Globalizacja. Dysproporcje rozwojowe współczesnego świata

Globalizacja. Dysproporcje rozwojowe współczesnego świata

RZEtuqwI5c5OA

Zdjęcie przedstawia slumsy - dzielnicę jakiegoś miasta, w których mieszkają biedni mieszkańcy. Pomieszczenia mieszkalne są ulokowane w pobliżu zbiornika wodnego. Widoczna jest duża ilość prowizorycznych budynków, prawdopodobnie z dużym skupiskiem ludności, o czym świadczy liczba wiszących przy nich ubrań. Budynki zbudowane są z podręcznych przedmiotów takich jak kartony, deski, blachy, skrzynki. Nie ma w nich kanalizacji, elektryczności ani utwardzonych podłóg. Widoczna jest również duża liczba śmieci, porozwieszane pranie.

Gospodarczy wymiar globalizacji

Globalizacja oznacza likwidowanie ograniczeń w handlu. W konsekwencji towary, pochodzące z różnych państw, mogą pojawiać się na bardzo odległych rynkach. Dzięki likwidacji barier w handlu międzynarodowym, firmy z różnych kontynentów i krajów konkurują na poszczególnych rynkach. Duże przedsiębiorstwa (korporacje) działają w wielu państwach i na różnych kontynentach.

R1N5VUrVjvq9Q

Ilustracja przedstawia etapy produkcji smartfonów. Widoczna jest mapa świata z podziałem na kontynenty. Na mapie zaznaczone są państwa, które biorą udział w produkcji smartfonów. W lewym dolnym rogu ilustracji znajdują się 3 smartfony.

Skąd się biorą smartfony? Mapa świata z podziałem na kontynenty. Na schemacie zaznaczono  państwa, które biorą udział w produkcji smartfonów.

Państwa zaznaczone na schemacie:

• Chiny,

• Mongolia,

• Korea Południowa,

• Stany Zjednoczone.

Państwa zostały oznaczone na mapie cyframi:

• Chiny i Mongolia jako numer 1,

• Korea Południowa jako numer 2,

• Chiny jako numer 3,

• Stany Zjednoczone jako numer 4.

W Chinach i Mongolii wydobywana jest większość surowców mineralnych niezbędnych do budowy elektroniki.

W Korei Południowej projektowane są podzespoły, takie jak wyświetlacze i procesory.

W Chinach urządzenie jest składane.

W Stanach Zjednoczonych tworzone są najbardziej dochodowe aplikacje do urządzeń mobilnych.

Polityczny wymiar globalizacji

Globalizacja doprowadziła do powstania organizacji międzynarodowych o charakterze gospodarczym i finansowym, które istotnie oddziałują na gospodarkę światową. Do najważniejszych z nich zaliczamy: Światową Organizację Handlu 
(ang. World Trade Organization, WTO) czy Międzynarodowy Fundusz Walutowy 
(ang. International Monetary Found, IMF).

Globalizacja wzmacnia także procesy integracji gospodarczej i politycznej. Państwa, aby móc konkurować na rynkach światowych, jednoczą się w ugrupowania integracyjne. Zjawisko to obserwujemy na wszystkich kontynentach. Jedną z takich organizacji jest Unia Europejska.

Społeczno‑kulturowy wymiar globalizacji

GLOBALNA WIOSKA

Globalna wioska to pojęcie związane z rozwojem środków masowego przekazu i komunikacji. W konsekwencji tego rozwoju, mnóstwo informacji dotyczących różnych zjawisk, osób i wydarzeń dociera do nas bardzo szybko. Życie jednostek i społeczeństw, niegdyś odizolowanych od siebie, nabrało przyspieszenia, 
a przestrzeń się zmniejszyła. Dzisiaj na bieżąco, w internecie czy telewizji, śledzimy wydarzenia z drugiego końca świata. Dlatego uważa się, że w dobie globalizacji nastąpiło skurczenie się czasu i przestrzeni.

WESTERNIZACJA/AMERYKANIZACJA KULTURY

Dzięki wykorzystywaniu środków masowego przekazu i różnych form komunikacji, następuje szybkie rozprzestrzenianie się określonych wzorców kulturowych związanych z cywilizacją zachodnią (tzw. westernizacja) lub tylko Stanami Zjednoczonymi (tzw. amerykanizacja). Ważnymi elementami tych zjawisk są: film, muzyka czy telewizja.

KONSUMPCJONIZM

Propagowanie przez korporacje określonych stylów życia i konkretnych produktów sprawia, że rozprzestrzenia się konsumpcjonizm, czyli postawa charakteryzująca się dążeniem do zdobywania jak największej ilości dóbr i usług.

Jakie są skutki globalizacji?

Globalizacja, jak niemal każde zjawisko, wywołuje wiele konsekwencji. Część z nich wpływa na nasze życie pozytywnie, część natomiast niesie ze sobą zagrożenia.

REuoPW0RAOQeP

Film, w którym Janina Ochojska opowiada o wpływie globalizacji.

Film, w którym Janina Ochojska opowiada o wpływie globalizacji.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/REuoPW0RAOQeP

Film, w którym Janina Ochojska opowiada o wpływie globalizacji.

Dysproporcje rozwojowe największym dramatem XXI wieku?

RJklutSBtWEbT

Zdjęcie, na którym przedstawiono małego chłopca, siedzącego ze smutną miną na ziemi, ubranego w koszulkę i spodnie, bez butów i zabawek. Z tyłu widoczne jest powieszone pranie, dalej zauważalny jest drugi chłopiec zajęty wykonywaniem jakieś czynności. W tle znajduje się prowizoryczna zabudowa mieszkalna.

Różnice rozwojowe są tak duże, że państwa należące do najbardziej uprzemysłowionych krajów świata, mające ok. 13% populacji świata, wytwarzają prawie 70% światowego produktu krajowego brutto (PKB). Na blisko 20% ludności zamieszkałej w krajach rozwiniętych przypada ok. 87% światowego PKB.

R1XGEJMmCSwW6

Zdjęcie, które pokazuje wieś w Burundi. Na pierwszym planie przedstawiona jest ludność zamieszkująca wieś: kobiety, dzieci, mężczyźni. Kobieta w pozycji siedzącej nad miską. Druga kobieta pilnuje gotującej się potrawy na ogniu. Ubrane w kolorowe stroje, z turbanem na głowie. Są po lewej stronie zdjęcia. Po prawej stronie stoi mężczyzna wraz z dzieckiem i przynosi wypełnione worki. Podłoże nieutwardzone. Widoczne porozrzucane miski. Na drugim planie znajdują się domy mieszkalne. Po lewej stronie wisi pranie. Przy jednym z domów widać bawiące się dzieci. Domy mieszkalne nie mają drzwi, ani okien. Wejścia do domów zasłaniają kotary. Po prawej stronie w tle widoczna jest nastoletnia dziewczyna wychodząca z domu.

RW6oGIPX5oLel

Zdjęcie, które pokazuje zatłoczoną ulicę, wysokie, przeszklone budynki na tle nieba. Na budynkach widoczne są kolorowe ekrany z reklamami różnych produktów, neony z nazwami różnych marek. Na ulicach znajduje się duża liczba osób. Z lewej strony zdjęcia można zauważyć wysoką lampę uliczną oraz sygnalizację świetlną.

R1HhkKVPidiRQ

Zdjęcie, które przedstawia piaszczystą ziemię, na której znajdują się namioty, postawione obok siebie, rozsiane po pagórkowatym terenie bez zieleni. W głębi widoczne są pojedyncze osoby. Daleko w tle ukazane jest niebo.

RaA77Dc5rlZlH

Zdjęcie przedstawia panoramę Londynu. Na pierwszym planie większą część zdjęcia zajmuje rzeka, która biegnie w głąb zdjęcia. Po prawej stronie na jej brzegu zabudowania parlamentu. Dalej, po obydwu stronach rzeki zabudowania miasta.

Rhh0iCNcPpsbl

Zdjęcie przedstawia prowizoryczne konstrukcje zbudowane z tego, co mieszkańcy zdołali znaleźć: desek, skrzynek, blachy falistej , bez utwardzonych dróg i kanalizacji. Domy mieszkalne są różnej wielkości. Cały obszar jest bardzo brudny, na ziemi leżą wokół liczne śmieci.

Re7YtXW65rESe

Zdjęcie przedstawia Dubaj. Na pierwszym planie po prawej stronie fragment ulicy, po lewej fragment zbiornika wodnego. Za nim w centralnej części zdjęcia wysokie, wielopiętrowe, przeszklone nowoczesne budynki.

Państwa globalnej Północy i globalnego Południa

Dysproporcje rozwojowe spowodowały podział państw na dwie grupy: państwa rozwijające się i państwa rozwinięte. Są one wyodrębnione głównie na podstawie kryteriów ekonomicznych i społecznych. Grupa państw rozwijających się nazywana jest także Trzecim Światem, państwami słabo rozwiniętymi lub państwami globalnego Południa. W praktyce nie ma jasno określonych norm wskazujących, które państwa zaliczamy do tej grupy. Dlatego rankingi tworzone przez organizacje międzynarodowe różnią się między sobą.

R1M8Ae0PQ3ePv

Kraje Północy i Południa.

Kraje Północy i Południa według klasyfikacji UN DESA.

Mapa uwzględnia kraje o wysokim dochodzie. Uwzględnia wszystkie kraje europejskie, Stany Zjednoczone, Kanadę,  Japonię, Australię, Nową Zelandię.

Na mapie zaznaczono państwa, które zaliczamy do bogatej Północy.

Państwa:

• USA,

• Kanada,

• Portugalia,

• Hiszpania,

• Francja,

• Belgia,

• Holandia,

• Andora,

• Monako,

• Luksemburg,

• Wielka Brytania,

• Irlandia,

• Niemcy,

• Szwajcaria,

• Włochy,

• Austria,

• Czechy,

• Polska,

• Słowacja,

• Ukraina,

• Białoruś,

• Litwa,

• Łotwa,

• Estonia,

• Norwegia,

• Dania,

• Szwecja,

• Finlandia,

• Rosja,

• Węgry,

• Rumunia,

• Mołdawia,

• Słowenia,

• Chorwacja,

• Bośnia i Hercegowina,

• Serbia,

• Czarnogóra,

• Kosowo,

• Albania,

• Grecja,

• Bułgaria,

• Australia,

• Japonia,

• Nowa Zelandia,

• Islandia,

• San Marino,

• Watykan.

Na mapie zaznaczono kontynenty, które zaliczamy do biednego Południa:

• Ameryka Łacińska i Południowa,

• Afryka,

• Azja i Oceania.

Na mapie obszar Półwyspu Arabskiego jest również zaliczony do biednego Południa.

R1VVDwM6xbHls

Kraje Północy i Południa.

Kraje Północy i Południa według klasyfikacji World Bank.

Mapa uwzględnia najbogatsze państwa o najwyższym PKB.

Na pierwszej mapie zaznaczono państwa, które zaliczamy do bogatej Północy.

Państwa:

• USA,

• Kanada,

• Holandia,

• Portugalia,

• Hiszpania,

• Francja,

• Wielka Brytania,

• Irlandia,

• Belgia,

• Luksemburg,

• Niemcy,

• Monako,

• Andora,

• San Marino,

• Watykan,

• Włochy,

• Słowacja,

• Słowenia,

• Chorwacja,

• Grecja,

• Węgry,

• Austria,

• Dania,

• Szwajcaria,

• Polska,

• Czechy,

• Norwegia,

• Szwecja,

• Finlandia,

• Australia,

• Nowa Zelandia,

• Arabia Saudyjska,

• Oman,

• Japonia,

• Korea Południowa.

Na drugiej mapie zaznaczono kontynenty, które zaliczamy do biednego Południa.

• Ameryka Łacińska i Południowa,

• Afryka, Azja,

• Oceania.

Obszar Europy Wschodniej został zaliczony do Biednego Południa.

R1Unux0S9sczn

Kraje Północy i Południa. Do bogatej północy zalicza się państwa Europy Zachodniej, USA, Kanadę, Japonię, Australię. Są to państwa wysokorozwinięte, czyli bogate, biorąc pod uwagę że znajdują się w większości na półkuli północnej, nazywane są państwami bogatej północy.Global South) odnosi się do krajów Azji (z wyłączeniem: Izraela, Japonii, Korei Południowej, Rosji oraz Tajwanu), Oceanii, Afryki i Ameryki Łacińskiej oraz Ukrainy, Grenlandii.

Kraje Północy i Południa według klasyfikacji UNDP.

Na mapie zaznaczono państwa, które zaliczamy do bogatej Północy.

Państwa:

• USA,

• Kanada,

• Holandia,

• Portugalia,

• Hiszpania,

• Francja,

• Wielka Brytania,

• Irlandia,

• Belgia,

• Luksemburg,

• Niemcy,

• Dania,

• Monako,

• Andora,

• San Marino,

• Watykan,

• Włochy,

• Słowacja,

• Słowenia,

• Chorwacja,

• Grecja,

• Węgry,

• Austria,

• Szwajcaria,

• Polska,

• Czechy,

• Norwegia,

• Szwecja,

• Finladnia,

• Australia,

• Nowa Zelandia,

• Japonia,

• Korea Południowa,

• Zjednoczone Emiraty Arabskie.

2) Na mapie zaznaczano  kontynenty, które zaliczamy do biednego południa.

Kontynenty:

• Ameryka Łacińska i Południowa,

• Afryka,

• Azja.

Państwa globalnego Południa

Grupę państw globalnego Południa stanowi ok. 150 krajów, położonych głównie w Afryce, Azji, Ameryce Łacińskiej i Oceanii, które charakteryzują się:

• niskim poziomem życia, mierzonym dochodem narodowym na jednego mieszkańca,

• dominującą rolą rolnictwa w gospodarce,

• niskim stopniem unowocześnienia gospodarki,

• niewielką rolą usług i sprzedaży zagranicznej,

• przeznaczaniem niewielkich środków na badania naukowe i rozwój,

• niskim poziomem edukacji,

• trudnościami z dostępem do opieki medycznej,

• wysoką śmiertelnością niemowląt, krótką długością życia obywateli.

Niektóre państwa, mimo spełnienia kryterium odpowiednio wysokiego dochodu narodowego na jednego mieszkańca, zaliczymy do grupy państw rozwijających się. Przyczyną jest nierównomierna dystrybucja dochodu narodowego. Przykładem mogą tu być kraje eksportujące ropę naftową (np. Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Libia), w których dochody właścicieli firm eksploatujących i eksportujących ropę naftową są bardzo wysokie, a reszty mieszkańców niskie.

R9MKCMdXCVEjb

Zdjęcie przedstawia ulicę w Ugandzie. Po lewej stronie znajdują się straganiarze ze swoimi produktami, parkingi z autami zaparkowanymi w niebezpiecznie bliskich odległościach. Dachy straganów pokryte są falistą blachą, widać zawieszone reklamy i nazwy towarów. Przed jednym ze straganów stoją skrzynki z napojami. Obok straganów mieszkańcy, którzy poruszają się pieszo, na rowerach lub autami. Pośrodku widoczna jest nieutwardzona droga. Na drodze zrobił się korek uliczny, w którym stoi między innymi ciężarówka i autobus. W tle znajdują się drzewa i linie energetyczne.

Państwa globalnej Północy

Grupa państw globalnej Północy charakteryzuje się dużymi wskaźnikami ekonomiczno‑społecznymi i znacznym standardem życia społecznego (wysoką jakością życia). W zależności od przyjętych kryteriów, do grupy państw rozwiniętych zalicza się od 40 do ponad 60 krajów. Praktycznie we wszystkich rankingach uwzględnia się w tej grupie państwa członkowskie Unii Europejskiej, w tym Polskę.

Rc4ksa9178eJ5

Zdjęcie przedstawia ulicę we Francji. Po lewej i prawej stronie widoczne są: kamienice, sklepy, kwiaciarnie i restauracje. Z lewej strony znajduje się również hotel. Pośrodku przebiega dość wąska uliczka, którą przemieszczają się ludzie. Budynki są zadbane, a ulice czyste. Na końcu ulicy widnieje gmach wysokiego budynku.

Jak zlikwidować dysproporcje rozwojowe?

W latach 60. XX wieku niektóre kraje rozwijające się zaczęły pokonywać lukę rozwojową, stając się tzw. państwami nowo uprzemysłowionymi. Po ok. 20 latach dołączyły do nich kolejne kraje. Obecnie do grupy państw nowo uprzemysłowionych zaliczamy: Argentynę, Brazylię, Chiny, Meksyk, Republikę Południowej Afryki, Turcję, Tajlandię, Indie, Malezję, Filipiny, Indonezję, Hongkong, Koreę Południową, Singapur, Tajwan. Cechuje je bardzo dynamiczny wzrost gospodarczy, rozwój przemysłów zaawansowanych technologii, wzrost eksportu, duże zasoby taniej siły roboczej.

Negatywne konsekwencje dysproporcji rozwojowych sprawiają, że społeczność międzynarodowa podejmuje wiele działań, których celem jest zmniejszenie tych różnic między państwami. Wśród organizacji, które udzielają pomocy krajom rozwijającym się, możemy wymienić: Unię Europejską (UE) oraz Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ). Do wspomnianych form pomocy zaliczamy: niskooprocentowane kredyty i pożyczki, wsparcie techniczne, przekazywanie technologii, umarzanie zadłużenia, organizowanie programów szkoleniowych, wspomaganie w tworzeniu infrastruktury, czyli dróg, kolei, wodociągów, szpitali.

ONZ w walce z dysproporcjami rozwojowymi

Przykładem organizacji, która szczególnie aktywnie działa na rzecz wyrównywania dysproporcji rozwojowych między państwami globalnego Południa i Północy, jest Organizacja Narodów Zjednoczonych. W 2000 r. państwa w niej skupione zobowiązały się do osiągnięcia do 2015 r. tzw. Milenijnych Celów Rozwoju. Ich zrealizowanie zmniejszyłoby w znacznym stopniu dysproporcje rozwojowe, zlikwidowałoby ubóstwo i nierówność. Mimo wysiłków społeczności międzynarodowej już dziś wiadomo, 
że celów tych nie uda się osiągnąć w wyznaczonym terminie.

Milenijne Cele Rozwoju:

• likwidacja skrajnego ubóstwa i głodu,

• powszechne nauczanie na poziomie podstawowym,

• promocja równouprawnienia kobiet i mężczyzn,

• zmniejszenie wskaźnika umieralności dzieci,

• poprawa stanu zdrowia kobiet ciężarnych,

• zwalczanie AIDS, malarii i innych chorób,

• zapewnienie stanu równowagi ekologicznej środowiska,

• globalne partnerstwo dla rozwoju.

R1DpAbOjU7TAY

Mapa przedstawia problemy żywnościowe na świecie.

R1ish0OCootoW

Diagram, który przedstawia liczbę osób głodnych i niedożywionych na świecie w latach 2005 - 2018.Diagram uwzględnia kontynenty, w których występują osoby głodne i niedożywione.

Nowe Cele Zrównoważonego Rozwoju do 2030 roku

25 września 2015 r. w siedzibie ONZ 193 państwa określiły największe wyzwania dla świata na najbliższe 15 lat.

W Nowym Jorku przyjęto 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju, które mają nadać nowy kierunek walce z ubóstwem.

Cele Zrównoważonego Rozwoju 2016‑2030 skupione są wokół następujących problemów:

• wyeliminować ubóstwo we wszystkich jego formach na całym świecie,

• wyeliminować głód, osiągnąć bezpieczeństwo żywnościowe i zapewnić lepsze odżywianie, promować zrównoważone rolnictwo,

• zapewnić życie w zdrowiu oraz promować dobrobyt dla wszystkich ludzi w każdym wieku,

• zapewnić inkluzyjną i jakościowo dobrą edukację oraz stworzyć wszystkim ludziom możliwość uczenia się przez całe życie,

• osiągnąć równość płci i wzmocnić pozycję kobiet i dziewcząt,

• zapewnić dostępność wody dla wszystkich ludzi oraz zrównoważone zarządzanie wodą i infrastrukturą sanitarną,

• zapewnić wszystkim dostęp do stabilnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii po przystępnej cenie,

• promować trwały, inkluzyjny i zrównoważony wzrost gospodarczy, pełne i  produktywne zatrudnienie oraz godną pracę dla wszystkich ludzi,

• budować infrastrukturę odporną na skutki katastrof, promować inkluzyjną i zrównoważoną industrializację oraz wspierać innowacje,

• zmniejszyć nierówności w obrębie państw i między państwami,

• zrobić wszystko, by miasta i ludzkie osiedla były inkluzyjne, bezpieczne, odporne na skutki katastrof i zrównoważone,

• zapewnić zrównoważoną konsumpcję i zrównoważone wzorce produkcyjne,

• podjąć pilne działania zwalczające zmiany klimatyczne i ich skutki,

• chronić oceany i morza oraz wykorzystywać ich zasoby w zrównoważonych sposób,

• chronić, przywrócić i promować zrównoważone wykorzystywania ekosystemów lądowych, gospodarować lasami w sposób zrównoważony, zwalczać pustynnienie, zatrzymać i odwrócić proces degradacji gleby, powstrzymać straty w bioróżnorodności,

• promować istnienie pokojowych i inkluzyjnych społeczeństw, co umożliwi zrównoważony rozwój; zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wymiaru sprawiedliwości; budować efektywne, odpowiedzialne i inkluzyjne instytucje na wszystkich szczeblach,

• wzmocnić mechanizmy powstawania globalnych partnerstw oraz ożywić już istniejące partnerstwa.

17 października – Międzynarodowy Dzień Walki z Ubóstwem

17 października obchodzimy Międzynarodowy Dzień Walki z  Ubóstwem. Święto zostało ustanowione na mocy rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 1992 roku. Jego celem jest zwrócenie uwagi na problem biedy i związanego z nią wykluczenia społecznego oraz podkreślenie solidarności z osobami dotkniętymi ubóstwem.

Dzień ten poświęcony jest najuboższym jako wyraz hołdu dla ofiar nędzy na całym świecie, znak solidarności i braterstwa z najuboższymi oraz zaangażowania się w poszanowanie i przestrzeganie Praw Człowieka. Obchody mają uświadomić opinii publicznej konieczność likwidacji ubóstwa na całym świecie, zwłaszcza w krajach rozwijających się, oraz zwrócić uwagę, że walka z ubóstwem stała się priorytetem na drodze rozwoju.

Podsumowanie

Czy ja też mogę pomóc?

R1AKeVvldbO4T

Janina Ochojska, prezes Polskiej Akcji Humanitarnej, wyjaśnia, w jaki sposób każdy może pomagać

Janina Ochojska, prezes Polskiej Akcji Humanitarnej, wyjaśnia, w jaki sposób każdy może pomagać

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1AKeVvldbO4T

Janina Ochojska, prezes Polskiej Akcji Humanitarnej, wyjaśnia, w jaki sposób każdy może pomagać

Likwidacja dysproporcji rozwojowych między państwami globalnej Północy i Południa stanowi jedno z największych wyzwań, z jakimi musi się zmierzyć społeczność międzynarodowa w XXI wieku. Jak dotąd, mimo licznych programów i inicjatyw organizacji międzynarodowych, problemu tego nie udało się rozwiązać. Wiele negatywnych skutków dysproporcji rozwojowych sprawia, że tym bardziej ważne staje się osiągnięcie Celów Zrównoważonego Rozwoju do 2030 chociażby w zakresie likwidacji skrajnego ubóstwa i głodu, ograniczenia umieralności dzieci czy rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych.