RMfnqy37UBo6e
Zdjęcie przedstawia ręce osoby siedzącej przy okrągłym stoliku. Prawą dłoń trzyma tablet, a lewa stuka w ekran, na którym wyświetlają się kolorowe zdjęcia różnych produktów. Za tabletem, na stoliku stoi otwarty laptop. Na jego ekranie wyświetlana jest skrzynka poczty elektronicznej.

W świecie mediów

Okładka - świat medialny
Źródło: Pixabay , domena publiczna.

Warto wiedzieć!

Środki masowego przekazu, nazywane zwyczajowo mediami, stały się ważnym elementem naszego życia. Należą do nich prasa, radio, telewizja i internet. Każdego dnia dostarczają informacji i rozrywki, ułatwiają naukę oraz rozwijanie zainteresowań.

Dzięki mediom wiemy o ważnych wydarzeniach społecznych, politycznych i gospodarczych. Dowiadujemy się o odkryciach naukowych. Media poszerzają naszą wiedzę i wpływają na sposób patrzenia na świat.

Polecenie 1

Przedstaw w kilku punktach twoje ulubione medium (gazetę, stację telewizyjną
lub radiową, portal internetowy). W swej odpowiedzi uwzględnij:

  • nazwę medium oraz tematy, którymi się zajmuje,

  • grupy wiekowe, do których jest kierowane,

  • twoje ulubione rubryki, artykuły, programy.

R1YATVFPwsKea
Miejsce na notatkę ucznia.

O dziennikarstwie

Dziennikarstwo to, najprościej ujmując, zdobywanie i przekazywanie poprzez media informacji z różnych dziedzin. Jest wiele gatunków dziennikarskich. Podstawowy podział obejmuje:

a) gatunki informacyjne - informują o faktach i wydarzeniach,

b) gatunki publicystyczne - omawiają wydarzenia, przedstawiają poglądy.

Wiadomość prasowa i jej kompozycja

Wiadomość (informacja lub newsnewsnews) to podstawowy gatunek informacyjny. Dostarcza aktualnych i bezstronnych informacji. Budowa wiadomości powinna przypominać
tzw. odwróconą piramidę - kluczowe treści umieszcza się na początku, mniej istotne szczegóły - na końcu. Dobra wiadomość powinna odpowiadać na sześć klasycznych pytań dziennikarskich: co? kto? gdzie? kiedy? jak? dlaczego?

Najważniejsze wiadomości pojawiają się z reguły na pierwszej stronie gazety, towarzyszą im fotografie opatrzone podpisami. NewsnewsNews składa się z trzech części:

Nagłówek

Tytuł – często zapisany większą, pogrubioną czcionką, informuje o temacie wiadomości; ma zwracać uwagę, może być skonstruowany na zasadzie gry słów.

Lid

Graficznie wydzielony akapit wiadomości pod nagłówkiem; wprowadza w zagadnienie, zawiera najważniejsze informacje.

Tekst wiadomości (tzw. korpus wiadomości)

Najbardziej rozbudowana część wiadomości; przedstawia szczegółowo treść prezentowanego zagadnienia.

news
korpus

Reportaż i jego cechy

Przeczytaj zamieszczone poniżej fragmenty tekstu Kazimierza Wolnego‑Zmorzyńskiego - medioznawcymedioznawcamedioznawcyliteraturoznawcyliteraturoznawcaliteraturoznawcy, który wypowiada się na temat reportażu i wykonaj ćwiczenia.

PosłowieKazimierz Wolny‑Zmorzyński
Kazimierz Wolny‑Zmorzyński Posłowie

W stronę źródeł reportażu
Reportaż jako samodzielny gatunek wyodrębnił się z literatury. Elementy reportażu występowały w literaturze polskiej już dość wcześnie w sprawozdaniach z podróży zagranicznych i krajowych, w tak zwanych itinerariachj0000007VOB2v27_000tp001itinerariachdiariuszachdiariuszdiariuszach czy poematach podróżniczychpoemat podróżniczypoematach podróżniczych […]. To podróżopisarstwo oświecenioweoświecenieoświecenioweromantyczneromantyzmromantyczne miało cechy literatury dokumentalnej, reportażowej, o ambicjach artystycznych, 
a nie tylko poznawczych […]. W okresie pozytywizmupozytywizmpozytywizmu wrażenia z podróży były relacjonowane i przesyłane w formie listów przez korespondentów prasy codziennej, m.in. Henryka Sienkiewicza w Listach z podróży do Ameryki (1876–1878) i Listach z Afryki (1891– 1892) czy Adolfa Dygasińskiego w Listach z Brazylii (1891).

Autorem pierwszego w prasie polskiej reportażu – Pracowni Suchodolskiego, zamieszczonej w „Tygodniku Petersburskim” (1838, nr 94) – był Józef Ignacy Kraszewski, natomiast za pierwszy nowoczesny reportaż w polskim piśmiennictwie uznana została Pielgrzymka do Jasnej Góry (1895) Władysława Reymonta. […]

Co to jest reportaż?
[…] Według niemieckiego teoretyka reportażu Christiana SieglaChristiana SieglaChristiana Siegla […] „reportaż jest odbiciem rzeczywistości […]”. To znaczy, 
że tematy zawarte w tekście reportażu pochodzą z obserwacji i badań reportera zbierającego materiał w terenie. Materiał ten staje się dla niego źródłem twórczych inspiracji […].

Wybitny reportażysta i teoretyk reportażu Melchior Wańkowicz uważał, iż reportaż jest opisem rzeczywistości, a opis ten z kolei swoistą mozaiką, składającą się z bardzo wielu różnorodnych kamyków, które należy tak ułożyć, by oddały obraz pokazywanej historii. Kamykami są fakty z życia wzięte […].

CART1 Źródło: Kazimierz Wolny-Zmorzyński, Posłowie, [w:] Mariusz Szczygieł, 100/XX: antologia polskiego reportażu XX wieku, t. 2, red. Mariusz Szczygieł, Wołowiec 2015.
Christiana Siegla
diariusz
poemat podróżniczy
romantyzm
oświecenie
Ćwiczenie 1

Opisz krótko początki reportażu.

R195k8o7cHVK5
Ćwiczenie 2

Podaj, jak nazywał się autor pierwszego reportażu zamieszczonego w polskiej prasie.

R1ZOJkZTku7eM
Ćwiczenie 3

Zastanów się, co może być źródłem inspiracji dla reportera. Podaj przykłady takich tematów.

RJ8Q5WuIlJ6B3
Ćwiczenie 4

Zinterpretuj stwierdzenie, że reportaż jest „swoistą mozaiką”.

RlL2r8eVil5tw
pozytywizm
j0000007VOB2v27_000tp001

Wywiad i jego cechy

Wywiad to rozmowa między dziennikarzem i jego gościem (lub dziennikarzem i grupą osób). Jego celem jest uzyskanie odpowiedzi na pytania, które zadaje prowadzący spotkanie (np. autor tekstu prasowego, audycji radiowej lub programu telewizyjnego).

Zanim wywiad zostanie opublikowany dziennikarz powinien go autoryzować,
tzn. przedstawić jego treść osobie, która odpowiadała na pytania, aby upewnić się,
że wszystkie wypowiedzi zostały właściwie zrozumiane, zapisane i zmontowane.

JPOL_E3_E4_Zadaniowo
Ćwiczenie 5
R1SLxCHRIiSAv1
Zadanie interaktywne, zgromadzone po prawej stronie wyrazy należy przeciągnąć do odpowiednich kategorii, dzieląc je na gatunki informacyjne lub publicystyczne.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2
RQbaQ50qbyWiH1
Tabela do uzupełnienia informacjami na temat znanych uczniowi programów telewizyjnych lub radiowych.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6

W poniższych przykładach wskaż sformułowania, które nie powinny pojawić się w tekście informacyjnym. Zaproponuj zwroty, którymi można je zastąpić:

  • Znana artystka zajęła się projektowaniem modnych ciuchów.

  • Przestępca trafił za kratki.

  • Kierowca wpadł w poślizg i wylądował na drzewie.

  • Nie można było odczytać wiersza, ponieważ autor napisał go jak kura pazurem.

RJpImMyLNvKJG
Ćwiczenie 7
RVX8YOez16SyE1
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu wszystkich prawidłowych odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
JPOL_E3_E4_Zadaniowo
RGB1S3lgVC5RY
Artykuł prasowy z czasopisma Kłosy z 1865 roku (t. 1 nr 25)
Źródło: a. n., dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:K%C5%82osy_1865_t_1_nr_25.jpg [dostęp 14.09.2021], domena publiczna.
Polecenie 3

Przeczytaj dowolny artykuł z pierwszej strony gazety codziennej. Możesz skorzystać z dowolnego portalu prasowego dostępnego w internecie lub zapoznać się z powyższym tekstem. Wykonaj polecenia:

  • Wskaż elementy kompozycyjne artykułu: nagłówek, lid, tekst (korpus) wiadomości.

  • Odpowiedz na pytania: kto? o czym? do kogo? w jakim celu? w jakich okolicznościach? za pomocą jakiego przekazu mówi?

R1JkJUzQODYmS
Polecenie 3

Przeczytaj dowolny artykuł z pierwszej strony gazety codziennej. Możesz skorzystać z dowolnego portalu prasowego dostępnego w internecie. Wykonaj polecenia:

  • Wskaż elementy kompozycyjne artykułu: nagłówek, lid, tekst (korpus) wiadomości.

  • Odpowiedz na pytania: kto? o czym? do kogo? w jakim celu? w jakich okolicznościach? za pomocą jakiego przekazu mówi?

RY7KlxNk863w3
Miejsce na notatkę ucznia.
Ćwiczenie 8

Wyjaśnij, co łączy przekaz tekstowy z fotograficznym na przedstawionym powyżej zdjęciu strony z gazety.

RYvR0Vpgvipkt

Sprawdź, czy umiesz!

Polecenie 4

Wyobraź sobie, że jesteś dziennikarzem szkolnej gazetki. Przygotuj pięć pytań do idola nastolatków.

RzmB2dh33ojCD
JPOL_E3_E4_Zadaniowo
Ćwiczenie 9
R1ZoyDDK1zJMm1
Zadanie interaktywne, do siedmiu definicji gatunków dziennikarskich należy dopasować ich nazwy.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RhWZqAXMkRJz2
Ćwiczenie 10
Zadanie interaktywne polega na dopasowaniu fragmentów tekstów do odpowiednich komórek tabeli.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 5

Nagraj dowolny telewizyjny serwis informacyjny, następnie wskaż w nim przykłady komunikatów, które:

  • przekazują informacje o sensacyjnych, zaskakujących i nieoczekiwanych zdarzeniach,

  • mają formę humorystycznego (żartobliwego) komentarza,

  • mają formę rzeczowego komentarza, w którym wypowiadają się eksperci,

  • mają formę komentarza reporterskiego,

  • mają formę krótkiego wywiadu.

    ROpUCDYLv17xB

Słownik

medioznawca
medioznawca

specjalista w dziedzinie mediów, środków masowego przekazu

literaturoznawca
literaturoznawca

historyk, badacz literatury