Cztery kolorowe fotografie ułożone w poziomie przedstawiają różne portrety.
Pierwsza fotografia przedstawia „Portret Olgi Boznańskiej” autorstwa Łucji Bałzukiewicz. Ukazuje kobietę z prawego profilu, o ciemnych włosach, poważnej twarzy. Związane w kok włosy odsłaniają ucho. Boznańska ubrana jest skromnie, w czarną suknię, na szyi ma zieloną apaszkę. Lekko uniesiona głowa zdecydowanie kieruje wzrok przed siebie.
Druga fotografia przedstawia „Autoportret” Marcella Baciarellego [czyt. marczella baczarljego] . Ukazuje malarza w półprofilu. Jest on ubrany w płaszcz obszyty futrem i czapkę konfederatkę, także obszytą futrem. Z boku spod czapki wychodzą kręcone, jasne włosy. Pod szyją ma zawiązaną białą apaszkę. Lewa dłoń w geście retorycznym skierowana jest na zewnątrz. Również poza obraz kieruje się wzrok artysty. Tło obrazu jest ciemnozielone. Twarz ukazana częściowo z boku to charakterystyczna cecha autoportretów, czyli obrazów ukazujących twarz malarza.
Trzecia fotografia przedstawia obraz Johannesa Vermeera [czyt. johanesa wermera] "Dziewczyna z perłą". Portret dziewczyny en trois quarts [czyt. ę trła kar] w niebiesko‑złotym turbanie na czarnym tle. Sprawia wrażenie, jakby odwróciła się na dźwięk znajomego głosu. W uchu ma kolczyk w kształcie dużej perły. Jest ubrana w brązowy kubrak, spod którego wystaje biały kołnierzyk. Dziewczyna jest młoda, ma duże, niebieskie oczy i rozchylone, różowe usta.
Ostatni portret przedstawia marmurową rzeźbę głowy cesarza rzymskiego Konstantyna Wielkiego, wykonaną z białego marmuru. Cesarz jest ukazany z przodu, czyli w ujęciu en face [czyt. ą fas], z szeroko otwartymi oczami skierowanymi lekko do góry. Ma podzielony podbródek i duży nos. Włosy mężczyzny są krótkie, kręcone, uszy ma odkryte.
Cztery kolorowe fotografie ułożone w poziomie przedstawiają różne portrety.
Pierwsza fotografia przedstawia „Portret Olgi Boznańskiej” autorstwa Łucji Bałzukiewicz. Ukazuje kobietę z prawego profilu, o ciemnych włosach, poważnej twarzy. Związane w kok włosy odsłaniają ucho. Boznańska ubrana jest skromnie, w czarną suknię, na szyi ma zieloną apaszkę. Lekko uniesiona głowa zdecydowanie kieruje wzrok przed siebie.
Druga fotografia przedstawia „Autoportret” Marcella Baciarellego [czyt. marczella baczarljego] . Ukazuje malarza w półprofilu. Jest on ubrany w płaszcz obszyty futrem i czapkę konfederatkę, także obszytą futrem. Z boku spod czapki wychodzą kręcone, jasne włosy. Pod szyją ma zawiązaną białą apaszkę. Lewa dłoń w geście retorycznym skierowana jest na zewnątrz. Również poza obraz kieruje się wzrok artysty. Tło obrazu jest ciemnozielone. Twarz ukazana częściowo z boku to charakterystyczna cecha autoportretów, czyli obrazów ukazujących twarz malarza.
Trzecia fotografia przedstawia obraz Johannesa Vermeera [czyt. johanesa wermera] "Dziewczyna z perłą". Portret dziewczyny en trois quarts [czyt. ę trła kar] w niebiesko‑złotym turbanie na czarnym tle. Sprawia wrażenie, jakby odwróciła się na dźwięk znajomego głosu. W uchu ma kolczyk w kształcie dużej perły. Jest ubrana w brązowy kubrak, spod którego wystaje biały kołnierzyk. Dziewczyna jest młoda, ma duże, niebieskie oczy i rozchylone, różowe usta.
Ostatni portret przedstawia marmurową rzeźbę głowy cesarza rzymskiego Konstantyna Wielkiego, wykonaną z białego marmuru. Cesarz jest ukazany z przodu, czyli w ujęciu en face [czyt. ą fas], z szeroko otwartymi oczami skierowanymi lekko do góry. Ma podzielony podbródek i duży nos. Włosy mężczyzny są krótkie, kręcone, uszy ma odkryte.
Portret i jego sekrety...
Rodzaje portretów
Źródło: Łucja Bałzukiewicz "Portret Olgi Boznańskiej", Marcello Baciarelli "Autoportret", Johannes Vermeer "Dziewczyna z perłą", Konstantyn I Wielki, domena publiczna.
Rodzaje portretów
Portret realistyczny
Portret Erazma z Rotterdamu
Dzieło HansaHolbeinaHolbeinaHolbeina młodszego (ok. 1497‑1543), wybitnego niemieckiego portrecisty, przedstawia Erazma z Rotterdamu – najsławniejszego w XVI‑wiecznej Europie humanisty, teologa i filologa. Pisarza przedstawiono w szubie podbitej futrem, w półfigurze, w ujęciu en trois quartsen trois quartsen trois quarts. Siedzi on przy pulpicie, na którym leży księga – atrybutatrybutatrybut uczonego. Na kartkach umieszczony jest grecki napis oznaczający heraklejskie trudy, jest to aluzja do wysiłku intelektualnego w filozoficznych dysputach. Widoczny po lewej stronie obrazu pilasterpilasterpilaster z kapitelemkapitelkapitelem świadczy o fascynacji i zainteresowaniu antykiemantykantykiem.
RDNnthsUbEQEe
Obraz przedstawia portret Erazma z Rotterdamu . Mężczyzna ma siwe włosy, które wystają spod ciemnej czapki. Jest ubrany w ciemną szubę podbitą jasnobrązowym futrem. Na palcu prawej ręki ma sygnet. Siedzi przy stoliku. Obie ręce trzyma na czerwonej zamkniętej książce. Jego twarz wyraża zamyślenie. Po lewej stronie znajduje się pilaster ze złotymi ornamentami na głowicy filaru. Za mężczyzną wisi zielona zasłona, za którą jest umieszczona półka. Leżą na niej dwie księgi. Na nich stoi szklana menzurka, o którą jest oparta książka. Mężczyzna zwraca się w trzech czwartych do widza. Jest przedstawiony do pasa.
Portret Erazma z Rotterdamu
Źródło: Hans Holbein mł., 1523, olej na desce, 76 x 51 cm, National Gallery, Longfort Castle Collection , Londyn, domena publiczna.
Holbeina
[czytaj: holbajna]
en trois quarts
[czytaj: ę trła kar]
atrybut
przedmiot symboliczny, ściśle związany z działalnością osoby
Portret Georga Giszego
R19u7ToBwf5Wx
Obraz przedstawia portret mężczyzny. Ma brązowe włosy zakrywające uszy, na głowie czarny, płaski beret. Jest ubrany w biało‑czerwoną aksamitną koszulę i czarną kamizelkę. W prawej ręce trzyma list, a lewą dotyka pieczęci. Na palcu wskazującym prawej dłoni ma sygnet. Twarz wyraża skupienie. Patrzy w lewo w stronę widza. Jest przedstawiony do pasa, zwrócony do widza. Mężczyzna siedzi przy stoliku nakrytym czerwonym, wzorzystym obrusem. Na stoliku leżą różne przedmioty. Po lewej stronie stoi szklany wazon z trzema różowymi goździkami i ziołami. Naprzeciwko znajdują się złota busola i log (przyrząd do mierzenia szybkości statku). W pobliżu leży igła stalowa, złoty sygnet, naprzeciwko którego stoi srebrny pojemnik z monetami i przyrządami do pisania. Obok lewej ręki leży skórzana teczka z brązowymi zapięciami. Tło stanowi ściana obita zielonymi deskami. Do ściany przybito półki, na nich leżą różne przedmioty, wiszą łańcuszki, zapisane kartki, niewielka waga. Na wysokości twarzy mężczyzny, z prawej strony wisi na łańcuszku złota kula z brązowymi ornamentami. Na górnej półce z lewej strony leży księga, obok żółte okrągłe pudełko. Nad głową mężczyzny przybito dwoma pineskami białą kartkę zapisaną czarnym atramentem. Po prawej stronie mężczyzny znajdują się półki, na górnej leży żółte pudełko, poniżej zawieszono zagięte kartki, zapisane czarnym atramentem.
Hans Holbein [czytaj: hans holbajn] "Portret Georga Giszego", 1532 r., Gemäldegalerie , Berlin
Źródło: 1532, olej na desce, 86,2 x 33,9 cm, Gemäldegalerie , Berlin, domena publiczna.
Obraz HolbeinaHolbeinaHolbeina przedstawia gdańskiego kupca Georga Giszego w kantorzekantorkantorze, gdzie znajdują się liczne przedmioty i atrybuty związane z uprawianą przez niego profesją (księgi rachunkowe, listy przewozowe, waga i pieniądze). Ciekawym elementem jest szklany wazon z gałązkami ziół i kwiatów, wśród których rozpoznać można różowe goździki. Były one symbolem zaręczyn i miłości – stąd hipoteza, że dzieło było wizerunkiem potrzebnym do zawarcia kontraktu ślubnego. Oba dzieła HolbeinaHolbeinaHolbeina są realistyczne, w obu artysta z niemal fotograficzną dokładnością odwzorował nie tylko ludzkie oblicza, lecz także materie i faktury przedmiotów.
Obraz przedstawia portret Agnola Doniego zwróconego do patrzącego. Mężczyzna ma brązowe włosy do ramion. Na głowie znajduje się czarny beret. Jest ubrany w białą koszulę i czerwono- czarny sajan (długi kaftan z szerokim, kwadratowym wycięciem u góry i szerokimi bufiastymi rękawami). Palcami prawej dłoni, na których ma sygnety (palec wskazujący i piąty), dotyka lewej ręki. Mężczyzna siedzi. Jest przedstawiony do pasa. Znajduje się na tle nieba z pierzastymi chmurami. W dali rosną drzewa i rozciągają się pasma górskie.
Agnolo Doni
Źródło: Rafael Santi , 1506, olej na desce, 63 x 45 cm, Galleria Palatina Palazzo Pitti , Florencja, domena publiczna.
Agnola Doniego
[czytaj: aniola doniego]
Obraz Rafaela Santi (1483‑1520) przedstawia bogatego kupca i mecenasa sztukimecenas sztukimecenasa sztuki, Agnola DoniegoAgnola DoniegoAgnola Doniego. Postać ukazana została na tle rozległego pejzażu. Jest to portret psychologiczny, ponieważ oddaje charakter i usposobienie postaci. Głębię psychologiczną widać w przenikliwym spojrzeniu kupca pewnego siebie i swojej pozycji.
Obraz przedstawia portret kobiety zwróconej do widza. Ma ona długie brązowe włosy upięte z tyłu, a na czole cienką opaskę. Na szyi znajduje się złoty naszyjnik z dużym wisiorkiem wysadzanym kamieniami i zakończony białą perłą. Jest ubrana w suknię, składającą się z czerwonego gorsetu z granatową lamówką ozdobioną złotymi guzikami. Spod gorsetu widać fragmenty białej koszuli. Do gorsetu są przyczepione długie, granatowe, bufiaste rękawy z kwiatowymi ornamentami. Ramiona i gorset osłania prawie niewidoczna przezroczysta chusta z czarną lamówką. Kobieta położyła prawą dłoń na wierzchu dłoni lewej, prezentując trzy pierścienie. Na palcu wskazującym i serdecznym lewej ręki znajdują się złote pierścionki z oczkami. Trzeci złoty pierścionek z oczkiem na serdecznym palcu prawej dłoni założony jest tylko do połowy palca. Postać jest przedstawiona do pasa w pozycji siedzącej, na tle błękitnego nieba. W oddali rosną drzewa, z których jedno wyróżnia się, gdyż jest najwyższe i odcina się od niebieskiego nieba. W oddali rozciągają się pola.
Portret Maddaleny Strozzi
Źródło: Rafael Santi , olej na desce, 63 x 45 cm, Galleria Palatina Palazzo Pitti , Florencja, domena publiczna.
Obraz Rafaela Santi przedstawia Maddalenę StrozziMaddalena StrozziMaddalenę Strozzi żonę bogatego kupca i mecenasa sztukimecenas sztukimecenasa sztuki, Agnola DoniegoAgnola DoniegoAgnola Doniego. Kobietę ujęto w podobnej, tak jak na portrecie męża, pozie. Ukazana została na tle rozległego pejzażu.
Ćwiczenie 1
Wymień co najmniej trzy cechy wspólne dla wszystkich zaprezentowanych portretów.
R8Ay0xGc9YgrZ
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na kolorystkę obrazów, pozę, w której znajdują się przedstawiane postaci, sposób ukazania osób.
Wyjaśnij, co szczególnie zainteresowało cię w wybranym portrecie.
R1dXaAhhCNcN0
(Uzupełnij).
Portret alegoryczny
Brzydka księżniczkaQuentina MassysaQuentina MassysaQuentina Massysa (1465‑1530) to obraz, który od wieków intryguje badaczy. Nie ustają pytania, kim była owa „dama” i dlaczego wygląda tak karykaturalniekarykaturakarykaturalnie. Czy niderlandzki malarz sportretował konkretną osobę, a może raczej w komiczny sposób zobrazował rozpaczliwe próby kobiet, by zachować urodę i wieczną młodość? Ciekawostką jest fakt, że Leonardo da VinciLeonardo da VinciLeonardo da Vinci stworzył niemal identyczny wizerunek. Wiadomo, że obaj artyści wymieniali się rysunkami. Obaj też studiowali dysproporcje i deformacje ciała oraz możliwość ich zastosowania w sztuce bez uszczerbku dla prawdopodobieństwa podobizny.
Rr4b6KhJLqAXJ
Portret przedstawia kobietę o męskich rysach, która być może siedzi w oknie, gdyż z lewej strony znajduje się drewniana rama. Widać ją tylko do pasa. Jej twarz jest brzydka i zdeformowana. Wypukłe czoło okalają rzadkie, rude włosy, oczy są małe i głęboko osadzone, nos nieduży i perkaty. Wąskie usta okalają bruzdy zmarszczek. Policzki są obwisłe, uszy duże i odstające. Gruba szyja osadzona jest na odsłoniętych ramionach. Głęboki dekolt sukni ukazuje obfite piersi kobiety. W prawej dłoni trzyma niewielki pączek czerwonej róży, lewą oparła o parapet. Kobieta ma na głowie tzw. czepiec siodłowy wykonany z czarnej tkaniny wyszytej w zielone, czerwone i szare kwiatki, umieszczone w kwadratach. Do czepca doczepiono biały welon z falbaną, który opada na ramiona kobiety. Welon przytrzymuje złota, owalna broszka z perłami umieszczona pośrodku czepca, nad czołem. Zielona suknia z gorsetem mocno ściska talię raczej otyłej kobiety.
Quentin Massys "Brzydka księżniczka"
Źródło: Quentin Massys , Brzydka księżniczka, olej na desce, National Gallery Londyn, domena publiczna.
Quentina Massysa
[czytaj: kłinytna masjsa]
Leonardo da Vinci
[czytaj: leonardo da winczi]
Quentin Massys
[czytaj: kłintyn masajs]
Stara kobieta (Brzydka księżniczka)
Ćwiczenie 2
RdHfz4Nxh3uog
Z rozsypanych elementów ułóż obraz Quentina Massysa .
Z rozsypanych elementów ułóż obraz Quentina Massysa .
Źródło: Quentin Massys [czyt. kłintyn mases], Stara kobieta (Brzydka księżniczka), ok. 1513, olej na desce, 64,2 x 45,5 cm, National Gallery, Londyn, domena publiczna.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
Wyjaśnij, dlaczego kobieta na obrazie Brzydka księżniczka ma brzydką twarz.
R11et7rIlRYRY
(Uzupełnij).
Przeczytaj uważnie opis i interpretację obrazu.
Kobieta na obrazie ma brzydką twarz, ponieważ malarz chciał pokazać, jak niestosowne są zabiegi kobiet w pewnym wieku, które ciągle chcą wyglądać młodo.
Ćwiczenie 3
Na przykładzie Brzydkiej księżniczki wymień cechy karykaturykarykaturakarykatury.
RNV0yB04kSfPe
(Uzupełnij).
Karykatura to celowo zniekształcony portret, który uwydatnia czyjeś wady.
Brzydka księżniczka jest satyrycznym przedstawieniem kobiety, która eksponuje swój pomarszczony dekolt i szpetną twarz ze zniekształconymi rysami, przypominającymi wizerunek starszego mężczyzny. Ukazana postać, nie zważając na swój wiek, kokietuje mężczyzn uwydatnionymi piersiami. Kobieta jest ubrana w modny strój na dworze burgundzkim, ale z poprzedniej epoki, co ją ośmiesza. Karykatura sportretowanej staruszki wskazuje na głupotę jako źródło szczęścia. Trzyma w ręku różę – symbol miłości. Uroda kobiety odpycha mężczyzn, dlatego uczucie to może kupić jedynie za pieniądze.
Cesarz Rudolf II jako WertumnusWertumnusWertumnus to wizerunek cesarza z rodu Habsburgów. Giuseppe ArcimboldoGiuseppe ArcimboldoGiuseppe Arcimboldo (1527‑1593) przedstawił go jako Wertumnusa, etrusko‑rzymskiego boga przemian, pór roku, opiekuna roślinności odpowiedzialnego za dojrzewanie plonów. Portret jest alegoriąalegoriaalegorią dobrego władcy i opiekuna cesarstwa. Jest też przykładem tzw. podwójnego widzenia, związanego z istnieniem na jednej płaszczyźnie płótna kilku obrazów. Postać i twarz człowieka złożona jest z wiernie odtworzonych i precyzyjnie namalowanych płodów natury. Każdy owoc czy warzywo to jest odrębny malarski byt. Kompozycja nabiera sensu dopiero widziana z pewnego oddalenia, gdy wszystkie drobne elementy składają się na oblicze człowieka. Portrety tego typu budziły zachwyt w XVI wieku, później stały się inspiracją dla malarzy surrealistówsurrealizmsurrealistów.
Giuseppe Arcimboldo
[czytaj: dziuzeppe arczimboldo]
Wertumnus
[czytaj: wertumnus] w mitologii rzymskiej bóg przemian zachodzących w przyrodzie
Ćwiczenie 4
R1GYLujjkoaCm
Z rozsypanych elementów ułóż obraz Giuseppego Arcimbolda pod tytułem "Cesarz Rudolf II jako Wertumnus ".
Z rozsypanych elementów ułóż obraz Giuseppego Arcimbolda pod tytułem "Cesarz Rudolf II jako Wertumnus ".
Giuseppe Arcimboldo , Cesarz Rudolf II jako Wertumnus , ok. 1590, olej na desce, 68 x 56 cm, Skoklosters slott, Bålsta , domena publiczna.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
Wyjaśnij, co symbolizuje bogactwo owoców, warzyw, kwiatów i zbóż na obrazie Cesarz Rudolf II jako Wertumnus.
R1PLxNS81Du6I
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na to, że Wertumnus jest bogiem związanym z przyrodą i plonami.
Bogactwo owoców, warzyw, kwiatów i zbóż symbolizuje przepych na dworze Rudolfa II.
Ćwiczenie 5
Czy obraz Giuseppego ArcimboldaGiuseppe ArcimboldoGiuseppego ArcimboldaCesarz Rudolf II jako Wertumnus przedstawia martwą naturę? Odpowiedz na pytanie i uzasadnij odpowiedź.
R1Cr2cgKqdwag
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę, że postać Rudolfa II została skomponowana z warzyw, owoców, kwiatów i zbóż.
Obraz Giuseppego ArcimboldaGiuseppe ArcimboldoGiuseppego Arcimbolda przedstawia martwą naturę, ponieważ popiersie cesarza uformowano z płodów natury. Jego twarz została skomponowana z owoców i warzyw. Oczy namalowano jako strąki grochu i owoce głogu. Brwi to kłosy żyta. Usta przedstawiono jako dwie czereśnie, nad którymi są widoczne wąsy ze źdźbła pszenicy. Policzki zostały skomponowane z dorodnego jabłka i moreli. W miejscu brody umieszczono łupinę kasztanowca. Cesarz ma na głowie wieniec złożony z kłosów żyta, pszenicy, owsa, kolby kukurydzy, kiści winogron, oliwek, grona jarzębiny, owoców granatu, fig, gruszek, wiśni i śliwek. Jego tors namalowano jako ogromną dynię. Szyję utworzono z rzepy, pietruszki i porów. Ramiona przedstawiono w postaci kapusty i karczocha. Tors ozdobiono wieńcem z różnokolorowych kwiatów: lilii, goździków, powojów, irysów i róż. Jednocześnie jest to portret cesarza, który sprawuje opiekę nad ziemią wydającą plony, a jego panowanie zapewnia ludziom pomyślność i dostatek. Włada czasem i naturą. Został zaprezentowany jako Wertumnus, rzymski bóg, patron przemian, pór roku, dojrzewających plonów i handlu.
Sprawdź, czy umiesz!
RNZ6xTRFrRrs0
Obraz przedstawia postać mężczyzny, bibliotekarza, którego sylwetka składa się ze stosu różnych książek. Tło stanowi szara zasłona umieszczona nad głową postaci na drewnianym karniszu. Białe kartki otwartej na głowie księgi wyglądają jak włosy. Na twarz składają się mniejsze książki. Zakładki z pomponami tworzą brodę i wąsy. Prawe ramię tworzy wielka pomarańczowa księga stojąca ukośnie, odwrócona grzbietem do widza. Przedramię tworzy druga księga o szarych okładkach umieszczona poziomo, zakładki włożone do tej książki tworzą palce bibliotekarza. Pierś postaci i lewe ramię tworzą poziomo ułożone książki, po części jest ono przykryte szarą zasłoną, tworząc pelerynę.
Obraz Bibliotekarz. Postać ułożona z książek - z nich zbudowany jest tułów, głowa, włosy, ręka.
Obraz Bibliotekarz. Postać ułożona z książek - z nich zbudowany jest tułów, głowa, włosy, ręka.
Bibliotekarz
Źródło: Giuseppe Arcimboldo , domena publiczna.
Ćwiczenie 6
Podaj tytuły tekstów kultury, w których pojawia się motyw książki.
R1asLNM0RbXpu
Miejsce na notatki ucznia.
Przypomnij sobie dotychczasowo omawiane lektury. W razie kłopotu skorzystaj z dostępnych ci źródeł.
Motyw książki pojawia się w następujących tekstach:
Księga dżungli;
Księga czarownic;
Plastusiowy pamiętnik.
Polecenie 2
Przyjrzyj się reprodukcji „Bibliotekarza” Giuseppe Arcimbolda i odpowiedz na pytania.
Co przedstawia obraz?
Co widzisz na obrazie, gdy przyjrzysz mu się z bliska?
Czy to portret człowieka, czy kompozycja z przedmiotów, czyli martwa natura? Uzasadnij swoje zdanie.
Nazwij elementy dające złudzenie włosów, nosa, oczu, brody, ręki, palców.
Jak ty zatytułowałbyś obraz? Podaj swoje propozycje.
Jak myślisz, dlaczego bibliotekarz tak wygląda?
R1VBwKeNfqcBs
Miejsce na notatki ucznia.
Polecenie 2
Przeczytaj zamieszczony poniżej opis dzieła „Rudolf II jako Wertumnus”i odpowiedz na pytania.
Określ, co przedstawia obraz. Nazwij elementy dające złudzenie włosów, nosa, oczu, brody, sylwetki postaci. Podaj swoje propozycje tytułu obrazu. Wyjaśnij, dlaczego cesarz tak wygląda.
[Praca], znajdująca się dziś w sztokholmskim zamku Skokloster, jest ostatnim znanym dziełem malarza. Powstała ona na zlecenie samego cesarza w 1591 roku. Namalowany techniką olejną na desce (68x56 cm) obraz przedstawia Rudolfa II jako Wertumnusa – starożytnego rzymskiego boga przemian, pór roku i dojrzewania plonów oraz handlu. Nie jest to jednak zwykły portret. Nawiązuje on do znanych w sztuce przedstawień rzymskiego bóstwa ukazywanego zazwyczaj jako brodaty mężczyzna z wieńcem na głowie. Sam cesarz zaś, którego popiersie zostało tu przedstawione, zdaje się spoglądać na widza dumnym, pewnym wzrokiem. Jednakże nikt przed ArcimboldemGiuseppe ArcimboldoArcimboldem nie odważył się sportretować władcy w tak karykaturalny sposób. Postać Rudolfa II została tu skomponowana z… warzyw, owoców, kwiatów i zbóż. Dostrzec tu można całe ich bogactwo, będące jednocześnie sumą mnóstwa wizualnych metafor. Artysta kierował się prostymi analogiami, nos cesarza przypomina dużą czerwoną gruszkę, mięsiste wargi składają się z dwóch soczystych czereśni, nad którymi widać wąsy ze zboża. W miejscu brwi artysta umieścił kłosy żyta, oczy zaś skomponował ze strąków grochu i owoców głogu. Na obrazie można dostrzec też bardziej zuchwałe skojarzenia ArcimboldaGiuseppe ArcimboldoArcimbolda: dwa owoce - morela i jabłko w miejscu policzków miały oddawać pokrytą krostami i przebarwieniami skórę władcy, z kolei pełna igieł łupina kasztana przypomina jego kłującą, długo nie goloną brodę. Głowę Rudolfa II-Wertumnusa zdobi pokaźnych rozmiarów wieniec z kłosów zbóż (żyta, pszenicy, prosa), kolby kukurydzy, kiści białych i ciemnych winogron, w które wplecione zostały oliwki, gałązki jarzębiny oraz owoce: granaty, figi, wiśnie, gruszki, śliwki i inne. Szyję, potężny tors i ramiona cesarza, złożone z ogromnej dyni oraz rzepy, cebuli, czosnku, porów, pietruszek, karczocha i liści kapusty, zdobi piękny, długi wieniec z wielobarwnych kwiatów. Widzimy tu róże, lilie, irysy, goździki, powój i inne, kolorowo kwitnące rośliny. To bogactwo roślinności i płodów pól i ogrodów odwoływać się ma do atmosfery praskiego dworu Rudolfa II, słynącego z przepychu. Ale nie tylko. W tej różnorodności kryje się wiele ukrytych znaczeń i symboli. Są tu rośliny i owoce odwołujące się do czterech pór roku, których opiekunem był Wertumnus: wiosenne goździki, lilie i róże, letnie czereśnie i śliwki, symbolizujące jesień winogrona, gruszki i kłosy zbóż oraz dynia, rzepy i cebule oznaczające zimę. Nawiązanie do pór roku, do rozwijającej się przyrody sugerować ma harmonię, pokój i pomyślność panowania Rudolfa II – dobrego, przyjaznego, łagodnego i pobłażliwego władcy. To także znak wiecznej wiosny i obfitości nowego Złotego Wieku rodzącego się w świętym Cesarstwie Niemieckim wraz z jego rządami. W szerszym znaczeniu dzieło Arcimbolda ukazuje cesarza jako władcę czasu i natury. Portret Rudolfa II jako Wertumnusa, podobnie jak inne „botaniczne” obrazy Arcimbolda, jest wariantem martwej natury – gatunku malarskiego, który dotarł do Włoch z Flandrii i stał się popularny zwłaszcza w Lombardii, skąd artysta pochodził. To także pokaz kunsztu malarskiego twórcy oraz jego świetnej znajomości botaniki. Malarz umieścił tu bowiem kilkadziesiąt gatunków kwiatów, zbóż, warzyw i owoców. Praca ta jednak nie jest jedynie katalogiem europejskiej flory. Z tej bogatej kompozycji owoców, warzyw i innych plonów pór roku udało się bowiem artyście stworzyć przedstawienie ludzkiej postaci. Dzięki temu pamiętamy o tym, że człowiek, podobnie jak rośliny czy zwierzęta, podlega prawom natury i stanowi jej integralną część.
R9ZbyZQsDsIOg
Miejsce na notatki ucznia.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RmYfvVTwTvwrp
Ćwiczenie 7
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7
Przeczytaj opis obrazu „Bibliotekarza” Giuseppe ArcimboldaGiuseppe ArcimboldoGiuseppe Arcimbolda. Wyjaśnij, co jest charakterystyczne dla tego obrazu.
Obraz Giuseppe ArcimboldaGiuseppe ArcimboldoGiuseppe Arcimbolda przedstawia postać mężczyzny, bibliotekarza, którego sylwetka składa się ze stosu różnych książek. Tło stanowi szara zasłona umieszczona nad głową postaci, na drewnianym karniszu. Białe kartki otwartej na głowie księgi wyglądają jak włosy. Na twarz składają się mniejsze książki. Grzbiet jednej imituje nos, natomiast oczy i uszy to wstążki – zakładki wystające z kart książek. Zakładki z pomponami tworzą brodę i wąsy. Prawe ramię zrobione jest z wielkiej pomarańczowej księgi stojącej ukośnie, odwróconej grzbietem do widza. Przedramię tworzy druga księga o szarym grzbiecie i okładkach, umieszczona poziomo. Wystające zakładki włożone do tej książki wyglądają jak palce bibliotekarza. Pierś postaci i lewe ramię tworzą poziomo ułożone książki, po części są one przykryte szarą zasłoną, tworząc pelerynę bibliotekarza..
R12l2Muej1Mc4
Miejsce na notatki ucznia.
Zwróć uwagę na sposób, w jaki artysta ukazał postać bibliotekarza.
Dla tego obrazu charakterystyczny jest sposób kompozycji, ponieważ bibliotekarz został ukazany za pomocą książek ułożonych w kształcie jego sylwetki.
RybM3wKCl2xik
Obraz przedstawia warzywa ułożone w czarnej misie. Cebula znajduje się w centralnej części obrazu. Pierwszą warstwę stanowią dwa orzechy laskowe i jeden włoski (rozłupany), jedna główka czosnku, na nich leży cebula ułożona korzonkami do widza. Po obu jej bokach znajdują dwa korzenie pietruszki bez naci, które pionowo wystają z misy. Z jej prawej strony, pod jednym korzeniem pietruszki ułożono dwa czerwone kapelusze grzybów. Nad nimi widać sześć, równo ułożonych białych korzeni pietruszki z zieloną nacią. Po bokach układają się zielone liście warzyw.
Warzywa
Źródło: Giuseppe Arcimboldo, domena publiczna.
RRkvvhnIUwOxa
Obraz przedstawia twarz skomponowaną z warzyw. Policzek stanowi dorodna cebula, nos - korzeń pietruszki, oczy to orzechy laskowe, orzech włoski i główka czosnku. Brodę tworzą korzenie i nać pietruszki, usta to dwa czerwone kapelusze grzybów. Na głowie postać ma nakrycie w postaci czarnej misy, z której wystają włosy zrobione z liści różnych warzyw. Jest to odwrócony o 180 stopni obraz, który umieszczono w galerii jako pierwszy.
Portret z warzywami
Źródło: Giuseppe Arcimboldo, domena publiczna.
R1ImMJGQZnX52
Obraz przedstawia chwilę podnoszenia przez kogoś pokrywki srebrnej patery, na której znajdują się pieczone mięsa. Widać prawą dłoń i fragment lewej ręki. Na srebrnej paterze leżą różne mięsa, wśród których wyróżnia się pieczone prosię i kurczak. Na brzegu patery leży gruby plaster cytryny, w lewym dolnym rogu na stole leżą liście dębu i żołędzie. Prosię znajduje się w dolnej części patery, a kurczak z prawej strony.
Prosię
Źródło: Giuseppe Arcimboldo, domena publiczna.
R1YFBPEqizHOY
Obraz przedstawia twarz w kapeluszu, ukazaną z profilu. Skomponowana jest ona z pieczonego prosięcia i kurczaka; rondo kapelusza stanowi metalowa patera, ozdobiona plasterkiem cytryny i pióropuszem z liści dębu. Włosy i czoło tworzy pieczone prosię, zaś nos - pieczony kurczak. Policzki, usta i broda zostały skomponowane z pieczonego mięsa. Pokrywa patery tworzy kołnierz ubioru postaci. Jest to odwrócona wersja obrazu, który pojawia się w galerii jako trzeci.
Kucharz
Źródło: Giuseppe Arcimboldo, domena publiczna.
Ćwiczenie 8
Obejrzyj dwa inne obrazy Giuseppe ArcimboldaGiuseppe ArcimboldoGiuseppe Arcimbolda i odpowiedz na pytania.
Co przedstawiają obrazy?
Z jakich elementów się składają?
Czyimi portretami mogą być?
Jakie tytuły możesz im nadać?
RcGeSQVdC67Er
Przyglądaj się uważnie wszystkim szczegółom obrazów, szukaj elementów, które przypominają twarz człowieka. Nadając tytuły, pamiętaj o wielkiej literze.
Obrazy przedstawiają różnego rodzaju produkty żywnościowe ułożone w misach. Na pierwszym widać ciasno ułożone warzywa, na drugim pieczone prosięta i kurczęta. Po odwróceniu widzimy powstałe z tych produktów twarze. Mogą być to portrety kucharzy. Propozycja tytułów: Warzywna twarz i Twarz na półmisku.
Ćwiczenie 8
Napisz, czym wyróżniało się malarstwo Giuseppe ArcimboldaGiuseppe ArcimboldoGiuseppe Arcimbolda.
RMp0KHNqRugQc
Miejsce na notatki ucznia.
Zastanów się, z czego były tworzone portrety.
Malarstwo Giuseppe ArcimboldaGiuseppe ArcimboldoGiuseppe Arcimbolda wyróżniało się tym, że artysta tworzył ludzkie portrety za pomocą roślin, przedmiotów, produktów spożywczych. Jego obrazy miały symboliczne znaczenie, były pomysłowe i zabawne.
Polecenie 3
Odwróć obrazy do góry nogami. Napisz, co widzisz. Czy podoba ci się pomysł autora obrazu? Uzasadnij odpowiedź.
R1ODYAI2NdQYl
Polecenie 3
R2YF6M2U3fmVx
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 4
Stwórz „portret” wybranej postaci: piłkarza, strażaka, marynarza, kierowcy, malarza itp. Wytnij z kolorowych czasopism zdjęcia odpowiednich przedmiotów, ułóż je na kartce w kształt twarzy, przyklej wycinki i zatytułuj swoje dzieło.
R1dCVH99OZeRY
(Uzupełnij).
Polecenie 4
RkEuYK4eYDgEm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 5
Narysuj portret wybranej osoby z najbliższego otoczenia. Wybierz rodzaj portretu: realistyczny, satyryczny lub alegoryczny.
R10hKiyhtp7Wa
Polecenie 5
Opisz wybraną osobę z najbliższego otoczenia. Stwórz jej słowny portret. Wybierz rodzaj portretu: realistyczny, satyryczny lub alegoryczny.
R1a9kAU7y3qwC
Słownik
alegoria
alegoria
postać, idea lub wydarzenie, które poza dosłownym sensem mają również stałe i umowne znaczenie przenośne, w przeciwieństwie do symbolu, przesłanie alegorii jest zazwyczaj jednoznaczne np. kobieta z wagą i przepaską na oczach jest alegorią sprawiedliwości
antyk
antyk
świat starożytnej kultury grecko‑łacińskiej
pilaster
pilaster
płaski filar przyścienny pełniący funkcję dekoracyjną i konstrukcyjną
kapitel
kapitel
ozdobna, górna część kolumny
kantor
kantor
daw. kancelaria kupca, przemysłowca lub bankiera
karykatura
karykatura
przesadne uwydatnienie, wyolbrzymienie charakterystycznych cech osoby lub przedmiotu w rysunku, obrazie, rzeźbie lub utworze literackim, którego celem jest ośmieszenie kogoś, czegoś
mecenas sztuki
mecenas sztuki
osoba lub instytucja wspierająca rozwój sztuki, literatury i nauki
surrealizm
surrealizm
kierunek artystyczny w literaturze i sztuce XX w., dążący do uniezależnienia wyobraźni artysty od reguł logicznego myślenia i wszelkich norm, za pomocą obrazu wyrażano swoje wnętrze, wizje, sny