Narodziny i rozwój chrześcijaństwa

Palestyna pod rzymskim panowaniem

Pod koniec I w. p.n.e. Palestyna znajdowała się pod rzymskim panowaniem. Zamieszkujący ją Żydzi szukali nadziei na odmianę losu w odnowieniu swojej wiary. W religii żydowskiej zaszły duże zmiany: zaczęły powstawać dziesiątki ugrupowań, odłamów. Tylko niektóre z nich uzyskały oficjalny status grup religijnych w obrębie judaizmu, jak np. faryzeuszefaryzeuszfaryzeusze uznający jedynie prawo pisane zawarte w Biblii.

Rzymianie konsekwentnie prześladowali większość ugrupowań. Traktowali wystąpienia ich przywódców jako akty agitacji politycznej, mające na celu podburzanie miejscowej ludności do powstania przeciwko władzy.

Jezus Chrystus

RzoYtGQyUto281

Na zdjęciu witraż. Młody mężczyzna z długimi włosami i z brodą stoi i ma wyciągnięte dłonie, jest ubrany w szatę do kostek. Ma gołe stopy. Przed nim siedzi kilka osób, w tym kobieta z dzieckiem.

Około 30 r. n.e. zaczął nauczać Jezus z Nazaretu. Według tradycji urodził się w Betlejem niedaleko Jerozolimy, w krainie zwanej Judeą. Dzieciństwo i czas dorastania spędził w niewielkiej wiosce o nazwie Nazaret, w Galilei na północy Izraela. Choć Jezus Chrystus jest postacią historyczną, trudno rozstrzygnąć, w jakiej mierze opowieści, które zachowały się na jego temat w Ewangeliach i w najstarszej literaturze chrześcijańskiej, odzwierciedlają rzeczywisty przebieg wydarzeń. Chrześcijanie wierzą, że Jezus był Synem Bożym i Mesjaszem zapowiadanym przez proroków Starego TestamentuStary TestamentStarego Testamentu.

Poglądy Jezusa były pod wieloma względami rewolucyjne. Nawoływał on ludzi do wzajemnej bezwarunkowej miłości, głosząc zarazem miłość wszechmocnego Boga do człowieka. Był bezwzględnie przekonany o otwartej dla wszystkich drodze wybawienia po śmierci w królestwie, które 'nie było z tego świata'. W ten sposób pokazał w nowej perspektywie przesłanie Starego Testamentu i zawartą w nim koncepcję narodu wybranego, obietnicę doczesnej ziemi obiecanej i przyjścia zbawiciela, który miał odbudować królestwo Izraela. Jezus zebrał wokół siebie sporą grupę zwolenników. Jego nauki zaczęły zyskiwać na popularności wśród Żydów w rządzonej przez Rzymian Syro‑Palestynie. Przez swoich uczniów był uznawany za MesjaszaMesjaszMesjasza, czyli w języku greckim – Chrystusa.

Jezus zginął męczeńską śmiercią, ukrzyżowany z rozkazu prefekta Judei Poncjusza Piłata.

Pierwsi chrześcijanie

R1EWhafmybH441

Obraz przedstawia mężczyznę stojącego na dworze. Mężczyzna ma łyse czoło i długą czarną brodę. Ubrany w zieloną długą suknię, na którą zarzucona jest czerwona szata. W jednej ręce ma laskę, a w drugiej księgę. Stoi na skałach na tle zabudowań miasta w oddali.

Pierwsi chrześcijanie, czyli wyznawcy nauki Jezusa, byli Żydami, a ich wspólnota liczyła zapewne jedynie sto kilkadziesiąt osób (początkowo, bo po kazaniu Piotra po wyjściu z Wieczernika, nawróciło się około 3 tysiące ludzi. Więc wczesna wspólnota liczyła już minimum parę tysięcy ludzi. ). Jej ośrodkiem była Jerozolima, a przywódcami krewni i najbliżsi uczniowie Chrystusa: Piotr, Jakub i Jan, którzy wywodzili się z grona dwunastu apostołów. Świętą księgą chrześcijan była Biblia. Początkowo wydawało się, że chrześcijanie to jedno z licznych ugrupowań żydowskich, które głosiły przybycie mesjasza i bliski koniec świata, czyli apokalipsę. Tradycyjni Żydzi byli jednak coraz bardziej niechętni Jezusowi. Po pierwsze dlatego, że według nich nie mógł być mesjaszem: był przecież tylko ubogim Galilejczykiem (nawet nie Judejczykiem). Po drugie – dla Żydów twierdzenie chrześcijan, że Jezus jest Synem Bożym, a jego ojcem jest Bóg Żydów, Jahwe, było bluźnierstwem.

Przełomem okazało się nawrócenie na chrześcijaństwo Pawła z Tarsu, który wcześniej prześladował wyznawców Jezusa. Doznał on niezwykłego objawienia. Uwierzył, że ukrzyżowany Jezus, mimo poniżającej śmierci i skromnego pochodzenia, był prawdziwym mesjaszem. Nawrócenie Pawła miało ogromny wpływ na losy rodzącego się chrześcijaństwa. Paweł był lepiej wykształcony od członków pierwotnej gminy. Zdecydował się skierować chrześcijańskie nauczanie także do pogan, mieszkańców Azji Mniejszej i Grecji. Założył wiele nowych wspólnot chrześcijańskich, w dużej części złożonych z nawróconych poganpoganinpogan.

R1RyStpOmmrnm

Obraz jest podzielony na cztery części. Na pierwszym mężczyzna pisze księgę, wokół głowy ma aureolę. Obok niego stoi anioł z aureolą wokół głowy. Ubrany jest w długą, fioletową szatę, a w dłoniach trzyma otwartą księgę. Na drugiej części mężczyzna pisze księgę, ma aureolę. W tle kolumny i lew. Na trzeciej części siedzi mężczyzna na kamiennym tronie, wokół głowy ma aureolę. W ręku trzyma obraz kobiety ubranej w biało‑niebieską szatę, która trzyma złożone do modlitwy ręce. Za tronem widać byka. Na czwartej części widać mężczyznę siedzącego na kamiennym postumencie nad rzeką. Na kolach trzyma otwartą księgę, którą przytrzymuje lewa ręką. W prawej ręce, uniesionej w górę, trzyma pióro. Obok niego stoi orzeł, a za nim widać rzekę. Wokół głowy ma aureolę.

Znak ryby budził różne skojarzenia. Uczniami Chrystusa byli rybacy także w sensie metaforycznym: apostołowie mieli 'łowić' ludzi, czyli nawracać ich na swoją wiarę. Poza tym greckie słowo ichthys (ryba) stanowiło skrót imienia Jezusa Chrystusa. Zawierało pierwsze litery słów składających się na krótką formułę: 'Jezus Chrystus, Syn Boży, Zbawiciel'.

RTD8pobwUz4yv

Zdjęcie kamiennej tablicy, której górna krawędź ma kształt daszka z wyrzeźbionymi na nim uszami. Wyryte są dwie ryby zwrócone do siebie pyskami, między nimi kotwica, a nad nimi i pod nimi wyryte są napisu w języku greckim i łacińskim. Na szczycie wyrzeźbiony wieniec laurowy od którego z lewej strony wyrzeźbiona litera „D” a z prawej „M”.

Prześladowania chrześcijan

W I–II w. n.e. chrześcijaństwo zdobywało nowych wyznawców. Początkowo najszybciej rozwijało się na Wschodzie, w najbliższym mu kulturowo i językowo środowisku. W I w. n.e. faktyczną stolicą chrześcijaństwa była Jerozolima, miejsce śmierci Jezusa oraz działalności apostołów. W II i III w. n.e. doszło do ukształtowania się kilku wielkich ośrodków chrześcijaństwa, z Rzymem, Antiochią w Syrii i Aleksandrią w Egipcie na czele. Chrześcijaństwo szybko dotarło również do śródziemnomorskich metropolii, m.in. do Efezu czy Kartaginy.

Początkowo Grecy i Rzymianie nie umieli odróżniać wyznawców Chrystusa od wyznawców judaizmu. Zachowywali do nich typowe antyżydowskie uprzedzenia. Od mniej więcej końca I w. n.e. zaczęli sobie jednak zdawać sprawę, że chodzi o dwa różne wyznania. Było to o tyle istotne, że judaizm stanowił uznaną w prawie rzymskim religię, która cieszyła się pewnymi przywilejami. Prawo gwarantowało zarówno poszanowanie tradycji Żydów, jak i narzucało im pewne obowiązki.

RG6qK96EZM2Xr1

Na zdjęciu rzeźba głowy i szyi mężczyzny z jasnego kamienia. Młody mężczyzna z krótkimi włosami. Przed uchem wycięty kwadrat.

W cesarstwie rzymskim chrześcijanie często spotykali się z przejawami niechęci, wrogości albo wręcz z represjamirepresjerepresjami, najpierw ze strony Żydów, a potem pogan. Miały one zwykle postać prześladowań, początkowo wzniecanych przez wrogi chrześcijanom tłum, ale nie przez władze. Wyjątek stanowiły prześladowania, których dopuszczał się cesarz Neron, obwiniający chrześcijan o pożar Rzymu w 64 r. n.e.

Do nasilenia prześladowań dochodziło jednak w trudnych dla cesarstwa czasach, podczas wojen i epidemii w II w. n.e. Śmierć za wiarę poniosło wówczas wielu męczenników. Aby w ciężkich chwilach zjednać bogów, władcy egzekwowali od wszystkich obywateli składanie ofiar ku czci rzymskich bogów i cesarza. W ten sposób przymuszali chrześcijan do wyrzeczenia się swojej wiary. Część wiernych składała ofiary obcym sobie bogom, ale niektórzy po odbyciu pokuty wracali do swojej wiary.  Rzymska cywilizacja okazała się jednak dla chrześcijaństwa raczej szansą niż zagrożeniem. Względny dobrobyt, rządy prawa i sprawna administracja zapobiegały wybuchom społecznym, a łatwość podróżowania i komunikacji pomagała chrześcijańskim misjom. W 313 roku cesarz Konstantyn Wielki wydał edyktedyktedykt, który zrównywał chrześcijaństwo z innymi religiami w państwie.

Podsumowanie

Polecenia