Słowniki i ich zawartość
Warto wiedzieć!
Leksykografia to nauka o metodach i technice opracowywania słowników. Najbardziej znanym polskim leksykografemleksykografem jest Władysław Kopaliński.
Przypomnij sobie wiadomości na temat słowników. Możesz skorzystać z informacji zawartych w lekcji U źródeł wiedzyU źródeł wiedzy.
Zapoznaj się z treścią filmu pt. Władysław Kopaliński i jego słowniki, a następnie wykonaj polecenia.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1FLe5Dhjzayv
Film z audiodeskrypcją pt. „Władysław Kopaliński i jego słowniki”. Nagranie rozpoczyna plansza tytułowa. Następnie na ekranie pojawia się młoda kobieta, która siedzi za biurkiem w lekko przyciemnionym pokoju. W filmie wyświetlane są również plansze z informacjami, grafikami, zdjęciami.
Rozważ, czy w dobie internetowych i multimedialnych słowników korzystanie z ich książkowych wydań ma uzasadnienie. Sformułuj dwa argumenty potwierdzające twoją opinię na ten temat.
Wymień inne niż wskazane w filmie słowniki zawierające nietypowe informacje. Możesz skorzystać z zasobów biblioteki lub poszukać odpowiedzi w internecie.
Zaproponuj własny eponim, którego nie znajdziesz w żadnym słowniku.
Wskaż właściwe odpowiedzi na poniższe pytania.
Wyjaśnij, co oznacza związek frazeologiczny „pociągnąć za ucho”.
Podaj co najmniej trzy symboliczne znaczenia wyrazu kometa.
Sprawdź, czy umiesz!
Język polski ewoluujeewoluuje, wciąż pojawiają się w nim neologizmy, kolejne zapożyczenia czy wyrazy pochodzące z różnych gwar. Rozważ, czy możliwe byłoby opracowanie „podręcznego” słownika, w którym użytkownicy współczesnej polszczyzny znajdą odpowiedzi na wszystkie codzienne „językowe bolączki”. Zaproponuj tytuł i zawartość takiego leksykonu.
Przeczytaj fragment powieści Jana Brzechwy, a następnie odpowiedz na pytanie: Jakie słowniki zamierzał opracować narrator? Nadaj nazwy mającym powstać słownikom.
Tryumf Pana Kleksa[...] Od kilku lat prowadziłem studia nad żabim językiem i miałem na ukończeniu słownik porównawczy żabich gwar w jeziorach i w stawach. Nadto na zamówienie Instytutu Spraw Zmyślonych podjąłem się opracowania odmiennych zasad wymowy psiego „hau” i kociego „miau” w dwudziestu sześciu językach i narzeczach Dalekiego Wschodu. Nie będę również taił, że od dawna już głowiłem się nad transkrypcją bzykania komarów na chór i orkiestrę dętą, gdyż bardzo kocham muzykę, zwłaszcza różne pa‑ram‑pam‑pam oraz pi‑lim‑pim‑pim znane mi z Akademii pana Kleksa.[...]
Źródło: Jan Brzechwa, Tryumf Pana Kleksa, Wrocław 1990.
Słownik
dodatkowa część słownika zawierająca wykazy haseł ułożonych w jednorodne grupy
rozwijać się, zmieniać się
uczony zajmujący się teorią i praktyką tworzenia różnego rodzaju słowników
zapisanie tekstu mówionego na podstawie ścisłej odpowiedniości głosek i znaków pisma; tu zapisanie odgłosów wydawanych przez komary na nuty