho1gW3G

Kolorowe zdjęcie we wnętrzu karetki ratunkowej. Ratownik medyczny stoi tyłem do obserwatora zdjęcia. Ubrany w czarny strój, spodnie z pomarańczowymi pionowymi pasami. Na plecach pomarańczowy napis: ratownictwo medyczne. Na prawo od ratownika osoba poszkodowana leży na noszach. Ratownik trzyma zestaw do oddychania. Maska nałożona na usta osoby poszkodowanej.

2. Elementy systemu zarządzania kryzysowego

Istotnym podsystemem ochronnym polskiego systemu bezpieczeństwa narodowego jest również system zarządzania kryzysowego.

W myśl przepisów Ustawy z 26 kwietnia 2007 r. zarządzanie kryzysowe to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym. Polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznejinfrastruktura krytycznainfrastruktury krytycznej.

Za zarządzanie kryzysowe w Polsce odpowiada wieloszczeblowy system składający się z następujących elementów:

• organów zarządzania kryzysowego,

• organów opiniodawczo‑doradczych właściwych w sprawach inicjowania i koordynowania działań podejmowanych w zakresie zarządzania kryzysowego,

• centrów zarządzania kryzysowego, utrzymujących dwudziestoczterogodzinną gotowość do podjęcia działań.

Strukturę systemu zarządzania kryzysowego w Polsce przedstawiono w tabeli poniżej.

Polecenie 2

Na podstawie poniższego filmu wyjaśnij, na czym polega rola centrów zarządzania kryzysowego w zapewnieniu bezpieczeństwa państwa i regionu.

Ryl9yXyQUgwCq

Na filmie prezentowana jest praca Centrum Zarządzania Kryzysowego. W pierwszych ujęciach przedstawiony zostaje budynek CZK z zewnątrz, a następnie od wewnątrz, m.in. panoramiczne ujęcie sali dyspozytorów z dziesiątkami rozmieszczonych obok siebie w kolejnych rzędach stanowisk. Frontową część tej sali zajmuje ściana w całości wypełniona obrazami z kamer miejskiego monitoringu. Pokazana zostaje też z bliska praca poszczególnych dyspozytorów. W tle lektor bez przerwy omawia zadania, które spełnia CZK. Autorzy filmu kładą duży nacisk na rolę numeru alarmowego 112 w pracy centrum oraz dokonywanych za jego pomocą zgłoszeń.

Na filmie prezentowana jest praca Centrum Zarządzania Kryzysowego. W pierwszych ujęciach przedstawiony zostaje budynek CZK z zewnątrz, a następnie od wewnątrz, m.in. panoramiczne ujęcie sali dyspozytorów z dziesiątkami rozmieszczonych obok siebie w kolejnych rzędach stanowisk. Frontową część tej sali zajmuje ściana w całości wypełniona obrazami z kamer miejskiego monitoringu. Pokazana zostaje też z bliska praca poszczególnych dyspozytorów. W tle lektor bez przerwy omawia zadania, które spełnia CZK. Autorzy filmu kładą duży nacisk na rolę numeru alarmowego 112 w pracy centrum oraz dokonywanych za jego pomocą zgłoszeń.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/Ryl9yXyQUgwCq

Na filmie prezentowana jest praca Centrum Zarządzania Kryzysowego. W pierwszych ujęciach przedstawiony zostaje budynek CZK z zewnątrz, a następnie od wewnątrz, m.in. panoramiczne ujęcie sali dyspozytorów z dziesiątkami rozmieszczonych obok siebie w kolejnych rzędach stanowisk. Frontową część tej sali zajmuje ściana w całości wypełniona obrazami z kamer miejskiego monitoringu. Pokazana zostaje też z bliska praca poszczególnych dyspozytorów. W tle lektor bez przerwy omawia zadania, które spełnia CZK. Autorzy filmu kładą duży nacisk na rolę numeru alarmowego 112 w pracy centrum oraz dokonywanych za jego pomocą zgłoszeń.

R1VuAEZ1PeYYl

(Uzupełnij).

Pokaż rozwiązanie

• tworzenie i aktualizowanie planu zarządzania kryzysowego;

• koordynacja pracy służb;

• gromadzenie i przekazywanie zebranych na bieżąco wiadomości;

• skrócenie czasu przekazywania informacji o danym zdarzeniu do odpowiednich służb.

3. Podsystem ochrony granicy państwowej RP

Obecny model ochrony granicy państwowej jest wynikiem zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej.

W podsystemie ochrony granicy państwowej główną rolę odgrywa Straż Granicza podlegająca ministrowi spraw wewnętrznych, którą wspomaga Służba Celno‑Skarbowa podlegająca ministrowi finansów.

Zgodnie z treścią Ustawy z 12 października 1990 r. do zadań Straży Granicznej należy m.in.:

• ochrona lądowej, morskiej i powietrznej granicy państwowej;

• organizowanie i dokonywanie kontroli ruchu granicznego;

• zapobieganie i przeciwdziałanie nielegalnej migracji;

• wykrywanie, zapobieganie i przeciwdziałanie handlu ludźmi;

• wydawanie zezwoleń na przekraczanie granicy państwowej (w tym wiz);

• rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw oraz wykroczeń, a także ściganie ich sprawców w zakresie właściwości Straży Granicznej;

• zapewnienie bezpieczeństwa w komunikacji międzynarodowej i porządku publicznego w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego, a także w strefie nadgranicznej;

• przeprowadzanie kontroli bezpieczeństwa:

  • w środkach transportu w komunikacji międzynarodowej,

  • w zasięgu terytorialnym drogowego, kolejowego, morskiego i rzecznego przejścia granicznego,

  • w portach lotniczych, na zasadach określonych w przepisach dotyczących ochrony lotnictwa cywilnego;

• współdziałanie z innymi organami i służbami w zakresie rozpoznawania zagrożeń terroryzmem i przeciwdziałania tym zagrożeniom.

Służba Celno‑Skarbowa jest umundurowaną formacją w ramach Krajowej Administracji Skarbowej. Jej główne zadania to:

• wykrywanie i zwalczanie nieprawidłowości potencjalnie zagrażających bezpieczeństwu finansowemu państwa;

• zapewnienie ochrony i bezpieczeństwa obszarowi celnemu Wspólnoty Europejskiej;

• rozpoznawanie, zapobieganie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń związanych z naruszeniem przepisów dotyczących wprowadzania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyprowadzania z jej terytorium towarów objętych ograniczeniami lub zakazami obrotu ze względu na bezpieczeństwo i porządek publiczny lub bezpieczeństwo międzynarodowe, np. środków chemicznych, broni, amunicji, materiałów jądrowych;

• rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i  wykroczeń przeciwko ograniczeniom obrotu towarami i technologiami o  znaczeniu strategicznym określonym w ustawie z dnia 29 listopada 2000 r., a także
  [o znaczeniu - red.] dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz ściganie ich sprawców, jeżeli zostały ujawnione przez organy celno‑skarboweIndeks górny 111 Indeks górny koniec¹¹¹.

4. Inne podsystemy ochronne

W Rzeczypospolitej Polskiej oprócz już opisanych istnieje jeszcze wiele innych instytucji, które w sposób bezpośredni lub pośredni zajmują się ochroną obywateli oraz bezpieczeństwa publicznego. Instytucje te ze względu na ich podległość, strukturę organizacyjną oraz zakres wykonywanych zadań można podzielić na centralne, samorządowe i prywatne.

Wśród instytucji centralnych wymienia się:

• Inspekcję Transportu Drogowego;

• Państwową Inspekcję Sanitarno‑Epidemiologiczną;

• Inspekcję Weterynaryjną;

• Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno‑Spożywczych;

• Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów;

• Państwową Inspekcję Handlową;

• Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego;

• Służby meteo- i hydrologiczne;

• Straż Ochrony Kolei.

Instytucjami bezpieczeństwa publicznego podległymi samorządowi terytorialnemu lub nadzorowanymi przez niego są: straże gminne (miejskie)straż gminna (miejska)straże gminne (miejskie) i ochotnicze straże pożarne, które są organizacjami pozarządowymi i tradycyjnie realizują zadania z zakresu zapobiegania pożarom i gaszenia ich.

Straż gminna spełnia służebną rolę wobec społeczności lokalnej, wykonując swe zadania z poszanowaniem godności i praw obywateli. W celu ochrony i przywrócenia porządku publicznego strażnicy mogą nie tylko stosować takie środki jak kajdanki, pałki wielofunkcyjne, miotacze gazu czy paralizatory, ale także nakładać mandaty i ujmować osoby zakłócające porządek, celem przekazania ich policji.

R5xoLlb1j435l

Kolorowe zdjęcie przedstawia dwóch funkcjonariuszy straży miejskiej siedzących na ławce w parku. Słoneczny dzień. Funkcjonariusze uzupełniają notatniki służbowe. Ubrani w czarne mundury. Czapki z daszkiem mają otok w żółto — brązową szachownicę i żółtego orła nad daszkiem. Na rękawach na wysokości ramienia znajduje się logo straży miejskiej. Na prawej piersi, na kurtce, naszyty żółty odblaskowy poziomy prostokąt z napisem: straż miejska. Na lewej piersi na kurtce znajduje się znak identyfikacyjny. Na ramionach umieszczone są wzory dystynkcji. Pod kurtką ubrani są w niebieskie koszule.

Kilka słów należy poświęcić również prywatnym instytucjom ochrony, które są komercyjnymi podmiotami realizującymi zadania z zakresu ochrony osób i mienia.

Rozwój prywatnego sektora usług ochrony osób i mienia w Polsce trwa od czasu transformacji systemowej na początku lat 90. XX w. Pierwsze zezwolenia na wykonywanie tego typu działalności zostały wydane na podstawie przepisów ustawy o działalności gospodarczej. W 1998 r. wprowadzono do polskiego porządku prawnego ustawę o ochronie osób i mienia, całościowo regulującą działalność prywatnych instytucji ochrony. Łączną liczbę pracowników ochrony w Polsce szacuje się na 110‑150 tysięcy osób.

Prywatny sektor ochrony świadczy w naszym kraju bogatą ofertę usług, do których zalicza się m.in.:

• fizyczną ochronę obiektów i terenów;

• konwojowanie pieniędzy i kosztowności;

• osobistą fizyczną ochronę osób;

• ochronę imprez sportowych i artystycznych.

ROrOMr6JzW8VB

Kolorowe zdjęcie przedstawia stojącego tyłem pracownika firmy ochroniarskiej. Słoneczny dzień. Pracownik stoi na środku czteropasmowej ulicy. Ubrany w czarny mundur firmowy. Na pasku, poniżej pleców, przytwierdzone telefony i nadajnik. Na plecach biały napis: security ochrona. Mężczyzna obserwuje okolicę. W głębi zdjęcia wiadukt nad ulicą.

5. Podsumowanie

• Służby ratownictwa i ochrony ludności stanowią istotny podsystem ochronny polskiego systemu bezpieczeństwa narodowego.

• Wyjątkową rolę wśród służb ratownictwa i ochrony ludności odgrywa Państwowa Straż Pożarna (PSP).

• W podsystemie ochrony granicy państwowej główną rolę odgrywa Straż Graniczna (podlegająca ministrowi spraw wewnętrznych i administracji), którą wspomaga Służba Celno‑Skarbowa (podlegającą ministrowi finansów).

• Na terenie Rzeczypospolitej Polskiej działa wiele innych instytucji, które w sposób bezpośredni lub pośredni zajmują się ochroną obywateli oraz bezpieczeństwa publicznego. Instytucje te ze względu na ich podległość, strukturę organizacyjną oraz zakres wykonywanych zadań można podzielić na centralne, samorządowe i prywatne.

6. Praca domowa

7. Słownik

Służba Celno‑Skarbowa

Definicja: Służba Celno‑Skarbowa

jednolita, umundurowana formacja stanowiąca element Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), utworzona w celu zapewnienia ochrony i bezpieczeństwa obszaru celnego Wspólnoty Europejskiej, w tym zgodności z prawem przywozu towarów na ten obszar oraz wywozu towarów z tego obszaru

RgyfcU1yFaGm8

Na zdjęciu pojazd Służby Celno‑Skarbowej — srebrne combi. Na bocznych drzwiach zielony pas z napisem "Służba Celno‑Skarbowa". Na końcu zielonego paska, znajduje się numer ewidencyjny samochodu, w tym przypadku to 08/12. Nad zielonym paskiem, na wysokości bagażnika znajduje się zielony numer alarmowy 0 800 060 000. Na dachu znajdują się niebieskie sygnalizatory świetlne. Obok samochodu służby skarbowej stoi drugi, prawie cały przysłonięty, ciemnogranatowy samochód combi. Samochody stoją na parkingu.

Straż Graniczna

Definicja: Straż Graniczna

jednolita, umundurowana i uzbrojona formacja przeznaczona do ochrony granicy państwowej, kontroli ruchu granicznego oraz zapobiegania i przeciwdziałania nielegalnej migracji

RrZCmLf9fEUDv

Na zdjęciu patrol Straży Granicznej. Furgonetka oznakowana w sposób następujący: z boku zielony, obramowany na biało pas z napisem "Straż Graniczna". Na masce nieodblaskowa zieleń z takim samym białym napisem. Pozostała część srebrna. Na dachu znajduje się sygnalizacja świetlana, oraz został umieszczony świetlny napis "STRAŻ GRANICZNA" barwy jasnozielonej na białym tle. W tle widać jezdnię i przygraniczne ogrodzenia.

szpitalny oddział ratunkowy

Definicja: szpitalny oddział ratunkowy

komórka organizacyjna szpitala, która niezwłocznie udziela świadczeń opieki zdrowotnej, polegających na wstępnej diagnostyce oraz podjęciu leczenia niezbędnego dla stabilizacji funkcji życiowych osób znajdujących się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego

R1OfS6Cld3aov

Kolorowe zdjęcie przedstawia żółty ambulans zaparkowany przy szpitalnym oddziale ratunkowym. Ambulans przodem do budynku, tyłem do obserwatora zdjęcia. Na tylnych oknach ambulansu dwa niebieskie symbole oddziałów ratowniczych, kolejny symbol znajduje się na boku karetki. Nad tylnymi oknami Niebieski napis “Ambulans”. Na dachu znajdują się sygnalizatory świetlne. W tle szary budynek szpitala.

8. Zadania