Według rocznika statystycznego w , liczba wszystkich poruszających się po drogach naszego globu pojazdów (samochodów, autobusów i ciężarówek, ale bez jednośladów) przekroczyła miliard. Wśród nich to samochody osobowe. W jaki sposób pozyskuje się paliwo do ich napędzania? Czy benzyna otrzymywana podczas destylacji frakcyjnej ropy naftowej zaspokaja potrzeby przemysłu motoryzacyjnego?
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
definicję benzyny i oleju napędowego;
sposób pozyskiwania paliwa do silników spalinowych;
proces destylacji frakcyjnej ropy naftowej.
Nauczysz się
projektować i przeprowadzać doświadczenie pozwalające na zbadanie wybranych właściwości fizycznych benzyny i oleju napędowego;
interpretować przebieg doświadczenia, które pozwoli na zbadanie palności benzyny i oleju napędowego;
definiować liczbę oktanową benzyny oraz wyjaśniać, w jakim celu i w jaki sposób można poprawić jakość paliwa;
objaśniać metodę pozyskiwania benzyny z wyższych frakcji destylacji ropy naftowej.
i5nkWwt4mf_d5e162
1. Benzyna a olej napędowy
Samochody z silnikiem spalinowym o zapłonie iskrowym są zasilane benzyną, a z silnikiem spalinowym o zapłonie samoczynnym (tak zwanym silnikiem Diesla) – olejem napędowym. Jakie właściwości mają te dwa rodzaje paliwa?
Doświadczenie 1
W oparciu o pokaz doświadczeń zaprezentowany przez nauczyciela lub analizując zamieszczony poniżej materiał filmowy, określ wybrane właściwości fizyczne i chemiczne benzyny i oleju napędowego. Określ ich barwę, zapach, gęstość oraz rozpuszczalność tych cieczy w wodzie i oleju roślinnym. Oceń palność benzyny i oleju napędowego. Napisz obserwacje i wnioski.
UWAGA: Część doświadczalną, dotyczącą oceny palności analizowanych paliw, powinien wykonać nauczyciel. Jeśli nie masz możliwości uczestniczenia w pokazie, dokonaj oceny palności benzyny i oleju napędowego w oparciu o załączony film.
R1b07YHuxwOCN
Problem badawczy:
Czy benzyna i olej napędowy to paliwa palne? Czy benzyna i olej napędowy są rozpuszczalne w rozpuszczalnikach polarnych i niepolarnych?
Hipoteza:
Benzyna i olej napędowy są łatwopalnymi cieczami i rozpuszczają się w określonych rozpuszczalnikach.
Co było potrzebne:
benzyna silnikowa;
olej napędowy;
woda;
olej roślinny;
areometr;
dwie zlewki;
dwie parownice;
cztery probówki;
dwa cylindry miarowe;
pipetki plastikowe;
palnik;
zapałki;
łuczywo.
Przebieg doświadczenia:
W dwóch osobnych zlewkach umieszczono po około benzyny i oleju napędowego. Do jednej parownicy wlano niewielką ilość benzyny silnikowej i ostrożnie zbliżono do jej powierzchni zapalone łuczywo. Do drugiej wlano z kolei olej napędowy i ostrożnie zbliżono do jego powierzchni zapalone łuczywo. Do jednego cylindra miarowego wlano benzynę, a do drugiego olej napędowy. Następnie, za pomocą areometru, zmierzono gęstość obu paliw. Do dwóch probówek nalano po około benzyny samochodowej. Do pierwszej dodano około wody, a do drugiej około oleju roślinnego. Zawartość probówek wymieszano, a następnie tę samą czynność powtórzono z olejem napędowym.
Obserwacje:
Benzyna silnikowa to bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu. Po przyłożeniu do niej zapalonego łuczywa, zapala się i pali jasnym żółtym płomieniem. Po dodaniu wody do benzyny, ciecze te nie ulegają wymieszaniu – widoczne są dwie warstwy cieczy, przy czym benzyna znajduje się na powierzchni wody. Po dodaniu oleju roślinnego do benzyny, ciecze ulegają wymieszaniu i powstaje mieszanina jednorodna.
Olej napędowy to żółta ciecz o charakterystycznym zapachu. Po przyłożeniu do niego zapalonego łuczywa, zapala się i pali żółtym, kopcącym płomieniem. Po dodaniu wody do oleju napędowego, ciecze te nie ulegają wymieszaniu – widoczne są dwie warstwy cieczy, przy czym olej napędowy znajduje się na powierzchni wody. Po dodaniu oleju roślinnego do oleju napędowego, ciecze ulegają wymieszaniu i powstaje mieszanina jednorodna.
Wnioski:
Benzyna silnikowa to bezbarwna, łatwopalna ciecz o charakterystycznym zapachu. Jej barwa świadczy o tym, że ulega ona spalaniu całkowitemu. Benzyna dobrze rozpuszcza się w oleju roślinnym, czyli w rozpuszczalniku niepolarnym. Jest za to praktycznie nierozpuszczalna w wodzie, rozpuszczalniku polarnym. Benzyna wypływa na powierzchnię wody, co świadczy o większej gęstości paliwa od gęstości wody. Olej napędowy to żółta, łatwopalna ciecz o charakterystycznym zapachu. Barwa płomienia palącego się oleju napędowego oraz jego kopcenie świadczy o tym, że paliwo ulega spalaniu niecałkowitemu.
Olej napędowy dobrze rozpuszcza się w oleju roślinnym, czyli w rozpuszczalniku niepolarnym. Jest za to praktycznie nierozpuszczalny w wodzie – rozpuszczalniku polarnym. Olej napędowy wypływa na powierzchnię wody, co świadczy mniejszej gęstości paliwa od gęstości wody.
Wyniki odczytane z areometru pozwalają również na stwierdzenie, że olej napędowy ma gęstość większą od gęstości benzyny.
R6iubVii05GT7
1
Polecenie 1
R4eHHsSVC5ePx
Obserwacje: Podczas spalania obydwu paliw, zwróć uwagę na barwę płomienia i jego ewentualne „kopcenie”. Zastanów się, o jakim rodzaju spalania mogą świadczyć poczynione przez Ciebie obserwacje.
Wnioski: Analizując rozpuszczalność benzyny i oleju napędowego, zastanów się, jaką budowę (polarną czy niepolarną) mają składniki tych paliw.
Obserwacje:
Benzyna silnikowa to bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu. Po przyłożeniu do niej zapalonego łuczywa zapala się i pali jasnym żółtym płomieniem. Po dodaniu wody do benzyny, ciecze te nie ulegają wymieszaniu – widoczne są dwie warstwy cieczy, przy czym benzyna znajduje się na powierzchni wody. Po dodaniu oleju roślinnego do benzyny, ciecze ulegają wymieszaniu i powstaje mieszanina jednorodna.
Olej napędowy ma żółty kolor i charakterystyczny zapach. Dobrze rozpuszcza się w oleju roślinnym, jest za to praktycznie nierozpuszczalny w wodzie. Olej napędowy wypływa na powierzchnię wody.
Wnioski:
Benzyna silnikowa to bezbarwna, łatwopalna ciecz o charakterystycznym zapachu. Barwa i rodzaj płomienia sugeruje, że ulega ona spalaniu całkowitemu. Benzyna dobrze rozpuszcza się w rozpuszczalniku niepolarnym (olej roślinny), jest za to praktycznie nierozpuszczalna w rozpuszczalniku polarnym (wodzie). Benzyna ma mniejszą gęstość od gęstości wody.
Olej napędowy jest żółtą, łatwopalną cieczą o charakterystycznym zapachu. Barwa płomienia palącego się oleju napędowego oraz jego kopcenie świadczy o tym, że paliwo to ulega spalaniu niecałkowitemu. Olej napędowy dobrze rozpuszcza się w rozpuszczalniku niepolarnym (oleju roślinnym). Jest za to praktycznie nierozpuszczalny w rozpuszczalniku polarnym (wodzie). Olej napędowy także ma gęstość mniejszą od gęstości wody.
Wyniki odczytane z areometru pozwalają również na stwierdzenie, że olej napędowy ma gęstość większą od gęstości benzyny.
1
Polecenie 1
Wymień po jednym podobieństwie i jednej różnicy pomiędzy benzyną a olejem napędowym.
Ryuh3RAO9uTvX
Substancje te różnią się między innymi wyglądem.
Podobieństwo: Zarówno benzyna, jak i olej napędowy dobrze rozpuszczają się w oleju roślinnym, czyli w rozpuszczalniku niepolarnym.
Różnica: Benzyna jest bezbarwna, natomiast olej napędowy ma żółtą barwę.
Benzyna silnikowa jest bezbarwną, lotną i łatwopalną cieczą o charakterystycznym zapachu. Jasny płomień spalanego paliwa świadczy o spalaniu całkowitym. Benzyna to mieszanina węglowodorów, a więc substancji o budowie niepolarnej. Dlatego też nie rozpuszcza się w polarnym rozpuszczalniku, jakim jest woda. Utrzymuje się na jej powierzchni, co potwierdza, że gęstość benzyny jest mniejsza od gęstości wody. Dobrze rozpuszcza się w niepolarnym rozpuszczalniku, jakim jest olej roślinny. Benzynę można więc stosować do rozpuszczania tłuszczów i innych substancji o budowie niepolarnej.
Olej napędowy również jest cieczą o charakterystycznym zapachu, lecz o jasnożółtej barwie. Zapala się łatwo, a płomień jest żółty, nieco kopcący. Kopcenie płomienia świadczy o tym, że olej napędowy spala się niecałkowicie. Olej napędowy, podobnie jak benzyna, jest mieszaniną węglowodorów. Z tego powodu nie rozpuszcza się w wodzie (utrzymuje się na jej powierzchni), ale rozpuszcza się w oleju roślinnym.
Badanie gęstości obydwu paliw areometrem pozwala wyciągnąć wniosek, że olej napędowy ma gęstość zawierającą się w przedziale , czyli nieco większą od gęstości benzyny wynoszącej .
Ciekawostka
Formuła () to najbardziej rozwinięta technologicznie dyscyplina sportowa na świecie. Silniki w bolidach mają najwyższą wydajność paliwową, choć spalają od do litrów benzyny na . Kiedyś chemicy zatrudniani przez poszczególne zespoły otrzymywali bardzo „agresywne” mieszanki, które zawierają między innymi benzen, nitrobenzen, metanol, przy czym zaraz po zakończeniu wyścigu paliwo to usuwano z silnika, ponieważ uległby on uszkodzeniu. Dzisiaj jest ono niemal identyczne z tym, które tankujemy do naszych samochodów. Jest to benzyna bezołowiowa „super” (zgodna z normami Unii Europejskiej), przy czym musi być specjalnie przygotowana – z uwzględnieniem warunków danego toru, na którym odbywają się zawody. Paliwo przed każdym wyścigiem jest sprawdzane przez sędziów . Każdy z zespołów rocznie zużywa około tysięcy litrów paliwa.
i5nkWwt4mf_d5e279
2. Liczba oktanowa
Benzyna otrzymywana w procesie destylacji frakcyjnej ropy naftowej to mieszanina węglowodorów, zbudowanych z cząsteczek o prostych (nierozgałęzionych) łańcuchach węglowych, która spala się wybuchowo (detonacyjnie). Dlatego nie może być bezpośrednio wykorzystywana jako paliwo do samochodów.
Najważniejszym parametrem, który określa jakość benzyny, jest liczba oktanowaliczba oktanowaliczba oktanowa (). Inaczej mówiąc to wskaźnik wyrażający zdolność paliwa do bezstukowego spalania w cylindrze silnika spalinowego. Mieszanka benzynowo‑powietrzna, po zapaleniu przez iskrę świecy zapłonowej, powinna spalać się równomiernie i nie za szybko, ponieważ zbyt gwałtowne spalanie powoduje nierównomierną pracę silnika i jego przedwczesne zużycie. Benzyna o liczbie oktanowej równej () spala się jak wzorcowa mieszanina, która zawiera objętościowych ,,–trimetylopentanu (izooktanu) i objętościowych heptanu (najmniejsze liczby oktanowe mają alkany utworzone z cząsteczek o prostych (nierozgałęzionych) łańcuchach węglowych).
R45JRa8HSQSyW
Polecenie 2
Zapoznaj się z poniższą animacją i oceń poprawność znajdujących się pod nią stwierdzeń. Zaznacz „Prawda”, jeśli zdanie jest prawdziwe albo „Fałsz”, jeśli jest fałszywe.
R1YMyVU8i01X1
RgFO4RSega6PT
Ciekawostka
W pewnych przypadkach liczba oktanowa może mieć wartość ujemną lub większą od . Przykładowo, jeśli analizowana substancja ma większą zdolność do spalania wybuchowego (stukowego) niż heptan, to jej liczba oktanowa będzie mniejsza od . Z kolei jeśli spala się lepiej niż ,,–trimetylopentan (izooktan), czyli ma mniejszą zdolność do spalania wybuchowego niż wskazany związek chemiczny, to jej liczba oktanowa będzie większa niż .
Takie nietypowe liczby oktanowe mogą również charakteryzować niektóre ze stosowanych obecnie w motoryzacji mieszanek paliwowych. W opisanych przypadkach metoda wyznaczania liczby oktanowej różni się od tej, którą wykorzystuje się w określaniu liczby oktanowej benzyny samochodowej.
Ciekawostka
W przypadku oleju napędowego, wskaźnikiem określającym zdolność tego paliwa do samozapłonu jest liczba cetanowa (). Jest ona równie ważna jak liczba oktanowa dla benzyny. Liczba cetanowa powinna mieścić się w przedziale od do . Paliwo wzorcowe składa się z cetanu (heksadekanu), dla którego i –metylonaftalenu o . Oleje napędowe w Polsce mają liczbę cetanową na poziomie minimum . W przypadku oleju opałowego, liczba cetanowa wynosi około , co całkowicie dyskwalifikuje go jako paliwo silnikowe.
i5nkWwt4mf_d5e319
3. Antydetonatory, czyli środki przeciwstukowe
Liczbę oktanową benzyny można podwyższyć, stosując, tak zwany, antydetonatoryantydetonatoryantydetonatory, czyli chemiczne środki przeciwstukowe. Jednymi z pierwszych takich środków były jodyna i anilina.
Pracownicy koncernu General Motors w ciągu siedmiu lat przetestowali różnych substancji chemicznych i w odkryli oraz opatentowali antystukowe działanie tetraetyloołowiu – związku o wzorze: . Substancja ta okazała się tania i bardzo skuteczna, ponieważ dodatek zaledwie tego odczynnika do benzyny zwiększał jej liczbę oktanową z do . Szybko jednak przekonano się, że ze spalinami do atmosfery wydzielane są silnie toksyczne związki ołowiu, stanowiące zagrożenie dla człowieka i środowiska przyrodniczego.
Obecnie stosuje się benzyny bezołowiowe, w których jako antydetonatory używa się głównie etery oznaczane skrótami i lub alkohole (np. metanol i etanol).
RccruOcMg0OVq
Ciekawostka
Ołów, choć znany jest ludzkości od ponad lat, jest jednym z najbardziej toksycznych metali ciężkich. Rzymianie wykorzystywali ten pierwiastek na skalę przemysłową. Przykładem tego są rzymskie wodociągi, które prawie w całości zostały zbudowane z ołowianych rur. Ołów był również dodawany do wina w postaci octanu ołowiu (zwanego cukrem ołowianym), aby poprawić jego smak, oraz stosowany do produkcji farb malarskich. Zatrucie ołowiem było w dawnych wiekach powszechną chorobą malarzy. Na skutek zatrucia związkami tego pierwiastka ucierpiał między innymi Francisco Goya, który często używał bieli ołowianej. Od prawo unijne zakazuje sprzedaży benzyny ołowiowej z powodu emisji szkodliwego tlenku ołowiu() () i zatruwania katalizatora samochodowego.
R15cm3BEHy6V8
Polecenie 3
Zapoznaj się z poniższą animacją i oceń poprawność znajdujących się pod nią stwierdzeń. Zaznacz „Prawda”, jeśli zdanie jest prawdziwe albo „Fałsz”, jeśli jest fałszywe.
RQobl6NGXGnHE
RgycAeIR724Us
i5nkWwt4mf_d5e362
4. Kraking
Ilość benzyny, która powstaje bezpośrednio w wyniku destylacji frakcyjnej ropy naftowej, nie pokrywa zapotrzebowania na to paliwo. Dlatego produkuje się ją z użyciem procesu przerobu węgla kamiennego – z gazu syntezowego lub w procesie krakingu z wyższych frakcji destylacji frakcyjnej ropy naftowej.
KrakingkrakingKraking (z ang. crack, tzn. „pękać, łamać”) to proces, polegający na rozpadzie długich łańcuchów węglowych na krótsze. Jeśli pękanie długich łańcuchów zachodzi w odpowiednich warunkach ciśnienia () i temperatury (od do ), bez udziału powietrza, zachodzi kraking termiczny. Jeśli cząsteczki węglowodorów o krótszych łańcuchach powstają w wyniku ogrzewania (temperatura około ), pod wpływem podwyższonego ciśnienia i w obecności katalizatora chlorku glinu (), tlenku chromu() () lub glinokrzemianów), to wówczas mówimy o krakingu katalitycznym.
Zastosowanie katalizatora pozwala obniżyć temperaturę i ciśnienie tego procesu. W wyniku krakingu alkanów powstają alkany i alkeny o cząsteczkach zbudowanych z krótszych łańcuchów węglowych, np.:
R19Wg5NMVAXtc
1
Polecenie 4
W wyniku krakingu alkanu, którego cząsteczki zbudowane są z atomów węgla, otrzymano: heptan, pent––en i jeszcze jeden węglowodór. Ustal wzór sumaryczny tego węglowodoru. Wiedząc, że cząsteczki tego węglowodoru tworzą prosty (nierozgałęziony) łańcuch węglowy, odpowiedz na pytanie: czy odbarwi on wodę bromową?
RZFc8mgOWP9O8
Korzystając z ogólnych wzorów sumarycznych alkanów i alkenów ustal wzory sumaryczne wymienionych w zadaniu węglowodorów. Zastanów się, które węglowodory odbarwiają wodę bromową: nasycone czy nienasycone?
Czy udało Ci się poprawnie ustalić wzór sumaryczny węglowodoru?
Schemat opisujący przebieg opisanego procesu krakingu możemy zapisać jako:
liczba atomów węgla: , stąd liczba atomów wodoru: , stąd
Wzór sumaryczny opisanego węglowodoru to: . Jest to węglowodór nienasycony (z szeregu homologicznego alkenów), zatem wprowadzony do wody bromowej spowoduje jej odbarwienie.
i5nkWwt4mf_d5e415
5. Reforming
Jak już wspomniano, jednym ze sposobów podwyższania liczby oktanowej benzyny jest dodanie do niej odpowiednich antydetonatorów. Innym wyjściem na poprawę jakości jest proces zwany reformingiemreformingreformingiem.
Polega on na zmianie budowy składników benzyny w wysokiej temperaturze i przy udziale katalizatorów, w wyniku czego powstają węglowodory rozgałęzione i cykliczne (w tym aromatyczne), które po dodaniu do paliwa podwyższają jego liczbę oktanową.
Reforming prowadzi więc do izomeryzacji (otrzymywania węglowodorów o tym samym składzie, lecz innej budowie), cyklizacji (przemiany węglowodorów łańcuchowych w węglowodory pierścieniowe (cykliczne)) i aromatyzacji (przemiany węglowodorów łańcuchowych w węglowodory pierścieniowe o specyficznej budowie – poznasz je na kolejnych lekcjach chemii).
Polecenie 5
Zapoznaj się z poniższą animacją i oceń poprawność znajdujących się pod nią stwierdzeń. Zaznacz „Prawda”, jeśli zdanie jest prawdziwe albo „Fałsz”, jeśli jest fałszywe.
Rx5B21BMRf0RY
R7ZuAomFB7odY
Polecenie 6
W każdej parze węglowodorów wskaż ten, który charakteryzuje się większą liczbą oktanową.
R1LrvuizS0TQ5
RynrAY6GVnya2
RbFkxorzRS75g
Ciekawostka
W czasie Wojny Światowej, kiedy pozyskiwanie benzyny było bardzo trudne, pojazdy cywilne napędzano niekiedy mniej wydajnym paliwem – gazem drzewnym. Była to mieszanina: wodoru, tlenku węgla(), metanu, a także niepalnych gazów, tj. azotu, tlenku węgla() i pary wodnej. Aby uzyskać energię odpowiadającą zużyciu litra benzyny, należało poddać procesowi zgazowaniazgazowaniezgazowania drewna. Za najlepsze uważano drewno bukowe. Instalacja do gazu drzewnego – tak zwany gazogenerator – zajmowała sporo miejsca i przypominała zewnętrzny bojler. Uruchomienie gazogeneratora trwało około , dlatego należało uwzględnić dodatkowy czas, planując godzinę rozpoczęcia podróży.
R1bEmpB4ZUv5p
i5nkWwt4mf_d5e481
Podsumowanie
Benzyna i olej napędowy to ciecze o charakterystycznym zapachu, rozpuszczalne w rozpuszczalnikach niepolarnych. Różnią się między innymi barwą, temperaturą wrzenia oraz gęstością.
Benzyna pozyskiwana w procesie destylacji frakcyjnej ropy naftowej, zanim stanie się paliwem silnikowym, wymaga modyfikacji.
Liczba oktanowa () to parametr, który jest miarą odporności benzyny na spalanie detonacyjne.
Antydetonatory to środki przeciwstukowe, których obecność zwiększa liczbę oktanową benzyny.
Kraking to metoda otrzymywania benzyny z cięższych frakcji destylacji ropy naftowej.
Reforming to proces otrzymywania wysokooktanowych komponentów benzyn (węglowodorów o łańcuchach rozgałęzionych i pierścieniowych) z węglowodorów o łańcuchach prostych.
Praca domowa
1
Polecenie 7.1
W czasie zbiornik bolidu Formuły wypełnia około paliwa. Oblicz, ile paliwa o gęstości można by zatankować podczas trwającego pit–stopu (postoju na stanowisku obsługi technicznej).
R1N9f52u149jK
Możesz skorzystać z przekształconego wzoru, pozwalającego na obliczenie gęstości paliwa:
Krok Przekształcenie wzoru.
Krok Przeliczenie jednostek.
Krok Podstawienie danych do wzoru.
Krok Obliczenie masy paliwa, jaka zostanie zatankowana w czasie sekund.
Odpowiedź: W czasie postoju trwającego można zatankować paliwa.
1
Polecenie 7.2
Korzystając z dostępnych źródeł informacji, wyjaśnij, dlaczego do benzyny dodaje się inhibitory.
REQsa7rsfvisN
Inhibitory to związki chemiczne, które zmniejszają szybkość reakcji chemicznych. Szukając odpowiednich informacji, zwróć uwagę na, tak zwane, inhibitory utleniania.
Czy w Twojej odpowiedzi znalazły się poniższe informacje?
Do paliw wprowadza się różnego rodzaju dodatki, mające polepszyć ich jakość. Jednym z ważniejszych są inhibitory utleniania. Benzyna jest mieszaniną węglowodorów, a te (w czasie przechowywanie benzyny) mogą ulegać procesom utleniania, co w efekcie skutkuje pogorszeniem jakości benzyny, między innymi obniżeniem jej liczby oktanowej. Działanie inhibitorów utleniania ma zatem spowalniać i często również zapobiegać tym procesom.
1
Polecenie 7.3
Poszukaj informacji na temat alternatywnych źródeł energii, które wykorzystuje się lub planuje zastosować do zasilania samochodów nowej generacji. Efektami swojej pracy podziel się na forum klasy.
R19w3F61EI6SR
Szukając informacji zwróć uwagę zarówno na paliwa, jak i na zasilanie samochodów za pomocą baterii.
Dyskutując na forum klasy, możesz skorzystać z poniższych propozycji:
Mapa myśli
RhoO74RMDk2vP
Poszukaj informacji na temat wykorzystania wodoru jako paliwa spalanego bezpośrednio w silniku samochodowym lub wykorzystywanego w, tak zwanym, ogniwie wodorowym.
i5nkWwt4mf_d5e543
Słownik
antydetonatory
antydetonatory
substancje przeciwstukowe, dodawane do benzyny w celu podwyższenia jej liczby oktanowej (polepszenia jakości spalania benzyny)
liczba oktanowa
liczba oktanowa
parametr będący miarą odporności benzyny na spalanie detonacyjne (spalanie stukowe); im większa liczba oktanowa, tym lepsza jakościowo benzyna
kraking
kraking
proces rozpadu cząsteczek alkanów o długich łańcuchach węglowych na związki chemiczne, utworzone z cząsteczek o łańcuchach zawierających mniejszą liczbę atomów węgla; w procesie krakingu produkuje się benzynę z cięższych frakcji będących produktami destylacji ropy naftowej (np. z olejów napędowych)
reforming
reforming
proces przekształcania cząsteczek węglowodorów o prostych łańcuchach węglowych w węglowodory zbudowane z cząsteczek o łańcuchach rozgałęzionych lub węglowodory pierścieniowe (cykliczne)
zgazowanie
zgazowanie
proces technologiczny, polegający na przemianie paliw stałych lub ciekłych (o dużej zawartości węgla) w paliwa gazowe, przebiegający w obecności tlenu w podwyższonej temperaturze; w procesie zgazowania paliwo ulega spalaniu niecałkowitemu
i5nkWwt4mf_d5e631
Ćwiczenia
1
Pokaż ćwiczenia:
1
Ćwiczenie 1
R29Ej9aZ8Wed7
1
Ćwiczenie 2
R1dKQqYbF1fEY
1
Ćwiczenie 3
R1ODVqY74DypK
R1cWmOoMdHluJ1
Ćwiczenie 4
1
Ćwiczenie 4
Zaznacz poprawnie zapisany wzór półstrukturalny heksanu.
ROQm4THkGwIEG
1
Ćwiczenie 5
RxlAcy4CXofYB
R5VNLYGEiu5J62
Ćwiczenie 6
2
Ćwiczenie 6
Zaznacz, jaki proces przedstawia poniższe równanie reakcji.
RvRO1Td8zYmbF
Rb4PshaArqHEJ2
Ćwiczenie 7
R1OdKnPV6QodQ3
Ćwiczenie 8
3
Ćwiczenie 9
R1RDibjyFOdy8
Glossary
gasoline
gasoline
RsXX0GbKPlxls
benzyna
crude oil
crude oil
R1SbyIDLppcsI
ropa naftowa
3
Ćwiczenie 10
R17mFaaHlcm57
Bibliografia
Danikiewicz W., Chemia dla licealistów. Chemia organiczna, Warszawa 2002.
Encyklopedia PWN
Hassa R., Mrzigod A., Mrzigod J., To jest chemia. Zakres podstawowy, Warszawa 2012.
Maciejowska I., Warchoł A., Świat chemii. Zakres podstawowy, Kraków 2012.