Czterolistna koniczyna podobno wróży pomyślność temu, kto ją znalazł. Mówi się też, że pięciolistna koniczyna, jeśli zostanie podarowana, da szczęście obdarowanemu i ofiarodawcy. To tylko przesądy, prawdą jest jednak, że liście przynoszą wiele korzyści nie tylko roślinom, ale także organizmom, które się nimi żywią.
Rwq8Xn5vpOSkU
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
jakie organy budują rośliny;
jakie są podstawowe funkcje życiowe roślin.
Twoje cele
Opiszesz budowę zewnętrzną liścia i powiążesz ją z pełnioną przez niego funkcją.
Zaobserwujesz budowę wewnętrzną liścia pod mikroskopem.
Rozpoznasz różne kształty, modyfikacje i sposoby osadzenia liści na roślinie.
Wyjaśnisz rolę parowania w transporcie wody z solami mineralnymi w roślinie.
iZt5QPXrIU_d5e208
1. Budowa zewnętrzna liścia
U roślin obserwuje się ogromną różnorodność liściliśćliści. Różnią się one od siebie wieloma cechami, takimi jak kształt, wielkość, sposób ułożenia na łodydze. Pojedynczy liść składa się z:
blaszki liściowejblaszka liściowablaszki liściowej, która jest zwykle cienka, płaska i ma dużą powierzchnię, co pozwala na jak najlepsze wykorzystanie światła przez roślinę w procesie fotosyntezyfotosyntezafotosyntezy oraz przeprowadzanie wymiany gazowej (pobierania i wydalania tlenu i dwutlenku węgla); w blaszce znajdują się tzw. nerwy liściowe zbudowane z tkanki przewodzącej i wzmacniającej – stanowią one rusztowanie dla pozostałych tkanek liścia oraz transportują wodę i produkty fotosyntezy;
ogonka liściowego, który łączy blaszkę z łodygą i utrzymuje liść w odpowiedniej pozycji wobec światła oraz amortyzuje podmuchy wiatru i uderzenia kropli deszczu; niektóre liście nie posiadają ogonka – wyrastają bezpośrednio z łodygi i nazywane są wtedy liśćmi siedzącymi;
nasady liścia, która łączy liść z łodygą; może być wyraźnie oddzielona od ogonka lub płynnie przechodzić w ogonek;
szczytu liścia, który może być: zaokrąglony, stępiony, tępy, ucięty, wycięty, zaostrzony lub ostry.
R1XfI1LLIAyA5
Liście poszczególnych grup roślin charakteryzują się określonym układem nerwów, a cecha ta może być wykorzystywana do klasyfikacji roślin. Niektóre liście mają jeden nerw główny, od którego odchodzą drobniejsze nerwy boczne – taki układ to nerwacja pierzasta. Natomiast układ, w którym nerwy główne rozchodzą się promieniście od nasady liścia, nosi nazwę nerwacji dłoniastej. U innych występuje szereg nerwów jednakowej grubości, ułożonych obok siebie. Jest to nerwacja równoległa.
R13muOp1Tyc2Z
1
Polecenie 1
Blaszki liściowe roślin runa leśnego na ogół są ciemnozielone. Wyjaśnij, co nadaje im tę barwę i jaki jest związek między barwą liści tych roślin a ich występowaniem w dolnej warstwie lasu.
RQzdrf23yVlyA
Zastanów się, jaką funkcję pełni barwnik, który nadaje roślinom zielony kolor.
Blaszki liściowe roślin runa leśnego mają barwę ciemnozieloną ze względu na dużą zawartość chlorofilu. Wysokie stężenie tego barwnika służy zwiększeniu intensywności fotosyntezy, aby zrównoważyć słaby dostęp do światła w tej warstwie lasu.
Ciekawostka
Największe na świecie liście ma wiktoria królewska rosnąca w dorzeczu Amazonki. Ich średnica dochodzi do 4 m. Wielkość i specyficzna konstrukcja zapewniają im tak dużą wyporność, że potrafią unieść dorosłe osoby ważące nawet 75 kg.
R5Zfbs01xLY6w
Ciekawostka
Liście roślin iglastych pełnią takie same funkcje, jakie pełnią liście drzew liściastych, ale ich budowa jest odmienna. Mają bardzo zredukowaną powierzchnię – przybierają kształt igły i pokryte są nieprzepuszczającym wody woskiem, a aparaty szparkoweaparat szparkowyaparaty szparkowe leżą w zagłębieniach skórki. Wszystkie te cechy ograniczają utratę wody, co umożliwia im przetrwanie zimy – okresu, w którym roślina nie pobiera wody z podłoża. Rośliny iglaste, z wyjątkiem modrzewia, nie zrzucają liści na zimę.
R1IXZBcAVNy5g
iZt5QPXrIU_d5e272
2. Różne kształty liści
Ze względu na budowę blaszek liściowych wyróżnia się liście pojedyncze i liście złożone. Liście pojedyncze posiadają jedną blaszkę i mogą przyjmować różne kształty, np. jajowate, sercowate, nerkowate, okrągłe, owalne, dłoniaste. W przypadku liści złożonych na jednym ogonku osadzonych jest kilka mniejszych listków, które mogą być złożone dłoniasto, jak u kasztanowca, lub pierzasto – jak u jarzębiny.
R1YWCDSQDNzEG
Obserwacja 1
Porównanie budowy zewnętrznej liści roślin.
Hipoteza 1
Hipoteza 1
Liście różnych gatunków roślin mają zbliżony kształt oraz wielkość.
Hipoteza 2
Hipoteza 2
Liście poszczególnych gatunków roślin znacząco różnią się wielkością i kształtem.
Co będzie potrzebne
liście różnych gatunków roślin (np. wierzby, dębu, lilaka, robinii, kasztanowca, grochu, marchwi, koniczyny, trawy, irysa, cebuli, rojnika).
Instrukcja
Obejrzyj liście roślin.
Zwróć uwagę na charakterystyczne cechy budowy zewnętrznej liścia (kształt blaszki, jej brzeg, unerwienie oraz ogonek).
Narysuj jeden z liści pojedynczych i podpisz jego elementy.
Podziel liście na pojedyncze i złożone (dłoniasto i pierzasto).
Rozpoznaj liście, które pełnią funkcję spichrzową.
R1CC5jRXxAfSK
Opisz każdy z liści.
Wnioski: Rodzaj i kształt liścia oraz cechy budowy blaszki liściowej umożliwiają rozróżnianie roślin i oznaczanie gatunków, do których należą.
Ciekawostka
Kształt liści niektórych roślin zależy od warunków środowiska, w jakich żyją. Strzałka wodna wykształca trzy rodzaje liści: taśmowate – całkowicie zanurzone w wodzie, owalne – pływające na powierzchni wody i strzałkowate – nadwodne. Dzwonek okrągłolistny wykształca liście podłużne gdy rośnie w miejscach nasłonecznionych, a okrągłe, kiedy rośnie w cieniu.
RjbY7Mq6sv5ML
iZt5QPXrIU_d5e361
3. Sposoby osadzenia liści na łodydze
Sposób osadzenia liści na łodydze wynika z przystosowania roślin do pochłaniania światła, ochrony przed nadmiernym promieniowaniem słonecznym, gwałtownym deszczem czy wiatrem. Skrętoległe ułożenie liści, które występuje na przykład u rozchodnika, jabłoni, kminku czy marchwi, charakteryzuje się tym, że z węzła wyrasta tylko jeden liść, a wszystkie układają się spiralnie wzdłuż łodygi. W rozmieszczeniu naprzeciwległym liście wyrastają z węzła parami, każdy po przeciwnej stronie łodygi. Tak ułożone są na przykład liście bzu lilaka, kaliny czy bukszpanu. Osadzenie okółkowe polega na tym, że z jednego węzła wyrasta kilka liści, które układają się wokół łodygi. Ten typ spotykany jest na przykład u moczarki kanadyjskiej i jałowca.
RziInUQQRzkBl
1
Polecenie 2
Korzystając z Internetu, znajdź przykłady roślin o liściach pojedynczych osadzonych skrętolegle oraz liściach złożonych osadzonych naprzeciwlegle. Skopiuj ilustracje, zapisz nazwy gatunkowe znalezionych roślin i opisz budowę zewnętrzną ich liści.
RsK6RnAiF6oMO
W wyszukiwarce wpisz słowa kluczowe: liście pojedyncze, ułożenie skrętoległe; liście złożone, ułożenie naprzeciwległe.
Jabłoń – liście pojedyncze, ułożone skrętolegle, osadzone na długich ogonkach, nerwacja pierzasta.
Lipa – liście pojedyncze, skrętoległe, osadzone na długich ogonkach, o kształcie serca i karbowanych brzegach, unerwione pierzaście.
Jesion – liście pierzastozłożone, ułożone naprzeciwlegle, osadzone na długich ogonkach, nerwacja pierzasta.
Kasztanowiec – liście dłoniastozłożone, naprzeciwległe, osadzone na długich ogonkach, o pikowanych brzegach i dłoniastej nerwacji.
Ciekawostka
U niektórych roślin liście nie wyrastają z łodygi, lecz ze szczytowej części korzenia. Tworzą one gęstą, zbitą kępę zwaną rozetą lub różyczką. Różyczki liściowe często występują u roślin wysokogórskich lub rosnących na terenach suchych. Taki sposób umieszczenia liści umożliwia roślinie przetrwanie silnych mrozów, wiatrów i suszy.
Galeria zdjęć
RmqxWBJqlpqmM
RjnPXfRINUwPI
iZt5QPXrIU_d5e418
4. Modyfikacje liści
Oprócz podstawowych funkcji liście różnych roślin pełnią także inne zadania, do których przystosowane są dzięki modyfikacjommodyfikacje liścimodyfikacjom budowy. Przystosowania te umożliwiają roślinom przeżycie w różnych środowiskach, nawet o tak skrajnych warunkach, jakie panują na pustyniach czy w rejonach podbiegunowych. Liście mogą pełnić funkcję spichrzową, czepną, obronną, pułapkową, a nawet uczestniczyć w rozmnażaniu bezpłciowym. Wśród liści zmodyfikowanych wyróżniamy:
liście spichrzowe wyspecjalizowane w magazynowaniu substancji pokarmowych lub wody; występują u roślin tworzących cebule, jak: czosnek, narcyz, tulipan, hiacynt; wewnętrzne liście cebul charakteryzują się dużą grubością i mięsistością oraz dobrze wykształconym miękiszem magazynującym, natomiast zewnętrzne tworzą ochronne łuski; liście spichrzowe magazynujące wodę występują u roślin, które przystosowały się do życia w warunkach suszy i są wyposażone w tkankę wodonośną – takie rośliny żyją najczęściej na pustyniach, choć spotykane są również we wszystkich strefach klimatycznych, ich przykładem są aloes, agawa oraz rosnący w Polsce rozchodnik;
wąsy liściowe spotykane u roślin pnących; są to organy wrażliwe na dotyk i dlatego owijają się wokół podpór; umożliwiają w ten sposób roślinie wspinanie się do światła. Powstają jako modyfikacje całych liści lub ich części; występują na przykład u grochu;
liście pułapkowe występujące u wszystkich roślin mięsożernych i przystosowane do chwytania drobnych zwierząt, najczęściej owadów; pułapki utworzone z liści mają różnorodne kształty, przypominają dzbanki, klapki, woreczki; wnętrza pułapek mogą być pokryte śluzem przytrzymującym owady lub wypełnione płynem, w którym się te owady topią; specjalne komórki gruczołowe wydzielają enzymy trawiące ciała insektów – w ten sposób rośliny uzupełniają związki mineralne, których brakuje w glebie, przede wszystkim związki azotu; liście pułapkowe wytwarzają rosiczki, muchołówki, dzbaneczniki;
ciernie liściowe powstające w wyniku zredukowania powierzchni liści po to, by zmniejszyć utratę wody; wyrastają bezpośrednio z pędów; nie przeprowadzają fotosyntezy, więc nie mają chlorofilu; są sztywne i ostro zakończone, w ten sposób chronią rośliny przed zjedzeniem przez zwierzęta; ciernie liściowe występują na przykład u kaktusów.
Galeria zdjęć
R1SGpWNQOjWsd
R1QiOQju61PLD
R1KCfVupYR40u
R1OXUScVRoLgL
RvAdq3obbr7wL
1
Polecenie 3
Liście mogą być pokarmem dla ludzi lub paszą dla zwierząt. Przez ludzi stosowane są jako używki, a także jako surowiec w przemyśle farmaceutycznym. Podaj przykłady roślin, których liście wykorzystywane są w Twoim domu.
ROuwpqDmeFt7q
Zastanów się, jakie warzywa i przyprawy liściowe wykorzystywane są do sporządzania posiłków? Z liści jakich roślin robi się smaczny i wzmacniający napar? Jakie zioła pomagają na niestrawność i ból brzucha?
Przykładowe odpowiedzi:
cebula – liście spichrzowe spożywane jako dodatek do dań;
sałata – surowe liście spożywane np. w sałatkach;
szpinak – liście spożywane jako dodatek do dań;
seler naciowy – liście wykorzystywane przy gotowaniu wywarów;
mięta liście – wykorzystywane do przygotowania naparów;
pietruszka – natka używana jako przyprawa;
tymianek – liście używane jako przyprawa.
Ciekawostka
Liście odgrywają ważną rolę w rozmnażaniu roślin. U niektórych gatunków służą do rozmnażania bezpłciowego. Na przykład roślina doniczkowa nazywana żyworódką tworzy na brzegu liścia łatwo odpadające rozmnóżki będące miniaturowymi pędami z korzeniami. U begonii i fiołka afrykańskiego cały liść lub jego fragment może dać początek nowej roślinie.
R1QrPdUA4lonB
iZt5QPXrIU_d5e491
5. Budowa wewnętrzna liścia
Zarówno budowa zewnętrzna, jak i tkankowa liścia wskazują, że jest on przystosowany do fotosyntezy i wymiany gazowej. Obie powierzchnie blaszki liściowej – górna i dolna – pokryte są jednowarstwową, przezroczystą skórką, przez którą swobodnie przenikają promienie słoneczne. Komórki skórki nie zawierają chloroplastów. Ściśle przylegając do siebie ograniczają wyparowywanie wody i chronią przed wnikaniem drobnoustrojów chorobotwórczych. Wymiana gazowa związana z procesami fotosyntezy i oddychania oraz parowaniem odbywa się głównie przez aparaty szparkowe.
R1cHEVxCcRL2W
Aparaty szparkowe występują najczęściej w dolnej skórce i zbudowane są z dwóch komórek szparkowych o charakterystycznym kształcie. Pomiędzy nimi znajduje się szparka prowadząca do wnętrza liścia. Od tego, jak bardzo rozwarte są szparki zależy intensywność wymiany gazowej i parowania wody. Podczas niedoboru wody komórki szparkowe zamykają szparkę. Dzięki temu ograniczone zostaje parowanie, które mogłoby narazić roślinę na nadmierną utratę wody. Natomiast przy odpowiedniej ilości wody komórki te otwierają szparkę. Wtedy zostaje wznowione parowanie i wymiana gazowa.
R1bkKx0Eqe01Z
Wnętrze liścia wypełnione jest tkanką miękiszową. Dzięki dużej liczbie chloroplastów komórki tej tkanki są miejscem produkcji pokarmu w procesie fotosyntezy. Zaopatrzenie liścia w wodę oraz odprowadzenie z niego produktów fotosyntezy odbywa się za pośrednictwem tkanek przewodzących, będących częścią nerwów liściowych. Każda wiązka zawiera elementy drewna i łyka. Tkanki przewodzące często są otoczone tkanką wzmacniającą, usztywniającą blaszkę liścia.
R1GkFaHZIKK4Q
1
Polecenie 4
Typowy liść rośliny lądowej posiada więcej chloroplastów w górnej części blaszki liściowej niż w dolnej. Górna skórka liścia na ogół jest grubsza niż dolna i pokryta grubszą warstwą substancji nieprzepuszczalnej dla wody. Wyjaśnij, co jest przyczyną tych dwóch faktów.
Rk6BPaoi3JgUm
Zwróć uwagę jakie są główne funkcje liści.
Więcej chloroplastów znajduje się w górnej części blaszki liściowej, ponieważ to ona jest zwrócona do słońca i pochłania najwięcej światła potrzebnego do procesu fotosyntezy. Grubsze warstwy skórki i substancji nieprzepuszczalnej dla wody po górnej stronie liścia zapobiegają nadmiernemu parowaniu wody z powierzchni liścia wystawionej na bezpośrednie działanie słońca.
Ciekawostka
Rośliny wodne o liściach pływających mają aparaty szparkowe umieszczone w skórce górnej. Liście roślin wodnych całkowicie zanurzonych w wodzie nie mają aparatów szparkowych, wymiana gazowa zachodzi na całej powierzchni rośliny.
Obserwacja 2
Problem badawczy: Rozróżnianie tkanek budujących liść.
Hipoteza 1
Hipoteza 1
Liść jest zbudowany z jednego rodzaju tkanki.
Hipoteza 2
Hipoteza 2
Liść jest zbudowany z wielu tkanek różniących się budową.
Co będzie potrzebne
mikroskop,
preparat trwały przekroju poprzecznego liścia.
Instrukcja
Umieść preparat na stoliku mikroskopu.
Ustaw obraz preparatu i odpowiednią ostrość.
Obserwuj tkanki liścia, przechodząc od najniższych do najwyższych powiększeń.
Wyróżnij warstwy komórek i zaobserwuj ich cechy charakterystyczne:
skórkę górną i dolną oraz aparaty szparkowe,
miękisz,
tkankę przewodzącą.
Narysuj schemat przekroju liścia, zaznacz wyróżnione warstwy komórek (pamiętaj o zachowaniu proporcji).
R1I9dAqriijdY
RYWSZipmHrIqG
Opisz co widzisz pod mikroskopem. Zwróć uwagę na kształt komórek oraz jak są ułożone względem siebie.
Wyniki: Na przekroju poprzecznym liścia widoczne są tkanki ułożone w warstwy: skórka górna, miękisz, skórka dolna. W skórce dolnej znajdują się aparaty szparkowe. Na środku przekroju przez blaszkę znajduje się tkanka przewodząca.
Wnioski: Liście zbudowane są z różnych tkanek,
Doświadczenie 1
Problem badawczy: Wykazanie, że rośliny wydalają wodę.
Hipoteza 1
Hipoteza 1
Rośliny wydalają wodę.
Hipoteza 2
Hipoteza 2
Rośliny nie wydalają wody.
Co będzie potrzebne
roślina w doniczce podlana obficie kilka godzin wcześniej,
woreczek foliowy,
sznurek.
Instrukcja
Kilka pędów rośliny przykryj woreczkiem foliowym.
Zawiąż woreczek u nasady pędów.
Resztę pędów rośliny pozostaw nieprzykrytą.
Odstaw roślinę na kilka godzin i obserwuj zmiany pojawiające się na wewnętrznej powierzchni woreczka.
RYbUNKaK6jtx9
RcayR4qrut1RU
Zapisz, co zaobserwowałeś lub zaobserwowałaś wewnątrz woreczka.
Zastanów się skąd wynika zmiana. Zwróć uwagę, że woreczek foliowy jest nieprzepuszczalny.
Wyniki: Wewnątrz woreczka pojawiły się krople wody.
Wnioski: Obecność kropli wody wewnątrz woreczka świadczy o parowaniu wody z powierzchni liści.
Weryfikacja hipotezy: Hipoteza 1 jest prawdziwa, hipoteza 2 jest nieprawdziwa.
Ciekawostka
Gdy wilgotność powietrza jest bardzo duża, rośliny nie mogą skutecznie odparowywać wody z powierzchni liści. Niektóre pozbywają się wtedy nadmiaru wody (i soli mineralnych), wydzielając je w postaci kropel na brzegach liści. Zjawisko to można zaobserwować rano po ciepłej nocy u truskawek, nasturcji, zbóż oraz u krwiściągu przedstawionego na ilustracji poniżej.
RUSPJ4mbWNo5h
iZt5QPXrIU_d5e616
iZt5QPXrIU_d5e717
Podsumowanie
Budowa zewnętrzna liści jest bardzo zróżnicowana, jednak wyróżnia się w niej stałe elementy: ogonek liściowy, blaszkę liściową z unerwieniem, nasadę liścia.
Liście służą roślinie do przeprowadzania procesu fotosyntezy, wymiany gazowej oraz regulacji parowania wody.
Budowa liścia świadczy o jego bardzo dobrym przystosowaniu do pełnionych funkcji.
Praca domowa
Polecenie 5
Podczas drogi powrotnej ze szkoły do domu znajdź jak najwięcej liści o różnych kształtach. Zebraną kolekcję zasusz: włóż ją między gazety (nie używaj kolorowych czasopism) i obciąż na przykład książkami. Korzystając z atlasu, spróbuj ustalić nazwy roślin, z których pochodzą liście.
11
Ćwiczenie 1
Wymień elementy budowy zewnętrznej liścia brzozy i określ jego podstawowe funkcje.
RFNVDofAqtviH
Jeśli nie pamiętasz elementów budowy liści, porównaj liść brzozy z ilustracją „Budowa zewnętrzna liścia” znajdującą się w rozdziale o takim samym tytule.
Liść brzozy składa się z nasady liścia, ogonka liściowego oraz blaszki liściowej o postrzępionym brzegu, ostrym szczycie i nerwacji pierzastej. Jego podstawowe funkcje to: przeprowadzanie fotosyntezy i wymiany gazowej oraz regulacja parowania wody.
1
Ćwiczenie 2
Porównaj budowę zewnętrzną liścia lipy i jarzębiny. Podobieństwa i różnice zestaw w tabeli.
R1EAkwFdPUePA
Zwróć uwagę na ilość blaszek liściowych, nerwację obecność ogonka liściowego oraz osadzenie liści na łodydze.
Cecha
Liść lipy
Liść jarzębiny
Ilość blaszek
pojedynczy
pierzastozłożony
Osadzenie
skrętoległe
skrętoległe
Nerwacja
dłoniasta
pierzasta
Ogonek liściowy
występuje, długi
występuje, długi
1
Ćwiczenie 3
Wyjaśnij, jak liść jest przystosowany do przeprowadzania wymiany gazowej.
RLnFz4Zw8rlJs
Zwróć uwagę na kształt blaszki liściowej i budowę mikroskopową liścia.
Liść jest płaski, o dużej powierzchni, a w skórce obecne są aparaty szparkowe, które pozwalają regulować intensywność wymiany gazowej (i parowania wody).
1
Ćwiczenie 4
Opisz, jakie funkcje mogą pełnić u roślin przekształcone liście, podaj przykłady roślin mających takie liście.
R1H0XQgVzDTbc
Pamiętaj, że są to funkcje, które pełnią liście tylko niektórych roślin.
Zmodyfikowane liście mogą pełnić funkcje:
spichrzową, np. cebula, grubosz;
czepną, np. wąsy czepne fasoli;
obronną np. ciernie kaktusów;
pułapki, np. liść o kształcie dzbanu dzbanecznika;
rozmnażania wegetatywnego, np. liście fiołka, begonii.
iZt5QPXrIU_d5e786
Słownik
aparat szparkowy
aparat szparkowy
wytwór skórki pędu; składa się z dwóch komórek szparkowych, między którymi znajduje się szparka – otwór, przez który zachodzi parowanie wody i wymiana gazowa
blaszka liściowa
blaszka liściowa
główna część liścia, najczęściej szeroka i płaska, przystosowana do prowadzenia procesu fotosyntezy
fotosynteza
fotosynteza
proces wytwarzania substancji odżywczych przez rośliny zachodzący przy udziale światła słonecznego
liść
liść
organ wegetatywny roślin, w którym zachodzą procesy fotosyntezy, wymiany gazowej i parowania; liście mogą być pojedyncze lub złożone
modyfikacje liści
modyfikacje liści
przystosowania kształtu i tkankowej budowy liścia do pełnienia innych funkcji niż odżywianie; wyróżnia się m. in. przystosowania do rozmnażania, gromadzenia pokarmu i wody, obrony, chwytania organizmów, przetrwania w warunkach suszy
iZt5QPXrIU_d5e921
Zadania
1
Pokaż ćwiczenia:
11
Ćwiczenie 1
RWgA5sDG7Gy6L
1
Ćwiczenie 2
RBhZMHxXky2hs
Przyporządkuj nazwę elementu liścia do procesu, w którym uczestniczy. rusztowanie blaszki liściowej Możliwe odpowiedzi: 1. miękisz bogaty w chloroplasty, 2. sztywna wiązka przewodząca, 3. ściśle ułożone komórki skórki, 4. otwierające się i zamykające aparaty szparkowe proces fotosyntezy Możliwe odpowiedzi: 1. miękisz bogaty w chloroplasty, 2. sztywna wiązka przewodząca, 3. ściśle ułożone komórki skórki, 4. otwierające się i zamykające aparaty szparkowe ochrona liścia przed urazami i drobnoustrojami Możliwe odpowiedzi: 1. miękisz bogaty w chloroplasty, 2. sztywna wiązka przewodząca, 3. ściśle ułożone komórki skórki, 4. otwierające się i zamykające aparaty szparkowe wymiana gazowa Możliwe odpowiedzi: 1. miękisz bogaty w chloroplasty, 2. sztywna wiązka przewodząca, 3. ściśle ułożone komórki skórki, 4. otwierające się i zamykające aparaty szparkowe
Przyporządkuj nazwę elementu liścia do procesu, w którym uczestniczy. rusztowanie blaszki liściowej Możliwe odpowiedzi: 1. miękisz bogaty w chloroplasty, 2. sztywna wiązka przewodząca, 3. ściśle ułożone komórki skórki, 4. otwierające się i zamykające aparaty szparkowe proces fotosyntezy Możliwe odpowiedzi: 1. miękisz bogaty w chloroplasty, 2. sztywna wiązka przewodząca, 3. ściśle ułożone komórki skórki, 4. otwierające się i zamykające aparaty szparkowe ochrona liścia przed urazami i drobnoustrojami Możliwe odpowiedzi: 1. miękisz bogaty w chloroplasty, 2. sztywna wiązka przewodząca, 3. ściśle ułożone komórki skórki, 4. otwierające się i zamykające aparaty szparkowe wymiana gazowa Możliwe odpowiedzi: 1. miękisz bogaty w chloroplasty, 2. sztywna wiązka przewodząca, 3. ściśle ułożone komórki skórki, 4. otwierające się i zamykające aparaty szparkowe
Przyporządkuj nazwę elementu liścia do procesu, w którym uczestniczy.
sztywna wiązka przewodząca, ściśle ułożone komórki skórki, miękisz asymilacyjny bogaty w chloroplasty, otwierające się i zamykające aparaty szparkowe
rusztowanie blaszki liściowej
proces fotosyntezy
ochrona liścia przed urazami i drobnoustrojami
wymiana gazowa
Źródło: Alicja Kasińska, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 3
Intensywność parowania wody z rośliny zależy od rozmiarów powierzchni liści, liczby aparatów szparkowych, temperatury otoczenia, wilgotności powietrza i natężenia światła. Do zbadania intensywności parowania z powierzchni rośliny przygotowano trzy takie same zestawy doświadczalne.
RvMRn0o3HBQan
RQ5E83CoNcY4h
2
Ćwiczenie 4
R1SJgSQZQoXcx
1
Ćwiczenie 5
R1HZCny4oO74O
Przyporządkuj opis liścia do nazwy jego rodzaju. gromadzą wodę lub substancje odżywcze Możliwe odpowiedzi: 1. ciernie liściowe, 2. liście spichrzowe, 3. wąsy liściowe, 4. liście pułapkowe charakterystyczne dla roślin żyjących na terenach ubogich w związki azotu Możliwe odpowiedzi: 1. ciernie liściowe, 2. liście spichrzowe, 3. wąsy liściowe, 4. liście pułapkowe chronią roślinę przed zwierzętami roślinożernymi; występują u roślin, które stale lub okresowo są narażone na niekorzystne warunki środowiska Możliwe odpowiedzi: 1. ciernie liściowe, 2. liście spichrzowe, 3. wąsy liściowe, 4. liście pułapkowe służą roślinie do przyczepiania się do podpór Możliwe odpowiedzi: 1. ciernie liściowe, 2. liście spichrzowe, 3. wąsy liściowe, 4. liście pułapkowe
Przyporządkuj opis liścia do nazwy jego rodzaju. gromadzą wodę lub substancje odżywcze Możliwe odpowiedzi: 1. ciernie liściowe, 2. liście spichrzowe, 3. wąsy liściowe, 4. liście pułapkowe charakterystyczne dla roślin żyjących na terenach ubogich w związki azotu Możliwe odpowiedzi: 1. ciernie liściowe, 2. liście spichrzowe, 3. wąsy liściowe, 4. liście pułapkowe chronią roślinę przed zwierzętami roślinożernymi; występują u roślin, które stale lub okresowo są narażone na niekorzystne warunki środowiska Możliwe odpowiedzi: 1. ciernie liściowe, 2. liście spichrzowe, 3. wąsy liściowe, 4. liście pułapkowe służą roślinie do przyczepiania się do podpór Możliwe odpowiedzi: 1. ciernie liściowe, 2. liście spichrzowe, 3. wąsy liściowe, 4. liście pułapkowe
Przyporządkuj opis liścia do nazwy jego rodzaju.
wąsy liściowe, liście pułapkowe, liście spichrzowe, ciernie liściowe
gromadzą wodę lub substancje odżywcze
charakterystyczne dla roślin żyjących na terenach ubogich w związki azotu
chronią roślinę przed zwierzętami roślinożernymi; występują u roślin, które stale lub okresowo są narażone na niekorzystne warunki środowiska
służą roślinie do przyczepiania się do podpór
Źródło: Alicja Kasińska, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 6
RmJBCrT3ptGkm
RKhgonoh4VUBU
1
Ćwiczenie 6
R1Wk1Qfi09P7n
Przypomnij sobie, ile blaszek liścowych znajduje się w liściach pojedynczych, a ile w liściach złożonych.
Liście pojedyncze posiadają jedną blaszkę i mogą przyjmować różne kształty. Są to np. liście dębu, lipy, buku czy derenia. W przypadku liści złożonych na jednym ogonku osadzonych jest kilka mniejszych listków. Są to np. liście koniczyny, kasztanowca czy jarzębiny. Liście złożone dzielą się na liście dłoniastozłożone lub pierzastozłożone.