Dom jako skarbnica pamięci
Dom to historia rodziny, miejsce, w którym kolejne pokolenia gromadzą różne – bardziej i mniej cenne – rzeczy, takie jak meble, fotografie, książki. Rodzinny dom to także wspomnienie dzieciństwa. Dzięki przedmiotom z przeszłości łatwiej zbudować obraz dawnych czasów i nadać im szczególny sens.
Przygotuj krótką informację o jednej ulubionej, ilustrowanej książce z twojego dzieciństwa.
Przygotuj krótką informację o jednej ulubionej książce z twojego dzieciństwa.
W ogrodzie pamięci Joanny Olczak‑Ronikier
W ogrodzie pamięci[…] Mój dom rodzinny był domem okaleczonym, pozbawionym elementu męskiego, opanowanym przez kobiety, bo mieszkała z nami jeszcze służąca, miła Anielcia, i moja niania Halinka, a potem wychowawczyni – antypatyczna panna Anna. A także jadała u nas i spędzała swój wolny czas niezamężna siostra mego dziadka, ciocia Edzia, pracująca w księgarni. Jednak mimo braku męskiej ręki to niewielkie kobiece państewko było świetnie zorganizowane i funkcjonowało nadzwyczaj sprawnie. Dwie wielkie tragedie osobiste: samobójcza śmierć dziadka i rozwód matki zostawiły rany w sercach, ale nie naruszyły życiowego ładu. Od rozpaczy i rezygnacji ratowała wewnętrzna dyscyplina i poczucie misji, którą stanowiło wydawnictwo. Równocześnie atmosfera domu była daleka od ascezyascezy. I babka, i matka w dziecinnie łakomy, zmysłowy sposób lubiły radości i przyjemności, jakie daje świat. Piękne przedmioty, eleganckie stroje, futra, kapelusze, magazyny mód, teatr, wystawy, restauracje, kawiarnie, przyjęcia, miłe towarzystwo. Obie bardzo były wrażliwe na urodę otoczenia, więc nasze pięć pokoi w amfiladzieamfiladzie – niepojęte dla mnie słowo 'amfilada' podkreślała babka z dumą po wojnie – zakomponowane były jak dzieła sztuki, z najwyższą troską o kolorystyczną harmonię ścian, mebli i obrazów. Wszędzie oczywiście stały biblioteczne półki z książkami w pięknych oprawach. Na tle zielonych ścian jadalni – jesionowe biedermeierbiedermeier i barwny fryzfryz pod sufitem złożony z portretów Piastów Zofii Stryjeńskiej. 'Aż mnie w dołku ściska, kiedy tych dwudziestu chłopa dźga mnie swoimi ślipiami', skarżyła się stara służąca Marcinowa, której już nie poznałam. Czerwień koloru wina w salonie współgrała z lśniącymi mahoniamimahoniami. Portret babki w czerwonej pelerynie pędzla Leona KaufmannaLeona Kaufmanna czarował secesyjnymsecesyjnym wdziękiem. Na ścianach wisiały obrazy Eugeniusza ZakaEugeniusza Zaka, Bolesława CybisaBolesława Cybisa, Leopolda GottliebaLeopolda Gottlieba, a także mój wizerunek, namalowany przez przyjaciela rodziny Eliasza Kanarka. Na stołach, na komodach, na sekretarzykach stały ukochane przez moją babkę secesyjne przedmioty: ozdobne wazony pełne świeżych kwiatów, misterne koszyczki ze srebra, talerze i paterypatery z miśnieńskiej porcelanymiśnieńskiej porcelany. Babcia lubiła wyrazy uznania dla swego smaku. Któregoś dnia zaprosiła znaną z ekscentrycznościekscentryczności Stryjeńską, niezwykle popularną przed wojną twórczynię folklorystycznych obrazów ukazujących się w albumowych wydaniach u MortkowiczaMortkowicza. Przed obiadem oprowadziła panią Zofię po domu, by pochwalić się najnowszymi artystycznymi nabytkami i pokazać jej, jako znawczyni, firmowe znaki i sztancesztance cennych przedmiotów. Potem wszyscy zasiedli do starannie nakrytego stołu.
Gdy z wazy nalano zupę pomidorową, malarka podniosła swój pełny talerz i przewróciła go do góry dnem. Wśród ogólnej konsternacjikonsternacji wyjaśniła uprzejmie: 'Chciałam tylko sprawdzić, jaka to marka'.Dom – mityczna kraina pierwszych zachwytów, wzruszeń, lęków i elementarnych doświadczeń – znikł widocznie z mojego życia zbyt wcześnie, bo nie zostało mi po nim żadne wspomnienie. Nie pamiętam swego dziecinnego pokoju i zabawek. Ani wyglądu reszty pomieszczeń. Wszystko, co wiem – wiem z opowieści. Nie przypominam sobie żadnych domowych wydarzeń. Ani tych zwyczajnych. Ani tych nadzwyczajnych. Leczył mnie Janusz KorczakJanusz Korczak, podobno niezbyt go lubiłam. Julian Tuwim przyniósł Słonia Trąbalskiego z dedykacją: 'Dla Joasi kochasi od Juleczka kochaneczka' – nie sądzę, by zrobiło to na mnie specjalne wrażenie. Nie został mi w pamięci żaden ślad kolorów, smaków, zapachów dzieciństwa […]. Jedyne, co naprawdę dobrze pamiętam z przedwojennego dzieciństwa, to kolorowe tomy pełne cudownych ilustracji, wierszyków i bajkowych opowieści. Najpierw czytano mi na głos, potem nauczyłam się sylabizować wyrazy samodzielnie. Książki były duże i ciężkie, więc okładałam się nimi na puszystym dywanie i machając nogami, odpływałam w tajemnicze krainy. W zaczarowany świat Piotrusia Pana z rysunków RackhamaRackhama, w mgły i śniegi bajek Andersena ilustrowanych zwiewnymi rycinami DulacaDulaca. W świat bardziej realny, gdzie Marcelianek Majster KlepkaMarcelianek Majster Klepka 'z węzełka, co wszystko zmieści, nawet i sto czterdzieści narzędzi', wyjmował młotki, gwoździe piły, dłutka i reperował zepsute stoły, krzesła, własne trepkitrepki, a jego majsterkowanie tak precyzyjnie pokazane na ilustracjach Stefana ThemersonaStefana Themersona. Płakałam, kiedy umierała nieszczęsna Kasia z baśni Rydla O Kasi i królewiczuO Kasi i królewiczu. Pękałam ze śmiechu, kiedy grubasy rysowane przez Lewitta i HimaLewitta i Hima jadły tłuste kiełbasy w wagonie, który ciągnęła lokomotywa Tuwima.
Gdzieś w niebie stoi oszklona szafka, w której czekają na mnie te wszystkie dawno temu czytane, zagubione książki. Myślę, że zawdzięczam im spokój ducha i psychiczny ratunek w latach wojny. Przygody doktora Dolittledoktora Dolittle, wędrówki Nilsa HolgerssonaNilsa Holgerssona przez Szwecję na grzbiecie dzikich gęsi, smutki NemeczkaNemeczka z Chłopców z Placu BroniChłopców z Placu Broni – to była rzeczywistość, której wtedy poświęcałam uwagę. Wszystko inne wydawało się złym snem.
Źródło: Joanna Olczak-Ronikier, W ogrodzie pamięci, Warszawa 2004.
Po zapoznaniu się z fragmentem książki W ogrodzie pamięci wykonaj polecenia:
Scharakteryzuj narratora przytoczonego fragmentu.
Wyszukaj w tekście i odpowiedz, dlaczego mieszkanie Joanny Olczak‑Ronikier można by nazwać galerią.
Wyjaśnij, co pamięta z dzieciństwa Joanna Olczak‑Ronikier. Jak sądzisz, dlaczego tylko takie wspomnienia zachowała pisarka w pamięci? Uzasadnij swoje zdanie.
Zastanów się i odpowiedz, dlaczego dom Joanny można określić mianem niezwykłego.
Wyjaśnij, jaką rolę pełniły ilustracje w przywołanych przez autorkę książkach.
Podaj pięć przykładów synonimów do wyrazu 'ilustracja'. W razie wątpliwości możesz skorzystać ze słownika synonimów.
obraz wyryty na płycie metalowej, pokryty farbą i odbity na papierze; dawniej też: każda rycina wykonana dowolną techniką rytowniczą
kopia oryginału wykonana w dowolnej skali metodą drukarską lub fotograficzną
rysunek, reprodukcja fotografii; odbitka graficzna
Podaj przykłady wyrazów pokrewnych do słowa 'ilustracja' będące: rzeczownikiem, czasownikiem, przymiotnikiem.
Książki i ilustracje
Przypomnij sobie ulubioną książkę z dzieciństwa. Zastanów się, dlaczego była ona dla ciebie wyjątkowa.
Obejrzyj poniższe ilustracje, zastanów się, co łączy je z tekstem W ogrodzie pamięci.
Zapoznaj się z informacjami dotyczącymi bajki dla dzieci pt. Pszczółka Maja dostępnymi na stronie internetowej Czytanie obrazówCzytanie obrazów. Opisz swoje wrażenia.
Przygotuj prezentację ilustracji twoich ulubionych książek.
Wymień elementy, które sprawiają, że dana książka jest dla ciebie atrakcyjna.
Warto zapoznać się z biografią i charakterystyką twórczości artystki Zofii Stryjeńskiej oraz poznać przykłady jej najbardziej znanych obrazówobrazów. Zob.: Piotr Łopuszański, Blask i nędza życia Zofii Stryjeńskiej, artykuł o Zofii Stryjeńskiejartykuł o Zofii Stryjeńskiej.
Zadaniowo
Nazwij style, których opis pojawia się w tekście Joanny Olczak‑Ronikier. Wypisz z tekstu wszystkie elementy wystroju wnętrz, które wymienia autorka, przywołując te style.
Wyjaśnij, jak rozumiesz poniższy cytat.
Dom. Krótka historia idei.'Domowość' nie oznacza nieskazitelności. Gdyby tak było, wszyscy mieszkaliby w bezosobowych wnętrzach, wziętych żywcem z pism architektonicznych. […]
Czy ludzie mogą naprawdę gdzieś żyć, nie robiąc bałaganu? Jak udaje im się nie porozrzucać niedzielnych gazet po całym salonie? Jak sobie radzą bez pasty do zębów czy resztek mydła w łazience? Gdzie ukrywają oznaki życia codziennego?Źródło: Witold Rybczyński, Dom. Krótka historia idei., Warszawa 1996.
Znajdź wyrazy pokrewne do wyrazu 'dom'. Kliknij pierwszą literę znalezionego wyrazu i trzymając naciśnięty przycisk myszki, przeciągnij kursor do ostatniej litery tego słowa.
Ułóż po jednym zdaniu z wyrazami: domownik, udomowiony, domowy, domator, domostwo.
Podaj pięć przykładów synonimów do wyrazu 'dom'.
Zaprojektuj urządzenie wnętrza swojego domu marzeń, w którym zamieszkasz w przyszłości. Możesz skorzystać z poniższego szkicownika lub wziąć pod uwagę niżej wymienione wskazówki:
Narysuj projekt w formacie nie mniejszym niż A5.
Opisz na osobnej kartce podstawowe dane twojego wymarzonego lokum: usytuowanie, wygląd z zewnątrz i wyposażenie wnętrza.
W opisie możesz użyć słów: 'wystrój', 'nowoczesność', 'funkcjonalność', 'praktycyzm', 'gust', 'poczucie estetyki', 'minimalizm', 'ornamentyka'.
Opisz słownie urządzenie wnętrza swojego mieszkania/domu marzeń, w którym zamieszkasz w przyszłości.
Zaproponuj własną kolejność słów kluczy do tego tematu. Możesz kierować się tym, co cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji.
Proponowane słowa klucze:
wspomnienia, dom jako skarbnica pamięci, ilustrowana książka dla dzieci Proponowane słowa klucze: