Polska w Europie i świecie
Organizacja Narodów Zjednoczonych
charakteryzować genezę Organizacji Narodó Zjednoczonych (ONZ);
wymieniać cele Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ);
analizować działania podejmowane przez ONZ;
charakteryzować najważniejsze organy ONZ;
przedstawiać działalność Polski w ONZ.
Karta Narodów ZjednoczonychPREAMBUŁA
MY, LUDY NARODÓW ZJEDNOCZONYCH, ZDECYDOWANE
uchronić przyszłe pokolenia od klęski wojny, która dwukrotnie za naszego życia wyrządziła ludzkości niewypowiedziane cierpienia, przywrócić wiarę w podstawowe prawa człowieka, godność i wartość jednostki, równość praw mężczyzn i kobiet oraz narodów wielkich i małych, stworzyć warunki, umożliwiające utrzymanie sprawiedliwości i poszanowanie zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych i innych źródeł prawa międzynarodowego, popierać postęp społeczny i poprawę warunków życia w większej wolności,I W TYM CELU
postępować tolerancyjnie i żyć ze sobą w pokoju jak dobrzy sąsiedzi, zjednoczyć swe siły dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, zapewnić przez przyjęcie zasad i ustalenie metod, aby siła zbrojna używana była wyłącznie we wspólnym interesie, korzystać z organizacji międzynarodowych w celu popierania gospodarczego i społecznego postępu wszystkich narodów,POSTANOWILIŚMY ZJEDNOCZYĆ NASZE WYSIŁKI DLA WYPEŁNIENIA TYCH ZADAŃ.
Zgodnie z tym rządy nasze, przez zgromadzonych w mieście San Francisco przedstawicieli, którzy okazali swoje pełnomocnictwa, uznane za dobre i sporządzone w należytej formie, zgodziły się przyjąć niniejszą Kartę Narodów Zjednoczonych i niniejszym tworzą organizację międzynarodową pod nazwą „Organizacja Narodów Zjednoczonych”.Źródło: Karta Narodów Zjednoczonych, dostępny w internecie: https://www.unic.un.org.pl/dokumenty/karta_onz.php.
Po przeczytaniu zamieszczonego tekst źródłowego wykonaj zadanie, pracując w parach.
Wymień:
wydarzenia historyczne, które przywołali twórcy przestawionego dokumentu;
zasady, które stały się fundamentem Organizacji Narodów Zjednoczonych;
prawa człowieka, do których odwołali się twórcy przestawionego dokumentu.
Wyjaśnij, co oznacza określenie preambuła.
Geneza Organizacji Narodów Zjednoczonych
Pierwszą organizacją międzynarodową o charakterze politycznym była Liga NarodówLiga Narodów, która powstała po I wojnie światowej. Jej głównym zadaniem było utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Nie spełniła jednak oczekiwań jej twórców i nie zdołała zapobiec wybuchowi II wojny światowej. Formalnie zakończyła działalność w 1946 roku.
Jeszcze w trakcie II wojny światowej rozpoczęto prace zmierzające do powołania Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jej celem miało być – podobnie jak Ligi Narodów – utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Schemat powstania Karty Narodów Zjednoczonych.
Schemat uwzględnia następujące etapy:
Podpisanie Karty Atlantyckiej 14 sierpnia 1941r.
Podpisanie Deklaracji Narodów Zjednoczonych 1 stycznia 1942r.
Konferencja w Dumbarton Oaks sierpień‑październik 1944r.
Konferencja tzw. Wielkiej Trójki w Jałcie 3‑11 lutego 1945r.
Konferencja założycielska w San Francisco 25 kwietnia 1945 r.
Pierwszy etap to podpisanie Karty Atlantyckiej 14 sierpnia 1941r., która określała cele polityki Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii oraz zasady wzajemnych stosunków w trakcie trwania II wojny światowej i po jej zakończeniu. W Karcie uznano m.in. prawo wszystkich narodów do posiadania własnego, niepodległego państwa oraz zasadę pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowych.
Etap drugi to podpisanie Deklaracji Narodów Zjednoczonych 1 stycznia 1942r. przez 26 państw ( w tym Polska), które zobowiązały się do walki z państwami osi ( Niemcy, Japonia i Włochy). Po raz pierwszy wspomniano w Deklaracji o Narodach Zjednoczonych
Etap trzeci to Konferencja w Dumbarton Oaks sierpień‑październik 1944r. na której ustalono wstępną wersję statutu przyszłej organizacji
Etap czwarty to Konferencja tzw. Wielkiej Trójki w Jałcie 3‑11 lutego 1945r, w trakcie której przywódcy trzech państw: Wielkiej Brytanii, USA i ZSRS uzgodnili zasady głosowania w Radzie Bezpieczeństwa; podjęli także decyzję o włączeniu do rozmów przedstawicieli Chin i Francji.
Etap piąty to Konferencja założycielska w San Francisco 25 kwietnia 1945 r., gdzie uzgodniono tekst Karty Narodów Zjednoczonych, która została podpisana przez 50 państw 26 czerwca 1945 r. i weszła w życie 24 października 1945 r.
Karta Narodów Zjednoczonych
Karta Narodów Zjednoczonych (Karta NZ) to umowa międzynarodowa, która reguluje kwestie związane z działaniem organizacji. Określa cele i zasady, strukturę organizacji oraz tryb przyjmowania nowych członków. Uważana jest za konstytucję społeczności międzynarodowej. Świadczy o tym liczba państw, które ją ratyfikowały.ratyfikowały. Obecnie są to 193 kraje, a więc niemal wszystkie istniejące.
W Karcie NZ wymienione zostały cele działania organizacji:
Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami.
Rozwiązywanie problemów międzynarodowych o charakterze społecznym, gospodarczym, kulturowym, humanitarnym oraz w kwestii praw człowieka.
Stanowienie ośrodka współpracy do osiągania wymienionych celów.
ONZ - struktura, działalność, rola Polski w organizacji
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R3CDJJCPSSGSM
Podaj z jakich elementów składa się logo Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Struktura ONZ
Po I wojnie światowej stworzono w ramach Ligi Narodów system mandatowy. Objęto nim kolonie i terytoria odebrane państwom zwyciężonym. Obszary mandatowe oddano w zarząd innym państwom (zwłaszcza Anglii i Francji). System mandatowy w ONZ zastąpiono systemem powierniczym. Tym systemem objęto dawne obszary mandatowe oraz kolonie odebrane po II wojnie światowej państwom zwyciężonym. Kraje zarządzające obszarami powierniczymi zawierały z ONZ umowy, w których określano zasady ich administrowania. Nad właściwym wykonywaniem zadań przez państwa zarządzające czuwała Rada Powiernicza.
Zapoznaj się z poniższym schematem przedstawiającym strukturę Organizacji Narodów Zjednoczonych, a następnie wykonaj polecenia.
Porównaj rolę mocarstw oraz pozostałych państw w ramach ONZ.
Wypisz państwa, które są stałymi członkami Rady Bezpieczeństwa.
Które kraje mają w ONZ prawo weta?
- Rosja, Niemcy, Chiny, Francja, USA
- Wielka Brytania, Francja, USA, Chiny, Rosja
- Wielka Brytania, Indie, USA, Rosja, Francja
Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa
Organizacja Narodów Zjednoczonych działa niemal we wszystkich istotnych dla społeczności międzynarodowej obszarach. Jej najważniejszym zadaniem jest utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Podstawowe funkcje w tym zakresie pełni Rada Bezpieczeństwa. W wypadku stwierdzenia zagrożenia dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa lub wobec aktu agresji może ona podjąć decyzję o zastosowaniu sankcji.sankcji. Sankcje mogą być militarne (z użyciem siły), ekonomiczne lub dyplomatyczne.
Jednym ze środków stosowanych przez ONZ w celu zapewnienia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa są operacje pokojowe. Operacje pokojowe (między innymi):
przeciwdziałają rozszerzaniu się konfliktu;
przyczyniają się do utrzymania porządku publicznego;
nadzorują przeprowadzanie wyborów.
Operacje pokojowe zasadniczo różnią się od sankcji. Są ustanawiane za zgodą stron konfliktu, a żołnierze, którzy biorą w nich udział, mogą używać broni tylko w celach samoobrony. Obecnie ONZ realizuje kilkanaście operacji pokojowych.
Działalność Polski w ONZ
W okresie zimnej wojnyzimnej wojny interesy antagonistycznych bloków ścierały się ze sobą również w ONZ. Państwa komunistyczne popierały na forum ONZ np. Koreę Północną. Dopiero w roku 1973, w okresie odprężenia w stosunkach międzynarodowych, Polska została zaproszona do wysłania jednostki wojskowej na misję pokojową w Doraźnych Siłach Zbrojnych na Bliskim Wschodzie (UNEF II). Polscy żołnierze, jako pierwsi z grupy państw Układu Warszawskiego, założyli błękitne hełmy.
Piękna karta Wojska Polskiego to także misja na wzgórzach Golan - spornym terenie między Syrią a Izraelem, lokalizacji niezwykle ważnej strategicznie z powodu dostępu do zasobów wody pitnej oraz dogodnej pozycji artyleryjskiej.
Misje ONZ na Świecie.
Lista misji:
1962 - 1963 r. Indonezja;
od 1999 r. Timor Wschodni;
1991 - 1993 r. Kambodża;
1950 -1953 r. Korea Północna/Korea Południowa;
1965 - 1966 r. Indie/Pakistan;
1994 - 2000 r. Tadżykistan (udział Polaków);
od 1949, 1988 - 1990 Afganistan (udział Polaków), od 2002;
1991 - 2003 Irak/Kuwejt (udział Polaków);
1988 - 1991 Irak/Iran;
1993 - 2009 Gruzja;
1958, od 1978 Liban;
od 1948 Izrael (udział Polaków);
od 1964 Cypr;
1992 - 2002 r. kraje byłej Jugosławii (udział Polaków);
od 1999 Kosowo (udział Polaków);
1956 - 1967 r., 1973 - 1979 r. (udział Polaków) Egipt ;
2005 - 2011 r. (udział Polaków), od 2007 r. Sudan; - 1994,
od 2003 r. Czad;
2007 - 2010 r. (udział Polaków) Rep. Środkowoafrykańska/Czad;
od 1991 r. Sahara Zachodnia (udział Polaków);
1998 - 2000 r. Republika Środkowoafrykańska;
1996 - 2006 r., od 2006 Sierra Leone;
1993 - 1997 r. (udział Polaków), od 2003 (udział Polaków) Liberia;
od 2004 (udział Polaków) Wybrzeże Kości Słoniowej;
1960 -1964 r., od 1999 r. (udział Polaków) Dem. Rep. Konga;
1989 - 1995 r., 1995 - 1999 r. (udział Polaków) Angola;
1989 - 1990 r. (udział Polaków) Namibia;
1992 - 1994 r. Mozambik;
2004 - 2006 r. Burundi;
1993 - 1996 r. (udział Polaków) Rwanda;
1993 - 1994 r. Uganda;
od 2011 (udział Polaków) Sudan Południowy;
1992 -1995 r. Somalia;
2000 - 2008 r. (udział Polaków) Erytrea/Etiopia;
1963 - 1964 r. Jemen;
1989 - 1992 r. 1997 r. Gwatemala;
1989 - 1992 r. Honduras;
1989 - 1992 r. 1991 - 1995 r. Salwador;
1989 - 1992 r. Nikaragua;
1989 - 1992 r. Kostaryka;
1993 - 2000 r., od 2004 r., 1994 - 1995 r. (udział Polaków) Haiti;
1965 - 1966 r. Dominikana.
W którym roku polscy żołnierze po raz pierwszy brali udział w pokojowych misjach?
- 1953
- 1973
- 1989
Przygotuj krótką prezentację na temat operacji pokojowej ONZ, w której w ostatnich latach uczestniczyli żołnierze z Polski:
określ czas, w którym wykonywali powierzone im zadania;
wyjaśnij, co było celem przeprowadzonej operacji;
przedstaw zadania, które wykonywali
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1WUNb8OM5qWM
Film opowiada o masakrze w Srebrnicy.
Słabości i bezradności Organizacji Narodów Zjednoczonych nie mógł zaakceptować były premier Tadeusz Mazowiecki, który w 1993 roku został sprawozdawcą ONZ do spraw przestrzegania praw człowieka w Bośni i Hercegowinie. Był pierwszym przedstawicielem Narodów Zjednoczonych, który na znak protestu zrezygnował w 1995 roku ze swojej funkcji. Gdy Mazowiecki podjął się pracy na rzecz pokoju w tamtym rejonie, bośniacka enklawa Srebrenica była oblegana przez siły serbskie dowodzone przez generała Ratko Mladicia. W mieście stacjonowały oddziały sił pokojowych ONZ – UNPROFOR (United Nations Protection Force), miejsce to miało więc być jedną z tzw. „bezpiecznych sfer”. Ludzie przyjeżdżali do miasta, ponieważ czuli się w nim bezpieczniej, gdyż byli w strefie działania wojsk Narodów Zjednoczonych.
Czy wiesz, że inicjatorem powstania Funduszu Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF) był Polak – lekarz, bakteriolog i higienista, Ludwik Rajchman? UNICEF powołano, aby ratować życie dzieci – ofiar działań wojennych w Europie. Początkowo koncentrowano się na dostarczaniu mleka, żywności, leków i koców. W latach 50‑tych XX wieku UNICEF stał się agendą ONZ i rozszerzył swoje działania także na kraje rozwijające się, niosąc pomoc wszędzie tam, gdzie bieda, konflikty zbrojne i klęski żywiołowe odbierają najmłodszym dzieciństwo.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej: Organizacje wyspecjalizowane ONZ
Organizacje wyspecjalizowane wraz z ONZ tworzą tzw. system ONZ. Jest to sieć wielu współpracujących ze sobą organizacji, agend i programów. Należą do nich między innymi Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury[ang. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, UNESCO] i Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci [ang. The United Nations Children's Fund, UNICEF].
Zapoznaj się z prezentacją na temat wybranych organizacji wyspecjalizowanych ONZ. Następnie w dostępnych źródłach poszukaj informacji o innych organizacjach działających w ramach ONZ oraz ich osiągnięciach i uzupełnij mapę myśli.
- Nazwa kategorii: Organizacje wyspecjalizowane ONZ i współpracujące z ONZ – osiągnięcia
- Nazwa kategorii: Międzynarodowa Organizacja Pracy
- Nazwa kategorii: przyjęcie Maritime Labour Convention (MLC) Koniec elementów należących do kategorii Międzynarodowa Organizacja Pracy
- Nazwa kategorii: Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa
- Nazwa kategorii: Codex Alimentarius
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa
- Nazwa kategorii: Międzynarodowy Fundusz Walutowy
- Nazwa kategorii: utrzymanie stabilnych kursów wymiany Koniec elementów należących do kategorii Międzynarodowy Fundusz Walutowy
- Nazwa kategorii: Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury
- Nazwa kategorii: Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty Koniec elementów należących do kategorii Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury
- Nazwa kategorii: Światowa Organizacja Zdrowia
- Nazwa kategorii: wyeliminowanie ospy
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii Światowa Organizacja Zdrowia
- Nazwa kategorii: Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa
- Nazwa kategorii: Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej
- Nazwa kategorii: Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju Przemysłowego
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju Przemysłowego
- Elementy należące do kategorii Organizacje wyspecjalizowane ONZ i współpracujące z ONZ – osiągnięcia
- Elementy należące do kategorii Międzynarodowa Organizacja Pracy
- Elementy należące do kategorii Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa
- Elementy należące do kategorii Międzynarodowy Fundusz Walutowy
- Elementy należące do kategorii Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury
- Elementy należące do kategorii Światowa Organizacja Zdrowia
- Elementy należące do kategorii Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa
- Elementy należące do kategorii Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju Przemysłowego
Organizacje wyspecjalizowane ONZ i współpracujące z ONZ – osiągnięcia
-
Organizacje wyspecjalizowane ONZ i współpracujące z ONZ – osiągnięcia
-
Międzynarodowa Organizacja Pracy
-
przyjęcie Maritime Labour Convention (MLC)
-
-
Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa
-
Codex Alimentarius
-
-
Międzynarodowy Fundusz Walutowy
-
utrzymanie stabilnych kursów wymiany
-
-
Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury
-
Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty
-
-
Światowa Organizacja Zdrowia
-
wyeliminowanie ospy
-
-
Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa
-
Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej
-
Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju Przemysłowego
-
Podsumowanie
Organizacja Narodów Zjednoczonych, mimo wielu głosów krytyki, pozostaje do dziś jedną z najważniejszych organizacji międzynarodowych. Działa niemal we wszystkich obszarach ważnych dla społeczności międzynarodowej. W najważniejszej – utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa – nie zawsze wykazuje się dużą skutecznością. Nie możemy jednak zapominać, że organizacje międzynarodowe mogą zrobić tyle, ile będą chciały zdziałać państwa wchodzące w ich skład. Tak samo jest w Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Podaj nazwę miasta, w którym znajduje się główna siedziba Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Uporządkuj chronologicznie podane wydarzenia.
- Wejście w życie Karty Narodów Zjednoczonych
- Przyjęcie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka
- Powstanie Ligii Narodów
- Wybuch II wojny światowej
Połącz elementy w taki sposób, by utworzyły cztery cele Organizacji Narodów Zjednoczonych.
na zasadzie współpracy międzynarodowej oraz uznania równości ras, płci, języków i wyznań., na zasadach samostanowienia i suwerennej równości., w imię wspólnych celów., za pomocą zbiorowych i pokojowych wysiłków.
| Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa | |
| Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami | |
| Rozwiązywanie konkretnych problemów międzynarodowych (gospodarczych, społecznych, kulturowych, humanitarnych czy dotyczących praw człowieka) | |
| Stanowienie ośrodka uzgadniania działań narodów |
Który kraj nie wchodzi w skład Rady Bezpieczeństwa ONZ?
- Rosja
- USA
- Wielka Brytania
- Niemcy
- Chiny
- Francja
Dokonaj analizy składu stałych członków Rady Bezpieczeństwa ONZ i wykonaj polecenie.
Skład
Artykuł 23
Rada Bezpieczeństwa składa się z piętnastu członków Organizacji Narodów Zjednoczonych. Republika Chińska, Francja, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii oraz Stany Zjednoczone Ameryki są stałymi członkami Rady Bezpieczeństwa. Zgromadzenie Ogólne wybiera dziesięciu innych członków Organizacji jako niestałych członków Rady Bezpieczeństwa, mając specjalnie na uwadze przede wszystkim wkład poszczególnych członków do utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, realizacji innych celów Organizacji oraz sprawiedliwy podział geograficzny.
Niestałych członków Rady Bezpieczeństwa wybiera się na okres dwóch lat. Przy pierwszym wyborze niestałych członków, po zwiększeniu liczby członków Rady Bezpieczeństwa z jedenastu do piętnastu, dwóch spośród czterech dodatkowych członków będzie wybranych na okres jednego roku. Członek ustępujący nie może być ponownie wybrany na następujące bezpośrednio dwulecie.
Każdy członek Rady Bezpieczeństwa ma w niej jednego przedstawiciela.
Słownik
(z ang. League of Nations, z fr. Société des Nations); pierwsza w historii organizacja międzynarodowa o celach ogólnych, powołana dla rozwoju współpracy oraz zapewnienia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa
reakcja na naruszenie zasad prawa międzynarodowego
zatwierdzenie umowy międzynarodowej przez upoważniony do tego organ władzy (w Polsce jest nim Prezydent RP); na jej podstawie umowa międzynarodowa nabiera mocy obowiązującej w danym państwie
okres powojennej (1946–1989) politycznej, wojskowej i ideologicznej rywalizacji między USA i ZSRS oraz blokami państw skupionych wokół każdego z tych mocarstw