Między koncepcją Cavoura i koncepcją Bismarcka – zjednoczenie Włoch i Niemiec
Zjednoczenie Włoch
Włochy po kongresie wiedeńskim (1815 r.) pozostały rozbite politycznie. Odtworzono Państwo Kościelne (w którym rządził papież), utworzono Królestwo Obojga Sycylii (Neapol i Sycylia – Burbonowie), księstwo Toskanii z Florencją (Habsburgowie), Królestwo Sardynii z Piemontem (dynastia sabaudzka), księstwa Parmy i Modeny. Natomiast Lombardia z Mediolanem i Wenecja wchodziły w skład monarchii austriackiej.
1860 wyprawa Garibaldiego i „tysiąca czerwonych koszul”,
1861 Wiktor Emanuel ogłasza się królem Włoch,
1870 przyłączenie Rzymu do Zjednoczonych Włoch
Ustal i zapisz z czego najbardziej słynie kompozytor Giuseppe Verdi (1813‑1901)?
Ogromny wpływ na uczucia narodowe Włochów wywarł kompozytor Giuseppe Verdi (1813‑1901), będący zwolennikiem jedności Italii, Va, pensiero to chór z trzeciego aktu jego opery Nabucco. To jeden z najsłynniejszych utworów w historii muzyki operowej – pieśń żydowskich wygnańców płaczących w Niewoli babilońskiej za utraconą ojczyzną i zburzoną Pierwszą Świątynią w Jerozolimie. Autorem słów, zainspirowanych psalmem 137, był Temistocle Solera. Pieśń stała się nieoficjalnym hymnem Włoch.
W politycznej próżni
W połowie XIX wieku Włochy stanowiły mozaikę państewek ujętych w klamrę dwóch większych monarchii: Królestwa Sardynii (wyspa Sardynia i północna Italia z Turynem), Królestwo Obojga Sycylii - południowa część Półwyspu Apenińskiego i wyspa Sycylia. Pomiędzy nimi, w otoczeniu kilku drobniejszych państw, wielkością wyróżniało się jeszcze papieskie Państwo Kościelne. Północno‑wschodnią część Włoch dzierżyli Austriacy, sprawujący kontrolę nad Italią i pielęgnujący jej polityczny wielowiekowy bezwład. Na mapie rozdrobnionych politycznie Włoch Piemont wyróżniał się ustrojem (jako monarchia konstytucyjna od 1848 roku), szerokim pakietem swobód obywatelskich, zbilansowanym budżetem i najlepiej spośród państw włoskich rozwiniętą gospodarką. Jego władca Wiktor Emanuel II z dynastii sabaudzkiej miał rozległe ambicje polityczne. Toteż w dobie Wiosny Ludów Włosi wystąpili przeciw Austrii właśnie pod jego przewodnictwem. Po 1849 roku władcy państw włoskich, podobnie jak cesarz Austrii Franciszek Józef I, powrócili do absolutyzmu. Piemont natomiast nadal podążał drogą ku zjednoczeniu. Ten ruch ideowy i polityczny, związany z walką o wyzwolenie narodowe i zjednoczenie Włoch, nazywano risorgimento [czyt.: risordżimẹnto]. Sytuacja międzynarodowa i stosunki wewnętrzne sprawiły, że był to kilkunastoletni proces, rozciągnięty w czasie i aż dwukrotnie przerwany koniecznością oczekiwania na sprzyjającą koniunkturę.
Wymień państwa znajdujące się na Półwyspie Apenińskim. Po zapoznaniu się z lekcją ustal i zanotuj, w jakiej kolejności włączano je do jednoczących się Włoch.
Wymień państwa znajdujące się na Półwyspie Apenińskim.
Granice (dzięki) dyplomacji
Premier rządu i minister spraw zagranicznych Królestwa Piemontu/Sardynii Camillo Cavour [czyt.: kamillo kawur] był orędownikiem zjednoczenia Włoch pod przewodnictwem króla Sardynii. Uważał, że można tego dokonać dzięki sprawnej polityce. Zdawał sobie sprawę z różnic ekonomicznych dzielących ubogie południe i bogatą północ Włoch, toteż zakładał konieczność stworzenia luźnej federacji państw włoskich. Z rezerwą traktował marzenia demokratów i rewolucjonistów o odrodzeniu narodowym Włochów i jedności politycznej Italii. Umiejętnie prowadzoną dyplomacją wzmocnił pozycję kraju w stosunkach międzynarodowych, zapewniając Piemontowi wojskowe i dyplomatyczne wsparcie Napoleona III. Cesarz Francji jako pierwszy z monarchów Europy opowiedział się za prawem narodów do politycznego „samookreślenia”, czyli zdobywania przez nie niezależności. Nie popierał jednak Piemontu bezinteresownie. Liczył na nabytki terytorialne dla Francji: Sabaudię i Niceę. Porozumienie francusko‑włoskie z 1858 roku, skierowane przeciwko Austrii, skłoniło Franciszka Józefa I do wypowiedzenia Piemontczykom wojny. Francja dotrzymała umowy, wysyłając na front włoski ponad 100 tysięcy żołnierzy. Krwawe bitwy pod Magentą [czyt. madżentą] i Solferino, stoczone w czerwcu 1859 roku, okazały się decydujące dla losów wojny. Austria przegrała, ostatecznie tracąc wpływ na rozwój wypadków w Italii. Ustalenia pokojowe podpisane w Villafranca obligowały ją do oddania Lombardii Francuzom, ci zaś przekazali ją Piemontowi. Niestety, wizje polityczne Napoleona nie obejmowały dalszego rozszerzania wpływów Sardynii. Toteż ku rozczarowaniu Włochów, zaskoczonych jego decyzją o szybkim pokoju z Austrią, w posiadaniu Habsburgów pozostała Wenecja.
Rewolucja tworzy Włochy
Dalszy rozwój wypadków zaskoczył Napoleona, który nie chciał już być protektorem risorgimento [czyt.: risordżimẹnto] (odradzania się). Zwycięstwo Sardynii, odniesione na polach Magenty i Solferino, stało się bowiem impulsem rewolucjonizującym środkową Italię. W 1860 roku wybuchły rewolucje skierowane przeciw austriackim książętom – władcom absolutnym Parmy, Toskanii i Modeny. Po ich obaleniu, na drodze plebiscytów, mieszkańcy tych państw zdecydowali, by przyłączyć je do Królestwa Sardynii. Cavour opłacił przychylność Napoleona III dla tych działań, godząc się na włączenie do II Cesarstwa francuskojęzycznych prowincji: Nicei i Sabaudii.
Tymczasem w maju 1860 roku powstało również południe Włoch. Czynnie poparł je włoski generał i rewolucjonista, Giuseppe Garibaldi [czyt.: dżiuzeppe garibaldi]. Wyruszył on z małego portu w okolicach Genui (na północnym zachodzie Włoch) do Królestwa Obojga Sycylii wraz z grupą wyszkolonych i uzbrojonych włoskich ochotników, zaokrętowanych na dwóch parowcach. Wyprawę tę nazwano marszem „tysiąca czerwonych koszul” (ze względu na charakterystyczny kolor uniformów jego bojowników). Ich broń i ekwipunek pochodziły z darów zebranych w całych Włoszech, a także nadsyłanych z zagranicy. Garibaldi opanował Sycylię, a następnie ruszył na Neapol, gromiąc wojska Królestwa Obojga Sycylii i obalając władzę Burbonów. Francja i Anglia początkowo rozważały podjęcie zbrojnej interwencji, aby uniemożliwić włoskiemu generałowi przerzucenie wojsk na półwysep, jednak ostatecznie odstąpiły od tego zamiaru. Jak powiedział później jeden z uczestników wyprawy w przemówieniu wygłoszonym do tłumów, „tylko rewolucja może stworzyć Włochy, a dyplomacja nie stworzy ich nigdy”. Garibaldi i jego ochotnicy deklarowali, że działają w imieniu króla Piemontu, jednak dla Wiktora Emanuela i premiera Cavoura polityczna akcja włoskich demokratów była przedsięwzięciem tyleż korzystnym, co niepokojącym. Powodzenie wyprawy uczyniło Garibaldiego faktycznym władcą południa Włoch. Jako demokrata stanął on wówczas przed dylematem: ustanowić republikę czy podporządkować zdobyty obszar monarchii sardyńskiej. Ostatecznie wybrał posłuszeństwo wobec Wiktora Emanuela II.
Wskaż na obrazie Garibaldiego i wyjaśnij, co świadczy o tym, że jest to dowódca „wyprawy tysiąca”.
Dlaczego Garibaldi poprowadził wyprawę „tysiąca czerwonych koszul”? Po pokonaniu Austrii Królestwo Piemontu uzyskało Lombardię, ale los kolejnych nabytków, czyli księstw środkowowłoskich, był uzależniony od plebiscytu. Ludność miała się opowiedzieć za pozostaniem pod władzą Habsburgów albo przyłączeniem do królestwa Piemontu. Podobnie w Nicei i Sabaudii plebiscyt miał zdecydować o przynależności do Francji. Garibaldi, aby temu przeciwdziałać, początkowo chciał zająć Niceę zbrojnie. Jednak po zebraniu legionu ochotników, niemal w przeddzień plebiscytu zmienił plany i ruszył na Sycylię, z sukcesem występując przeciw Królestwu Obojga Sycylii. Bez działań Garibaldiego akcja jednoczenia Włoch, zapoczątkowana przez króla i rząd, nie zostałaby zakończona tak pomyślnie.
Władca Piemontu na wieść o sukcesach czerwonych koszul wyruszył na spotkanie Garibaldiemu. W lutym 1861 roku Wiktor Emanuel ogłosił się królem Włoch. Powstanie nowego państwa na mapie Europy potwierdził uroczyście narodowy parlament zwołany w Turynie. Twórcy konstytucji Włoch wzorowali się na prawach Piemontu, a stanowisko premiera państwa objął Cavour. Poza granicami nowego państwa pozostawały jednak nadal Rzym (w którym rezydował papież), Wenecja, Triest i południowy Tyrol. Wkrótce Włosi tymczasowo przenieśli stolicę z Turynu do Florencji. Kilka lat później – gdy proces jednoczenia Włoch dobiegał końca – Napoleon kategorycznie już sprzeciwił się przeniesieniu stolicy nowego państwa do Rzymu. Armia francuska, w obronie papieża, okupowała Państwo Kościelne. Napoleon III zaczął się obawiać nadmiernego wzrostu znaczenia Włoch.
Co wskazuje na to, że na obrazie ukazane są obrady włoskiego parlamentu.
Gdzie dwóch się bije…
Ostatnim etapem jednoczenia Włoch miało być odzyskanie Rzymu i Wenecji. Jednak w ówczesnej sytuacji międzynarodowej, bez poparcia Napoleona III, Włochom nie pozostawało nic innego, jak czekać na dogodny moment. Potrafili świetnie wykorzystać sytuację międzynarodową. Gdy w 1866 roku doszło do wojny prusko‑austriackiej, Włochy opowiedziały się po stronie Prus, wspierając ich aspiracje zjednoczeniowe. Dzięki temu udało się przyłączyć Wenecję, która pozostawała dotąd pod panowaniem austriackim. Cztery lata później (1870) w podobny sposób Włosi odzyskali Rzym. Francja, która prowadziła wojnę z Prusami, wycofała swoje oddziały z Państwa Kościelnego, a po klęsce Francji pod Sedanem Napoleon III został zmuszony do abdykacji. Państwo Piusa IX skurczyło się do rozmiarów Watykanu, a Rzym w 1871 roku oficjalnie stał się stolicą zjednoczonych Włoch. Wbrew wcześniejszym obawom Francji i Anglii powstanie i rozbudowa nowego królestwa nie zmieniły jednak układu sił w Europie. Jak miały pokazać jego dalsze dzieje, znaczenie i siła nowego mocarstwa były dość ograniczone. Rząd włoski próbował rozwiązać kwestię relacji z papieżem Piusem IX, proponując mu gwarancję suwerenności. Kiedy jednak rozmowy nie doszły do skutku, Rzym został zajęty zbrojnie przez wojska włoskie, a parlament włoski ustanowił zasady prawne regulujące funkcjonowanie Państwa Kościelnego w Watykanie.
Mowa tronowa Wiktora Emanuela II wygłoszona w Rzymie 27 listopada 1871 r.
Dzieło, któremu poświęciliśmy nasze życie, jest już zakończone. Po długich przejściach Włochy są całkowicie samodzielne, a Rzym odzyskany. Tutaj, gdzie po stuletniej rozłące, lud nasz, w osobach swych przedstawicieli, po raz pierwszy jest zgromadzony; tutaj, gdzie rozpoznaje znów upragnioną Ojczyznę, przemawia do nas wszystko, co wielkie. Jednocześnie wszystko przypomina nam nasze obowiązki. Radość, jaką odczuwamy, nie pozwoli nam o nich zapomnieć. Odzyskaliśmy, przez obronę praw narodu, nasze miejsce na świecie.
Dzisiaj, kiedy zjednoczenie narodowe jest dokonane i rozpoczyna się nowy okres w życiu Italii, pozostaniemy wiernymi naszym zasadom. Odrodzeni przez wolność, szukać będziemy w wolności i porządku tajemnicy siły i zgody. Ogłosiliśmy rozdział Kościoła od Państwa. Że zaś uznaliśmy bezwarunkową niezależność władzy duchownej, możemy być przekonani, że Rzym, stolica Włoch, pozostanie nadal spokojnym i szanowanym miejscem pobytu Papieża. [...]
Zakończone dzisiaj zjednoczenie narodowe wywrze, mam nadzieję, wpływ i na walki stronnictw, współzawodniczenie których w przyszłości nie będzie miało innego celu, jak rozwinięcie sił wytwórczych narodu, a to czyniąc walki te mniej namiętnymi. Cieszę się, widząc, że ludność nasza daje już obecnie niedwuznaczne dowody zamiłowania do pracy. Rozwój gospodarczy niezadługo towarzyszyć będzie odrodzeniu politycznemu.
Ćwiczenia
Wypisz przynajmniej dwie przyczyny zjednoczenia Włoch.
Dopasuj krótką informację do odpowiedniego nazwiska.
Camillo Cavour, Wiktor Emanuel II, Giuseppe Garibaldi
| Premier Królestwa Sardynii, wielki orędownik zjednoczenia Włoch to... | |
| Król Sardynii, a następnie zjednoczonych Włoch to... | |
| Słynny włoski generał i rewolucjonista to... |
Istniały dwie koncepcje zjednoczenia Włoch, wróć do treści lekcji i napisz jakie one były?
Zjednoczenie Włoch zaczęło się odgórnie, a zakończyło oddolnie – z udziałem ludu włoskiego. Dopasuj wydarzenia, które doprowadziły do scalenia państwa włoskiego, do odpowiednich dat.
Marsz „tysiąca czerwonych koszul” Garibaldiego., Król Piemontu przyjmuje tytuł króla Włoch., Przyłączenie Wenecji do Włoch., Piemont zyskuje Lombardię, a Francja – Sabaudię i Niceę., Bitwy pod Magentą i Solferino., Plebiscyt i przyłączenie Neapolu do Piemontu., Sojusz Piemontu z Francją przeciw Austrii., Przyłączenie Rzymu do Włoch.
| 1859 | |
|---|---|
| 1860 | |
| 1861 | |
| 1866 | |
| 1870 |
Zaznacz poprawne dokończenia zdania.
Po klęsce wojsk austriackich w wojnie z Prusami do Królestwa Włoch została włączona
- Parma.
- Modena.
- Wenecja.
- Lombardia.
Zapoznaj się z mapą i wykonaj polecenia poniżej.
Mapa przedstawia terytorium Królestwa Włoch w Możliwe odpowiedzi: 1. 1859 roku., 2. 1864 roku., 3. 1869 roku., 4. 1871 roku
Zaznacz poprawne dokończenie zdania oraz uzasadnij swój wybór.
Mapa przedstawia terytorium Królestwa Włoch w
- 1859 roku.
- 1864 roku.
- 1869 roku.
- 1871 roku
Przyporządkuj podane informacje do właściwej mapy.
Zapoznaj się z filmami i wykonaj kolejne polecenia.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1If8vJFADtwY
Film na temat zjednoczenia Włoch.
Wyjaśnij, dlaczego doszło do sojuszu z Królestwa Sardynii z Napoleonem III.
W jaki sposób Garibaldi zachęcił Sycylijczyków do walki?
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1HFcvcMrXkWa
Film na temat zjednoczenia Włoch.
Wyjaśnij, dlaczego Włochy po zjednoczeniu nie stały się republiką.
W którym roku Rzym stał się stolicą zjednoczonych Włoch?
- 1874
- 1871
- 1872
- 1873
Na podstawie własnej wiedzy i materiału z lekcji oceń, czy podane zdania są prawdziwe czy fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| „Wyprawa tysiąca” miała na celu opanowanie Bari. | □ | □ |
| Pierwszym władcą zjednoczonych Włoch został Wiktor Emanuel II. | □ | □ |
| Stolicą Królestwa Włoch w roku 1871 został Piemont. | □ | □ |
| Austriacy przegrali bitwę pod Solferino w roku 1859. | □ | □ |
| W roku 1866 Włochy opowiedziały się po stronie Prus i przystąpiły do wojny. | □ | □ |
Przeanalizuj poniższy rysunek satyryczny z drugiej połowy XIX w., a następnie wykonaj polecenia.
Bandyci, uciekajcie stąd. Na terenie Ojca Świętego się nie poluje!Anglicy trzymający strzelby:
Pozwól, niech Wiktor Emanuel odda ten wspaniały strzał i będziemy bardziej niż zadowoleni.
Ilustracja odnosi się do:
- wojny francusko-austriackiej z roku 1859.
- „wyprawy tysiąca”pod dowództwem Garibaldiego.
- tzw. kwestii rzymskiej, będącej konsekwencją zdobycia przez Włochy tego miasta w 1870 roku.
- wyboru Wiktora Emanuela II na króla zjednoczonych Włoch.
Słownik
(łac. plebiscitium - decyzja ludu) powszechne głosowanie ludności na danym terytorium w celu określenia jego przynależności państwowej lub ustalenia międzynarodowego statusu tego terytorium
(wł. odradzanie się), ruch polityczny i ideowy, związany z walką o wyzwolenie narodowe i zjednoczenie Włoch
region w północno‑zachodnich Włoszech, przy granicy z Francja i Szwajcarią; zamienne określenie Królestwa Sardynii, we władaniu dynastii sabaudzkiej
państwo o złożonej strukturze, w którego skład wchodzą kraje związkowe, zachowujące swoją suwerenność
tajna organizacja rewolucyjna założona w 1831 r. z inicjatywy Giuseppe Mazziniego, mająca na celu walkę o wolne, zjednoczone Włochy; na jej wzór powstały liczne tego typu organizacje w innych krajach, które w 1834 r. połączyły się w Młodą Europę; Młoda Europa głosiła, że każdy naród ma do spełnienia swą misję dziejową
(łac. natio - naród) ideologia, światopogląd, w którym interes narodu uznawany jest za najwyższą wartość
(wł. camicie rosse), określenie nadane ochotnikom, walczącym pod dowództwem Giuseppe Garibaldiego