Jak napisać opowiadanie - ćwiczenia

Warto wiedzieć!

Od najdawniejszych czasów ludzie chętnie opowiadają prawdziwe lub zmyślone historie i równie chętnie ich słuchają. Zanim wynaleziono pismo, legendy, podania
czy opowieści z życia przekazywano sobie drogą ustną. Pełniły one różne funkcje, m.in.:
a) dostarczały wiedzy o świecie (funkcja informacyjna),
b) kształtowały rozwój jednostki i grup społecznych (funkcja wychowawcza),
c) służyły dobrej zabawie i relaksowi (funkcja rozrywkowa).

Kiedy opowiadamy jakąś historię, myślimy o zjawiskach konkretnych lub abstrakcyjnych, próbujemy je w języku poukładać (skategoryzować). Rzeczowniki nazywają świat, przymiotniki i przysłówki mówią o właściwościach przedmiotów i zdarzeń. Samo opisywanie zaś, nazywanie, wskazywanie jest czynnością. Aby opowieść o świecie była wyrazistsza, spójrzmy najpierw na najważniejszą część mowy, która pojawia się w myśleniu, działaniu i komunikowaniu. To czasownik, który rządzi w opowiadaniu.

Co to jest opowiadanie?

Według słownika języka polskiego wyraz opowiadanie ma dwa znaczenia:
1) oznacza ciąg wydarzeń przedstawionych przez kogoś słowami (np. opowiadanie babci o swoim dzieciństwie, opowiadanie dziecka o szkole);
2) jest to krótki utwór literacki o prostej fabule i niewielkiej liczbie bohaterów, odznaczający się swobodną kompozycją. Cechuje się barwnym i dynamicznym językiem, ukazuje przyczynę i skutek pewnego ciągu zdarzeń
oraz jego – szczęśliwe lub nieszczęśliwe – zakończenie.

Rodzaje opowiadań

W zależności od tego, czy tworzymy tekst na podstawie czyjejś wypowiedzi ustnej
lub pisemnej, czy też korzystamy z własnych obserwacji, wyróżnia się opowiadanie odtwórcze i twórcze.

Opowiadanie odtwórcze, jak sama nazwa wskazuje, polega na odtworzeniu treści historii na podstawie opowiadania innego autora, według własnego pomysłu. Przykładem opowiadania odtwórczego może być opisanie losów bohaterów książki lub filmu. Dużą pomocą w pisaniu opowiadania odtwórczego jest plan wypowiedzi utworzony na podstawie tekstu oryginalnego.

Opowiadanie twórcze wymaga większego wysiłku, sprawności językowej i fantazji. Polega na napisaniu oryginalnej, wymyślonej przez nas historii. Możemy je zacząć
od sformułowań w rodzaju: Pewnego razu…, Opowiem ci dziś historię…, Minęło lato…, Kiedy zobaczyłem ją po raz pierwszy… Początek powinien zachęcić odbiorcę
do uważnego słuchania lub czytania naszej opowieści.

Opowiadanie można urozmaicić dialogiem, czyli wpleść w jego tekst rozmowę bohaterów historii.

Narrator opowiadania

Osobą relacjonującą wydarzenia, które rozgrywają się w opowiadaniu, jest narrator. Opowiadanie można napisać z perspektywy uczestnika bądź obserwatora zdarzeń. Rozróżniamy dwa typy narracji:

Narracja pierwszoosobowa - narrator jest uczestnikiem lub świadkiem wydarzeń. Posiada ograniczoną wiedzę o innych bohaterach i związanych z nimi wydarzeniach. Pisząc opowiadanie z narracją pierwszoosobową, należy używać czasownika w pierwszej osobie liczby pojedynczej np. Poszłam wczoraj do sklepu.

Narracja trzecioosobowa - narrator jest „ukryty”, bowiem nie należy do świata przedstawionego, o którym opowiada (nie jest bohaterem ani świadkiem wydarzeń). Posiada nieograniczoną wiedzę o bohaterach i związanych z nimi wydarzeniach. Pisząc opowiadanie z narracją trzecioosobową, należy używać trzecioosobowych form czasownika np. Zastanawiał się, co teraz stanie się z jego życiem. Dziewczynka wyszła z domu, mimo że za chwilę miał lunąć deszcz.

Schemat kompozycyjny opowiadania

Opowiadanie można ująć w następujący schemat kompozycyjny:

1. Wstęp – zawiązanie akcji, wprowadzenie, w którym należy określić czas i miejsce opisywanych wydarzeń oraz przedstawić głównego bohatera (lub bohaterów).

2. Rozwinięcie – najbardziej rozbudowana część opowiadania, zawiera opowiedziany po kolei przebieg wydarzeń zmierzający do punktu kulminacyjnegopunkt kulminacyjnypunktu kulminacyjnego.

3. Zakończenie – rozwiązanie akcji, podsumowanie opisywanych wydarzeń, może zawierać ciekawą puentępuentapuentę, ocenę lub refleksję autora.

Opowiadaniu warto nadać ciekawy tytuł.

Rady dla początkującego pisarza

1. Pamiętaj, by pisać tylko o jednym zdarzeniu.

2. Pisz w pierwszej osobie liczby pojedynczej.

3. Pisz zawsze w czasie przeszłym.

4. Przeplataj elementy opisowe z dialogami.

5. Stosuj język zrozumiały i barwny.

6. Wzbudź zainteresowanie początkiem historii.

7. Nie zapomnij o zaskakującym zakończeniu.

8. Używaj wielu czasowników.

9. Nie popełniaj błędów językowych.