Kampania polska czyli wrześniowa
1.9.1939 agresja Niemiec na Polskę, początek II wojny światowej, 3.9.1939 wypowiedzenie wojny Niemcom przez Francję i Wielką Brytanię, 9.9.1939 - 16.9.1939 bitwa nad Bzurą, największa bitwa kampanii polskiej , 17.9.1939 agresja ZSRS na Polskę, 28.9.1939 kapitulacja Warszawy, 2.10.1939 kapitulacja Helu, 6.10.1939 Kock - ostatnia bitwa kampanii polskiej
Wprowadzenie
Poniższy tekst ukazuje, jak jedna z mieszkanek Siedlec zapamiętała wydarzenia kampanii wrześniowej.
Zeznania Gitli RabinowiczW Siedlcach i okolicy stacjonowało dużo wojska polskiego, wykopano tam rowy i okopy, szykowano się do oporu. Niemcy bombardowali Siedlce bardzo gwałtownie, a kiedy front zbliżał się, ostrzeliwano miasto z ciężkich dział. Porządek bombardowania był następujący: o 8 rano przylatywały samoloty wywiadowcze i strzelała do nich artyleria zenitowa, około 9 przylatywały bombowce i do 11 trwało bombardowanie. To samo powtarzało się po obiedzie. Miasto stało w ogniu. Ludzie pouciekali z domów, ponieważ okazało się, że piwnice stawały się grobami dla nieszczęsnych. Ludzie leżeli plackiem na ulicach, na polu, szukali schronienia pod drzewami, jedni uciekali na wieś, a kiedy wracali w czasie przerwy, nie znajdowali często śladu po swoim domu.
Źródło: Zeznania Gitli Rabinowicz, [w:] Maciej Siekierski, Feliks Tych, Widziałem Anioła Śmierci. Losy deportowanych Żydów polskich w ZSRR w latach II wojny światowej, Warszawa 2006.
Zadanie na rozgrzewkę
Nazwij emocje, które mogły towarzyszyć mieszkańcom bombardowanego miasta.
Polska ofiarą dwóch totalitaryzmów – pakt Ribbentrop‑Mołotow
Niemiecko‑sowiecki układ zawarty 23 VIII 1939 w Moskwie, podpisany przez ministrów spraw zagranicznych obu państw (Niemiec – J. von Ribbentropa i ZSRS
– W.M. Mołotowa). Składał się z dwóch części. W jawnym traktacie oba państwa zobowiązały się do powstrzymywania się od wzajemnych działań agresywnych, zachowania neutralności, gdyby druga strona 'stała się przedmiotem działań wojennych ze strony trzeciego państwa'. Tajny, dodatkowy protokół podejmował kwestię 'rozgraniczenia obustronnych stref interesów w Europie Wschodniej'. Strefa wpływów III Rzeszy obejmowała Litwę (z Wileńszczyzną), część Polski na zachodzie od linii rzek: Narew, Wisła, San, większość obszaru Rumunii. Strefa wpływów ZSRS obejmowała państwa bałtyckie (Estonię i Łotwę), pozostałą część Polski i Besarabię.
Na podstawie informacji z teksu źródłowego wskaż zdania, które mówią o układzie Ribbentrop-Mołotow.
- Układ ten został podpisany we wrześniu 1939 roku.
- Zawarły go Niemcy (III Rzesza) i Związek Radziecki.
- Ribbentrop i Mołotow byli ambasadorami tych państw.
- Zawarto go w Moskwie.
- Oficjalnie był paktem o nieagresji.
- Zawierał tajny protokół.
- Tajny protokół dotyczył wspólnych działań przeciw Wielkiej Brytanii.
Pakt Ribbentrop‑Mołotow był ostatnim etapem przygotowań Niemiec do wojny z Polską. Rozpoczęła się ona 1 września 1939 roku niemieckim atakiem na Polskę, a zakończyła dopiero 6 lat później w Japonii. Największy konflikt w dziejach ludzkości dobiegł końca. 8 maja 1945 r. wszedł w życie podpisany dzień wcześniej akt bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy Niemieckiej. Dokument ten oficjalnie zakończył II wojnę światową w Europie 2 września 1945 r. na pokładzie amerykańskiego pancernika USS Missouri podpisano akt bezwarunkowej kapitulacji Cesarstwa Japonii. W jej wyniku zaprzestano dalszych walk na Pacyfiku, a tym samym zakończono działania zbrojne II wojny światowej
Kampania wrześniowa (1 IX–5 X 1939)
Pierwsza faza wojny nazywana jest kampanią polską albo kampanią wrześniową. Wyjaśnij, który termin według ciebie jest bardziej adekwatny?
Mapa - kampania polska. Na mapie przedstawiono:
Granice Polski z 31 sierpnia 1939:
województwo pomorskie (Bydgoszcz);
województwo poznańskie (Poznań, Kalisz);
województwo łódzkie (Łódź);
województwo śląskie (Katowice);
województwo krakowskie (Kraków);
województwo kieleckie (Kielce);
województwo warszawskie (Warszawa);
województwo lubelskie (Lublin, Chełm, Zamość);
województwo białostockie (Łomża, Białystok);
województwo wileńskie (Wilno)
województwo wołyńskie (Kowel, Łuck, Równe);
województwo tarnopolskie (Tarnopol);
województwo lwowskie (Lwów);
województwo stanisławowskie (Stanisławów);
województwo poleskie (Pińsk);
województwo wileńskie (wilno);
województwo nowogródzkie (Baranowicze).
Granica niemiecka - radziecka z 28 września 1939 roku:
Od północy - północna granica Litwy i linia: Narew–Wisła–San na terenie Polski.
Prowokacja niemiecka w Gliwicach 3 sierpień 1939 rok.
Ofensywne działania wojenne:
pozycje wojsk polskich 1.09.1939 roku: na granicy polsko - niemieckiej i polsko - słowackiej i polskiej z Prusami Wschodnimi;
pozycje wojsk niemieckich 1.09.1939 roku: na granicy z Polską z obszarów Niemiec, Prus Wschodnich i Słowacji;
kierunki natarć wojsk niemieckich 1.09.1939 roku: Grupa Armii Północ z terenów Niemiec i Prus Wschodnich głównie kieruje się w stronę Warszawy od północy i zachodu, Grupa Armii Południe kieruje się na Warszawę od południa a druga część jej zgrupowania kieruje się w stronę Krakowa i dalej na wschód w kierunku Przemyśla;
pozycje wojsk sowieckich 16.09.1939 roku: na granicy polsko - sowieckiej od Łotwy na północy do Rumunii na południu;
kierunki natarć wojsk sowieckich 17.09.1939 roku: Kresy Wschodnie i Lubelszczyzna;
miasta zbombardowane przez lotnictwo niemieckie: Puck, Gdynia, Tczew, Poznań, Bydgoszcz, Wieluń, Częstochowa, Modlin, Warszawa, Białystok, Włodzimierz Wołyński, Lublin, Zamość, Kielce, Kraków, Przemyśl, Lwów, Stryj;
rejony intensywnych walk wojsk polskich: Mława, Wizna, Modlin, Warszawa, Kutno, Tomaszów Mazowiecki, Kock, Tomaszów Lubelski, Lwów, Włodzimierz Wołyński;
kierunki wycofywania się prezydenta RP, rządu i Naczelnego Dowództwa oraz większych oddziałów wojsk polskich: z Warszawy do Brześcia przez Włodzimierz Wołyński, w stronę województwa lwowskiego i stanisławowskiego, by przedostać się przez granicę na Węgry i do Rumunii;
ważniejsze bitwy stoczone z wojskami niemieckimi: Mokra 1.09 Hel 1‑2.09, Westerplatte 1‑7.09, Gdynia 8‑14.09, Mława 1‑3.09, Modlin 11‑29.09, Bzura 9‑19.09, Wizna 8‑10.09, Warszawa 8‑28.09, Tomaszów Mazowiecki 6.09, Borowa Góra 3‑5.09, Zamość 21‑26.09, Kock 2‑5.09, Tomaszów Lubelski 17‑20.09;
ważniejsze bitwy stoczone z wojskami sowieckimi: Rokitno 17.09, Czortków 17.09, Wilno 19.09, Grodno 20‑22.09, Kobryń 18.09, Szack 28‑29.09, Tomaszów Lubelski 21‑26.09, Lwów 12‑22.09;
miejsce wspólnej defilady wojsk sowieckich i niemieckich: Brześć.
Na podstawie mapy połącz w pary wydarzenia kampanii wrześniowej z odpowiadającymi im datami.
atak ZSRR na Polskę, złożenie broni w bitwie pod Kockiem, początek wojny i bitwa pod Mokrą, kapitulacja Wizny, kapitulacja Westerplatte, Początek bitwy nad Bzurą., kapitulacja Helu, kapitulacja twierdzy Modlin
| piątek, 1 IX 1939 | |
| czwartek, 7 IX 1939 | |
| sobota, 9 IX 1939 | |
| niedziela, 10 IX 1939 | |
| niedziela, 17 IX 1939 | |
| piątek, 29 IX 1939 | |
| poniedziałek, 2 X 1939 | |
| czwartek, 5 X 1939 |
Na podstawie mapy połącz w pary wydarzenia kampanii wrześniowej z odpowiadającymi im datami.
atak ZSRR na Polskę, złożenie broni w bitwie pod Kockiem, początek wojny i bitwa pod Mokrą, kapitulacja Wizny, kapitulacja Westerplatte, Początek bitwy nad Bzurą., kapitulacja Helu, kapitulacja twierdzy Modlin
| piątek, 1 IX 1939 | |
| czwartek, 7 IX 1939 | |
| sobota, 9 IX 1939 | |
| niedziela, 10 IX 1939 | |
| niedziela, 17 IX 1939 | |
| piątek, 29 IX 1939 | |
| poniedziałek, 2 X 1939 | |
| czwartek, 5 X 1939 |
Uporządkuj wydarzenia z ćwiczenia 4 w kolejności chronologicznej. Odpowiedź znajdziesz też w lekcji pt. Kampania polskaKampania polska.
Uporządkuj wydarzeń z ćwiczenia 4 w kolejności chronologicznej.
- Kapitulacja Helu.
- Początek bitwy nad Bzurą.
- Kapitulacja Wizny.
- Początek wojny i bitwa pod Mokrą.
- Atak ZSRR na Polskę.
- Kapitulacja twierdzy Modlin.
- Złożenie broni w bitwie pod Kockiem.
- Kapitulacja Westerplatte.
Bitwa pod Kockiem była ostatnią bitwą kampanii polskiej. Odpowiedz na pytania, posługując się liczbami. Odpowiedź znajdziesz też w lekcji pt. Kampania polskaKampania polska.
Bitwa pod Kockiem była ostatnią bitwą kampanii polskiej. Odpowiedz na pytania, posługując się liczbami.
Ile dni trwała kampania wrześniowa? ............
Ile tygodni? ............
Wyobraź sobie, że jesteś dziennikarzem telewizyjnym. Masz przygotować krótkie programy o polskich dowódcach kampanii wrześniowej, które zostaną wyemitowane w dniach, upamiętniających wydarzenia, w których się wsławili. Na podstawie kalendarium z ćwiczenia 4 oraz podanych biogramów dowódców ustal bohaterów poszczególnych dni.
2 października, 9 września, 7 września, 10 września, 1 września, 5 października
| Tadeusz Kutrzeba (1886–1947). W I wojnie światowej walczył w armii Austro-Węgier. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości przeszedł do Wojska Polskiego, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W kampanii wrześniowej dowodził armią „Poznań”, a podczas bitwy nad Bzurą (której plan opracował) – połączonymi armiami „Poznań” i „Pomorze”. | |
|---|---|
| Henryk Sucharski (1898–1946). Major Wojska Polskiego. Służbę wojskową rozpoczynał w armii Austro-Węgier. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, gdzie wsławił się męstwem. Podczas kampanii wrześniowej zajmował stanowisko komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. | |
| Gen. Juliusz Rómmel (1881–1967). Pułkownik artylerii konnej armii Imperium Rosyjskiego, a potem generał dywizji Wojska Polskiego. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W kampanii wrześniowej dowodził armią „Łódź”, która wzięła udział między innymi w bitwie pod Mokrą. | |
| Gen. Józef Unrug (1884–1973). Polski wiceadmirał i oficer okrętów podwodnych. Podczas I wojny światowej był dowódcą okrętów podwodnych i flotylli okrętów podwodnych w niemieckiej flocie, a potem – oficerem polskiej marynarki wojennej. W trakcie kampanii wrześniowej dowodził obroną Wybrzeża. Na mocy jego decyzji Półwysep Helski poddał się 1 października 1939 jako jeden z ostatnich punktów oporu. | |
| Gen. Franciszek Kleeberg (1888–1941). W I wojnie światowej walczył w Legionach Polskich. Potem kształcił się w wyższych szkołach wojskowych we Francji. 6 października 1939 roku, po czterech dniach walki z Wehrmachtem pod Kockiem, złożył broń jako ostatni polski generał. | |
| Kpt. Władysław Raginis (1908–1939). Kapitan Korpusu Ochrony Pogranicza. W bitwie nad Wizną dowodził 720 żołnierzami walczącymi przeciwko 42 200 żołnierzom niemieckim gen. Guderiana. |
Szyfr
Podczas II wojny światowej polscy matematycy wsławili się tym, że przyczynili się
do złamania szyfru niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Dzięki temu państwa zachodnie mogły przechwytywać tajne depesze armii niemieckiej i przygotowywać
się do planowanych przez Niemców działań.
Wciel się w rolę deszyfratora i rozwiąż szyfr. Każda litera alfabetu ma przypisaną liczbę – znajdziesz ją w tabeli. Zaszyfrowana wiadomość zapisana jest jako wykaz działań zbrojnych kampanii wrześniowej. Gdy do wartości każdej litery dodasz zamieszczoną pod nią liczbę, otrzymasz literę z zaszyfrowanej wiadomości. Na przykład M+14=17+14=31=W. Zatem pierwsza odszyfrowana litera to W.
A | Ą | B | C | Ć | D | E | Ę | F | G | H | I | J | K | L | Ł |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
M | N | Ń | O | Ó | P | Q | R | S | Ś | T | U | V | X | W | Y |
17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 |
Z | Ź | Ż | |||||||||||||
33 | 34 | 35 |
M | Ł | A | W | A | B | Z | U | R | A | W | I | E | L | U | Ń |
+14 | -4 | +5 | +2 | +7 | +28 | -32 | -4 | +1 | +32 | -30 | +19 | +1 | +16 | -16 | -12 |
H | E | L | G | L | I | W | I | C | E | K | O | C | K |
+4 | +7 | -13 | +15 | +12 | -5 | -22 | -11 | +14 | +18 | +13 | -19 | +20 | +19 |
W | I | Z | N | A |
+1 | +7 | -8 | -4 | +11 |
Dowiedz się i:
ustal, jaki związek z kampanią wrześniową mają Gliwice.
wyjaśnij, kim była postać podpisana pod odszyfrowaną wiadomością?
wyjaśnij, w jakich okolicznościach wypowiedziała zaszyfrowane tu słowa?
Odpowiedź znajdziesz też w lekcji pt. Kampania polskaKampania polska.
Bilans sił
W dowolnych źródłach (np. periodykach, które zajmują się problemami II wojny światowej) odszukaj i porównaj informacje na temat liczebności i wyposażenia wojsk, jakimi dysponowali podczas kampanii wrześniowej Polacy, Niemcy i Rosjanie. Napisz, jak oceniasz szanse zwycięstwa Polaków. Wyjaśnij, czy według ciebie były one żadne, małe, średnie czy duże? Odpowiedź znajdziesz też w lekcji pt. Kampania polskaKampania polska.
Napisz, jakim słowem określisz postawę Polaków we wrześniu 1939 roku. Odpowiedź znajdziesz też w lekcji pt. Kampania polskaKampania polska.
Podsumowanie
II wojna światowa zaczęła się 1 września 1939 roku najazdem Niemiec na Polskę. Polacy liczyli na pomoc sojuszników: Anglii i Francji, która jednak nie nadeszła. Stoczyli z Niemcami liczne bitwy, w większości jednak przegrane. 17 września na walczącą z Niemcami Polskę od wschodu uderzyły wojska sowieckie. Kampania wrześniowa zakończyła się 5 października 1939 roku.
Odtworzyć na podstawie mapy przebieg wydarzeń.
W sytuacji, kiedy rezultat bitwy jest wiadomy, a zagrożona jest ludność cywilna, dowódca powinien zdecydować o poddaniu swego oddziału wrogowi.