Przypowieść O synu marnotrawnym

Nadając tytuły wydzielonym fragmentom, zachowaj chronologię wydarzeń.

Tytuły poszczególnych części przypowieści O synu marnotrawnym:

• Część I: Opuszczenie domu rodzinnego

• Część II: Utrata majątku

• Część III: Niedola

• Część IV: Powrót

• Część V: Radość ojca

Zwróć uwagę na słowa młodszego syna wypowiedziane do ojca: „Ojcze, daj mi część majątku, która na mnie przypada”.

Młodszy syn postanowił opuścić rodzinny dom, aby stać się niezależnym i móc samodzielnie żyć.

Zwróć uwagę na to, co spotkało syna po opuszczeniu przez niego domu.

Ojciec postąpił słusznie, wydając majątek młodszemu synowi, chociaż decyzja ta była bardzo ryzykowna i wielu ojców zrobiłoby inaczej, aby uchronić własne dziecko przed kłopotami czy nieszczęściem. Mimo tego postanowił dać synowi wolną rękę, uszanował jego decyzję.

Punkt zwrotny to wydarzenie, po którym następuje zmiana sytuacji.

Punktem zwrotnym w losach syna stała się niedola i głód, jakich zaznał na skutek roztrwonienia swojej części majątku.

Zwróć uwagę na to, czym kierowali się: ojciec przed i po powrocie młodszego syna; młodszy syn przed opuszczeniem i po powrocie do rodzinnego domu; starszy syn po powrocie swego brata.

Ojcem kierowała miłość wobec swoich dzieci i biorąca się z dojrzałego wieku mądrość życiowa. Pozwolił młodszemu synowi opuścić dom, dając mu połowę należnego majątku. Ojciec wiedział, że pieniądze jest łatwo stracić, szczególnie, kiedy jest się młodym i naiwnym, dlatego przyjął syna  z powrotem z otwartymi ramionami, gdy ten zrozumiał swoje złe postępowanie i  skruszony wrócił do domu. Pomimo tego, że syn splamił dobre imię ojca, rodzic był przekonany, że młodzieniec przeszedł lekcję życia, najpierw gubiąc właściwą drogę, a potem odnajdując ją.

Gdy młodszy syn zażądał od ojca swojej części majątku, kierowała nim lekkomyślność wynikająca z braku doświadczenia życiowego. Do decyzji o powrocie skłoniły go bieda i hańbiące zajęcia, które wykonywał poza domem rodzinnym. Nabyta dzięki nim pokora pozwoliła przyznać się młodemu człowiekowi do błędu przed samym sobą, a potem przed Bogiem i własnym ojcem.

Starszy syn, kierując się nakazami obyczaju, w przeciwieństwie do młodszego brata, pozostał posłuszny ojcu i pracował w jego gospodarstwie. Nie oczekiwał za to nagrody. Jednak poczucie krzywdy, z powodu szczególnych względów okazanych przez ojca młodszemu bratu po jego powrocie do domu, spowodowało, że zapałał gniewem.

Zwróć uwagę na to, że syn chciał się nająć do ciężkich prac, ponieważ czuł się niegodnym miłości swojego ojca. Odszukaj w zasobach internetowych, jaki stosunek do świń oraz osób, które na co dzień zajmowały się tymi zwierzętami mieli Żydzi.

Młodszy syn chciał oświadczyć ojcu, że nie jest godzien być jego synem, ponieważ zhańbił siebie i ojca, wypasając wbrew obyczajowi i nakazowi prawa Izraelitów, świnie. Żaden Żyd nie przyjąłby z powrotem syna, który go okrył taką hańbą, była to więc sytuacja niespotkana wśród Izraelitów.

Zwróć uwagę, że w przypowieści ojciec jest przedstawiony jako człowiek zdolny do wielkiego uczucia.

Fragment: „A gdy był jeszcze daleko, ujrzał go jego ojciec i wzruszył się głęboko; wybiegł naprzeciw niego, rzucił mu się na szyję i ucałował go” świadczy o ogromnej miłości ojca, który rozpoznał w wędrowcu zbliżającym się do jego domu swojego młodszego syna. Cytat ten potwierdza, że ojciec cały czas oczekiwał syna, którego nieustannie wypatrywał i wciąż kochał.

Zwróć uwagę, jakiego człowieka  w sensie religijnym może oznaczać człowiek umarły.

Zdanie: „Ten brat twój był umarły, a znów ożył, zaginął, a odnalazł się” określa  człowieka, który zbłądził i zgrzeszył, po czym wykazał skruchę oraz wrócił  na drogę życia zgodną z wartościami, religią.

Skorzystaj ze słownika wyrazów bliskoznacznych.

Przykładowe czasowniki wyrażające prośbę o przebaczenie: nawrócić się, ukorzyć, ułaskawić, darować, pojednać, odpuścić.
Przykładowe przysłówki określające czynność przebaczania: szczerze, pokornie, błagająco, prosząco, posłusznie, przepraszająco.

Zwróć uwagę na to, jaki charakter ma przesłanie przypowieści, ile ona ma wątków oraz czy fabuła i postacie są przedstawione w sposób szczegółowy czy też ogólny. W razie konieczności skorzystaj ze słownika terminów literackich.

Cechy przypowieści O synu marnotrawnym:

• przesłanie moralne wyrażone w zdaniu: „[...] A trzeba się weselić i cieszyć z tego, że ten brat twój był umarły, a znów ożył, zaginął, a odnalazł się”;

• możliwość odczytania tekstu w sposób dosłowny i symboliczny;

• przedstawienie postaci w sposób mało szczegółowy (brak informacji o ich wyglądzie, zachowaniu, temperamencie itp.);

• schematyczna, nierozbudowana fabuła;

• jednowątkowość;

• charakter dydaktyczny.

W razie wątpliwości możesz skorzysytać ze słownika wyrazów bliskoznacznych.

Przykładowe synonimy słowa „przypowieść”: parabola, historia, opowiastka, opowiadanie, nauka, morał.

Zwróć uwagę na to, że przypowieść zawiera ukrytą treść, która dla chrześcijanina ma charakter uniwersalny, czyli taki, który można  odnieść do podobnych sytuacji, niezależnie od epoki, w której powstał tekst.

Bóg Ojciec cieszy się z powrotu do Niego każdego nawróconego grzesznika. Nigdy nie jest za późno, aby  zmienić swoje życie, trzeba tylko  wzbudzić w sobie pragnienie zerwania z grzesznym życiem.

Zwróć uwagę na to, jak dobór barw na obrazie może ilustrować sytuację z przypowieści.

Malarz użył ciepłych barw do przedstawienia sceny na obrazie, aby oddać radosne wydarzenie, czyli powrót młodszego syna do rodzinnego domu.

Sprawdź, czy w tekście przypowieści zostały opisane strój syna oraz przedmioty widoczne na obrazie, które ze sobą zabrał.

Malarz przedstawił młodszego syna trzymającego na lewym ramieniu dwa sporych rozmiarów tobołki oraz w prawej ręce kij, na którym się wspierał.  W odniesieniu do religii symbolizują one biedę człowieka tułającego się po świecie. Oznaczają one każdego grzesznika, który przemierza drogę, zmagając się ze swoimi ciężarami, słabościami, upadkami (np. tobołki mogą oznaczać grzechy, które dźwiga grzesznik każdego dnia).

Zwróć uwagę na uczucia ojca w utworze.

W tytule utworu wyeksponowano ojca, a nie syna, ponieważ podmiot liryczny chciał wyraźniej zaakcentować miłość oraz opiekuńczość ojca. To on staje się kluczową postacią wiersza. Uczucie, jakie żywi do syna, świadczy o wielkiej miłości.

Zwróć uwagę na sytuacje, przeżycia i stany emocjonalne osób, które ukazane zostały w przypowieści i w wierszu.

Wiersz nawiązuje do przypowieści. Fragmenty wiersza Janusza Pasierba wskazujące na jego związki z przypowieścią
O synu marnotrawnym:

• „kiedy nie myślisz wracać/wygląda ciebie”,

• „kiedy umierasz z głodu/poleca nakrywać stoły”,

• „kiedy się kulisz w łachmanie/wybiera dla ciebie szatę”,

• „gdy twój brat wypomni żeś odszedł/odpowie że właśnie wróciłeś”.

Zwróć uwagę na to, czy wiersz zawiera cechy przypowieści jako gatunku literackiego.

Użycie w tytule wiersza słowa „przypowieść” nie określa jego gatunku literackiego. Aby tekst stał się przypowieścią, musi spełniać inne warunki, np. nieść przesłanie moralizatorskie (pouczenie) czy cechować się mało znaczącym ukazaniem postaci. Autor słowem „przypowieść” bezpośrednio nawiązuje do biblijnej przypowieści O synu marnotrawnym. Można powiedzieć, że stworzył on w wierszu własną wypowiedź twórczą, biorąc przypowieść Jezusa za tekst podstawowy, do którego się odniósł.

Zwróć uwagę na to, czym kieruje się ojciec i jak to wpływa na jego postawę jako rodzica.

W wierszu został przedstawiony obraz ojca kochającego i troskliwego. Jego miłość jest bezwarunkowa. Wydaje się jakby ojciec, był zawsze krok przed swoim dzieckiem, przewidując i wyprzedzając wszystkie jego potrzeby. Kieruje się mądrością, jest rodzicem wspierającym dziecko. Wykazuje się otwartością na jego potrzeby.

Zwróć uwagę, na  jakie uczucia i cechy ojca wskazują wersy mówiące o tym, że nieustannie czeka on na powrót swojego dziecka.

Uczucia ojca przedstawione w wierszu Janusza Pasierba: miłość, troska, wrażliwość, oddanie, cierpliwość, gotowość do wybaczenia, wyrozumiałość, zrozumienie, otwartość.