Zostań szkolnym dziennikarzem!
Warto wiedzieć!
Prasa to jedno z najstarszych mediów. Jej początki w Polsce sięgają XVI wieku, kiedy
to zaczęto drukować pierwsze teksty z informacjami (tzw. gazety ulotne). Obecnie prasa funkcjonuje zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej. To jedno z najważniejszych mediów, które każdego dnia dostarcza informacji o aktualnych wydarzeniach. Stanowi również źródło wiedzy i rozrywki, sprzyja poszerzaniu zainteresowań.
Zapoznaj się z podstawowymi rodzajami gatunków dziennikarskich:
artykuł - tekst publicystyczny, literacki lub naukowy zamieszczony w gazecie lub czasopiśmie; artykuł z reguły omawia problem (poprzez wywód oparty na faktach poddanych analizie), wyprowadza wnioski i uogólnia, zmierzając do udowodnienia postawionej tezy lub uzasadnienia postulatów
reportaż - gatunek prozy z pogranicza dziennikarstwa i literatury artystycznej, mający na celu wiarygodną, sproblematyzowaną relację o autentycznych zdarzeniach i zjawiskach
felieton - krótki utwór publicystyczno‑dziennikarski na tematy polityczne, społeczne, obyczajowe i kulturalne, posługujący się środkami prozy fabularnej, napisany w sposób lekki i efektowny, utrzymany w osobistym tonie
wywiad - rozmowa dziennikarza z kimś, zwykle ze znaną osobą, w której odpowiada ona na zadawane pytania; też: ta rozmowa opublikowana w radiu, telewizji lub w prasie.
W wielu szkołach wydawane są gazetki informujące o aktualnościach związanych z życiem danej placówki. Często zawierają one artykuły pogłębiające wiedzę z różnych dziedzin. Dostarczają rozrywki w postaci żartów, krzyżówek, konkursów. Zachęcają do włączania się w różnorodne akcje i przedsięwzięcia. Praca w redakcji szkolnej gazetki to doskonała okazja do spróbowania swoich sił jako dziennikarz.
Zapoznaj się z filmem pt. Szkolni dziennikarze i wykonaj polecenia.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RIoA5ps6rwKyF
Film prezentujący szkolnych dziennikarzy
Spośród wymienionych w wywiadzie cech dziennikarza wskaż jedną, którą uważasz za najważniejszą. Uzasadnij swoje zdanie.
Rozważ, czy praca szkolnego dziennikarza jest rodzajem zabawy czy możliwością rozwijania umiejętności językowych. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Wymień blaski i cienie pracy szkolnego dziennikarza. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Podaj trzy wyrazy pokrewne do słowa dziennikarz.
NewsNews to wyraz zapożyczony z języka angielskiego, który oznacza prasową informację z ostatniej chwili, nadzwyczajną wiadomość, a także niespodziewane wydarzenie.
Zaproponuj trzy tematy newsów prasowych, które mogłyby zainteresować twoich rówieśników. Zaproponowane przez ciebie tematy mogą mieć formę równoważników zdań, np. Wiadomość z ostatniej chwili.
Szkolne gazetki
Tworzenie uczniowskich zespołów redakcyjnych i wydawanie szkolnych gazetek to popularny sposób doskonalenia umiejętności pisania różnych form wypowiedzi, pracy w zespole, poszerzania zainteresowań, a nawet odkrywania życiowych pasji.


Wyjaśnij znaczenie terminów związanych z prasą: winieta, stopka, szpalta, kolumna. Następnie odszukaj je na powyższych grafikach przedstawiających szkolne gazetki.
Korzystając ze słownika języka polskiego, wyjaśnij znaczenie terminów związanych z prasą: stopka, szpalta, kolumna, winieta.
Rozwiązanie: Terminy związane z prasą:
winieta - ozdoba w druku, pasek tytułowy czasopisma lub gazety,
stopka - metryka czasopisma, informacja o składzie, redakcji, adresie, itp.
szpalta - pionowy pas tekstu o określonej szerokości,
kolumna - skład tekstu odpowiadający jednej stronie.
Wykorzystaj przygotowany wcześniej materiał dotyczący twojej szkoły/najbliższej okolicy. Zachęć do współpracy koleżanki i kolegów z klasy lub szkoły i wspólnie zaprojektujcie pierwszą stronę szkolnej gazetki - możecie skorzystać z poniższego wzoru.
Zajawka do artykułu z kolejnej strony | Zajawka do artykułu z kolejnej strony |
Tytuł | |
Nagłówek najważniejszej informacji (1) | Komentarz (1) |
Fotografia prasowa wraz z podpisem | Komentarz (2) |
Informacja (1) | |
Lid najważniejszej informacji | Informacja (2) |
Tekst najważniejszej informacji | |
Informacje w skrócie | |
Zbierz tematy do wydania gazety codziennej. Zastanów się, które informacje powinny znaleźć się na pierwszej stronie wydania.
Zapoznaj się z aktualnymi doniesieniami internetowych serwisów dziennikarskich. Zwróć uwagę na sposób prezentowania wiadomości najważniejszych, najnowszych, ciekawostek. Jakie dostrzegasz różnice?
Swoimi spostrzeżeniami możesz podzielić się z koleżankami i kolegami z klasy.
Zanim zostaniesz szkolnym dziennikarzem, zastanów się, jakie tematy najbardziej interesują twoich rówieśników.
Teksty dziennikarskie powinny odznaczać się różnorodnością i kreatywnościąkreatywnością – prezentować wiadomości i opinie urozmaicone intrygującymi grami słów i skojarzeniami; poważnym tematom mogą towarzyszyć utrzymane w żartobliwej formie komentarze.
W dobrym dziennikarstwie o trudnych tematach mówi się w przystępny sposób, używając poprawnej polszczyzny i zrozumiałego słownictwa.
Artykuł

Przyjrzyj się powyższemu zdjęciu przedstawiającemu stronę z gazety. Wytłumacz, co łączy przekaz tekstowy z fotograficznym.
Zapoznaj się z opisem ilustracji zamieszczonej na zamieszczonym powyzej zdjęciu przedstawiającym stronę z gazety. Wytłumacz, co łączy przekaz tekstowy z fotograficznym.
Przeczytaj dowolny artykuł z pierwszej strony gazety codziennej. Możesz skorzystać z wybranego portalu prasowego dostępnego w internecie. Wykonaj polecenia:
Wskaż elementy kompozycyjne artykułu: nagłówek, lid, tekst (korpus) wiadomości.
Odpowiedz na pytania: kto? o czym? do kogo? w jakim celu? w jakich okolicznościach? za pomocą jakiego przekazu mówi?
Znajdź w tekście przykłady ciekawych zabiegów językowych. Zastanów się, jakie treści wyrażają.
Przeczytaj dowolny artykuł z pierwszej strony gazety codziennej. Możesz skorzystać z wybranego portalu prasowego dostępnego w internecie. Wykonaj polecenia:
Wskaż elementy kompozycyjne artykułu: nagłówek, lid, tekst (korpus) wiadomości.
Odpowiedz na pytania: kto? o czym? do kogo? w jakim celu? w jakich okolicznościach? za pomocą jakiego przekazu mówi?
Znajdź w tekście przykłady ciekawych zabiegów językowych. Zastanów się, jakie treści wyrażają.
Reportaż
Uroki pracy...
Wszyscy lubią słodycze, choć nie wszyscy się do tego przyznają. Dlatego też w dzisiejszym reportażu postanowiłem opisać uroki pracy cukiernika. Zadanie ułatwili mi właściciele znajdującej się w naszym mieście cukierni „Ptyś miętowy” - Państwo Nowakowscy.
Na wstępie muszę zaznaczyć, że nie miałem pojęcia, jak wymagające jest to zajęcie. By pierwsi klienci mogli o godzinie 8.00 kupić swoją ulubioną brioszkę lub drożdżówkę na drugie śniadanie, pracę trzeba zacząć o 4.00 rano.
Już kilka minut po otwarciu zakładu wszędzie słychać krzątanie i pobrzękiwanie naczyń. Sprawne ręce pracowników rozcinają worki z mąką i cukrem, wbijają jajka do dzieży, odmierzają składniki, by po chwili ubijać, mieszać i formować ciastka. Nikt nie myśli o tym, że większość ludzi jeszcze słodko śpi. Tutaj praca wre. Blaszki z ciastem trafiają do piekarnika i następuje chwila na odpoczynek. Łyk kawy, kanapka, krótka pogawędka o życiu. Aż tu nagle w nozdrza uderza zapach pieczonego ciasta – cudowny, obezwładniający. Czas wyjąć bułeczki maślane z pieca. Za chwilę będą gotowe bajgle. Pierwsza partia pączków już czeka na nadzienie i lukier. To moje zadanie. Trochę się denerwuję. Przy dziesiątej sztuce załapuję. Przy trzydziestej osiągam wprawę. Przy pięćdziesiątej… Malinowy dżem i lukier cytrynowy chyba będą mi się dzisiaj śniły.
Wybija 8.00. W cukierni pojawiają się pierwsi klienci. Robi się gwarno. Zapachowi pieczonego ciasta zaczyna towarzyszyć aromat parzonej kawy. Na zapleczu wszyscy pracują…
Południe. Koniec mojej zmiany. Środek dnia, a mnie ogarnia senność. Mam za sobą osiem godzin pracy. Przebieram się i wychodzę do domu. Szef zmiany proponuje mi pracę. Dziękuję uprzejmie i wychodzę. Póki co wracam do szkoły, ale może kiedyś… Zajęcie nie tak łatwe, jak się wydaje, ale satysfakcjonujące.
Po przeczytaniu zamieszczonego powyżej tekstu wymień elementy świadczące o tym, że jest on reportażem.
Zaproponuj temat reportażu prasowego poruszającego sprawy ważne dla twojej szkoły lub miejscowości. Wymyśl przyciągający uwagę tytuł, sporządź plan, według którego napiszesz reportaż.
Zbierz materiał fotograficzny do swojego reportażu. Podpisz zdjęcia.
Napisz krótki tekst (tzw. lid), streszczający zaplanowany przez Ciebie reportaż.
Felieton
W szponach relaksuMiędzy odpoczynkiem a relaksem zachodzą głębokie różnice. Człowiek odpoczywający robi to, na co ma ochotę – chce spać, to śpi, łazić po lesie, to łazi, czytać Joyce’a [czyt. dżojsa], to czyta Joyce’a. W relaksie taka samowola jest niedopuszczalna. Każda chwila wolna od pracy zawodowej i innych obowiązków powinna być gorliwie wykorzystana na gimnastykę i masaż, a przedtem jeszcze na przygotowanie sobie odpowiednich warunków do tej gimnastyki i masażu. Żadnej, proszę państwa, improwizacji. Nawet w sferze psychiki, która też poddawana jest swoistemu rozmasowywaniu. Relaks bowiem ma nas doprowadzić do tego, żebyśmy się niczym za bardzo nie przejmowali. Typem lansowanym przez tego rodzaju popularne poradniki jest po prostu zdrowy wyspany idiota. Jedynym obiektem zainteresowania powinno być dla niego własne ciało. Naturalnie przyda mu się garść informacji o świecie zewnętrznym – redaktorzy (podobno „eksperci”) zadbali, żeby je dostał. Otóż: „pies jest wiernym towarzyszem”, „naturalne oświetlenie rozjaśnia pokój”, „ustaw meble tak, żeby nie przeszkadzały”, „napawaj się pięknem przyrody”, „zepsute produkty wyrzucaj”. Słusznie, tylko po co to wszystko tłumaczyć z angielskiego? Czyżbyśmy krajowymi siłami nie mogli zdobyć się na komunikat, że „w czasie oddechu wprowadzamy do płuc powietrze”? I czy trzeba aż z ojczyzny Newtona [czyt. njutona] importować wiadomość, że mózg składa się z dwóch półkul, przy czym lewa odpowiedzialna jest za „zajęcia wymagające myślenia, na przykład rozwiązywanie krzyżówek”? Nie mam nic przeciw krzyżówkom, ale to, że tylko one figurują tutaj jako przykład umysłowego wysiłku, jest charakterystyczne. W czasie relaksu, owszem, dopuszczalna jest jeszcze muzyka. Ale koniecznie łagodna, cicha, mile towarzysząca przysiadom. A już zupełnym milczeniem pominięte są takie fanaberie, jak odwiedzanie galerii sztuki, słuchanie odczytów, chodzenie do teatru czy rozmowy z kimś, kto potrafi mówić nie tylko o zjedzonych kaloriach. Książkę zaleca się w czasie relaksu dwa razy, w obu przypadkach jako zło konieczne. Wieczorem, kiedy oczy się jeszcze nie kleją, „zacznij czytać jakąś pogodną książkę, aż poczujesz senność” – i przy pakowaniu walizki przed wyjazdem: „zabierz ze sobą książkę, żeby uniknąć nudy w czasie długiej podróży”… Na koniec wyznanie osobiste. Bardzo lubię wypoczywać. Może nawet za bardzo. Nigdy natomiast nie uprawiałam relaksu. Nie miałam więc pojęcia, co w ten sposób tracę. Teraz przynajmniej wiem.
Źródło: Wisława Szymborska, W szponach relaksu, [w:] tejże, Nowe lektury nadobowiązkowe, Kraków 2002, s. 48–49.
Rozważ, czym i dlaczego tytuł felietonu Wisławy Szymborskiej może zaskakiwać czytelnika.
Wyjaśnij, co krytykuje Wisława Szymborska w swoim felietonie.
Zacytuj wybrany fragment felietonu Szymborskiej, w którym pojawia się ironia i wytłumacz, na czym ona polega.
Po przeczytaniu fragmentu tekstu Wisławy Szymborskiej zaproponuj 5 tytułów cyklu felietonów poświęconych aktualnej tematyce, które mogłyby ukazać się w szkolnej gazecie, np. Z życia szkoły.
Sprawdź, czy umiesz!
Wymyśl atrakcyjny tytuł gazetki szkolnej, który mógłby przyciągnąć uwagę i zaintrygować czytelników.
Zastanów się, jak mogłoby wyglądać pierwsze wydanie gazetki przygotowane przez redaktorów z twojej klasy/szkoły.
Wybierz trzy wiadomości dotyczące twojej szkoły, najbliższej okolicy lub miejscowości, które według ciebie powinny znaleźć się na pierwszej stronie szkolnej gazety. Możesz podzielić się swoimi pomysłami z koleżankami i kolegami.
Wskaż, jakie predyspozycje powinien posiadać dziennikarz przygotowujący news prasowy.