5. Czy przyszłość konurbacji górnośląskiej jest pisana węglem? Zmiany struktury zatrudnienia w aglomeracji łódzkiej po 1989 roku

Mapa interaktywna prezentująca rozmieszczenie miast Polski. Jest w kremowym kolorze na białym tle. Miasta zostały wyróżnione kolorem różowym, obok większych dodatkowo umieszczono ich nazwy. Granatową obwódką i nazwą wyróżniony został dodatkowo obszar aglomeracji łódzkiej oraz konurbacji górnośląskiej. Aglomeracja górnośląska jest kilkukrotnie większa od łódzkiej, rozciąga się wokół Katowic. U góry mapy pozioma podziałka, na której jeden odcinek to pięćdziesiąt kilometrów. Z prawej strony panel z czterema polami do wyboru. Po kliknięciu pojawia się ramka z dodatkowym opisem i dołączonymi fotografiami. Pole pierwsze. Aglomeracja łódzka przed tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym dziewiątym rokiem. – rozwój przemysłu lekkiego, zwłaszcza włókienniczego (produkcja tekstyliów i odzieży); – był to największy ośrodek w Polsce o tym profilu produkcji już od XIX w.; w szczytowym okresie zakłady te zatrudniały ponad 100 tysięcy osób (o niskich kwalifikacjach); – w przemyśle włókienniczym i odzieżowym pracowały głównie kobiety. Fotografia tkalni w jednej z łódzkich fabryk włókienniczych, początek lat pięćdziesiątych. Czarnobiała fotografia przedstawiająca wnętrze tkalni w jednej z łódzkich fabryk włókienniczych w latach pięćdziesiątych. Jest to bardzo duża i wysoka hala, w której stoi obok siebie znaczna ilość poziomych maszyn, przed którymi stoją obsługujące je kobiety. U góry maszyn zawieszone są rolki materiału do przędzenia, którego napięte kilkumetrowe wąskie pasma zwisają połączone z rolkami maszyn. Pole drugie. Aglomeracja łódzka po tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym dziewiątym roku. – likwidacja nierentownych, dużych zakładów włókienniczych (m.in. na skutek importu taniej odzieży z Azji oraz korzystania z przestarzałych technologii), choć część zakładów została zrestrukturyzowana i dobrze poradziła sobie w nowej sytuacji społeczno-gospodarczej; – utrzymanie funkcji poprzez powstanie małych, prywatnych firm projektujących i szyjących ubrania i specjalistyczne tekstylia; – rozwój innych, bardziej nowoczesnych gałęzi przemysłu, np. produkcji sprzętu AGD i komputerów, a także usług (np. szkolnictwa wyższego, ośrodków naukowo-badawczych); – napływ kapitału zagranicznego, m.in. firm Siemens, Bosch, Dell i Gillette; – wzrost zatrudnienia w pozostałych działach gospodarki. Zdjęcie budynku Manufaktury w Łodzi – dawniej zakład włókienniczy, a obecnie centrum handlowo-rozrywkowe. Budynek dawnego zakładu włókienniczego wykonany z czerwonej cegły. Masywna konstrukcja, wysokie kondygnacje, nieregularna, podłużna bryła budynku. Posiada dwa piętra, duże okna u góry zakończone łukami. Pośrodku część budynku z dodatkową wieżą. Na ścianie z przodu wąski żółty plakat z sylwetką trębacza reklamujący jazzowy koncert. Przed budynkiem plac wyłożony kostką brukową, idący mężczyzna, latarnie. Budynek jest odrestaurowany, w bardzo dobrym stanie technicznym. Pole trzecie. Konurbacja górnośląska przed tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym dziewiątym rokiem. – duża rola górnictwa węgla kamiennego, hutnictwa (produkcji metali), energetyki oraz przemysłu maszynowego (produkcja konstrukcji stalowych i maszyn dla przemysłu); – w przemyśle ciężkim pracowali głównie mężczyźni. Zdjęcie kopali Wujek w Katowicach. 16 grudnia 1981 doszło do masakry górników strajkujących (strajk okupacyjny) przeciw ogłoszeniu stanu wojennego. Podczas pacyfikacji siłami milicji oraz wojska i w wyniku strzałów oddziału ZOMO zginęło 9 górników, a 23 zostało rannych. Budynek Kopalni Wujek. Wykonany z czerwonej cegły, duży, masywny. Znajduje się na drugim planie fotografii, za murem. Do dachu ma wysokość kilkunastu metrów, pośrodku dachu dobudowane wystające piętro. Przedstawiona jest jego frontowa ściana, znajdują się na niej duże, pionowe okna, a nad nimi biały napis wielkimi literami „Kopalnia Wujek”. Powyżej napisu znajduje się godło górnicze, składające się z krzyżującego się młotka górniczego o tępych obuchach zwanego pyrlikiem i tak zwanego żelazka, czyli klina na trzonku wyglądem przypominającego młotek. Po prawej stronie budynku, za linią ściany frontowej, stoi bardzo duży komin, pomalowany w biało-czerwone pasy. Na pierwszym planie mur wykonany z ciemnobrązowej cegły. Znajduje się na nim napis wielkimi literami: „W hołdzie górnikom poległym 16.XII.1981 roku w obronie wolności i solidarności w 10 rocznicę”. Słowo „solidarności” jest wykonane na wzór logotypu NSZZ „Solidarność”. Na ścianie zawieszono również flagi związki oraz flagę Polski. Pole czwarte. Konurbacja górnośląska po tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym dziewiątym roku. – likwidacja nierentownych kopalń, hut i innych zakładów przemysłu ciężkiego; – wykorzystanie budynków dawnych zakładów przemysłowych w celach usługowych (centra handlowe i kulturalne, np. muzea); – rozwój innych, bardziej nowoczesnych gałęzi przemysłu, np. produkcji samochodów, elektroniki i tworzyw sztucznych; – rozwój nowoczesnych technologii i innowacji. Zdjęcie fabryki samochodów osobowych marki Opel w Gliwicach. Fabryka samochodów marki Opel. Na pierwszym planie trawnik, po lewej stronie chodnik, a obok niego droga prowadząca w kierunku fabryki. Na końcu trawnika linia krzewów i drzewa, a za nimi parking. Za parkingiem poziomy szary budynek o wysokości kilkunastu metrów, pośrodku dobudowane kolejne wystające piętro. Na fasadzie budynku logo producenta, przed nim powiewające pionowe żółte flagi. Zdjęcie Muzeum Śląskiego w Katowicach na terenie dawnej kopalni węgla kamiennego. Budynek Muzeum Śląskiego. Płaski teren dawnej kopalni węgla. Na pierwszym planie kilka podświetlonych półprzezroczystych brył wykonanych z materiału przypominającego szkło lub tworzywo sztuczne. Bryły wsparte na metalowych szkieletach, podświetlone żółtym ciepłym światłem. Wystają kilka lub kilkanaście metrów nad ziemię, mają długość kilku metrów. Przed nimi betonowe niewysokie murki, za którymi znajduje się wejście do części podziemnych budynków. Pomiędzy bryłami budynków rośnie trawa, biegnie betonowa ścieżka. Na drugim planie duża metalowa wieża szybowa dawnej kopalni.

Wykresy prezentujące strukturę zatrudnienia w roku tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym ósmym i dwa tysiące siedemnastym dla aglomeracji łódzkiej i konurbacji górnośląskiej. Aglomeracja łódzka, rok tysiąc dziewięćset osiemdziesiąty ósmy: rolnictwo 5,6%; przemysł 50%; usługi 44,4%. Konurbacja górnośląska, rok tysiąc dziewięćset osiemdziesiąty ósmy: rolnictwo 4,2%; przemysł 61,1%; usługi 34,7%. Aglomeracja łódzka, rok dwa tysiące siedemnasty: rolnictwo 0,2%; przemysł 29,6%; usługi 70,2%. Konurbacja górnośląska, rok dwa tysiące siedemnasty: rolnictwo 0,1%; przemysł 36,1%; usługi 63,8%.