Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Ten materiał poświęcony jest określaniu wzorów funkcji danych opisem słownym oraz wyznaczaniu wartości tych funkcji dla podanych argumentów. Jeżeli chcesz sobie przypomnieć podstawowe wiadomości na temat funkcji, zajrzyj do materiału Definicja funkcji. Sposoby przedstawiania funkcjiPYwGSZnNDefinicja funkcji. Sposoby przedstawiania funkcji.

Przykład 1

Funkcja Pa każdej liczbie dodatniej przyporządkowuje pole koła o średnicy a. Ustalimy wzór tej funkcji oraz obliczymy wartość funkcji dla argumentu a=5.

Pamiętamy, że wzór na pole koła o promieniu r to P=πr2.

Średnica ma długość dwóch promieni, zatem wzór na pole koła o średnicy a to P=πa22. Oznacza to, że wzór tej funkcji ma postać

Pa=πa22.

Obliczmy wartość tej funkcji dla argumentu a=5. Wówczas

P5=π522=254π.
1
Ćwiczenie 1
  1. R1btlYS8xJBm4
    Funkcja P każdej liczbie dodatniej a przyporządkowuje pole koła o średnicy a. Oblicz P11, a następnie zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 22 π , 2. 121 π 4 , 3. 121 π , 4. 3,14 121
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  2. R1DnZykaGJ6RZ
    Funkcja P każdej liczbie dodatniej a przyporządkowuje pole koła o średnicy a. Oblicz P6, a następnie zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 12 π , 2. 36 π 4 , 3. 36 π , 4. 3,14 36
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  3. R1KMLtsoe5W7n
    Funkcja P każdej liczbie dodatniej a przyporządkowuje pole koła o średnicy a. Oblicz P7, a następnie zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 14 π , 2. 49 π 4 , 3. 49 π , 4. 3,14 49
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  4. RPxJnjEaH9OZQ
    Funkcja P każdej liczbie dodatniej a przyporządkowuje pole koła o średnicy a. Oblicz P12, a następnie zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 24 π , 2. 144 π 4 , 3. 144 π , 4. 3,14 144
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  5. RYuXI7DTyYA6Y
    Funkcja P każdej liczbie dodatniej a przyporządkowuje pole koła o średnicy a. Oblicz P3, a następnie zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 6 π , 2. 9 π 4 , 3. 9 π , 4. 3,14 9
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Przykład 2

Wyznaczymy wartość parametru m wiedząc, że funkcja fx=m-2x+8 przyjmuje wartość 10 dla argumentu x=1.

Zacznijmy od podstawienia podanego argumentu oraz odpowiadającej jej wartości do wzoru funkcji.

m-2·1+8=10

Aby wyznaczyć parametr m wystarczy rozwiązać powyższe równanie.

m-2+8=10
m+6=10 |-6
m=4
1
Ćwiczenie 2
  1. R1Sv3XF154hfM
    Funkcja fx=m-4x+19 dla x=1 przyjmuje wartość 2. Wynika z tego, że liczba m jest równa Możliwe odpowiedzi: 1. - 13 , 2. 17 , 3. - 21 , 4. 25
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  2. R10WBtwmUaQy5
    Funkcja fx=m-4x+16 dla x=1 przyjmuje wartość 2. Wynika z tego, że liczba m jest równa Możliwe odpowiedzi: 1. - 10 , 2. 14 , 3. - 18 , 4. 22
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  3. RBJJHAH5oHiLR
    Funkcja fx=m-2x+18 dla x=1 przyjmuje wartość 2. Wynika z tego, że liczba m jest równa Możliwe odpowiedzi: 1. - 14 , 2. 18 , 3. - 18 , 4. 22
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  4. R1PK4d1ruBi2B
    Funkcja fx=m-3x+27 dla x=1 przyjmuje wartość 2. Wynika z tego, że liczba m jest równa Możliwe odpowiedzi: 1. - 22 , 2. 26 , 3. - 28 , 4. 32
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  5. RmX0uerf9uL6f
    Funkcja fx=m-2x+30 dla x=1 przyjmuje wartość 2. Wynika z tego, że liczba m jest równa Możliwe odpowiedzi: 1. - 26 , 2. 30 , 3. - 30 , 4. 34
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Przykład 3

Wypisano kolejne liczby parzyste, zaczynając od liczby 20, czyli 20, 22, 24, . Wyznaczymy jaka liczba stoi na miejscu numer 15.

Zacznijmy od wyznaczenia funkcji, która przyporządkowuje wartość liczby do miejsca, na którym się ona znajduje. Zauważmy, że na pierwszym miejscu stoi liczba 20, a każda kolejna liczba jest o 2 większa od liczby poprzedniej. Oznacza to, że wzór szukanej przez nas funkcji ma postać

fx=20+2·x-1,

gdzie x oznacza numer miejsca, na którym dana liczba występuje.

Szukamy zatem wartości funkcji f dla argumentu x=15.

f15=20+2·15-1=20+2·14=20+28=48

Oznacza to, że na miejscu numer 15 stoi liczba 48.

1
Ćwiczenie 3
  1. R1czPTq2eEdbU
    Wypisujemy, zaczynając od 36, kolejne liczby parzyste: 36, 38, 40, . Jaka liczba stoi na miejscu o numerze 71? Możliwe odpowiedzi: 1. 178 , 2. 180 , 3. 176 , 4. 2520
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  2. RMHEXXq7OjqPw
    Wypisujemy, zaczynając od 29, kolejne liczby nieparzyste: 29, 31, 33, . Jaka liczba stoi na miejscu o numerze 88? Możliwe odpowiedzi: 1. 205 , 2. 207 , 3. 203 , 4. 2523
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  3. R1IPrYeRiF3xO
    Wypisujemy, zaczynając od 30, kolejne liczby parzyste: 30, 32, 34, . Jaka liczba stoi na miejscu o numerze 83? Możliwe odpowiedzi: 1. 196 , 2. 198 , 3. 194 , 4. 2460
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  4. RjhlqMPeStuzS
    Wypisujemy, zaczynając od 47, kolejne liczby nieparzyste: 47, 49, 51, . Jaka liczba stoi na miejscu o numerze 60? Możliwe odpowiedzi: 1. 167 , 2. 169 , 3. 165 , 4. 2773
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  5. RkekdhjzHm8Da
    Wypisujemy, zaczynając od 20, kolejne liczby parzyste: 20, 22, 24, . Jaka liczba stoi na miejscu o numerze 80? Możliwe odpowiedzi: 1. 180 , 2. 182 , 3. 178 , 4. 1580
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Przykład 4

Wyznaczymy wzór funkcji f, która każdej dodatniej liczbie rzeczywistej x przyporządkowuje liczbę o 26% większą.

Zauważmy, że jeżeli liczbę x powiększymy o 26% liczby x to otrzymamy w rezultacie 126% liczby x. Oznacza to, że wzór szukanej funkcji to

fx=126%·x=126100x.
2
Ćwiczenie 4
  1. RHDLvgg5CTqn1
    Funkcja f każdej dodatniej liczbie rzeczywistej x przyporządkowuje liczbę o 43% większą. Wówczas funkcja f jest określona wzorem Możliwe odpowiedzi: 1. fx=x+43, 2. fx=x+43100, 3. fx=143100x, 4. f x = 43 100 x
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  2. R1CvPMqRXivgK
    Funkcja f każdej dodatniej liczbie rzeczywistej x przyporządkowuje liczbę o 35% większą. Wówczas funkcja f jest określona wzorem Możliwe odpowiedzi: 1. fx=x+35, 2. fx=x+35100, 3. fx=135100x, 4. f x = 35 100 x
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  3. RoxFZ3WYPlu4k
    Funkcja f każdej dodatniej liczbie rzeczywistej x przyporządkowuje liczbę o 10% większą. Wówczas funkcja f jest określona wzorem Możliwe odpowiedzi: 1. fx=x+10, 2. fx=x+10100, 3. fx=110100x, 4. f x = 10 100 x
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  4. RdXt0ITdA7i7O
    Funkcja f każdej dodatniej liczbie rzeczywistej x przyporządkowuje liczbę o 14% większą. Wówczas funkcja f jest określona wzorem Możliwe odpowiedzi: 1. fx=x+14, 2. fx=x+14100, 3. fx=114100x, 4. f x = 14 100 x
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  5. RxZZpk3ECBu3m
    Funkcja f każdej dodatniej liczbie rzeczywistej x przyporządkowuje liczbę o 36% większą. Wówczas funkcja f jest określona wzorem Możliwe odpowiedzi: 1. fx=x+36, 2. fx=x+36100, 3. fx=136100x, 4. f x = 36 100 x
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Przykład 5

Wyznaczymy zależność między funkcjami fx=x+5gx=x+9.

Narysujemy najpierw wykresy funkcji f oraz g.

RmO6ThuOorvlS
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zauważmy, że wykresy obu funkcji są prostymi równoległymi. Możemy stwierdzić, że wykres funkcji g powstał w wyniku przesunięcia równoległego wzdłuż osi OY wykresu funkcji f. Oznacza to, że różnica wartości tych funkcji dla każdego argumentu musi być taka sama. Obliczmy wartości obu funkcji dla argumentu x=0.

g0=9f0=5

Oznacza to, że gx=fx+4 dla każdego x.

2
Ćwiczenie 5
  1. RPNIMRiaHfLsv
    Niech fx= 3x+4gx=3x+7. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Prawdziwa jest równość gx=fx+Tu uzupełnij.
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  2. R14eemddW2jTj
    Niech fx= 2x+3gx=2x+7. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Prawdziwa jest równość gx=fx+Tu uzupełnij.
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  3. RUddDk0vSTEgy
    Niech fx= x-4gx=x+8. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Prawdziwa jest równość gx=fx+Tu uzupełnij.
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  4. RP8lHG2DcWUBL
    Niech fx= 6x+5gx=6x+15. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Prawdziwa jest równość gx=fx+Tu uzupełnij.
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  5. R16SfSkjPIcvH
    Niech fx= 8x-15gx=8x-18. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Prawdziwa jest równość gx=fx+Tu uzupełnij.
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Przykład 6

Wyznaczymy zależność między funkcjami fx=x+4gx=x+6.

Narysujemy najpierw wykresy funkcji f oraz g.

R1PyPAgxDRgQC
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Zauważmy, że wykresy obu funkcji są prostymi równoległymi. Możemy stwierdzić, że wykres funkcji g powstał w wyniku przesunięcia równoległego wzdłuż osi OX wykresu funkcji f. Oznacza to, że różnica argumentów tych funkcji dla każdej wartości musi być taka sama. Obliczmy argumenty obu funkcji dla wartości y=0.

0=-6+6=g-60=-4+4=f-4

Oznacza to, że gx=fx+2 dla każdego x.

2
Ćwiczenie 6
  1. RnqfOjp26uhJE
    Niech fx=-2x+5gx=-2x+13. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Prawdziwa jest równość gx=f(x-Tu uzupełnij).
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  2. R16eXbPXLwovp
    Niech fx=8x+9gx=8x+1. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Prawdziwa jest równość gx=f(x-Tu uzupełnij).
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  3. R1C0DTv7s1nPn
    Niech fx=4x-5gx=4x+31. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Prawdziwa jest równość gx=f(x-Tu uzupełnij).
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  4. Ryhcwz22INgUC
    Niech fx=8x+10gx=8x+34. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Prawdziwa jest równość gx=f(x-Tu uzupełnij).
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  5. R1DpNICmLeEIg
    Niech fx=-2x-10gx=-2x-30. Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując w lukę odpowiednią liczbę. Prawdziwa jest równość gx=f(x-Tu uzupełnij).
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Przykład 7

Zapiszemy wzór funkcji f, która każdej dodatniej liczbie rzeczywistej x przyporządkowuje wartość o 5 mniejszą od liczby 2 razy większej od x.

Zauważmy, że dla każdego x liczba 2 razy większa od x to 2x. Dodatkowo otrzymane wartości należy pomniejszyć o 5. Oznacza to, że funkcja f określona jest wzorem

fx=2x-5.
2
Ćwiczenie 7
  1. Rvh61txmIbZgb
    Zapisz wzór funkcji f, która każdej dodatniej liczbie rzeczywistej x przyporządkowuje wartość o 12 mniejszą od liczby 5 razy większej od x. Odpowiedź: fx=Tu uzupełnij
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  2. R1126kab2Z797
    Zapisz wzór funkcji f, która każdej dodatniej liczbie rzeczywistej x przyporządkowuje wartość o 17 mniejszą od liczby 3 razy większej od x. Odpowiedź: fx=Tu uzupełnijx-Tu uzupełnij
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  3. REK8ugmyUf1Br
    Zapisz wzór funkcji f, która każdej dodatniej liczbie rzeczywistej x przyporządkowuje wartość o 16 mniejszą od liczby 4 razy większej od x. Odpowiedź: fx=Tu uzupełnijx-Tu uzupełnij
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  4. R1ZHQC2jZ4iM1
    Zapisz wzór funkcji f, która każdej dodatniej liczbie rzeczywistej x przyporządkowuje wartość o 10 mniejszą od liczby 6 razy większej od x. Odpowiedź: fx=Tu uzupełnijx-Tu uzupełnij
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  5. RSWSztSIbYtLZ
    Zapisz wzór funkcji f, która każdej dodatniej liczbie rzeczywistej x przyporządkowuje wartość o 16 mniejszą od liczby 7 razy większej od x. Odpowiedź: fx=Tu uzupełnijx-Tu uzupełnij
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Przykład 8

Kolarz na treningu pokonuje jedno okrążenie toru o długości 200 metrów ze średnią prędkością 20 kmh. Wyznaczymy wzór funkcji, który opisuje czas potrzebny kolarzowi na pokonanie ustalonej liczby okrążeń.

Zacznijmy od wyznaczenia czasu w jakim kolarz pokona jedno okrążenie. Zauważmy, że 200 m=0,2 km. Wykorzystajmy wzór na prędkość

V=st,
t=sV,

zatem czas potrzebny do pokonania jednego okrążenia to

t=0,220.

Oznacza to, że wzór poszukiwanej funkcji ma postać

fx=0,220·x,

gdzie x to liczba przejechanych okrążeń. Wartościami tej funkcji będzie czas potrzebny na pokonanie x okrążeń wyrażony w godzinach.

3
Ćwiczenie 8
  1. RZ9ziCCdcjLfu
    Kolarz na treningu pokonuje 95 okrążeń toru o długości 400 metrów. Oblicz czas potrzebny na pokonanie całego dystansu, przyjmując, że kolarz jedzie ze średnią prędkością 36 kmh. Odpowiedź podaj w zaokrągleniu do pełnych minut. Odpowiedź: Tu uzupełnij min.
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  2. RawJ1FksoMWZb
    Kolarz na treningu pokonuje 120 okrążeń toru o długości 400 metrów. Oblicz czas potrzebny na pokonanie całego dystansu, przyjmując, że kolarz jedzie ze średnią prędkością 36 kmh. Odpowiedź podaj w zaokrągleniu do pełnych minut. Odpowiedź: Tu uzupełnij min.
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  3. R12NDU7Wdy5ui
    Kolarz na treningu pokonuje 120 okrążeń toru o długości 400 metrów. Oblicz czas potrzebny na pokonanie całego dystansu, przyjmując, że kolarz jedzie ze średnią prędkością 35 kmh. Odpowiedź podaj w zaokrągleniu do pełnych minut. Odpowiedź: Tu uzupełnij min.
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  4. R1cGlCsYSEefA
    Kolarz na treningu pokonuje 115 okrążeń toru o długości 400 metrów. Oblicz czas potrzebny na pokonanie całego dystansu, przyjmując, że kolarz jedzie ze średnią prędkością 38 kmh. Odpowiedź podaj w zaokrągleniu do pełnych minut. Odpowiedź: Tu uzupełnij min.
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  5. RdKOxlFzt6BVz
    Kolarz na treningu pokonuje 105 okrążeń toru o długości 400 metrów. Oblicz czas potrzebny na pokonanie całego dystansu, przyjmując, że kolarz jedzie ze średnią prędkością 40 kmh. Odpowiedź podaj w zaokrągleniu do pełnych minut. Odpowiedź: Tu uzupełnij min.
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Przykład 9

Rozpatrzmy wszystkie liczby trzycyfrowe, których cyfra setek jest równa x i cyfra dziesiątek jest równa x, a suma wszystkich cyfr wynosi 8. Funkcja f argumentowi x przypisuje iloczyn cyfr danej liczby. Obliczymy f3.

Zacznijmy od ustalenia jaka jest cyfra jedności rozważanej liczby. Ponieważ suma wszystkich cyfr wynosi 8, a cyfrą setek i dziesiątek jest cyfra 3, to cyfrą jedności tej liczby musi być cyfra 2.

Oznacza to, że

f3=3·3·2=18.
3
Ćwiczenie 9
  1. Rc5BqnrnXaW3X
    Rozpatrzmy wszystkie liczby trzycyfrowe, których cyfra setek jest równa x i cyfra dziesiątek jest równa x, a suma wszystkich cyfr wynosi 14. Funkcja f argumentowi x przypisuje iloczyn cyfr danej liczby. Uzupełnij poniższą równość, wpisując odpowiednią liczbę w puste pole. f5= Tu uzupełnij
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  2. RhG1l4dVBCcPE
    Rozpatrzmy wszystkie liczby trzycyfrowe, których cyfra setek jest równa x i cyfra dziesiątek jest równa x, a suma wszystkich cyfr wynosi 12. Funkcja f argumentowi x przypisuje iloczyn cyfr danej liczby. Uzupełnij poniższą równość, wpisując odpowiednią liczbę w puste pole. f5= Tu uzupełnij
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  3. RniUdjcTy1JYV
    Rozpatrzmy wszystkie liczby trzycyfrowe, których cyfra setek jest równa x i cyfra dziesiątek jest równa x, a suma wszystkich cyfr wynosi 16. Funkcja f argumentowi x przypisuje iloczyn cyfr danej liczby. Uzupełnij poniższą równość, wpisując odpowiednią liczbę w puste pole. f5= Tu uzupełnij
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  4. RC3IXFs6gAJne
    Rozpatrzmy wszystkie liczby trzycyfrowe, których cyfra setek jest równa x i cyfra dziesiątek jest równa x, a suma wszystkich cyfr wynosi 15. Funkcja f argumentowi x przypisuje iloczyn cyfr danej liczby. Uzupełnij poniższą równość, wpisując odpowiednią liczbę w puste pole. f4= Tu uzupełnij
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

  5. ROyRd4xRGIGnm
    Rozpatrzmy wszystkie liczby trzycyfrowe, których cyfra setek jest równa x i cyfra dziesiątek jest równa x, a suma wszystkich cyfr wynosi 14. Funkcja f argumentowi x przypisuje iloczyn cyfr danej liczby. Uzupełnij poniższą równość, wpisując odpowiednią liczbę w puste pole. f4= Tu uzupełnij
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.