Sejm Rzeczypospolitej Polskiej - spacer wirtualny

Zdjęcie przedstawia gmach sejmu, następnie pojawia się tekst. Po odczytaniu, którego przechodzimy do kolejnych elementów spaceru.

W Polsce przedrozbiorowej miejscem obrad Sejmu były siedziby królewskie. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku zaczęto szukać nowego, samodzielnego gmachu dla odradzającego się polskiego sejmu. Brano pod uwagę kilka siedzib, jednak ostatecznie postanowiono zaadoptować budynek dawnej średniej szkoły żeńskiej Instytutu Aleksandryjsko‑Maryjskiego przy ul. Wiejskiej w Warszawie. Ta antypolska szkoła została kilka lat wcześniej ewakuowana do Rosji.

Rozpoczęto przebudowę budynku i już 10 lutego 1919 roku odbyło się w nim pierwsze posiedzenie Sejmu II Rzeczypospolitej, kilka dni później uchwalano Małą Konstytucję, a Józefowi Piłsudskiemu przyznano tytuł Naczelnika Państwa.

W 1925 roku rozpoczęła się rozbudowa budynku sejmu według projektu Kazimierza Skórewicza. Dobudowano amfiteatralną Salę Posiedzeń oraz Dom Poselski.

Wojna poważnie uszkodziła sejmowe zabudowania, nieznacznie ucierpiał jedynie Dom Poselski. Do końca 1947 roku wyburzono XIX‑wieczne budynki i odbudowano Salę Posiedzeń.

Zaprojektowanie nowego kompleksu sejmowego powierzono znanemu architektowi, Bohdanowi Pniewskiemu. W latach 1949‑1952 powstały nawiązujące do architektury renesansu budynki obłożone białym piaskowcem.

Pomnik Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej

Zwiedzanie budynku Sejmu powinno rozpoczynać oddanie hołdu żołnierzom Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego. Usytuowanie pomnika w pobliżu parlamentu podkreśla ciągłość państwa polskiego, którego najważniejsze instytucje, pomimo okupacji, ani na jeden dzień nie przerwały swojej działalności. Abstrakcyjna forma pomnika – wysoki na 32 metry obelisk – nie narzuca jednej interpretacji. Każdy może pokusić się o własną. Dumnie wygląda na nim kotwica, znak Polski Walczącej, który w czasie okupacji i powstania dodawał otuchy, był świadectwem Polski, która się nie poddała. Obok, na wykonanych ze strzegomskiego marmuru tablicach umieszczono nazwy wszystkich instytucji i przywódców Polski Podziemnej.

Laski marszałkowskie

Tuż przy wejściu do Sejmu znajduje się gablota z dawnymi laskami marszałkowskimi. Miały one od zawsze dwojakie przeznaczenie: z jednej strony symboliczne – jako znak władzy i godności marszałka, z drugiej strony praktyczne – uderzając laską w podłogę, marszałek starał się uspokoić zbyt rozdyskutowanych posłów. „Dzień cały nieszczęśliwy był, bo trzy laski marszałkowskie złamały się, gdy nimi bił o ziemię, aby się uciszyli” – opisywał pisarz i publicysta Stanisław Konarski w dziele „O skutecznym rad sposobie”. Nic więc dziwnego, że tak niewiele lasek zachowało się do naszych czasów. Dziś trzykrotne uderzenie laską marszałkowską w podłogę otwiera i zamyka obrady Sejmu i Senatu. Obok gabloty znajduje się tablica upamiętniająca wizytę papieża Jana Pawła II w polskim parlamencie 11 czerwca 1999 roku.

Sala Kolumnowa - wejście

Ta olbrzymia, prostokątna sala o powierzchni 600mIndeks górny 2² nazwę zawdzięcza dwóm rzędom kolumn. Zachwyca niezwykłą posadzką zdobioną rozetami z wielobarwnych marmurów i ich odbiciem w postaci stiukowych ozdób na suficie. Charakterystycznym elementem wnętrza są kryształowe kandelabry. Po przywróceniu senatu w 1989 roku przez dwa lata Sala Kolumnowa była miejscem obrad izby wyższej parlamentu.

Tablice pamiątkowe

Z drugiej strony hallu (na pierwszym piętrze) znajdują się tablice ku czci poległych w czasie II wojny światowej parlamentarzystów: „Sejm Rzeczypospolitej oddaje głęboki hołd swoim poprzednikom, posłom II Rzeczypospolitej, którzy oddali życie za Polskę”. Na sąsiedniej ścianie znajduje się tablica upamiętniająca marszałka Sejmu, Macieja Płażyńskiego i 18 parlamentarzystów, zginęli tragicznie w katastrofie smoleńskiej.

Sala Posiedzeń - transmisje tv

Z prawej strony sejmowego balkonu (stojąc przodem do mównicy) ulokowali się operatorzy telewizyjni. To z tego miejsca najczęściej filmowane są debaty poselskie. Wyjście najbliższymi drzwiami przenosi nas w strefę niemal całkowicie opanowaną przez dziennikarzy. Tu na kanapie czekają oni na wypowiedzi posłów, konferencje prasowe, przygotowują relacje. To najlepszy punkt obserwacyjny, pozwala dostrzec, czy korytarzem sejmowym lub głównym wejściem wchodzi poseł, którego wypowiedź w tym dniu byłaby interesująca. Do budynku Senatu można przejść okazałym korytarzem. Po obu jego stronach usytuowane są sale, w których obradują komisje sejmowe. Noszą one imiona marszałków Sejmu: Wojciecha Trąmpczyńskiego, Ignacego Daszyńskiego, Macieja Rataja. W górnym hallu, przy barierce, organizowane są konferencje prasowe, najczęściej ad hoc, w celu skomentowania wydarzenia, odniesienia się do zarzutów. Posłowie mają wówczas za plecami wspaniałą panoramę. Widać przestrzeń podzieloną smukłymi kolumnami, charakterystyczną marmurową posadzkę, okazałe schody z ozdobną balustradą zakończoną mosiężną poręczą w kształcie węża.

Sala Posiedzeń

Sala Posiedzeń powstawała przez niemal trzy lata, od maja 1925 r. do marca 1928 r. Projektant Kazimierz Skórewicz doglądał wykonania wszystkich szczegółów wystroju. Kształt sali, zdobiące ją marmury, imponujące kolumny podtrzymujące sklepienie i wspaniały sufit ze świetlikiem najlepiej podziwiać właśnie z wysokości pierwszego piętra, czyli z balkonu dla gości i dziennikarzy. Warto powędrować na miejsce przeznaczone dla prezydenta RP (usytuowane z lewej strony, jeśli stoimy przodem do mównicy). Tu zasiada pierwsza osoba w państwie, kiedy przysłuchuje się ważnym debatom lub słucha przemówień zaproszonych gości, na przykład w 1994 roku Billa Clintona, prezydenta Stanów Zjednoczonych, a w czerwcu 1999 roku - papieża Jana Pawła II.

Sala Posiedzeń - wejście dla rządu

Przedstawiciele rządu mogą obserwować obrady Sejmu z niewielkiego podwyższenia. Ich ławy znajdują się blisko mównicy z lewej strony (jeśli stoimy do niej przodem), tak aby mogli szybko się na niej znaleźć oraz odpowiedzieć na pytania i interpelacje posłów.

Sala Posiedzeń - fotel Marszałka

Marszałek kieruje pracami Sejmu, stoi na straży jego godności i praw. Miejsce, które zajmuje w Sali Posiedzeń, odzwierciedla jego wyjątkową pozycję, a przy tym umożliwia ogarnięcie wzrokiem całej sali, będąc jednocześnie widocznym dla wszystkich posłów.

Sala Posiedzeń - ławy sejmowe

Fotele, stoły, mównicę i balustradę wykonano z drewna dębowego według projektów Stefana Sienickiego, płaskorzeźby na mównicy zaprojektował Aleksander Żurakowski. Z bliska łatwo dostrzec, jak rzetelnie i pieczołowicie zostały wykonane wszystkie meble Sali Posiedzeń.

Stanowiska dziennikarzy

W górnym hallu, przy barierce, organizowane są konferencje prasowe, najczęściej ad hoc, w celu skomentowania wydarzenia, odniesienia się do zarzutów. Posłowie mają wówczas za plecami wspaniałą panoramę. Widać przestrzeń podzieloną smukłymi kolumnami, charakterystyczną marmurową posadzkę, okazałe schody z ozdobną balustradą, zakończoną mosiężną poręczą w kształcie węża.

Sejm Dzieci i Młodzieży

Od ponad dwudziestu lat, raz do roku, 1 czerwca w Dzień Dziecka, władzę w Sejmie przejmuje młode pokolenie. Sejm Dzieci i Młodzieży także składa się z 460 posłów (16 województw otrzymuje liczbę mandatów proporcjonalną do liczby uczniów w gimnazjach i liceach). Obrady odbywają się w Sali Posiedzeń, jednak wcześniej, zgodnie z obowiązującymi procedurami, młodzi „parlamentarzyści” przygotowują w komisjach sejmowych projekt uchwały.

Senat - wirtualny spacer

Zdjęcie przedstawia gmach senatu, następnie pojawia się tekst. Po odczytaniu, którego przechodzimy do kolejnych elementów spaceru.

Senat, czyli izba wyższa parlamentu Rzeczypospolitej, powstał z Rady Królewskiej, która była organem doradczym władcy. Początki istnienia Rady sięgają wieku XIV. W tym czasie senatorami byli najwyżsi dostojnicy państwa i biskupi.

Trwałe uformowanie Senatu i ustalenie kompetencji tej izby historycy datują na początek wieku XVI. Obradom Senatu przewodniczył król za pośrednictwem marszałka wielkiego koronnego - pierwszego ministra państwa polskiego. Podczas nieobecności władcy obrady izby prowadził prymas, który w czasie bezkrólewia był interrexem, czyli zastępował panującego.

W czasie I Rzeczypospolitej senatorowie uczestniczyli w pracach ustawodawczych, w polityce zagranicznej i sądzie sejmowym.

Miejscem obrad izby od 1573 roku do czasu rozbiorów państwa były najczęściej siedziby władcy. Senat istniał do 1794 roku, tj. do powstania kościuszkowskiego.

W II Rzeczypospolitej instytucja Senatu została przywrócona dzięki zapisom konstytucji marcowej z 1921 roku. Senatorów wybierano w wyborach powszechnych - w sumie pięć razy, aż do wybuchu wojny w 1939 r.

W 1946 roku władze komunistyczne zniosły Senat na podstawie sfałszowanych wyników tzw. referendum ludowego. Przez ponad 40 lat Sejm był jedyną izbą polskiego parlamentu. 4 czerwca 1989 r., dzięki umowom zawartym przy Okrągłym Stole, odbyły się wybory nie tylko do Sejmu, ale też do Senatu pierwszej kadencji. Głosowanie zakończyło się ogromnym sukcesem „Solidarności”, której udało się wprowadzić aż 99 (na 100) przedstawicieli do izby wyższej parlamentu.

Miejscem posiedzeń nowopowstałego Senatu była początkowo Sala Kolumnowa w Sejmie. Obecnie Senat ma swoją własną siedzibę, usytuowaną tuż obok budynku Sejmu przy ulicy Wiejskiej.

Do izby wyższej parlamentu RP wybieranych jest 100 senatorów, w wyborach powszechnych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym, w jednomandatowych okręgach wyborczych, na czteroletnią kadencję.

Korytarz Marszałkowski

Budynki parlamentu łączy reprezentacyjny Korytarz Marszałkowski. Jego sufit wspiera się na dwóch rzędach kolumn zwężających się ku dołowi ustawionych wzdłuż ścian. Po jego obu stronach znajdują się wejścia do gabinetów prezydenta i premiera, a także do czterech dużych sal: Konstytucji 3 Maja, Wojciecha Trąmpczyńskiego, Ignacego Daszyńskiego oraz Macieja Rataja. Od strony Senatu korytarz zamyka ozdobna żelazna krata zaprojektowana przez architekta Jana Mizerskiego. Korytarz ten jest najdłuższym hallem w budynkach parlamentu – ma 176 m.

Wiszące schody

Ozdobą budynku Senatu są marmurowe, spiralne schody zaprojektowane na początku lat 50‑tych, przez architekta Bohdana Pniewskiego. Dzięki oryginalnemu pomysłowi sprawiają wrażenie niezwykle lekkich. „Serce hallu stanowi spiralna klatka schodowa. Ma niezależną konstrukcję i wygląda niczym rzeźba obłożona białym marmurem, ozdobiona kutymi balustradami z metalu. Jest też jednym z najciekawszych rozwiązań architektonicznych w całym kompleksie zabudowań polskiego parlamentu” – zachwyca się Jerzy S. Majewski w Spacerowniku po Senacie.

Sala Obrad

W 1989 roku izbie wyższej parlamentu RP – Senatowi, przydzielono jeden z budynków sejmowych, który zaprojektowano z przeznaczeniem na bibliotekę. Zespół architektów pod kierownictwem Andrzeja Kaliszewskiego zaplanował przebudowę i adaptację, z założeniem, że projekt nie może kontrastować z architekturą wnętrz sejmowych. Z trzech sal na I piętrze budynku stworzono jedną o powierzchni 220 m2. Na tej przestrzeni umieszczono 100 foteli dla senatorów w układzie amfiteatralnym, stół prezydialny z mównicą oraz około 40 miejsc dla gości. Wystrój i kolorystykę sali dostosowano do pozostałych wnętrz. Cechuje je staranne wykonanie detali i spokojna kolorystyka - połączenie bieli, szarości i brązu. Senatorowie mają przed sobą okna z widokiem na skarpę wiślaną. Podczas obrad okna są zasłaniane, ponieważ trudno byłoby przez wiele godzin patrzeć pod światło na mównicę i stół prezydialny umieszczone na tle okien. Salę upiększają lustra ze srebrnymi kandelabrami, które pełnią także funkcję użytkową: za nimi znajdują się pomieszczenia przeznaczone dla służb technicznych odpowiedzialnych za nagrania, nagłośnienie i oświetlenie. Godło i laska marszałkowska: Nad stołem prezydialnym w Sali Obrad zawieszono godło Polski zaprojektowane, podobnie jak laska marszałkowska, przez architektów, a wykonane przez Cech Rzemiosł Artystycznych w darze dla odrodzonego Senatu III Rzeczpospolitej. Laska marszałka Senatu została zrobiona z mahoniu i ze srebra, zdobią ją ważne dla historii Polski daty: 3 V 1791 r. - uchwalenie Konstytucji 3 maja, 11 XI 1918 r. - odzyskanie przez Polskę niepodległości, 4 VI 1989 r. - pierwsze po II wojnie światowej wolne wybory do Senatu. Laskę wieńczy stylizowana, pozłacana korona piastowska Kazimierza Wielkiego z czterema bursztynami. Za stołem prezydialnym zasiada marszałek prowadzący obrady oraz sekretarze Senatu. Miejsca poniżej stołu prezydialnego i mównicy przeznaczone są dla pracowników Kancelarii Senatu: stenografów, prawników i informatyków. Specjalne miejsce zostało przeznaczone dla prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Wyróżnia je flaga państwowa oraz wizerunek orła wyhaftowany według wzoru z przedwojennego sztandaru prezydenta. Każdy senator ma swoje miejsce oznaczone mosiężną tabliczką z wygrawerowanym imieniem i nazwiskiem. Na pulpicie znajduje się urządzenie do głosowania. Wyniki głosowań wyświetlane są na dwóch tablicach umieszczonych nad drzwiami sali. Rozmiary wnętrza przesądziły o ograniczeniu liczby miejsc przeznaczonych dla członków rządu, ekspertów, dziennikarzy i publiczności. Po drugiej stronie hallu znajduje się gabinet marszałka Senatu i jego sekretariat. Do sali obrad przylega obszerna sala recepcyjna. Po lewej stronie znajdują się kuluary, w których senatorowie w czasie przerwy w obradach mogą odpocząć, omówić różne sprawy, spotkać się z dziennikarzami. Na ścianie w kuluarach Senatu umieszczono portrety kolejnych marszałków Senatu od 1922 r.

Wiszące schody, piętro

Warto zatrzymać się na chwilę przy końcu schodów. Gdy spojrzymy w dół, zobaczymy, jak tworzą one tunel zakończony siedmioramienną gwiazdą. Z kolei gdy podniesiemy głowę do góry, ujrzymy kręgi na suficie. Tak jakby schody przeglądały się w wodzie. Warto przyjrzeć się też niezwykłemu układowi ornamentów umieszczonych w balustradzie. Wokół schodów, podobnie jak na niższej kondygnacji, widzimy obszerny hall i wejście do sali im. Władysława Raczkiewicza.

Sala im. Raczkiewicza

Sala konferencyjna im. Władysława Raczkiewicza mieści się na drugim piętrze budynku Senatu. Jest ona, jak wszystkie sale w budynku Senatu, nowoczesna i ascetyczna. Zdobią ją jedynie zdjęcia pokazujące najważniejsze wydarzenia z życia patrona sali. W. Raczkiewicz żył w latach 1885 – 1947, był działaczem politycznym i społecznym, uczestniczył w wojnie z bolszewikami w 1920 r., w dwudziestoleciu międzywojennym trzykrotnie sprawował funkcję ministra spraw wewnętrznych. Wybrany do Senatu w 1930 r., objął stanowisko marszałka izby wyższej. Od 30 września 1939 r. do 1947 r. był pierwszym Prezydentem RP na emigracji.