Problemy demograficzne, gospodarcze i infrastrukturalne społeczności lokalnej

Projekt edukacyjny: rozwiązujemy problem społeczny

1. Pytanie: Zastanów się, jakie problemy społeczne, ważne dla waszych rówieśników, dostrzegasz w twojej miejscowości. Nazwij je, np. brak miejsc do uprawiania sportu, brak zorganizowanych propozycji spędzania wolnego czasu, zagrożenia uzależnieniami, bezrobocie w twojej miejscowości itp.

2. Zadanie: Wybierz jeden, ważny dla was, problem społeczny dotykający młodych ludzi, opisz go, uwzględniając realia waszej miejscowości, oraz rozważcie możliwe sposoby rozwiązania tego problemu.

3. Realizacja:

   • praca w grupach,

   • czas trwania: 3 tygodnie,

   • prezentacja (w wybranej formie) na forum klasy.

Struktura społeczna

Istnieje wiele sposobów przedstawiania struktury społecznejstruktura społecznastruktury społecznej. Występujące w społeczeństwie podziały i nierówności opisuje się najczęściej za pomocą pojęć: klasa społeczna i warstwa społeczna. W socjologiisocjologiasocjologii nadaje się tym pojęciom różne znaczenie, tym samym trudno jest je jednoznacznie wytłumaczyć. Jednym z najbardziej znanych sposobów przedstawiania struktury społecznej jest podział społeczeństwa na  klasy: wyższą, średnią, niższą, ze względu na prestiż społeczny:

1. wyższa‑wyższa: ludzie bardzo zamożni zawdzięczający swoją pozycję pochodzeniu rodowemu,

2. wyższa‑niższa: ludzie bardzo bogaci, którzy dorobili się wielkiego majątku dzięki własnej przedsiębiorczości, wysiłkowi i szczęściu; wykazują tendencję do demonstracyjnego eksponowania własnego statusu materialnego,

3. średnia‑wyższa: osoby osiągające wysokie dochody ze względu na wysokie kwalifikacje zawodowe, np. lekarze, prawnicy oraz właściciele średnich przedsiębiorstw,

4. średnia‑niższa: określana mianem ,,ludzi w białych kołnierzykach”, zaliczamy do nich  urzędników, pracowników umysłowych, drobnych przedsiębiorców,

5. niższa‑wyższa: osoby pracujące fizycznie, robotnicy wykwalifikowani,

6. niższa‑niższa: do tej grupy zaliczane są jednostki bardzo ubogie, nieposiadające źródła dochodu ze stałej pracy;  grupę tę często określa się mianem marginesu społecznego (podklasa).

Warstwa społeczna może być definiowana na trzy sposoby:

1. jako część klasy społecznej (podział wewnętrzny),

2. jako kategoria społeczno‑zawodowa, wyodrębniona ze względu na rolę i miejsce w społeczeństwie,

3. grupa ludzi żyjąca w zbliżonych warunkach, tworząca pewną wspólnotę stylu życia.

Problemy społeczno‑ekonomiczne we współczesnej Polsce

Po okresie przemian ustrojowych i kształtowania się nowego systemu gospodarczego społeczeństwo polskie zdominowały następujące problemy:

Wybrane problemy społeczno‑ekonomiczne współczesnej Polski

• Poziom bezrobocia.

• Poziom średniej płacy.

• EmigracjaemigracjaEmigracja osób zdolnych do pracy.

• Niedostateczny poziom rodzimego kapitału ekonomicznegokapitał ekonomicznykapitału ekonomicznego.

• Realizacja programów dot. wdrażania innowacji w gospodarce.

Problemy społeczne, jakie mogą wystąpić w gminie.

1. Problemy dotyczące opieki społecznej: ubóstwo, bezrobocie, euro‑sieroctwo, przemoc w rodzinie, bariery architektoniczne.

2. Nierówne szanse w życiu społecznym osób z rodzin dysfunkcyjnych.

3. Problemy dotyczące zdrowia i opieki: niska świadomość społeczna potrzeby uprawiania sportu, brak nawyków u wielu młodych osób zdrowego stylu życia, brak infrastruktury sportowej w  dla mieszkańców, uboga oferta sportowo - rekreacyjna dla dzieci i młodzieży, osób dorosłych i seniorów.

4. Problemy dotyczące kultury: mały dostęp do kultury, brak tzw. kultury wysokiej, mała oferta dla seniorów, brak szacunku i tolerancji.

5. Problemy dotyczące edukacji i rynku pracy: bezrobocie - gmina typowo rolnicza, niewielkie zaplecze przemysłowo‑gospodarcze dające zatrudnienie, uboga informacja na temat rynku pracy, nieodpowiednie wykorzystanie funduszy z zewnątrz, niechęć mieszkańców do zakładania własnej działalności gospodarczej, brak możliwości dokształcania i przekwalifikowania się.

6. Problemy demograficzne: starzenie się społeczności lokalnej, spadek liczby mieszkańców, emigracja młodych ludzi.

Przyczyny bezrobocia

RiRPf3sreJoUP1

Przyczyny bezrobocia. Niedostosowanie struktury szkolnictwa do potrzeb rynku, przekształcenia w strukturze gospodarki, np. zamykanie dużych zakładów pracy, kryzys gospodarczy o zasięgu ogólnoświatowym, przyzwyczajenie obywateli do życia z zasiłków i opieki społecznej.

Ilustracja, która przedstawia przyczyny bezrobocia w Polsce.

Mężczyzna w garniturze, trzyma w dłoni walizkę z napisem bezrobocie, stoi przy tablicy ogłoszeń z ofertami pracy.

Za plecami mężczyzny umieszczono przyczyny wzrostu bezrobocia.

Wymienione przyczyny bezrobocia:

• niedostosowanie struktury szkolnictwa do rynku pracy,

• przekształcenia w strukturze gospodarki, np. zamykanie dużych zakładów pracy,

• kryzys gospodarczy o zasięgu ogólnoświatowym,

• przyzwyczajenie obywateli do życia z zasiłków i opieki społecznej.

Wybrane społeczne skutki bezrobocia.

• Emigracja zarobkowa charakterystyczna dla wszystkich grup zawodowych.

• Rozpad więzi rodzinnych, np. opuszczenie domu przez jednego z rodziców, przemoc.

• Nasilanie zjawisk patologicznych, np. uzależnienia, wzrost przestępczości.

• Odkładanie decyzji o posiadaniu potomstwa; zmniejszanie się przyrostu naturalnego.

Zmiany demograficzne

Proces starzenia się społeczeństwa niesie poważne problemy gospodarcze i społeczne. Konsekwencją jest m.in. wzrost liczby osób pobierających świadczenia emerytalne oraz wymagających opieki medycznej i socjalnej. Aby przeciwdziałać negatywnym skutkom starzenia się społeczeństwa, państwo powinno prowadzić odpowiednią politykę społeczną i rodzinną.

R189lXB130aQZ

Ilustracja przedstawia mężczyznę podtrzymujacego za ramię starszą kobietę wspierającą się na lasce.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba ludności Polski w najbliższych 35 latach będzie się zmniejszać. Do 2050 roku liczba ludności ma zmniejszyć się do 33 950 tys. Prognozuje się, że będzie to liczba mniejsza o 11,6% niż w 2015 roku. Oznacza to, że wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności dla okresu 2015–2050 wyniesie 88,4.

Co wpływa na zmiany demograficzne?

Zmieniająca się liczba ludności w konsekwencji przynosi również zmianę struktury demograficznej. Już obecnie zauważamy pewne zjawiska, które w ostatnich latach istotnie wpłynęły na charakterystykę polskiego społeczeństwa. Przede wszystkim chodzi o proces starzenia się ludności, z którym wiążą się:

• rosnący udział osób w wieku poprodukcyjnymosoby w wieku poprodukcyjnymosób w wieku poprodukcyjnym,

• zmniejszający się udział osób w wieku przedprodukcyjnymosoby w wieku przedprodukcyjnymosób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnymosoby w wieku produkcyjnymprodukcyjnym,

• wydłużanie się trwania życia.

Skoro liczba ludności Polski do 2050 roku ma zmniejszyć się o ponad 10%, jak również zmienić ma się liczba osób w poszczególnych grupach wiekowych, zmianie ulegnie również udział poszczególnych grup wiekowych w całkowitej liczbie ludności. Prognozuje się zmniejszenie się odsetka osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym. W pierwszym przypadku udział ma się zmniejszyć z 17,9% do 14,6%, a w drugim z 62,5% do 48%. Odsetek osób najstarszych w społeczeństwie wzrośnie z 19,6% do 37,4%. W pierwszym wariancie, czyli z obecną granicą wieku emerytalnego, w 2050 roku więcej niż 1 na 3 osoby w Polsce będzie w w wieku poprodukcyjnym.

Prognozuje się także pogłębienie zjawiska przesuwania w czasie założenia rodziny. W 2015 roku pierwsze dziecko kobieta rodziła średnio w wieku niewiele ponad 29 lat. W 2050 roku wiek ten może przekroczyć 31 lat. Tendencja ta zostanie utrzymana. Ma to związek z rozwojem edukacji i rosnącym dostępem do niej, większymi możliwościami i większą aktywnością kobiet na rynku pracy, które odkładają zakładanie rodzin w czasie na rzecz kariery zawodowej i innych aktywności. Z tym wiąże się częstsze zakładanie małych rodzin, w schemacie „2+0” lub „2+1”.

Podsumowanie

Współczesne społeczności lokalne borykają się z wieloma różnorodnymi problemami. Niektóre są konsekwencją wcześniejszego systemu polityczno‑gospodarczego, inne - efektem rozwoju społeczno‑gospodarczego współczesnego świata. Wszystkie jednak powinny być rozwiązywane, ponieważ mogą prowadzić do rozpadu więzi społecznych.

Stopa bezrobocia w Polsce – stan pod koniec marzec 2021

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Powody braku dostępu do internetu (2019 r.)

Źródło: GUS Społeczeństwo informacyjne w Polsce w 2019 r.