Na zdjęciu otwarta książka, na niej położona lupa. Z prawej strony pada strumień światła.
Na zdjęciu otwarta książka, na niej położona lupa. Z prawej strony pada strumień światła.
Słowniki i ich zawartość
Otwarta książka
Źródło: pics_pd, domena publiczna.
Warto wiedzieć!
Nasza pamięć, choćby była poddawana najbardziej wymyślnym ćwiczeniom, ma ograniczone możliwości. Któż z nas jest bowiem w stanie zapamiętać wszystkie wyrazy, ich znaczenia i formy? Tym niedostatkom możemy zaradzić w jeden niezawodny sposób - korzystając ze słowników, które dawniej określane były dykcjonarzami.
Słownik to zbiór wyrazów objaśnionych pod względem znaczeniowym, często ilustrowanych przykładami użycia. Hasła, czyli wyrazy opisywane w słowniku, są ułożone w kolejności alfabetycznej, rzadziej tematycznej. Pomocne w wyszukiwaniu haseł są żywa paginażywa paginażywa pagina oraz indeksindeksindeks. W niektórych słownikach znajduje się także errataerrataerrata.
Polecenie 1
Zanotuj tytuły słowników, które znajdują się w twoim domu lub te, z których korzystasz najczęściej w szkolnej bibliotece. Podaj imiona i nazwiska ich autorów lub redaktorów.
RQNGgYYYx8qIP
Miejsce na notatkę
Polecenie 2
Z biblioteki szkolnej lub z domowej biblioteczki wybierz kilka słowników, a następnie wyjaśnij krótko, jakiego typu informacje można w nich znaleźć.
R2tokxr0amvjo
Miejsce na notatkę
Zapoznaj się z treścią animacji pt. Jak korzystać ze słowników?, a następnie wykonaj polecenia.
Rkt1dym7JbO7z
Animacja instruuje, jak korzystać ze słowników specjalistycznych.
Animacja instruuje, jak korzystać ze słowników specjalistycznych.
Animacja instruuje, jak korzystać ze słowników specjalistycznych.
Polecenie 3
Sformułuj krótkie definicje poniższych wyrazów: pies, talerz, kino. Następnie sprawdź w słowniku języka polskiego, czy udało ci się poprawnie wykonać zadanie.
R19UidDlULzEp
Miejsce na notatki
Polecenie 4
Wymień przykład homonimu rozpoczynającego się na literę „p”.
R1bqmmfILdPUb
Miejsce na notatki
Polecenie 5
Ułóż zdania z wyrazami efektywny i efektowny.
Ri4Ad9DUqznJa
Miejsce na notatki
Elementy hasła słownikowego
hasło
hasło
wyraz lub wyrażenie opisywane w słowniku, encyklopedii lub katalogu; też: opis takiego wyrazu lub wyrażenia
kwalifikator
kwalifikator
informacja, zwykle w postaci skrótu, podawana przed niektórymi definicjami w słowniku lub encyklopedii, określająca zakres użycia danego wyrazu lub jego charakter, np. rzad. oznacza, że słowo lub wyrażenie jest rzadko używane w danym kontekście
definicja
definicja
objaśnienie znaczenia wyrazu, wyrażenia lub pojęcia
kontekst użycia
kontekst użycia
przykład sytuacji, w której danego słowa można użyć
uwagi gramatyczne w haśle słownikowym
uwagi gramatyczne w haśle słownikowym
informacje dotyczące np. rodzaju, w jakim występuje dane słowo
przykłady odmiany
przykłady odmiany
formy danego słowa w innych przypadkach i liczbie
RDZ2xMHFUZNEZ
Ćwiczenie 1
Zadanie interaktywne. Wskaż na ilustracji definicji: hasło, kwalifikator, definicję, kontekst użycia.
Zadanie interaktywne. Wskaż na ilustracji definicji: hasło, kwalifikator, definicję, kontekst użycia.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 1
Wymień, z jakich elementów składa się hasło słownikowe.
R1InuTGYV1kEV
Miejsce na notatki
Raz jeszcze wróć do informacji umieszczonej przed tym ćwiczeniem i przypomnij sobie, jak zbudowane jest hasło słownikowego.
Hasło słownikowe składa się z: hasła, kwalifikatora, definicji i kontekstu użycia.
Ćwiczenie 2
RJP1jFobYRrU3
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do sformułowań z kolumny lewej ich objaśnień z kolumny prawej.
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do sformułowań z kolumny lewej ich objaśnień z kolumny prawej.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 3
R1Sqvs9v5tQZS
Zadanie interaktywne polega na wybraniu prawidłowych odpowiedzi spośród podanych wariantów.
Ćwiczenie 4
RpXYtvOatrBcd1
Zadanie interaktywne polega na połączeniu nazwy słownika z odpowiednim pytaniem.
Zadanie interaktywne polega na połączeniu nazwy słownika z odpowiednim pytaniem.
W którym słowniku znajdziesz odpowiedź na poniższe pytania?
Która wersja pisowni jest poprawna: 'wahać się' czy 'wachać się'?
Jak w N. lm. brzmi wyraz koń?
Jakim wyrazem można zastąpić słowo wspaniale?
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
Ułóż zdanie z wybranym synonimem słowa błąd.
RLUIxCPLS6iKB
Miejsce na notatki
Zastanów się, w jakim kontekściekontekstkontekście można użyć danego słowa. Pamiętaj, aby ułożone przez ciebie zdania zawierały podmiot i orzeczenie.
Redakcja czasopisma „Domowy Ogród” wyjaśnia, że do numeru 12. wkradł się „chochlik drukarski” i na stronie 7. pozamieniał litery „d” na „b”.
Ćwiczenie 6
Wyjaśnij znaczenie wyrazu kanu.
R1LfkDPFXAglp
Miejsce na notatkę
Wyjaśnienie znaczenia tego wyrazu znajduje się w słowniku języka polskiego.
Kanu to tradycyjna łódź Indian północnoamerykańskich lub (w sporcie) lekka i krótka łódź, w której wiosłuje się, klęcząc na jednym kolanie, wiosłem o jednym piórze.
Ćwiczenie 7
Wyjaśnij znaczenie wyrażenia syn ciemności.
RIH3gUhVVAYfE
Miejsce na notatkę
Wyjaśnienie znaczenia tego wyrażenia można znaleźć w słowniku języka polskiego.
Wyrażenie syn ciemności, inaczej książę ciemności, oznacza demona.
RiVYHZTLA22UY
Ćwiczenie 8
Wyjaśnij znaczenie wyrazów absztyfikant i huncwot.
RzjsuKLmfxSs9
Miejsce na notatkę
Możesz skorzystać z glosariusza - słownika zawierającego objaśnienia wyrazów mało znanych i rzadko używanych albo terminów z jakiejś dziedziny.
Słowo absztyfikant oznacza konkurenta, wielbiciela. Słowo huncwot oznacza urwisa, nicponia, łobuza.
Ćwiczenie 9
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu jednej prawidłowej odpowiedzi dotyczącej słownika, w którym można znaleźć pochodzenie słowa "mizeria".
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 10
R1d8PROfaqrd8
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu odpowiedniego wyrazu w tekście.
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu odpowiedniego wyrazu w tekście.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 11
R14ZucrjMmBe0
Zadanie interaktywne polegające na uzupełnianiu luk w tekście odpowiednimi literami, zgodnie z zasadami pisowni.
Zadanie interaktywne polegające na uzupełnianiu luk w tekście odpowiednimi literami, zgodnie z zasadami pisowni.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 12
RGkDP5NEl59Yr
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do wyrazów z kolumny lewej ich antonimów z kolumny prawej.
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do wyrazów z kolumny lewej ich antonimów z kolumny prawej.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 13
Wyjaśnij, co oznacza łacińskie wyrażenie et caetera122NP_01et caetera.
R6Sfv0TT8GCPC
Miejsce na notatki
Skorzystaj ze słownika wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych.
Łacińskie wyrażenie et cetera oznacza „i tak dalej”.
Ćwiczenie 14
R18gJSkiPF8Ao
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do sformułowań z kolumny lewej ich objaśnień z kolumny prawej.
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do sformułowań z kolumny lewej ich objaśnień z kolumny prawej.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Sprawdź, czy umiesz!
Rm6XomMd23Bbg
Ćwiczenie 15
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu podpisów dotyczących budowy hasła słownikowego na ilustracji przedstawiającej przykład hasła słownikowego.
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu podpisów dotyczących budowy hasła słownikowego na ilustracji przedstawiającej przykład hasła słownikowego.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 16
Podaj, jaką formę ma w 1 os. l.p. r. męskiego czasu przeszłego czasownik ścisnąć.
R79HGJXenMALi
Miejsce na notatkę
Informacje na temat odmiany wyrazów można znaleźć w słowniku poprawnej polszczyzny.
Czasownik ścisnąć ma w 1 os. l.p. r. męskiego czasu przeszłego czasownik formę ścisnąłem.
Ćwiczenie 17
RgyXuPfQqGg9Y
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do wyrazów z kolumny lewej odpowiednich wyrazów z kolumny prawej.
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do wyrazów z kolumny lewej odpowiednich wyrazów z kolumny prawej.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 18
RHbJXSTHSfAu8
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu luk w tekście prawidłowych odpowiednimi wyrazami.
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu luk w tekście prawidłowych odpowiednimi wyrazami.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R2Tli0CPa04Yq
Ćwiczenie 19
Zadanie interaktywne polega na wstawieniu w tekst nazwy słownika.
Zadanie interaktywne polega na wstawieniu w tekst nazwy słownika.
122NP_01
et caetera – [czyt. et cetera]
Słownik
żywa pagina
żywa pagina
informacja drukowana u góry strony nad tekstem, zawierająca numer strony, tytuł dzieła lub rozdziału, a w encyklopediach i słownikach pierwsze i ostatnie hasło strony
indeks
indeks
alfabetyczny spis pojęć, terminów, nazwisk umieszczonych na końcu książki
errata
errata
spis oraz sprostowanie omyłek w wydrukowanej książce, najczęściej ma formę osobnej kartki, która jest wklejona lub włożona do książki
