Na zdjęciu niewyraźna twarz dziecka widziana przez szybę, po której spływają krople deszczu. Dziecko przykłada palce do szyby od wewnątrz.
Na zdjęciu niewyraźna twarz dziecka widziana przez szybę, po której spływają krople deszczu. Dziecko przykłada palce do szyby od wewnątrz.
Środki poetyckiego obrazowania - przenośnia
Deszcz - zdjęcie
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Warto wiedzieć!
W czasie deszczu trudno czasami odnaleźć aktywność, która pozwoli przetrwać niepogodę. Niektórzy w takich momentach sięgają po książkę, inni po serial, a jeszcze inni postanawiają przespać takie dni.
Poeci lubią deszczowe dni, chętnie opisują w swoich wierszach pluchę, siąpawicę, chlapawicę, „pogodę pod psem”, tworząc niezwykłe obrazy poetyckie.
R9IihCtpVp5xU
Grafika przedstawia uśmiechniętą, dziecięcą twarz, z której ust wydobywa się dymek. NAPIS: Pamiętaj! Poeta, ukazując świat widziany swoimi oczami, opisuje różne fragmenty rzeczywistości tak, jakby patrzył kolejno w różne strony (czasem bliżej, dalej, w lewo, w prawo itp.). Każdy z takich opisów nazywany jest obrazem poetyckim.
Obraz poetycki
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Zapoznaj się z wierszem Na słotę Stanisława Grochowiaka, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Na słotęStanisław Grochowiak
Stanisław GrochowiakNa słotę
Na słotęj0000008IKB5v22_000tp001słotę Najlepszy jest parasol lampy. Na słotę Najczystsze niebo książkowych stronic. Na słotę Liścia na szybie trzepocący goniec I wiatr Spoza deszczu migocącej rampyj0000008IKB5v22_000tp002rampy I pies jest dobry podczas słoty, Gdy cieplej niż wełna ogrzewa ci stopy.
p_1 Źródło: Stanisław Grochowiak, Na słotę, [w:] tegoż, Szedł czarodziej - antologia wierszy dla dzieci, t. 1, Warszawa 1986, s. 206, licencja: CC BY 3.0.
R1NG8jnOCDgOU
Ćwiczenie 1
Zadanie interaktywne, należy wybrać prawidłową odpowiedź spośród podanych możliwości.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Rj24iIdaohsgt
Ćwiczenie 2
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1TjuDgI6KxLB
Grafika przedstawia uśmiechniętą, dziecięcą twarz, z której ust wydobywa się dymek. NAPIS: Pamiętaj! Czasami poeci, opisujący jakieś przedmioty, zjawiska, nadają im cechy, których one w rzeczywistości nie posiadają. W wierszu radość może siedzieć i machać nogami, słonko płynąć po niebie, a marzenia mogą odbywać podróże. Taki zabieg nazywamy przenośnią.
Przenośnia
Źródło: a. nn., domena publiczna.
1
Ćwiczenie 3
Przyjrzyj się zamieszczonemu poniżej schematowi powstawania metafory. Następnie rozszyfruj dwa podane poniżej schematy metafor pochodzących z utworu Stanisława Grochowiaka. Zaproponuj trzy inne metafory, rozrysuj je najpierw w formie schematu.
RhwHLpkOnZaJj
Ilustracja interaktywna, na którą uczeń przeciąga uzupełnione pola tekstowe.
Ilustracja interaktywna, na którą uczeń przeciąga uzupełnione pola tekstowe.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
uzupełnij treść
Odnajdź w tekście fragmenty, w których pojawiają się słowa nazywające elementy ukazane na ilustracji.
Metafory ukazane na ilustracji:
niebo książkowych stronnic,
liścia na szybie trzepocący goniec.
Przykładowe metafory:
niebo w gębie,
ruszyć głową,
mieć olej w głowie.
1
Ćwiczenie 3
Przyjrzyj się zamieszczonemu poniżej schematowi powstania metafory. Następnie rozszyfruj dwa podane poniżej schematy metafor pochodzących z utworu Stanisława Grochowiaka. Zaproponuj trzy inne metafory, rozrysuj je najpierw w formie schematu.
parasol + lampa = parasol lampy
niebo + książka =
liść + szyba =
uzupełnij treść
Odnajdź w tekście fragmenty, w których pojawiają się takie same słowa jak w schemacie.
rampa – w teatrze: rząd lamp oświetlających scenę od przodu
Zapoznaj się z zamieszczonym poniżej tekstem piosenki Leśna piosenka, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Leśna piosenkaAutor nieznany
Autor nieznanyLeśna piosenka
Jak to miło wędrować z plecakiem drożynkami z daleka od miast. Gdy piosenką witają nas ptaki, gdy piosenką rozdzwoni się las. Jak to miło nocować w namiocie i raniutko na jasny wyjść świat. A tu szumią wysokie paprocie i na liściach wesoło gra wiatr.
Wędrujemy, wędrujemy. Ścieżynkami zielonymi czy to słońce, czy to deszcz. Wędrujemy po ojczystej naszej ziemi, by ją zwiedzić wzdłuż i wszerz.
Jak to miło pod cieniem jarzębin iść na przełaj, to w górę, to w dół. Gęstwę boru przenikać do głębin, pojąć życie owadów i pszczół. Zbierać słodkie pachnące jagody, poznać kwiaty z zapachów i nazw. Pod drzewami się uczyć przyrody, gdy gromadą idziemy przez las.
p_2 Źródło: Leśna piosenka, dostępny w internecie: https://www.ornak.gniezno.pttk.pl/files/spiewnikkgornakw20200518.pdf, [dostęp 30.10.2021 r.].
Ćwiczenie 4
Odszukaj w „Leśnej piosence” przykłady sformułowań będących przenośniami. Wyjaśnij, jaką funkcję w tekście pełnią te środki stylistyczne.
RTNFBKQmZRXM5
Przenośnia (metafora) to zaskakujące zestawienie wyrazów, które nadaje im nowe znaczenie. Uosobienie polega na przypisywaniu cech ludzkich zwierzętom, roślinom, przedmiotom, pojęciom, zjawiskom.
Przykłady przenośni:
- „piosenką rozdzwoni się las” - rozdzwonić się, czyli dźwięczeć, rozbrzmiewać; las nie może wykonywać piosenki, mowa tu o odgłosach przyrody (np. trelach ptaków, szumie drzew);
- „na liściach wesoło gra wiatr” - w utworze wiatrowi nadano cechy ludzkie - gra na liściach niczym muzyk na instrumencie.
Celem przenośni jest stworzenie obrazów poetyckich, zaskakiwanie odbiorcy, pobudzanie wyobraźni, wywoływanie zachwytu.
R1avamAIkRo9e
Ilustracja ukazuje graficzne przedstawienie przenośni (metafory). W górnej części strony znajduje się nagłówek: Przenośnia (metafora). Poniżej umieszczono trzy pary obrazków oraz cytatów obrazujących przykładowe przenośnie. 1. Para ilustracji: obrazek przedstawiający dziewczynę w czerwonym płaszczu, która stoi pod parasolem, pada deszcz; obrazek przedstawiający włączoną lampę podłogową z cylindrycznym abażurem, spod którego wydostaje się snop światła; cytat: „Na słotę najlepszy jest parasol lampy.” Stanisław Grochowiak, „Na słotę”. 2. Para ilustracji: obrazek przedstawiający szklankę wody, nad nim umieszczono obrazek z chmurką, z której pada deszcz i błyska piorun; podpis: „burza w szklance wody”. 3. Para ilustracji: na dworze, w kałuży wody stoi postać w żółtym płaszczu z naciągniętym na głowę kapturem, pada intensywny deszcz; obrazek przedstawiający harfę – instrument o wielu długich strunach; cytat: „dalej, gdzie z chmurki wiszą deszczu struny.” Czesław Miłosz, „Ojciec objaśnia”.
Przenośnia (metafora)
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Sprawdź, czy umiesz!
R1SMhnfFDqkTn
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne polega na wybraniu prawidłowych odpowiedzi spośród podanych wariantów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1V4UPcA2zw1Y
Ćwiczenie 6
Zadanie interaktywne polega na dopasowaniu objaśnień do odpowiednich komórek tabeli.
Zadanie interaktywne polega na dopasowaniu objaśnień do odpowiednich komórek tabeli.
