RUyUOTLUmFOEG
Obraz przedstawia medalion z  portretem kobiety zawieszony na łańcuszku. Kobieta ma ciemne, upięte włosy. Na głowie znajduje się złota siatka ozdobiona perłami. W uszach ma długie, perłowe kolczyki, a na szyi korale z pereł ze złotym, okrągłym wisiorkiem zakończonym perłą. Kobieta ma na ramionach złotą siatkę ozdobioną perłami. Jest przedstawiona na granatowym tle.

Portret i jego sekrety...

Portret
Źródło: a. nn., domena publiczna.

Warto wiedzieć!

Definicja:

Portret jest podobizną (wizerunkiem) jednej lub więcej osób. Portretem może być ogromna rzeźba, ale też zdjęcie w legitymacji.

RhzFxGOHaOrOV
Źródło: online skills , licencja: CC BY 3.0.

Do czasu wynalezienia fotografii (1839 r.) artyści wykuwali wizerunki ważnych osób w kamieniu, malowali je na desce lub płótnie. Praca nad dziełem trwała miesiącami, a nawet latami, i wymagała od modela wielogodzinnego, często nużącego pozowania. Dlatego tylko bogaci władcy mogli sobie pozwolić na zamówienie portretu i opłacenie artysty.

Przez pierwsze pół wieku od upowszechnienia się fotografii jej głównym zadaniem było utrwalanie wizerunku ludzi. Do dziś jest to najszybszy sposób na wykonanie portretu. Wydaje się, że najłatwiejszy, zwłaszcza, że nie trzeba do tego profesjonalnego sprzętu fotograficznego, a wystarczy telefon komórkowy. Warto jednak wiedzieć, że mistrzowski portret nie tylko odzwierciedla zewnętrzne podobieństwo, ale również wydobywa cechy charakteru portretowanej osoby.

Rodzaje portretów

En faceen faceEn face

en face
R8cSWzUDGU3nV
Ilustracja interaktywna przedstawia marmurową rzeźbę głowy cesarza rzymskiego Konstantyna Wielkiego, wykonaną z białego marmuru. Cesarz jest ukazany z przodu czyli w ujęciu en face [czyt. ą fas], z szeroko otwartymi oczami skierowanymi lekko do góry. Ma podzielony podbródek i duży nos. Włosy mężczyzny są krótkie, kręcone, uszy ma odkryte. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Twarz pokazana z przodu to ujęcie en face [czyt. ą fas].
Konstantyn I Wielki wódz i cesarz rzymski IV w. n.e.
Źródło: online skills , licencja: CC BY 3.0.

Profil

R1CN69cutFZUJ
Ilustracja interaktywna przedstawia „Portret Olgi Boznańskiej” autorstwa Łucji Bałzukiewicz. Ukazuje kobietę z prawego profilu, o ciemnych włosach, poważnej twarzy. Związane w kok włosy odsłaniają ucho. Boznańska ubrana jest skromnie, w czarne odzienie i zieloną apaszkę zakrywającą szyję. Lekko uniesiona głowa zdecydowanie kieruje wzrok przed siebie. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Profil to ujęcie twarzy z boku.
Łucja Bałzukiewicz, "Portret Olgi Boznańskiej", 1909 r., Muzeum Narodowe, Warszawa
Źródło: domena publiczna. Muzeum Narodowe w Warszawie.

Półprofil

Rl0nrQDAFAZPZ
Ilustracja interaktywna przedstawia „Autoportret” Marcella Baciarelliego [czyt. marczella baczareljego]. Ukazuje malarza w półprofilu. Jest ubrany w płaszcz obszyty futrem i czapkę konfederatkę także obszytą futrem. Z boku spod czapki wychodzą kręcone, jasne włosy. Pod szyją ma zawiązaną białą apaszkę. Lewa dłoń w geście retorycznym skierowana jest na zewnątrz. Również poza obraz kieruje się wzrok artysty. Tło obrazu jest ciemnozielone. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Twarz jest ukazana w lekkim zwrocie w prawo. Głowa jest nieznacznie obrócona w bok, prawy profil jest bardziej oświetlony..
Marcello Baciarelli [czyt. marczello baczareli] "Autoportret", ok. 1790 r., Muzeum Narodowe, Warszawa
Źródło: domena publiczna. Muzeum Narodowe w Warszawie.

En trois quartsen trois quartsEn trois quarts

RlhSnMr1yAsDF
Obraz przedstawia popiersie młodej dziewczyny, na głowie ma ona ciemnoniebieski turban zwieńczony żółtą tkaniną. Ubrana jest w kurtkę z grubej tkaniny w kolorze ciemnej ochry lub brązu. Dziewczyna ma w uchu kolczyk z perłą. Twarz jej oświetla światło padające z lewej strony. Połyskujące refleksy światła widoczne są na perłowej zawieszce kolczyka. Tło obrazu jest ciemne. Na ilustracji znajduje się punkt interaktywny z informacją: 1. Postać odwraca głowę w stronę widza i wygląda tak, jakby zerkała przez ramię. Ramiona ukazane są z boku.
Johannes Vermeer [johanes wermir] "Dziewczyna z perłą", Muzeum Mauritshuis w Hadze
Źródło: domena publiczna.
en trois quarts
R18lobz0cmVCA
Ćwiczenie 1
Dokończ zdanie. Wskaż właściwą odpowiedź spośród podanych poniżej.
Portret to...
Źródło: online skills , licencja: CC BY 3.0.
R1Jrlam0uREOp
Ćwiczenie 2
Połącz ilustrację z rodzajem ujęcia twarzy na portrecie.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
R5ep6wWxK18i0
Ćwiczenie 2
Połącz w pary nazwy rodzajów portretowania z ich definicjami.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.

Galeria portretów

infantka
infantka

potomkini króla na dworach hiszpańskich i portugalskich

1
Ćwiczenie 3
RFQVEaoJ2rjkO
Zadanie interaktywne polega na połączeniu tematyki malarskiej z reprodukcjami.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3

Wymień znane ci gatunki malarskie.

RhhGTVC6M7eAj
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4

Dokończ wypowiedzenia tak, aby powstały definicje trzech tematów malarskich.

R3DbPVcIaGp0F
Leonardo da Vinci [czyt. leonardo da winczi]15191452
R1RPTQK6GELhF
Autoportret
Źródło: Leonardo da Vinci , rysunek sangwiną na papierze, 33,5 x 21,6 cm, Biblioteca Reale , Turyn, domena publiczna.

Leonardo da Vinci [czyt. leonardo da winczi]

– czołowy artysta dojrzałego renesansu, wszechstronnie utalentowany w wielu dziedzinach. Autor Traktatu o malarstwie i kanonu proporcji ciała ludzkiego (tzw. Człowiek witruwiański, ok. 1492). Inżynier wojskowy, wynalazca machin wojennych i konstruktor fortyfikacji, znawca optyki, mechaniki, hydrologii, fauny i flory oraz anatomii człowieka, wybitny malarz. Nauka i sztuka stanowiły dla niego źródło poznania rzeczywistości, jej zasad, prawidłowości i zjawisk. Leonardo był autorem obrazów olejnych, fresków, rzeźb, projektów architektonicznych i urbanistycznych. Do jego najwybitniejszych dzieł należą: Mona Lisa [czyt. mona liza] (1503‑1506), Madonna w grocie (1483‑1486), Ostatnia Wieczerza (1495‑1498) i Święta Anna Samotrzeć (ok. 1510).

Mistrz portretu: Leonardo da VinciLeonardo da VinciLeonardo da VinciDama z gronostajem

Damę z gronostajem uznaje się za najcenniejszy obraz w zbiorach polskich i jeden z najpiękniejszych portretów renesansowychrenesansrenesansowych w ogóle. Malarzowi pozowała  Cecilia GalleranCecilia GalleraniCecilia Gallerani – młodziutka faworyta księcia mediolańskiego Ludovica SforzyLudovica SforzyLudovica Sforzy. Artysta ukazał ją w sukni alla spagnuolaalla spagnuolaalla spagnuola (na modę hiszpańską), z przepaską na czole, z ciasno związanymi włosami i sznurem ciemnych korali ozdabiającym wysmukłą szyję. W ramionach trzyma gronostaja. Kompozycja portretu w popiersiu, w ujęciu en trois quartsen trois quartsen trois quarts (zwróconego w trzech czwartych do widza). Artysta połączył tu statyczną formę z naturalną lekkością i elegancją pozy.

renesans
Ludovica Sforzy
alla spagnuola
Cecilia Gallerani
Ciekawostka

Czy wiesz, jakie stworzenie towarzyszy damie na obrazie?
Rola, ale  także właściwa nazwa zwierzątka były przedmiotem dyskusji. W literaturze włoskiej określane jest jako: łasica, gronostaj, kuna, fretka. Nazwy: gronostaj, łasica, nie są zresztą ze sobą sprzeczne. Gronostaj to gatunek łasicy w szacie zimowej. Jednakowoż historycy przeciwstawiają sobie znaczenie faina (łasica) oraz ermellinoermellinoermellino (gronostaj). Twierdzą, że łasica jest symbolem rozwiązłości, gronostaj zaś w dawniej  oznaczał czystość. Później zauważono, że greckie słowo galè, oznaczające gronostaja, wchodzi w skład nazwiska GalleraniGalleraniGallerani.

ermellino
emblematyka
Gallerani
Ćwiczenie 5
R1KWPKHnCS8xy
Z rozsypanych elementów ułóż obraz Leonarda da Vinci.
Leonardo da Vinci, Dama z gronostajem, ok. 1490, olej na desce, 54,8 x 40,3 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie – Kolekcja Książąt Czartoryskich, domena publiczna.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5

Wyjaśnij, co symbolizuje gronostaj, który trzyma na rękach dama.

R1DAylxxrzapL
(Uzupełnij).

Mona Lisa

Mona Lisa
R1BLg3W6G3eEe
Mona Lisa ( La Gioconda ) [czytaj: la dżiokonda]
Źródło: Leonardo da Vinci , 1503, olej na desce, 77 x 53 cm, Musée du Louvre , Paryż, domena publiczna.

Mona LisaMona LisaMona Lisa jest bez wątpienia najsłynniejszym obrazem świata, arcydziełem. Leonardo da VinciLeonardo da VinciLeonardo da Vinci zaproponował w nim nowatorskie rozwiązania, postać kobiety przedstawił na tle krajobrazu. Artysta zastosował w dziele perspektywę malarską oraz nadał figurze plastyczność i wdzięk. Ważnym elementem charakteryzującym postać są starannie ukształtowane i mistrzowsko namalowane dłonie. FinezjafinezjaFinezja, wieloznaczność i lekka ironia uśmiechu modelki były wielokrotnie opisywane.

finezja
Polecenie 1

Rozważ, czy podoba Ci się portret Damy z gronostajem. Jakimi słowami można go określić: smutny, symboliczny, piękny, mistrzowski, klasyczny, wyważony, subtelny, niejednoznaczny, tajemniczy, dostojny, olśniewający, nieciekawy? Uzasadnij swoją odpowiedź.

R12dVGNWZZmtj
(Uzupełnij).
1
Polecenie 2

Przyjrzyj się grafice zawierającej reprodukcję dzieła Leonarda da VinciLeonardo da VinciLeonarda da Vinci pt. „Mona Lisa” i przeczytaj, jakie informacje są ważne przy opisie obrazu.

R1MJWvMbP1KZx
Leonardo da Vinci Mona Lisa , 1503–1507, olej na desce, Paryż, Luwr
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RGAud5QYezPHp
Polecenie 2

Odszukaj w dostępnych źródłach (np. w słowniku języka polskiego) wyjaśnienie terminu „reprodukcja”.

Ro6sFAUuUzIwh
Miejsce na notatkę
Leonardo da Vinci
Andy Warhola
Polecenie 3

Wyobraź sobie, że jesteś artystą i chcesz wykorzystać znane dzieło sztuki jako inspirację do swojej pracy. Znajdź w dostępnych źródłach jeden spośród obrazów wymienionych poniżej i przygotuj w programie graficznym jego autorską wersję:

  • obraz Andy WarholaAndy WarholaAndy Warhola pt. „Marilyn MonroeMarilyn MonroeMarilyn Monroe” (do wykonania obrazu możesz wykorzystać swoją fotografię portretową),

  • obraz Vincenta van GoghaVincent van GoghVincenta van Gogha pt. „Słoneczniki” (możesz zamienić kolory poszczególnych elementów, np. tła, wazonu i samych słoneczników).

Ro49jXIMfzhQg
Polecenie 3

Wyobraź sobie, że jesteś artystą i chcesz wykonać znane działo sztuki jako inspirację do swojej pracy. Znajdź w dostępnych źródłach obraz, a następnie opisz, jak wyglądałaby twoja autorska wersja.

R1486tekOv4E3
Miejsce na notatkę
Andy Warhol
Marilyn Monroe
Vincent van Gogh

Sprawdź, czy umiesz!

Polecenie 4

Narysuj portret wybranej osoby z twojego najbliższego otoczenia. Wybierz sposób portretowania: profil, półprofil, en faceen face, en trois quartsen trois quartsen trois quarts.

RkJO0ZPyYRe9S
Miejsce na szkic
Polecenie 4

Opisz, jak wyobrażasz sobie portret najbliżej ci osoby.

Rs9AQcVAtbOvs
Miejsce na notatkę