Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Prostokąt i kwadrat

Ten materiał poświęcony jest prostokątom i kwadratom. Poznasz w nim definicje tych czworokątów, odkryjesz własności oraz policzysz ich obwody.

RMI0bfx0HhULK1
Animacja budynki na planie miasta, które mają kształt kwadratu i prostokąta.
Prostokąt
Definicja: Prostokąt

Prostokąt to czworokąt, który ma wszystkie kąty proste.

RJ9riQcSmIB0S1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Własności prostokąta:

  • Przeciwległe boki są równoległe i równej długości.

  • Wszystkie kąty są proste.

  • Przekątne są równej długości i dzielą się na połowy.

    RtZQFau3i37Hr1
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

    W prostokącie ABCD:

  • ABDCADBC, AB=DCAD=BC.

  • Miary kątów: A, B, CD są równe 90°.

  • AC=BD.

  • AS=SC=12AC oraz BS=SD=12BD.

Kwadrat
Definicja: Kwadrat

Kwadrat to prostokąt, który ma wszystkie boki równej długości.

RYmiWOQSXs1fl1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Własności kwadratu:

  • Przeciwległe boki są równoległe, wszystkie boki są równej długości.

  • Wszystkie kąty są proste.

  • Przekątne są prostopadłe do siebie, równej długości i dzielą się na połowy.

    RuDq25Wrr5Sp01
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

    W kwadracie ABCD:

  • ABDCADBC, AB=DC=AD=BC

  • Miary kątów: A, B, CD są równe 90°.

  • ACBD, AC=BD oraz AS=SC=DS=SB

1
Ćwiczenie 1

Ile kwadratów widzisz na rysunku? A ile prostokątów?

RoSqPWliYfZW71
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R12Oo6AY6V4iQ
Uzupełnij odpowiedź, wpisując w luki odpowiednie liczby. Odpowiedź: Powyższy rysunek zawiera Tu uzupełnij kwadraty oraz Tu uzupełnij prostokątów.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RFiegd4rrB1bG1
Ćwiczenie 1
Dany jest kwadrat, w którym połączono środki boków znajdujących się na przeciwko siebie. Uzupełnij poniższe zdania, wpisując w luki odpowiednie liczby. W tej figurze możemy wyróżnić Tu uzupełnij kwadratów.W tej figurze możemy wyróżnić Tu uzupełnij prostokąty, które nie są kwadratami.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Polecenie 1

Uruchom aplet i wykonaj zawarte w nim zadanie.

R1dX3xAUOtJGO11
Aplet przedstawia czworokąt A B C D. Należy przemieszczać wierzchołki czworokąta tak, aby powstał prostokąt o wymiarach 6 cm i 8 cm. Otrzymujemy przykładowy prostokąt K L M N, w którym kreślimy przekątne KM i LN. Zauważamy, że w prostokącie przekątne mają takie same miary, co sprawdzamy wykorzystując linijkę.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RA5jU1HbWxxhP1
W pewnym prostokącie ABCD boki ABCD są równoległe. Bok AB ma długość 4 cm, a bok BC ma długość 6 cm. Uzupełnij poniższe zdania, wpisując w luki odpowiednie liczby. Bok CD ma długość Tu uzupełnij cm.Bok AD ma długość Tu uzupełnij cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Kwadrat, prostokąt i ich własności

1
Polecenie 2
R17x2sCnUsy9p111
Animacja prezentuje kwadrat, w którym poprowadzone są przekątne. Należy zmierzyć linijką jego przekątne, a następnie sprawdzić kątomierzem pod jakim kątem się one przecinają. Po dokonaniu pomiarów zauważamy, że w kwadracie przekątne są równe i przecinają się pod kątem prostym.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RdsedQFtq93dp1
Zaznacz wszystkie zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Przekątne kwadratu przecinają się w połowie swoich długości., 2. Przekątne kwadratu przecinają się pod kątem prostym, 3. Przekątne kwadratu mają różne długości., 4. Przekątne kwadratu nie przecinają się w żadnym punkcie.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Polecenie 3
R1RKtIx6yGcBg111
Animacja prezentuje prostokąt A B C D z poprowadzonymi przekątnymi. Należy poruszać wierzchołkiem C prostokąta i obserwować kąt przecięcia się przekątnych prostokąta oraz długości jego boków. Zauważamy, że wszystkie boki prostokąta są tej samej długości, gdy kąt między jego przekątnymi jest kątem prostym. Prostokąt jest kwadratem, gdy ma boki tej samej długości.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Odpowiedź:

Prostokąt jest kwadratem wtedy, kiedy jego przekątne przecinają się pod kątem prostym.

Rum19sHCZcZ9o1
Które warunki musi spełnić prostokąt, aby być kwadratem? Zaznacz wszystkie prawidłowe odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. Musi mieć wszystkie boki jednakowej długości., 2. Jego przekątne muszą się przecinać pod kątem prostym., 3. Musi mieć dwie pary boków równoległych., 4. Jego przekątne muszą się przecinać w połowie.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Polecenie 4
RNvboaJ6dRenM211
Animacja prezentuje romb A B C D z poprowadzonymi przekątnymi. Należy poruszać wierzchołkiem A i obserwować miary kątów tego rombu i długości jego przekątnych. Zauważamy, że gdy miary kątów tego rombu są równe, to jego przekątne są tej samej długości. Romb jest kwadratem, gdy jego kąty są kątami prostymi. Po zaobserwowaniu zmian, można zrobić to samo z wierzchołkiem D i zaobserwować, czy własności się zmieniają.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Odpowiedź:

Romb jest kwadratem wtedy, kiedy obie jego przekątne mają takie same długości.

R1RH5BbrdFEvY2
Które warunki musi spełnić romb, aby być kwadratem? Zaznacz wszystkie prawidłowe odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. Jego przekątne muszą być jednakowej długości., 2. Dowolny jego kąt wewnętrzny musi być kątem prostym., 3. Musi mieć wszystkie boki jednakowej długości., 4. Jego przekątne muszą się przecinać pod kątem prostym.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 2

Narysuj dwie proste prostopadłe. Zaznacz na nich cztery punkty, tak aby były wierzchołkami kwadratu o przekątnych długości 6 cm.

RfdF8MqAimxH0
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Opisz konstrukcję kwadratu o przekątnych długości 6 cm.

RhX9yRa6a4i1x
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 3

Narysuj kwadrat, w którym suma długości przekątnych jest równa 14 cm.

R4OSuft7l4BfR
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Opisz konstrukcję kwadratu, w którym suma długości przekątnych jest równa 14 cm.

R1OXE8xD44MLt
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 4

Narysuj prostokąt, w którym

  1. boki mają długości 4 cm, 6 cm

  2. jeden bok ma długość 30 mm, a drugi jest 2 razy dłuższy

  3. jeden bok ma 6 cm, a drugi jest o 3 cm krótszy

  4. połowa przekątnej ma długość 2 cm 5 mm

RDapKAtRmVO1H
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Opisz konstrukcję prostokąta, w którym

  1. boki mają długości 4 cm, 6 cm

  2. jeden bok ma długość 30 mm, a drugi jest 2 razy dłuższy

  3. jeden bok ma 6 cm, a drugi jest o 3 cm krótszy

  4. połowa przekątnej ma długość 2 cm 5 mm

RYakPTvF9ubYm
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 5

Narysuj prostokąt, którego przekątna ma długość 8 cm, a kąt rozwarty między przekątnymi ma miarę 120°.

R8vO1SxTMLb5Z
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Opisz konstrukcję prostokąta, którego przekątna ma długość 8 cm, a kąt rozwarty między przekątnymi ma miarę 120°.

R1H8GPmGzg68B
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RAZRisIfE9SLf2
Ćwiczenie 6
Zaznacz zdanie prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Każdy prostokąt jest kwadratem., 2. Każdy kwadrat jest prostokątem., 3. W każdym prostokącie kąt między przekątnymi jest prosty.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Obwód prostokąta i kwadratu

Przykład 1

Pan Kowalski zamierza ogrodzić siatką działkę w kształcie prostokąta o wymiarach 25 m35 m. Ile metrów siatki musi kupić, jeśli zamierza pozostawić miejsce na bramę wjazdową o szerokości 3 m i miejsce na furtkę o szerokości 1 m?

R1JFsO1s82ITV1
Animacja przedstawia zadanie, które należy rozwiązać wykorzystując odpowiednie w własności prostokąta.
Zapamiętaj!

Obwód wielokąta (np. prostokąta, trójkąta, sześciokąta) to suma długości wszystkich jego boków.

Przykład 2

Obliczmy obwód prostokąta o bokach długości 5 cm8 cm.

Każdy prostokąt ma dwie pary boków o takich samych długościach, zatem obwód tego prostokąta wynosi 5 cm+5 cm+8 cm+8 cm=26 cm.

1
Polecenie 5
R7TcIWBY1oygW21
Animacja pokazuje różne prostokąty leżące na kratownicy. Należy podać obwód każdego prostokąta.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RB71wLqpQB5gB
Podaj obwody prostokątów o bokach podanej długości. Uzupełnij poniższe zdania, wpisując w luki odpowiednie liczby. Prostokąt, w którym boki mają długości 5 cm6 cm, ma obwód równy Tu uzupełnij cm.Prostokąt, w którym boki mają długości 1 cm8 cm, ma obwód równy Tu uzupełnij cm.Prostokąt, w którym boki mają długości 3 cm8 cm, ma obwód równy Tu uzupełnij cm.Prostokąt, w którym boki mają długości 3 cm4 cm, ma obwód równy Tu uzupełnij cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Polecenie 6
RCanMyjYUhRRR21
Animacja pokazuje różne kwadraty leżące na kratownicy. Należy podać obwód każdego kwadratu.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R15sA26uk6OW3
Oblicz obwody kwadratów o bokach podanej długości. Uzupełnij poniższe zdania, wpisując w luki odpowiednie liczby. Kwadrat, w którym bok ma długość 2 cm, ma obwód równy Tu uzupełnij cm.Kwadrat, w którym bok ma długość 5 cm, ma obwód równy Tu uzupełnij cm.Kwadrat, w którym bok ma długość 6 cm, ma obwód równy Tu uzupełnij cm.Kwadrat, w którym bok ma długość 4 cm, ma obwód równy Tu uzupełnij cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RqGCaaaIJ4uRl2
Ćwiczenie 7
Oblicz obwód kwadratu o boku długości 5 cm.
Uzupełnij lukę w odpowiedzi, wpisując poprawną wartość. Odpowiedź: Obwód kwadratu wynosi Tu uzupełnij cm
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RlyvNzzGawdUR2
Ćwiczenie 8
Obwód kwadratu wynosi 36 cm. Oblicz długość jego boku.
Uzupełnij lukę w odpowiedzi, wpisując poprawną wartość. Odpowiedź: Długość boku kwadratu wynosi Tu uzupełnij cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RoqNM6baZRCmS2
Ćwiczenie 9
Zaznacz zdanie prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Jeśli bok kwadratu zwiększymy o 3 cm, to obwód kwadratu zwiększy się o 6 cm., 2. Jeśli długość boku kwadratu zmniejszy się dwa razy, to obwód tego kwadratu też zmniejszy się dwa razy.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R7mbZ9eaq870L2
Ćwiczenie 10
Dany jest prostokąt o bokach długości 5 cm6 cm. Oblicz jego obwód.
Uzupełnij poniższą lukę. Kliknij w nią, aby rozwinąć listę, a następnie wybierz poprawną odpowiedź. Odpowiedź: Obwód prostokąta wynosi 1. 24, 2. 12, 3. 22, 4. 16 cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Polecenie 7
R8p6r4py5LpC631
Animacja pokazuje prostokąt leżący na kratownicy. Należy przesunąć jeden wierzchołek tak, aby utworzyć inny prostokąt o podanym obwodzie.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1bSsdSYo9B0r
Wyznacz jakie wymiary mogą mieć prostokąty o podanych obwodach. Uzupełnij zdania, przeciągając w luki odpowiednie wymiary lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. Prostokąt o obwodzie 22 cm może mieć długości boków równe 1. 3 cm6 cm, 2. 6 cm5 cm, 3. 3 cm7 cm, 4. 4 cm7 cm, 5. 5 cm4 cm, 6. 6 cm8 cm.Prostokąt o obwodzie 28 cm może mieć długości boków równe 1. 3 cm6 cm, 2. 6 cm5 cm, 3. 3 cm7 cm, 4. 4 cm7 cm, 5. 5 cm4 cm, 6. 6 cm8 cm.Prostokąt o obwodzie 20 cm może mieć długości boków równe 1. 3 cm6 cm, 2. 6 cm5 cm, 3. 3 cm7 cm, 4. 4 cm7 cm, 5. 5 cm4 cm, 6. 6 cm8 cm.Prostokąt o obwodzie 18 cm może mieć długości boków równe 1. 3 cm6 cm, 2. 6 cm5 cm, 3. 3 cm7 cm, 4. 4 cm7 cm, 5. 5 cm4 cm, 6. 6 cm8 cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
1
Polecenie 8
RrHef9BDIk6K531
Animacja pokazuje kwadrat leżący na kratownicy. Należy przesunąć jeden wierzchołek tak, aby utworzyć inny kwadrat o podanym obwodzie.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RNhOKXjXjPz2U
Oblicz jaką długość boku będą miały kwadraty o podanych obwodach. Uzupełnij poniższe zdania, wpisując w luki odpowiednie liczby. Kwadrat o obwodzie 8 cm ma bok długości Tu uzupełnij cm.Kwadrat o obwodzie 16 cm ma bok długości Tu uzupełnij cm.Kwadrat o obwodzie 28 cm ma bok długości Tu uzupełnij cm.Kwadrat o obwodzie 4 cm ma bok długości Tu uzupełnij cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 11
R9wjrseGJBosl3
Obwód prostokąta jest równy 24 cm, a jeden z jego boków ma długość 5 cm. Oblicz długość drugiego boku tego prostokąta.
Uzupełnij poniższą lukę. Kliknij w nią, aby rozwinąć listę, a następnie wybierz poprawną odpowiedź. Odpowiedź: Długość drugiego boku prostokąta jest równa 1. 8, 2. 9, 3. 7, 4. 6 cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 12
R15waVBaEw6Ki3
Obwód prostokąta jest równy 14 cm. Przekątna dzieli ten prostokąt na dwa trójkąty o obwodach 12 cm. Oblicz długość przekątnej tego prostokąta.
Uzupełnij lukę w zdaniu, wpisując poprawną wartość. Odpowiedź: Przekątna tego prostokąta ma długość Tu uzupełnij cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RqhN7foPYTR3K3
Ćwiczenie 13
Na planie w skali 1:1000 prostokątna działka ma wymiary 45 mm x 50 mm. Oblicz obwód tej działki. Wynik podaj w metrach.
Uzupełnij lukę w zdaniu, wpisując poprawną wartość. Odpowiedź: Obwód działki wynosi Tu uzupełnij m.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RDGhTP326YmCT3
Ćwiczenie 14
Prostokąt i kwadrat mają takie same obwody równe 32 cm. Jeden z boków prostokąta jest o 2 cm krótszy od boku kwadratu. Jakie wymiary ma prostokąt?
Uzupełnij luki w odpowiedzi, wpisując odpowiednie liczby. Odpowiedź: Krótszy bok prostokąta ma długość Tu uzupełnij cm, natomiast bok dłuższy Tu uzupełnij cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R118WhvjorcBn3
Ćwiczenie 15
Szerokość prostokąta wynosi 4 cm, a jego długość jest trzy razy dłuższa. Oblicz obwód tego prostokąta.
Uzupełnij lukę w odpowiedzi, wpisując poprawną wartość. Odpowiedź: Obwód prostokąta jest równy Tu uzupełnij cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.