Warto wiedzieć!

Quo vadisQuo vadisQuo vadis to jedna z najbardziej znanych powieści świata! Została przetłumaczona na blisko 60 języków. Autor odebrał wiele nagród i odznaczeń za swoje dzieło, m.in. francuski Order Narodowej Legii HonorowejOrder Narodowy Legii Honorowej Order Narodowej Legii Honorowej. Stało się ono niewątpliwie także przyczynkiem do przyznania pisarzowi literackiej Nagrody Nobla w 1905 roku.

Henryk Sienkiewicz i jego twórczość

Henryk Sienkiewicz19161846

RtV6e2o45zSKh1

Rysunek przedstawia portret Henryka Sienkiewicza. Sienkiewicz ubrany jest w marynarkę, kamizelkę i białą koszulę, pod szyją ma zawiązaną pasiastą muszkę. Nad wysokim czołem widać zaczesane gładko włosy. Twarz okala starannie przystrzyżony zarost – broda i wąsy. Portretowany patrzy w bok.

Henryk Sienkiewicz

1846 – 1916

- pisarz, krytyk i publicysta. Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej, w której kultywowano tradycje narodowe. Wychował się w duchu opowieści o wojnach Napoleona i wielkich zrywach Polaków podczas powstań narodowych. Uczył się i studiował w Warszawie, w Szkole Głównej, która dziś nosi miano Uniwersytetu Warszawskiego. Już pierwsze utwory Sienkiewicza zwracały uwagę czytelników i wydawców. Poruszały serca i wyobraźnię. Janko Muzykant (1879 r.) jest do dziś najbardziej znaną polską nowelą! Sienkiewicz zyskał sławę twórcy bestsellerów. To jedyny z polskich pisarzy XIX wieku, którego książki czytane są przez miliony czytelników nie tylko ze względu na szkolny obowiązek lekturowy, ale dla samej przyjemności czytania. Gdyby żył współcześnie, niewątpliwie zbiłby fortunę na swoich powieściach. Rosja, której formalnie był obywatelem (to czas zaborów), nie podpisała wtedy międzynarodowej konwencji o prawie autorskim. Majątek na utworach Sienkiewicza robili więc tłumacze i wydawcy, później zaś filmowcy, a nawet autorzy komiksów! Sam Sienkiewicz jednak nie narzekał. Wiele podróżował (zwiedził m.in. Amerykę, Afrykę, był w wielu kurortach europejskich). Cieszył się ogromną popularnością. Z entuzjazmem witano go na spotkaniach towarzyskich i konferencjach naukowych. Stał się szybko narodowym bohaterem. Po numery gazet, w których ukazywały się kolejne odcinki jego powieści, ustawiały się ogromne kolejki. A Sienkiewicz był jedynym polskim pisarzem żyjącym dostatnio ze swojej pisarskiej pracy. Jego książki, m.in. Trylogia, czyli Ogniem i mieczem (1883 r.), Potop (1886 r.) i Pan Wołodyjowski (1888 r.), a także Rodzina Połanieckich (1895 r.) czy Quo vadis (1896 r.) całymi latami utrzymywały się na listach bestsellerów.

Skąd pomysł napisania Quo vadis?

Quo vadis – jak dowodzą badacze – to jeden z pierwszych bestsellerów w rankingach najlepiej sprzedających się tytułów (badania takie prowadzi się od początku XX wieku). Powieść była adaptowana do potrzeb filmu i teatru, a nawet opery (np. Ligia Emila Młynarskiego z ok. 1898 roku). W jednym z listów do przyjaciół Sienkiewicz napisał: „Na spacerach układam sceny do Quo vadis. […] Postanowiłem odtąd nie wyłazić z epopeiepopejaepopei, bo tylko ta najmniej męczy i najlepiej duszę odnawia”. W wielu innych listach często mówił o swoim wyjątkowym dziele, np.: „Marzy mi się wielki eposeposepos chrześcijański, w którym chciałbym wprowadzić świętego Piotra, Pawła, Nerona, pierwsze prześladowania i dać szereg tak ogólnoludzkich i wspaniałych obrazów, żeby je musiano tłumaczyć z »polskiego« na wszystkie języki”. „Pomysł napisania Quo vadis powstał we mnie pod wpływem czytania Annałów TacytaTacytTacyta, który jest jednym z moich najulubieńszych autorów, i podczas dłuższego pobytu w Rzymie. Słynny malarz polski, Siemiradzki, który wówczas zamieszkiwał w Rzymie, był moim przewodnikiem po Wiecznym Mieście i podczas jednej z naszych wędrówek pokazał mi kapliczkę Quo vadiskościółekkapliczkę Quo vadis”.

R1WumbpKnJs8U

Zdjęcie przedstawia kościół „Domine Quo Vadis” [czyt. domine kwo wadis], znajdujący się przy słynnej starożytnej drodze Via Apia [czyt. vija apia] prowadzącej do Rzymu. Na zdjęciu widać obecny kościół pochodzący z XVI wieku. Kościółek jest mały, jednonawowy. Na otynkowanej na biało ścianie frontowej świątyni znajdują się schody prowadzące do drzwi wejściowych. Nad wejściem znajduje się trójkątne zwieńczenie (tympanon), a takie samo, tylko dużo większe, zamyka od góry ścianę szczytową świątyni. Do kościoła przylega mniejszy budynek w ceglastym kolorze. W takim samym kolorze jest cały kościółek poza ścianą frontową. Przed kościołem biegnie asfaltowa droga. W dali widać zabudowania i roślinność.

ROOWL3hht88Go

Zdjęcie przedstawia odciśnięte w kamieniu ślady stóp. Wokół odcisku stóp widać łacińskie napisy. Na kamień z odciskiem stóp nałożona jest żelazna krata z dużym otworem na ten odcisk.

Powstało dzieło o światowym rozgłosie...

Sienkiewicz po obejrzeniu tych i innych ważnych w Rzymie miejsc nabrał pewności co do słuszności decyzji o napisaniu powieści niezwykłej, zrozumiałej na całym świecie, „zapierającej dech w piersiach”. Pisał: „Mam w duszy dobre sceny do Quo vadis. Nawet kiedy nie piszę, nie jestem zdolny ani coś innego robić, ani o czym innym myśleć jak o Quo vadis. […] Ułożyłem i mam w głowie tyle scen wspaniałych i strasznych, że byle zdrowia i sił – to Quo vadis będzie donioślejsze niż wszystko, com napisał. Nie mogę o czym innym myśleć i odpoczynek, to jest jakaś przerwa trochę dłuższa, na nic by mi się nie przydała, bo jestem pod ciągłą obsesją – i czy piszę, czy nie, w głowie odbywa się praca bez chwili przystanku. Nie wiem, kiedy skończę, bo tyle jest do zrobienia, że prawie setki stron”. Mimo sukcesu i radości, jakie przyniosła pisarzowi ukończona powieść, Sienkiewicz nie krył, że pochłonęła całe jego siły, że jest wyczerpany do granic możliwości: „Cieszy mnie wrażenie Quo vadis, ale nie umiem [...] powiedzieć, ilem w to włożył zdrowia. Mózg mnie boli i zmęczenie wychodzi każdym nerwem”.

Quo vadis – powieść historyczna

Tadeusz Żabski – znakomity badacz twórczości Sienkiewicza – podkreśla, że nie można jednoznacznie stwierdzić, do jakiego gatunku należy utwór Quo vadis. Najprostsze i najczęstsze określenie to powieść historyczna.powieść historycznapowieść historyczna.

Quo vadis a inne dzieła sztuki

Jednym z wątków przedstawionych w Quo vadis jest miłość Ligii i Marka Winicjusza. Na drodze do szczęścia połączonych miłością bohaterów powieści stały liczne przeszkody. Jednym z najtrudniejszych doświadczeń dla Ligii i Winicjusza okazały się tortury, którym dziewczyna została poddana, gdy nie chciała się zaprzeć wiary chrześcijańskiej. Pogański Rzym okrutnie karał wyznawców Chrystusa. Wiadomo z historii, że w Koloseum, czyli w ogromnym rzymskim amfiteatrze przeznaczonym m.in. do walk gladiatorów, regularnie męczono pierwszych chrześcijan, dostarczając przy tym rozrywki tłumom. Ligia została poddana próbie: przywiązano ją nagą do rogów tura i skazano na niechybną śmierć… Henryk Siemiradzki – towarzysz Sienkiewicza podczas jego spacerów po Rzymie – namalował w 1897 roku niezwykły obraz zatytułowany DirceDirceDirce chrześcijańska. Płótno cieszyło się ogromną popularnością, a wielu wiązało je bezpośrednio z wydanym rok wcześniej utworem Sienkiewicza.

Obejrzyj obraz Henryka Siemiradzkiego Dirce chrześcijańska i wykonaj ćwiczenia.

Rva13aWma134V

Obraz przedstawia scenę z rzymskiego amfiteatru, czyli z Koloseum. W centrum znajduje się powalony martwy byk, z którego nozdrzy wycieka krew. Z boku martwego byka wystaje włócznia. Do byka przywiązane jest martwe ciało pięknej, nagiej kobiety. Z ciała zsunęła się biała szata i sznury kwiatów, więc widzimy je w całej okazałości. Na ciele kobiety nie ma żadnych ran. Powalonemu bykowi i martwej kobiecie przygląda się z lewej strony grupa osób, a wśród nich otyły Neron, ubrany w bogato zdobioną różowo‑czerwoną połyskliwą szatę oraz złoty wieniec laurowy. Neron patrzy zdziwionym i nieco pogardliwym wzrokiem na nagie ciało zamęczonej kobiety. Cesarza otaczają dworzanie, jeden z nich to centurion, czyli dowódca oddziału wojskowego, ubrany w bogaty purpurowo‑złoty strój. Pozostali dworzanie noszą rzymskie białe togi, a jedna z kobiet ma zieloną suknię i narzucony na nią brązowy płaszcz. Po prawej stronie martwego byka stoją ubrani w krótkie złote tuniki i zielone nakrycia głów czarnoskórzy niewolnicy, trzymający bogato zdobioną cesarską lektykę. Obok nich widać grupę półnagich gladiatorów, którzy brali udział w widowisku. Na trybunach stoi publiczność, która przygląda się całej scenie. W oddali widać charakterystyczne łuki Koloseum.

Zapoznaj się z opisem obrazu Henryka Siemiradzkiego Dirce chrześcijańska i wykonaj ćwiczenia.

Obraz przedstawia scenę z rzymskiego amfiteatru, czyli z Koloseum. W centrum znajduje się powalony martwy byk, z którego nozdrzy wycieka krew. Z boku martwego zwierzęcia wystaje włócznia. Do byka przywiązana jest piękna, naga kobieta – martwa lub zemdlona. Z ciała zsunęła się biała szata i sznury kwiatów, więc widzimy je w całej okazałości. Na ciele kobiety nie ma żadnych ran. Powalonemu bykowi i kobiecie przygląda się z lewej strony grupa osób, a wśród nich otyły Neron, ubrany w bogato zdobioną różowo‑czerwoną połyskliwą szatę oraz złoty wieniec laurowy. Neron patrzy zdziwionym i nieco pogardliwym wzrokiem na nagie ciało kobiety. Cesarza otaczają dworzanie, jeden z nich to centurion, czyli dowódca oddziału wojskowego, ubrany w bogaty purpurowo‑złoty strój. Pozostali dworzanie noszą rzymskie białe togi, a jedna z kobiet ma zieloną suknię i narzucony na nią brązowy płaszcz. Po prawej stronie martwego byka stoją ubrani w krótkie złote tuniki i zielone nakrycia głów czarnoskórzy niewolnicy trzymający bogato zdobioną cesarską lektykę. Obok nich widać grupę półnagich gladiatorów, którzy brali udział w widowisku. Na trybunach stoi publiczność, która przygląda się całej scenie. Wśród trybun wyróżnia się ta cesarska – ocieka złotem i purpurą. W oddali widać charakterystyczne łuki Koloseum.

Sprawdź, czy umiesz!

Słownik