R4Np3W5cqQ5QH

Ilustracja przedstawia las zniszczony w wyniku kwaśnych opadów. Na dole ilustracji znajdują się niskie, zielone choinki. Pośród nich znajdują się wysokie, wysuszone pnie bezlistnych drzew. W tle znajduje się niebieskie niebo z delikatnymi chmurami.

Jak powstają kwaśne opady?

R1EfsHKKIau6J

Animacja przedstawia podział źródeł zanieczyszczeń powietrza. Wskazuje jakie związki chemiczne odpowiedzialne są za zanieczyszczenie powietrza i w jaki sposób dostają się do atmosfery.

Animacja przedstawia podział źródeł zanieczyszczeń powietrza. Wskazuje jakie związki chemiczne odpowiedzialne są za zanieczyszczenie powietrza i w jaki sposób dostają się do atmosfery.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1EfsHKKIau6J

Animacja przedstawia podział źródeł zanieczyszczeń powietrza. Wskazuje jakie związki chemiczne odpowiedzialne są za zanieczyszczenie powietrza i w jaki sposób dostają się do atmosfery.

R15l2Nj9HLAjy

Schemat przedstawiający źródła zanieczyszczeń powietrza, z podziałem na naturalne oraz powstałe w wyniku działalności człowieka. Źródłami naturalnymi zanieczyszczeń powietrza są: wybuchy wulkanów, pożary lasów oraz wyładowania atmosferyczne. Zanieczyszczenia powstałe w wyniku działalności człowieka pochodzą z: transportu, rolnictwa, przemysłu oraz elektrowni. Każdy rodzaj zanieczyszczeń jest zilustrowany odpowiednim zdjęciem. Wybuchy wulkanów są zilustrowane za pomocą zdjęcia stożka wulkanicznego, z którego wydostaje się chmura pyłu, która rozprzestrzenia się na duży obszar. Pożary lasów są zilustrowane za pomocą zdjęcia płonącego lasu, a większość kadru wypełnia ciemnoszara chmura dymu. Wyładowania atmosferyczne ilustruje nocne zdjęcie burzy, które przedstawia kilka piorunów w momencie wyładowania. Transport został zilustrowany dwoma zdjęciami: lecącego samolotu oraz nocnego zdjęcia przedstawiającego sznur samochodów na drodze. Rolnictwo zostało zilustrowane zdjęciem rozoranego pola, na którym znajduje się traktor ciągnący maszynę rolniczą. Przemysł został zilustrowany za pomocą zdjęcia przedstawiającego fabrykę nad którą unoszą się kłęby pary lub dymu. Teren wokół fabryki jest jałowy. Elektrownie zostały zilustrowane za pomocą zdjęcia przedstawiającego sześć chłodni kominowych.

RxBX3PfgRxrny

Animacja przedstawia, w jaki sposób powstają kwaśne opady. Omawiane są źródła zanieczyszczeń je powodujących oraz jakie są formy kwaśnych opadów.

Animacja przedstawia, w jaki sposób powstają kwaśne opady. Omawiane są źródła zanieczyszczeń je powodujących oraz jakie są formy kwaśnych opadów.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RxBX3PfgRxrny

Animacja przedstawia, w jaki sposób powstają kwaśne opady. Omawiane są źródła zanieczyszczeń je powodujących oraz jakie są formy kwaśnych opadów.

Kwaśne opady mają odczyn kwasowy (ich pH $<\mathrm{5,6}$). Opad mokry powstaje wskutek pochłaniania przez znajdującą się w powietrzu parę wodną gazowych zanieczyszczeń powietrza, przede wszystkim tlenku siarki($\text{IV}$), tlenków azotu i tlenku węgla($\text{IV}$). Opad suchy w postaci tlenków – głównie siarki – łączy się z wodą zazwyczaj na wilgotnych powierzchniach roślin, budowli i wód powierzchniowych. Na obszarach przemysłowych składnikami kwaśnych opadów, oprócz tlenków, mogą być także chlorowodór i siarkowodór.

Jakie są skutki kwaśnych opadów?

Wpływ kwasu na kiełkowanie roślin

Doświadczenie 1

R1Jft0eQhbpx6

Problem badawczy: Jaki wpływ mają kwaśne opady na kiełkowanie roślin?. Spośród podanych poniżej hipotez wybierz jedną, a następnie ją zweryfikuj. Hipoteza 1: Kwaśne opady przyspieszają kiełkowanie roślin. Hipoteza 2: Kwaśne opady opóźniają kiełkowanie roślin. Twój wybór: (Wybierz: Hipoteza 1., Hipoteza 2.). Co będzie potrzebne: 2 szalki Petriego; wata; rzeżucha; rozcieńczony kwas, np. siarkowy(IV); pipeta. Instrukcja: 1. Na szalkach Petriego umieść po kawałku waty, a na każdym z nich niewielką ilość nasion rzeżuchy. 2. Do pierwszej szalki dodaj pipetą rozcieńczony kwas, a do drugiej – wodę. 3. Podlewaj codziennie obie próbki. 4. Po 5 dniach zanotuj zaobserwowane zmiany.

Problem badawczy:

Jaki wpływ mają kwaśne opady na kiełkowanie roślin?

Hipoteza:

Kwaśne opady opóźniają kiełkowanie roślin.

Co było potrzebne:

• $2$ szalki Petriego,

• wata,

• nasiona rzeżuchy,

• rozcieńczony kwas, np. siarkowy($\text{IV}$),

• pipeta.

Instrukcja:

Na szalkach Petriego umieszczono po kawałku waty, a na każdym z nich niewielką ilość nasion rzeżuchy. Do pierwszej szalki dodano pipetą rozcieńczony kwas, a do drugiej – wodę. Podlewano codziennie obie próbki. Po $5$ dniach zanotowano zaobserwowane zmiany.

Obserwacje:

Na podłożu nasączonym roztworem kwasu siarkowego($\text{IV}$) nasiona rzeżuchy nie wykiełkowały. Na podłożu nasączonym wodą rzeżucha wykiełkowała.

Wnioski:

Kwaśne opady opóźniają kiełkowanie roślin.

R1JWRfQM0qx5O

Zdjęcie przedstawia uchwyconą z góry hodowlę rzeżuchy. Dwie szalki Petriego wyłożone są zwilżoną watą, na wacie leżą nasiona. Szalka pierwsza podpisana jest jako kwas siarkowy (cztery), a druga jako woda.

RoOafU9XcYEco

Zdjęcie przedstawia końcowy etap doświadczenia. Dwie uchwycone z góry szalki Petriego z hodowlą rzeżuchy na wilgotnej wacie, pięć dni po posianiu. Nasiona na szalce po lewej stronie, podpisanej kwas siarkowy (cztery), nie wykiełkowały. Nasiona na szalce po prawej stronie, podpisanej woda, wykiełkowały – drobne zielone gałązki i listki pokrywają całą szalkę.

1

Polecenie 4

Napisz obserwacje i wniosek do przeprowadzonego doświadczenia.

RZYJsP6PtO4bQ

Obserwacje: (Uzupełnij) Wnioski: (Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Odpowiedź: Czy zaobserwowałeś jakieś zmiany w kiełkowaniu rzeżuchy?

Wnioski: We wniosku odnieś się do postawionej przez Ciebie hipotezy – określ, czy jest ona prawidłowa, czy błędna.

Pokaż odpowiedź

Obserwacje: Na podłożu nasączonym roztworem kwasu siarkowego($\text{IV}$) nasiona rzeżuchy nie wykiełkowały. Na podłożu nasączonym wodą rzeżucha wykiełkowała.

Wnioski: Kwaśne opady opóźniają kiełkowanie roślin.

Polecenie 4

R12fy5MhFKbV6

Czy w celu zapewnienia warunków jak najbardziej zbliżonych do kwaśnych deszczów zastosowano stężony czy rozcieńczony kwas? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. kwas stężony, 2. kwas rozcieńczony

RvgASJAyPseGK

Film pod tytułem Oddziaływanie kwaśnych opadów

Film pod tytułem Oddziaływanie kwaśnych opadów

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RvgASJAyPseGK

Film pod tytułem Oddziaływanie kwaśnych opadów

Kwaśne opady (np. smogifc3Qv6OxAsmog) zagrażają zdrowiu i życiu ludzi i zwierząt, powodują obniżenie pH gleb i zbiorników wodnych, niszczą materiały budowlane, tworzywa sztuczne, witraże i metale. Na jego niekorzystny wpływ szczególnie narażone są budowle z piaskowca i wapienia, np. średniowieczne zabytki Krakowa, Katedra w Lincoln w Anglii, świątynie na Akropolu w Atenach.

Na działanie kwaśnych opadów nie są odporne nawet materiały hartowane. Zachowanie ich w dobrej kondycji wymaga częstego malowania, tym bardziej że zanieczyszczenia o charakterze kwasowym oddziałują niekorzystnie na pigmenty zawarte w farbach. W rejonach uprzemysłowionych stal szybciej koroduje, dlatego wykonane z niej urządzenia wymagają częstych napraw.

RaGpEFW37IWgC

Ilustracja składa się z trzech zdjęć prezentujących wpływ kwasu na budowle. Na zdjęciu po lewej stronie oglądane z daleka ruiny Partenonu znajdującego się na Akropolu w Atenach. Na zdjęciu środkowym zbliżenie górnej części jednej z kolumn, czyli tak zwanej głowicy. Misterne liściaste zdobienia typu korynckiego w białym marmurze noszą liczne ślady uszkodzeń i przebarwień spowodowanych przez kwas. Na zdjęciu po prawej stronie, oglądane z bliska, zabytkowe, metalowe, skorodowane ogrodzenie, pokryte czarnym i białym nalotem.

Polecenie 6

Zastanów się, dlaczego kwaśne opady szczególnie silnie działają na budowle wykonane z wapienia i piaskowca. Zapisz swoją odpowiedź.

R1QrzBGtbR4Dj

Postaw hipotezę i zaplanuj doświadczenie.

Działanie kwasów na skały wapienne i muszle

Doświadczenie 2

R46n3JDM4ma21

Problem badawczy:. Spośród podanych poniżej hipotez wybierz jedną, a następnie ją zweryfikuj. Hipoteza $1$: Hipoteza $2$: Twój wybór: (Wybierz: Hipoteza $1$., Hipoteza $2$.). Co będzie potrzebne: ;. Instrukcja: $1$.

Doświadczenie $2$

Problem badawczy:

Jaki wpływ mają kwaśne opady na skały wapienne i muszle?

Hipoteza:

Kwaśne opady powodują niszczenie skał wapiennych i muszli.

Co było potrzebne:

• $2$ szalki Petriego;

• kawałek skały wapiennej;

• muszelka;

• rozcieńczony kwas solny;

• pipeta.

Instrukcja:

Na jednej szalce Petriego umieszczono kawałek skały wapiennej, a na drugiej – muszelkę. Do obu szalek dodano rozcieńczony kwas solny. Zaobserwowano zachodzące zmiany.

Obserwacje:

Na powierzchni muszli i skały wapiennej pod wpływem kwasu solnego można zaobserwować pienienie się (bąbelki gazu).

Wnioski:

Zarówno muszla, jak i węglan wapnia, gwałtownie reagują z kwasem. Kwaśne deszcze powodują niszczenie skał wapiennych i muszli.

Slajd 1 z 3

R1RxJ43dFsoIy

Pierwsze zdjęcie galerii przedstawia przygotowania do eksperymentu. Na jasnej powierzchni leżą obok siebie, licząc od lewej: szalka Petriego z dwoma kawałkami skały wapiennej, szalka Petriego z muszlą oraz szklana zakorkowana butelka z napisem $\text{HCl}$ na etykiecie.

R6KWqnTLeMkzA

Drugie zdjęcie galerii przedstawia zbliżenie na szalkę z kawałkami wapienia. W miejscu, gdzie na większym kawałku skały zostały naniesione krople kwasu, widać spienienie, objaw burzliwie przebiegającej reakcji z wydzieleniem gazu.

R1ApRp2Eq2EWQ

Trzecie zdjęcie galerii przedstawia zbliżenie na szalkę z muszlą. Tu również widoczne jest pienienie się na powierzchni muszli, w miejscu gdzie został naniesiony kwas.

1

Polecenie 7

Uzupełnij obserwacje oraz wnioski z doświadczenia.

RydXKA0UnR712

Obserwacje: (Uzupełnij) Wnioski: (Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Obserwacje:
Pamiętaj, że obserwacje to wszystkie zmiany, jakie jesteśmy w stanie zauważyć za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, dotyku oraz węchu).
Wnioski:
Co wynika z obserwowanych przez Ciebie zmian? Nawiąż swoją odpowiedź do sformułowanego pytania w problemie badawczym.

Pokaż odpowiedź

Obserwacje: Na powierzchni muszli i skały wapiennej pod wpływem kwasu solnego można zaobserwować pienienie się (bąbelki gazu).
Wnioski: Zarówno muszla, jak i węglan wapnia, gwałtownie reagują z kwasem. Kwaśne deszcze powodują niszczenie skał wapiennych i muszli.

Polecenie 7

RYMeyL3trfONr

Jak nazywa się substancja, będąca składnikiem budulcowym skał wapiennych i muszli, która odpowiada za pienienie się próbki w kontakcie z kwasem chlorowodorowym? Możliwe odpowiedzi: 1. chlorek wapnia, 2. siarczan($\text{VI}$) wapnia, 3. węglan wapnia, 4. azotan($\text{V}$) wapnia

Zarówno skała wapienna, jak i muszelka, która zawiera węglan wapnia, gwałtownie reagują z kwasem chlorowodorowym, czego efektem jest pienienie się zawartości szalek. W wyniku tej reakcji wydziela się bezbarwny gaz – tlenek węgla($\text{IV}$), co ilustruje równanie:

${\text{CaCO}}_3+2\text{HCl}\to {\text{CaCl}}_2+{\text{CO}}_2\uparrow +{\text{H}}_2\text{O}$

Reakcja węglanu wapnia z kwasami jest przyczyną niszczenia wapiennych elewacji budynków oraz marmurowych rzeźb wskutek działania na nie kwaśnych opadów.

W jaki sposób można zapobiegać kwaśnym opadom?

Kwaśne opady należą do problemów globalnych. Zgodnie z ustaleniami międzynarodowymi podejmuje się działania w celu ochrony środowiska. Poziom zanieczyszczeń powietrza tlenkami azotu i tlenkiem siarki($\text{IV}$) jest stale monitorowany. Od lat $80.\text{XX}$ wieku do dziś, poziom zanieczyszczeń na terenie Unii Europejskiej, znacznie się obniżył.

Kwaśnym opadom można zapobiegać, zmniejszając emisję zanieczyszczeń między innymi przez:

• ograniczenie górnictwa, hutnictwa oraz elektrowni konwencjonalnych (węglowych) i korzystanie z odnawialnych źródeł energii;

• każdy z nas może ograniczyć zużycie energii elektrycznej poprzez wyłączanie świateł, gdy są niepotrzebne, stosowanie żarówek energooszczędnych, włączanie pralki lub zmywarki przy całkowitym zapełnieniu, niepozostawianie urządzeń w trybie czuwania;

• zmianę środka transportu, jakim się poruszamy – wiele osób może skorzystać z komunikacji zbiorowej (autobusu, tramwaju) lub z innego środka transportu (roweru).

R4w3q7WKeOCJ5

Ilustracja przedstawia schemat prezentujący jak zapobiegać kwaśnym opadom. Schemat składa się z pięciu prostokątów - jednego centralnego i czterech pozostałych wokół niego. Prostokąt centralny zawiera napis "Zapobieganie kwaśnym opadom". Od niego odchodzą cztery strzałki w kierunku pozostałych prostokątów. Montaż katalizatorów w samochodach ciężarowych i osobowych po lewej stronie planszy. Strzałka w górę wskazuje prostokąt z napisem Montaż filtrów na kominach zakładów przemysłowych. Strzałka w prawo wskazuje prostokąt z napisem Regulacje prawne i kary za przekroczenie limitów dopuszczalnych zanieczyszczeń. Strzałka w dół wskazuje prostokąt z napisem Stosowanie alternatywnych źródeł energii.

Podsumowanie

• Tlenki siarki i azotu są emitowane do atmosfery w wyniku działalności człowieka (spalanie paliw, przemysł) oraz ze źródeł naturalnych (wybuchy wulkanów, pożary lasów).

• Kwaśne opady powstają w wyniku reakcji niektórych tlenków (${\text{SO}}_2$, ${\text{SO}}_3$ (powstaje w atmosferze w wyniku utleniania tlenku siarki($\text{IV}$)), ${\text{N}}_{\text{x}}{\text{O}}_{\text{y}}$, ${\text{CO}}_2$) z wodą.

• Kwaśne opady powodują zakwaszanie wód, gleb, niszczą budynki i przyspieszają proces korozji, stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi i zwierząt.

Słownik