„My ludy Narodów Zjednoczonych” - ONZ gwarancją zasady równości narodów czy nadzwyczajnej pozycji mocarstw?
Powstanie Organizacji Narodów Zjednoczonych
Okrucieństwo konfliktu i tragedia społeczeństw kolejny raz zmobilizowały do stworzenia systemu bezpieczeństwa i powołania instytucji, która stałaby na straży pokoju. Decyzja o utworzeniu nowej organizacji zapadła podczas konferencji w Dumbarton Oak w sierpniu 1944 roku, natomiast podczas konferencji jałtańskiej dopracowano szczegóły organizacyjne i zasady działania. Konferencja założycielska Organizacji Narodów Zjednoczonych odbyła się w San Francisco. Jej obrady rozpoczęły się 25 kwietnia 1945 roku. Organizacja powstała w miejsce rozwiązanej Ligi Narodów. Do zadań ONZ należało utrzymanie międzynarodowego bezpieczeństwa i pokoju. Nastąpiły zmiany w układzie sił politycznych w świecie. Do rangi mocarstw urosły USA i ZSRS, status mocarstwa straciła Wielka Brytania. Niemcy dotknęły represje pod postacią podziału państwa na strefy okupacyjne. Podobnie pod okupacją amerykańską znalazła się Japonia.
6.1945 konferencja założycielska ONZ w San Francisco ,
5.3.1946 przemówienie Churchilla w Fulton ,
1.1947 powstanie Bizonii ,
12.3.1947 ogłoszenie doktryny Trumana ,
5.6.1947 ogłoszenie planu Marshalla ,
1948 uchwalenie przez Zgromadzenie Ogólne ONZ Powszechnej deklaracji praw człowieka ,
24.6.1948 - 12.5.1949 blokada Berlina,
1949 powstanie NATO
Przypomnij cele Ligi Narodów i odpowiedz na pytanie, czy spełniła ona pokładane przez twórców nadzieje. Uzasadnij odpowiedź.
Ustalono, że siedzibą organizacji będzie Nowy Jork. Podstawowy cel działania miał polegać na zapewnieniu światowego pokoju i podejmowaniu przedsięwzięć na rzecz międzynarodowego bezpieczeństwa. Deklarowano również prowadzenie polityki kulturalnej i gospodarczej służącej rozwojowi państw oraz zakładano międzynarodową współpracę, która miała sprzyjać realizacji założonych celów.
Wyjaśnij znaczenie symboli znajdujących się na fladze ONZ.
Karta Narodów Zjednoczonych (Karta NZ) to umowa międzynarodowa, która reguluje kwestie związane z działaniem organizacji. Określa cele i zasady, strukturę organizacji oraz tryb przyjmowania nowych członków. Uważana jest za konstytucję społeczności międzynarodowej. Świadczy o tym liczba państw, które ją ratyfikowały. Obecnie są to 193 kraje, a więc niemal wszystkie istniejące.
Karta Narodów ZjednoczonychPREAMBUŁA
MY, LUDY NARODÓW ZJEDNOCZONYCH, ZDECYDOWANE
uchronić przyszłe pokolenia od klęski wojny, która dwukrotnie za naszego życia wyrządziła ludzkości niewypowiedziane cierpienia, przywrócić wiarę w podstawowe prawa człowieka, godność i wartość jednostki, równość praw mężczyzn i kobiet oraz narodów wielkich i małych, stworzyć warunki, umożliwiające utrzymanie sprawiedliwości i poszanowanie zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych i innych źródeł prawa międzynarodowego, popierać postęp społeczny i poprawę warunków życia w większej wolności,I W TYM CELU
postępować tolerancyjnie i żyć ze sobą w pokoju jak dobrzy sąsiedzi, zjednoczyć swe siły dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, zapewnić przez przyjęcie zasad i ustalenie metod, aby siła zbrojna używana była wyłącznie we wspólnym interesie, korzystać z organizacji międzynarodowych w celu popierania gospodarczego i społecznego postępu wszystkich narodów,POSTANOWILIŚMY ZJEDNOCZYĆ NASZE WYSIŁKI DLA WYPEŁNIENIA TYCH ZADAŃ.
Zgodnie z tym rządy nasze, przez zgromadzonych w mieście San Francisco przedstawicieli, którzy okazali swoje pełnomocnictwa, uznane za dobre i sporządzone w należytej formie, zgodziły się przyjąć niniejszą Kartę Narodów Zjednoczonych i niniejszym tworzą organizację międzynarodową pod nazwą „Organizacja Narodów Zjednoczonych”.
Po przeczytaniu zamieszczonego tekst źródłowego wykonaj zadanie, pracując w parach.
Wymień:
wydarzenia historyczne, które przywołali twórcy przestawionego dokumentu;
zasady, które stały się fundamentem Organizacji Narodów Zjednoczonych;
prawa człowieka, do których odwołali się twórcy przestawionego dokumentu.
Wyjaśnij, co oznacza określenie preambuła.
W Karcie NZ wymienione zostały cele działania organizacji:
Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami.
Rozwiązywanie problemów międzynarodowych o charakterze społecznym, gospodarczym, kulturowym, humanitarnym oraz w kwestii praw człowieka.
Stanowienie ośrodka współpracy do osiągania wymienionych celów.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RwKMdxLPg9rEx
Film prezentujący konferencję w Teheranie.
Trzeba jednak sprecyzować filmową narrację, która powstała w czasach PRL. W chwili powołania ONZ mocarstwa zachodnie uznawały Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie, czyli rząd londyński. Nie został on jednak zaproszony do San Francisco, ponieważ zachodni politycy obawiali się reakcji Józefa Stalina, dyktatora Związku Sowieckiego.
Stalin zdecydował o utworzeniu w Polsce nowego rządu, który był zależny od ZSRS. W tej sytuacji na konferencji założycielskiej nie było przedstawicieli Polski. Nie zmieniło to jednak postawy aliantów z czasów II wojny światowej względem kraju sojuszniczego. Jako kraj zwycięskiej koalicji Polska była od początku traktowana jako członek ONZ, ale formalnie przystąpiła do organizacji dopiero w październiku 1945 roku.
W latach powojennych działania ONZ były bardzo intensywne, przede wszystkim w krajach trzeciego świata. Zadaniem organizacji było stabilizowanie sytuacji międzypaństwowej, zapobieganie konfliktom zbrojnym, a w sytuacjach skrajnych - wprowadzenia sił wojskowych i obserwatorów z innych państw członkowskich, celem uspokojenia napięć.
Struktura organizacyjna ONZ
Starano się stworzyć takie zasady organizacyjne i proceduralne, które pozwoliłyby na sprawne i skuteczne działanie ONZ. Między innymi jasno określono zasady dyskusji oraz procedury podejmowania decyzji.
Każdy członek organizacji kierował swojego przedstawiciela do prac w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ. W tym organie waga wszystkich głosów była taka sama. Zadaniem Zgromadzenia było powoływanie innych organów organizacji lub wybieranie ich członków, uchwalanie budżetu ONZ oraz rozstrzyganie istotnych problemów międzynarodowych. Najważniejszym jednak organem powołanej organizacji była Rada Bezpieczeństwa. W jej skład wchodziło pięciu stałych członków oraz zmieniający się co dwa lata członkowie niestali. Członkami stałymi były: USA, Wielka Brytania, ZSRS (współcześnie Rosja), Francja i Chiny. W przypadku stałych członków do podjęcia decyzji konieczna była jednomyślność, czyli każdy kraj miał prawo weta. Było to o tyle ważne, że właśnie Rada podejmowała decyzje o nałożeniu sankcji ekonomicznych czy rozpoczęciu interwencji zbrojnej. Do interwencji można było użyć własnych sił, które stanowiły kontyngenty wojskowe państw członkowskich. Gdyby zostały użyte, miały występować pod flagą ONZ.
Które kraje mają w ONZ prawo weta?
- Rosja, Niemcy, Chiny, Francja, USA
- Wielka Brytania, Francja, USA, Chiny, Rosja
- Wielka Brytania, Indie, USA, Rosja, Francja
Kolejnym organem była Rada Gospodarcza i Społeczna, która miała się zająć współpracą gospodarczą, problemami społecznymi, kulturalnymi, a także prawami człowieka.
Do początków lat 90. XX wieku funkcjonowała także Rada Powiernicza, która kontrolowała administrowanie terenami powierniczymi (dawnymi terenami powierniczymi Ligi Narodów, terenami byłych państw Osi oraz tymi, które dobrowolnie zdecydowały się na przyjęcie systemu powierniczego ONZ).
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości pełnił funkcję organu sądowego ONZ. Zlokalizowany był w Hadze.
Kwestiami administracyjnymi zajmował się Sekretariat z siedzibą w Genewie. Na jego czele stał Sekretarz Generalny wybierany przez Zgromadzenie Ogólne na 5 lat. Przede wszystkim miał sprawdzać, czy są wykonywane uchwały Zgromadzenia.
Podaj imię, nazwisko i narodowość osoby pełniącej obecnie funkcję Sekretarza Generalnego ONZ.
Zgromadzenie Ogólne ONZ 10 grudnia 1948 roku przyjęło Powszechną deklarację praw człowieka. Do dziś jest to jeden z najważniejszych dokumentów z dziedziny praw człowieka przyjęty po II wojnie światowej. Katalog praw i wolności potwierdzonych w dokumencie obejmuje I i II generację. Kolejnymi były Pakty Praw Człowieka ustanowione w 1966 roku. W 1959 roku uchwalono Deklarację Praw Dziecka, a w 1965 Deklarację sprawie Młodzieży.
Istotną rolę odgrywały również organizacje wyspecjalizowane ONZ. Na przykład UNESCO – Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury miała wspierać współpracę i rozwój państw w dziedzinie nauki i kultury, a FAO – Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia przede wszystkim miała wspomagać produkcję, rozwój i dystrybucję środków żywnościowych oraz pomagać krajom biednym czy poszkodowanym w wyniku klęsk żywiołowych. Ważną rolę odgrywała UNRRA (Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy i Odbudowy). Początkowo była samodzielną organizacją, a od 1945 roku podległą ONZ. Udzielała ogromnego wsparcia krajom poszkodowanym w wyniku II wojny światowej. Polska w latach 1945–1947 również skorzystała z tej pomocy.
Ćwiczenia
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R18AWgOQWfnKb
W filmie przedstawiono działania Organizacji Narodów Zjednoczonych w okresie po 1945 roku.
Uporządkuj chronologicznie podane wydarzenia.
- Wejście w życie Karty Narodów Zjednoczonych
- Przyjęcie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka
- Powstanie Ligii Narodów
- Wybuch II wojny światowej
Dokończ zdanie. Polska jest członkiem ONZ od roku...
- 1945
- 1956
- 1989
Słownik
jeden z sześciu głównych organów Organizacji Narodów Zjednoczonych, powołany na mocy Karty Narodów Zjednoczonych, na którym ciąży główna odpowiedzialność za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie; jedyna uprawniona instytucja, która może usankcjonować na arenie międzynarodowej naruszenie suwerenności państw (przez rezolucje)
organ ONZ powołany na mocy Karty Narodów Zjednoczonych; składa się z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich
stosunki panujące między Związkiem Sowieckim a mocarstwami zachodnimi, ze Stanami Zjednoczonymi na czele, od okresu po zakończeniu II wojny światowej do rozpadu ZSRS w 1991 r.
program polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych sformułowany przez prezydenta Harry’ego Trumana i przedstawiony 12 marca 1947 r. w orędziu do Kongresu; głosiła, że USA powinny pomagać narodom, które przeciwstawiają się presji zewnętrznej lub próbom przejęcia siłą władzy nad nimi przez uzbrojone mniejszości (było to odniesienie do działań ZSRS)