Tajemnice podróży w poszukiwaniu siebie

Środki stylistyczne - środki poetyckie lub środki artystycznego wyrazu, ich celem jest wywołanie za pomocą języka określonych emocji oraz pobudzenie wyobraźni odbiorcy.

Środki stylistyczne, które posłużyły narratorowi to: - epitety, np.: nieznane brzegi, odległe sfery;

• metafory, np.: Wyobrażałem sobie nieznane brzegi [...] byłbym chciał znaleźć się na ich skrzydłach; Samotna dzwonnica [...] pociągała często me spojrzenia;

• wyliczenia, np.: Uschły liść [...], chata, [...] mech [...] ustronna skała, staw w pustkowiu;

• apostrofa, np.: Człowieku, czas twej wędrówki nie nadszedł jeszcze.

Wędrówka może mieć znaczenie dosłowne i wymiar metaforyczny.

W powyższym fragmencie przedstawiono podróż: po pierwsze jako metaforę poszukiwania celu, namiętności w życiu; po wtóre jako pokonywanie drogi wśród pięknych krajobrazów.

Zwróć uwagę na to, co Mirza mówi do pielgrzyma i zastanów się, o czym to świadczy.

Mirza jest opanowany i spokojny, mówi Pielgrzymowi, jak ma się zachować, by być bezpiecznym. Jednocześnie jest ostrożny. Ma też w sobie pewność wynikającą z doświadczenia i wielką ufność – zawierza swoje życie zwierzęciu.

Pielgrzym jest podróżnym towarzyszącym Mirzie. Zwróć uwagę na to, co mówi do swego towarzysza i co z tego wynika.

Pielgrzym jest pełen zachwytu i przerażenia jednocześnie. Czuje się obcy w tym nieznanym mu świecie. Jest jednocześnie ciekawy, ryzykuje spojrzenie w przepaść, choć jego przewodnik tego zabronił. Świadczy to o jego odwadze, a nawet zuchwałości. Wykazuje się maksymalizmem poznawczym.

Zwróć uwagę na to, jak reagują Mirza i pielgrzym na sytuację, w której się znaleźli.

Różnica w zachowaniu wynika z tego, że Pielgrzym jest kimś obcym, a Mirza przewodnikiem, który towarzyszy mu w egzotycznym dla niego świecie. Pierwszy nie ma doświadczenia, które posiada Mirza.

Należy traktować to zdanie jako metaforyczne.

Pielgrzym używa takich słów, ponieważ to co zobaczył, wymyka się słowom. Nieprzystawalność języka do rzeczywistości świadczy o tym, że nie wszystkie emocje, przeżycia da się opisać, czasami ich siła, złożoność i ogrom uniemożliwiają to.

Orientalizm to fascynacja kulturami Wschodu, zwłaszcza hinduską, japońską, arabską, perską, chińską. Często dotyczy egzotycznych miejsc, kultury, obyczajów.

W sonecie mówi się o miejscu tajemniczym, egzotycznym, niebezpiecznym a jednocześnie magicznym, niezwykłym. Przyroda jest dzika, nieokiełznana. Postać Mirzy jest również ściśle połączona z kulturą Wschodu.

Odpowiedź znajdziesz w drugiej połowie tekstu Marty Piwińskiej.

Podróże na Wschód miały prowadzić do poznania samego siebie.

Jak romantycy postrzegali Wschód?

Wschód był tajemniczy, różnorodny, rozmaity. Jawił się jako obcy, zagadkowy, inny, egzotyczny. Był przeciwieństwem tego, co znane i oswojone. Dawał szansę na poznanie nowego siebie, wydobycie ukrytych cech, poznanie granic własnej osobowości.

Słowa należy potraktować metaforycznie.

Słowa te mogą oznaczać, że aby poznać siebie, czasami trzeba się zdystansować, spojrzeć na siebie jak na obcą osobę.

Pielgrzym to alter ego samego Mickiewicza, emigranta politycznego, który nigdy nie będzie mógł wrócić do ojczyzny.

Dominuje nostalgia, tęsknota za ojczyzną. Piękne widoki przywodzą podmiotowi lirycznemu na myśl krajobrazy Litwy, mimo że są całkowicie odmienne od egzotycznych pejzaży.

Pielgrzym to człowiek odbywający wędrówkę do miejsca kultu.

Podmiotem lirycznym w sonecie jest Pielgrzym. Jego przeżycia i sytuacja pozwalają widzieć w nim alter ego Adama Mickiewicza. Osoba wypowiadająca się w utworze tęskni za Litwą, jest daleko od ojczyzny i choć podziwia piękne, orientalne krajobrazy, nic nie może wypełnić pustki jego serca. Adam Mickiewicz, tak jak tytułowy Pielgrzym, nie mógł powrócić do kraju, za którym tęsknił. Po procesie filomatów i filaretów został skazany na zesłanie w głąb Rosji. I choć nie spędził tam reszty życia, nie mógł powrócić do kraju ojczystego.

Przeanalizuj kompozycję utworu. Zwróć uwagę na opis Wschodu, Litwy i uczucia podmiotu lirycznego.

Opis piękna krymskiej przyrody staje się punktem wyjścia do refleksji podmiotu lirycznego. Pielgrzym ma u stóp nieopisane piękno, jednak w duszy czuje niedostatek, pustkę. Poprzez zastosowanie pytań retorycznych podmiot liryczny sam siebie pyta o przyczynę tego stanu, swoje emocje, przeżycia. Mimo że egzotyczna kraina jest piękna i zmysłowa, to woli on Litwę, bo związał się z nią emocjonalnie, to jego ojczyzna.

Przypomnij sobie, co ten związek składniowy znaczy w zestawieniach frazeologizmów takich jak: padać do stóp, mieć kogoś u stóp.

Zwrot „u stóp” wiąże się z orientacją w przestrzeni. Ma również wymiar umowny, przenośny. Kojarzy się z takimi zwrotami jak: „padać do stóp”, „mieć kogoś u stóp”, które wskazują na panowanie nad czymś, zdobycie czegoś. Pielgrzym ma w posiadaniu piękno obserwowanego krajobrazu.

Zastanów się, czy są to obrazy podobne, czy odmienne.

Pielgrzym zestawia piękno Krymu z obrazem utraconej ojczyzny. Szumiące lasy i bagna Litwy były bliższe jego sercu niż rubinowe morwy, złote ananasy, słowiki Bajdaru, Salhiry dziewice. Litwa to kraj mniej atrakcyjny dla przeciętnego podróżnika, ale dla pielgrzyma ma on wartość sentymentalną, jest związany z nim emocjonalnie. Postrzega go jako miejsce piękne, do którego wyrywa się dusza pielgrzyma. Dostrzegając piękno Krymu, zdaje się jeszcze bardziej tęsknić za tym, co dla niego cenne.

Wspomnienia miłosne dotyczą wątku autobiograficznego poety – jego wielkiej miłości do Maryli Wereszczakówny.

Wspomnienia miłosne wiążą duszę podmiotu lirycznego z utęsknioną ojczyzną jeszcze ściślej. Pamięć o ukochanej staje się dla pielgrzyma symbolem Litwy. Wspomnienia tworzą idylliczny obraz przeszłości, utraconych możliwości i niemożliwych do odzyskania pięknych chwil.

W odpowiedzi chodzi o wyrazy pochodzące z języka wschodniego, np. perskiego lub tatarskiego.

Orientalizmy przejawiają się w nazwach: Bajdar, Salhir.