Ilustracja przedstawiająca fragment gałązki jodły. Jodła ma trzy łodygi. Zarówno łodygi jak i gałązka obrośnięta jest naokoło krótkimi, grubymi igłami, okrągło zakończonymi na końcach. Igły są gładkie i błyszczące.
Ilustracja przedstawiająca fragment gałązki jodły. Jodła ma trzy łodygi. Zarówno łodygi jak i gałązka obrośnięta jest naokoło krótkimi, grubymi igłami, okrągło zakończonymi na końcach. Igły są gładkie i błyszczące.
Rośliny nasienne - nagonasienne
Jodła pospolita jest przykładem roślinny nagonasiennej
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Na dobry początek
Rośliny nasienne to najbardziej zróżnicowana grupa roślin na Ziemi. Należą do nich drzewa, krzewy, kwiaty, warzywa i zboża. Rośliny te dostarczają nam tlen, pochłaniają dwutlenek węgla, są źródłem pożywienia, leków, drewna i papieru. Chronią glebę przed zniszczeniem, a w utworzonych przez nie lasach znajdują schronienie miliony zwierząt. Poznaj rośliny wytwarzające nasiona, bez których nasz świat nie byłby takim jakim go znamy.
W tym module znajdziesz odpowiedź na wiele pytań, między innymi:
Jakie są cechy charakterystyczne roślin nasiennych?
Jak można wyjaśnić nazwy „rośliny nagonasienne” i „rośliny okrytonasienne”?
Jakie są najważniejsze cechy budowy roślin nagonasiennych?
Dzięki jakim cechom rośliny nagonasienne mogą żyć w środowiskach suchych i ubogich w wodę?
Jakie rośliny nagonasienne występują powszechnie w Polsce?
Jakie jest znaczenie roślin nagonasiennych dla człowieka i w przyrodzie?
Polecenie 1
Zapoznaj się z prezentowanymi słowami kluczowymi, a następnie rozdziel je do 3 grup dopasowując do odpowiedniego pola: znam słowo kluczowe i potrafię je wyjaśnić, znam słowo kluczowe, ale nie potrafię go wyjaśnić, nie znam słowa kluczowego i nie potrafię go wyjaśnić.
Rdt4FCDz1U9Pw
W polu tekstowym poniżej wypisz wszystkie wymienione słowa kluczowe, jedno pod drugim. Do tych słów, które już znasz i potrafisz wyjaśnić dopisz swoją definicję, na przykład: biologia - nauka o organizmach żywych, ich pochodzeniu, rozwoju i różnorodności oraz zależnościach między organizmami a środowiskiem, w którym żyją.
Jeżeli znaczenia jakiegoś słowa kluczowego nie znasz, zostaw przy nim wolne miejsce, np. drewno - .... W trakcie realizacji kolejnych materiałów, kiedy poznasz ich znaczenie, dopisz do nich swoją definicję. W ten sposób stworzysz swój własny słownik biologiczny. Zobaczysz, jak łatwo przy jego pomocy zapamiętać różne, trudne pojęcia biologiczne!
RqeEd8Icosy3R
Źródło: Ośrodek Rozwoju Edukacji, licencja: CC BY 3.0.
Rośliny nasienne
W historii roślin wykształcenie nasionnasiononasion było bardzo ważną zdobyczą. Nasiona potrafią skuteczniej niż zarodniki zapewnić trwanie i rozprzestrzenianie gatunków. Sprawiły, że przed wytwarzającymi je roślinami nasiennymi otworzyły się nowe środowiska.
Rośliny nasienne to najliczniejsza obecnie grupa roślin. Nazywane są czasem roślinami kwiatowymi, ponieważ wszystkie wytwarzają kwiaty, a w nich nasiona. Kwiaty są organami służącymi do rozmnażania płciowego, a nasiona - organami przetrwalnymi, w których znajduje się zarodekzarodekzarodek będący zawiązkiem nowej rośliny.
Nasiona są osłonięte wytrzymałą łupiną nasienną, a w ich wnętrzu znajduje się - oprócz zarodka - tkanka zapasowa z materiałami odżywczymi. To sprawia, że nasiona i zarodki mogą przetrwać w niekorzystnych warunkach wiele lat. Kiedy warunki są sprzyjające, nasiona kiełkują i rozwijają się nowe rośliny.
Galeria przedstawiająca struktury chroniące nasiona:
Rt365QOgegj47
Zdjęcie ukazuje brązowe szyszki świerku z rozchylonymi łuskami. Szyszki zwisają w dół.
Szyszki świerka pospolitego. Rozchylone łuski świadczą o tym, że nasiona dojrzały i wysypały się z szyszek
Źródło: dostępny w internecie: Pixabay, domena publiczna.
R1DJL4ECtuzez
Na fotografii widać przekrojone jabłka, z zewnątrz mają czerwoną skórkę, a wewnątrz są jasnożółte. Na przekroju widać komorę nasienną z brązowymi nasionami. Jabłka leżą na drewnianej desce.
Smaczny owoc jabłoni dzikiej zachęca, aby go zjeść i rozsiać ukryte wewnątrz nasiona
Źródło: dostępny w internecie: Pixabay, domena publiczna.
R11niJwbma0Sc
Zdjęcie przedstawia owocu łopianu, czyli rzep, wczepiony w sierść czarno‑pomarańczowo‑białego, dużego psa. Szary rzep przyczepił się na środku głowy psa.
Owoce łopianu mniejszego, czyli rzepy, pokryte są czepliwymi wyrostkami. Zwierzęta mają spory problem z pozbyciem się rzepów. Zanim do tego dojdzie, rozsieją nasiona po całej okolicy
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wyróżnia się dwie duże grupy roślin nasiennych: nagonasiennenagonasiennenagonasienne, których nasiona są „nagie” czyli niczym nie osłonięte oraz okrytonasienne, u których nasiona ukryte są głęboko w owocu.
Galeria z przykładami roślin nagonasiennych:
RIg2tt1jLqLIu
Zdjęcie przedstawia jałowiec. Roślina jest krzewem o gęsto ułożonych gałęziach, które porastają długie, zielone igły, pomiędzy nimi zauważalne są fioletowo‑zielone, kuliste owoce krzewu.
Jałowiec pospolity to krzew iglasty
Źródło: dostępny w internecie: Pixabay, domena publiczna.
RUtjQdKOfeMuO
Zdjęcie przedstawia liście miłorzębu dwuklapowego. Liście mają kształt wachlarza. Od ogonka liścia w stronę brzegu odchodzą cienkie żyłki.
Miłorząb dwuklapowy jest czasem sadzony jako atrakcja parków i ogrodów. Miłorząb to drzewo liściaste, ale nagonasienne
Źródło: dostępny w internecie: Pixabay, domena publiczna.
R1Xh439sSdA5p
Zdjęcie przedstawia ciemno‑czerwoną, owalną szyszkę modrzewia europejskiego. Osadzona jest na brązowej gałęzi porośniętej długimi, zielonymi igłami.
Modrzew europejski.
Źródło: Alina Zienowicz, dostępny w internecie: Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.
RZEO69rAaMHLG
Grafika przedstawia owalną, brązową, długą szyszkę świerka pospolitego. Zwisa ona z cienkiej gałęzi drzewa porośniętego krótkimi, zielonymi igłami.
Świerk pospolity
Źródło: dostępny w internecie: Pxhere, domena publiczna.
RHdlcLvHjyJ4M
Grafika przedstawia zbliżenie na liście jodły kaukaskiej. Są one igłami, mają jasnozielony kolor i są owalnie zakończone. Rosną na cienkiej, brązowej gałązce.
Jodła kaukaska
Źródło: Joanna Boisse, dostępny w internecie: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
RCwwDaePX5j0z
Na fotografii widoczne są sekwoje olbrzymie. Mają one pomarańczowe, niezwykle szerokie i wysokie pnie, a także rozłożyste gałęzie pokryte igłami o oliwkowym kolorze.
Sekwoja olbrzymia
Źródło: dostępny w internecie: Pixabay, domena publiczna.
R1ESvm1MjvTTy
Grafika przedstawia gałęź cedru atlaskiego. Jest ona rozłożysta, ciemnobrązowa, pokryta pierzastymi, niebiesko‑zielonymi igłami oraz posiada jajowate, żółte szyszki.
Cedr atlaski
Źródło: Agnieszka Kwiecień, Nova, dostępny w internecie: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
Galeria z przykładami roślin okrytonasiennych:
RVFRo5RdXDMGB
Zdjęcie liści oraz owoców klonu. Liście mają kształt dłoni, mają szerokie wcięcia. Owoc klonu ma postać skrzydełka.
Klon zwyczajny (pospolity) jest drzewem okrytonasiennym. Owoce klonu to tzw. skrzydlaki, które mają specjalną płaszczyznę lotną. Z wiatrem mogą lecieć na znaczne odległości. Jednak nawet spadając bez wiatru, mogą odlecieć poza cień rzucany przez macierzyste drzewo i znaleźć dobre warunki do wzrostu
Źródło: Andreas Rockstein, dostępny w internecie: Flickr, licencja: CC BY-SA 2.0.
RkksNCPhHvtzM
Zdjęcie przedstawia słonecznik zwyczajny. Rośnie on na szerokiej, zielonej łodydze z rozłożystymi liśćmi, którą wieńczy duży kwiat z pociągłymi, żółtymi płatkami i brązowym środkiem.
Słonecznik zwyczajny
Źródło: dostępny w internecie: Pxhere, domena publiczna.
RdYjzVAHUQ3mo
Na fotografii widoczny jest mak polny. Rośnie on na długiej, zielonej łodyżce, która uwieńczona jest kwiatem, o czteropłatkowej, czerwonej koronie. Słupek otoczony bardzo licznymi, ciemnofioletowymi i niezgrubiałymi pręcikami.
Mak polny
Źródło: dostępny w internecie: Pxhere, domena publiczna.
R1QNWKQbLFE4C
Na fotografii widoczny jest tulipan ogrodowy. Rośnie on na szerokiej, zielonej łodydze, która uwieńczona jest sześciopłatkową, purpurową koroną, na której skroplona jest woda.
Tulipan ogrodowy
Źródło: dostępny w internecie: Pixabay, domena publiczna.
RXU7eWCqqQ76E
Na fotografii widoczna jest róża ogrodowa. Duży kwiat posiada wiele, epileptycznych, różowych płatków zwiniętych spiralnie.
Róża ogrodowa
Źródło: dostępny w internecie: Pxhere, domena publiczna.
Ćwiczenie 1
Przyporządkuj grupy roślin do roślin zarodnikowych i nasie
R1SfwyjxvmfsD
Źródło: Ośrodek Rozwoju Edukacji, licencja: CC BY 3.0.
nasiono
nasiono
organ roślin nasiennych służący im do rozprzestrzeniania się; zawiera zarodek nowej rośliny, tkankę odżywczą i łupinę nasienną
zarodek
zarodek
zawiązek rośliny rozwijający się w nasieniu
nagonasienne
nagonasienne
inaczej nagozalążkowe; wiatropylne rośliny, których nieosłonięte zalążki spoczywają na łuskach szyszek żeńskich, a nasiona nie są zamknięte w owocu