Na fotografii znajdują się trzy płaskie kamienie - otoczaki ustawione jeden na drugim, od największego do najmniejszego. Tło jest rozmyte.
Na fotografii znajdują się trzy płaskie kamienie - otoczaki ustawione jeden na drugim, od największego do najmniejszego. Tło jest rozmyte.
Od sylaby do zdania
Kamienie
Źródło: a. nn., fotografia barwna, domena publiczna.
Warto wiedzieć!
Przygoda z sylabami zaczyna się już w przedszkolu. To wtedy dzieci uczą się dzielić wyrazy na mniejsze części, recytując wierszyki lub śpiewając piosenki. Sylaby to podstawowe części wyrazu. Nie istniałyby, gdyby nie samogłoski!
W języku polskim jest osiem samogłosek: a, ą, e, ę, i, o, u (ó), y. Jedną z samogłosek zapisujemy na dwa sposoby: u lub ó. Wszystkie inne głoski to spółgłoski np. b, g, ć, m, k, ch. Jest ich kilka razy więcej niż samogłosek.
Samogłoska wspólnie ze spółgłoskami tworzy sylabę.
Ćwiczenie 1
R1Uyit6YTMjYL1
Zadanie interaktywne polega na pogrupowaniu wyrazów jedno- i czterosylabowych oraz dwu- i trzysylabowych.
Zadanie interaktywne polega na pogrupowaniu wyrazów jedno- i czterosylabowych oraz dwu- i trzysylabowych.
Marcel i Lena wrócili z wakacji. Teraz muszą rozpakować plecaki, w których jest mnóstwo różnych rzeczy. Pomóż im, wiedząc, że nazwy rzeczy Marcela są jedno- i czterosylabowe, Leny dwu- i trzysylabowe.
W języku polskim ośrodkiem każdej sylaby jest samogłoska. Spółgłoski nie tworzą sylab, czyli są niesylabiczne. Do wyjątków należą słowa takie jak: pst, brr itp., w których elementem sylabicznym są spółgłoski s i r. W niektórych językach słowiańskich, np. w języku czeskim, spółgłoski mogą tworzyć sylaby. Wyrazy čtvrt – ćwierć, vlk – wilk są jednosylabowe – sylabę tworzą tu spółgłoski r i l.
Co by było, gdyby z naszego języka zniknęły spółgłoski lub samogłoski? Przekonaj się, wykonując poniższe ćwiczenia.
RXIR8jiAHKzyW
Ćwiczenie 3
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu podpisów z nazwami pod obrazkami zwierząt.
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu podpisów z nazwami pod obrazkami zwierząt.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
Wypisz z podanych nazw zwierząt wszystkie samogłoski:
kameleon,
żmija,
żółw,
krokodyl.
Rzib4z3WLnlar
Miejsce na notatkę
a, e, e, o,
i, a,
ó,
o, o, y.
Ćwiczenie 4
RcTfMCyKBa8Db1
Zadanie interaktywne polega na wpisaniu w pola wyrazów uzupełnionych o brakujące samogłoski.
Zadanie interaktywne polega na wpisaniu w pola wyrazów uzupełnionych o brakujące samogłoski.
Tutaj zniknęły samogłoski. Zapisz pełne nazwy płazów. Pamiętaj, jedna gwiazdka to jedna litera.
s * l * m * ndr * - ....................
r * p * ch * - ..............
tr * szk * - ..............
rz * k * tk* - ................
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
Które wyrazy łatwiej było odgadnąć: pozbawione samogłosek czy spółgłosek? Spróbuj wyjaśnić dlaczego.
R15RbUmW2yTGf
Miejsce na notatkę
Zwróć uwagę na liczbę samogłosek i spółgłosek.
Łatwiej odgadnąć wyrazy pozbawione samogłosek, ponieważ jest ich mniej. Daje to mniej możliwych wariantów danego wyrazu.
1
Ćwiczenie 6
W poniższych zdaniach podziel wyrazy na sylaby. Podaj liczbę sylab występującą w każdym zdaniu.
Ciocia Celina ciągnie kota za ogon. Dziadek Ignacy kopie kamień. Babcia Basia głośno siorbie kisiel.
uzupełnij treść
Pamiętaj, że sylaba to część wyrazu lub wyraz zawierający jedną samogłoskę wymawiany jest jako jedna całość.
Aby zachować rytm, możesz sobie pomóc np. klaskaniem.
Siedzi diabeł koło krzaka i się gapi na ślimaka. Raz, dwa, trzy – wychodź ty! Jak nie wyjdziesz, będzie draka, diabeł wtedy zje ślimaka.
RyqDsaCEkekbB
Miejsce na notatki ucznia
Ćwiczenie 7
R1DagkiD6OTI81
Zadanie interaktywne polega na wpisaniu do tabeli liczby samogłosek i sylab, które zawierają poszczególne wersy wyliczanki.
Zadanie interaktywne polega na wpisaniu do tabeli liczby samogłosek i sylab, które zawierają poszczególne wersy wyliczanki.
Policz, ile jest samogłosek oraz sylab w każdym wersie wyliczanki, i uzupełnij tabelę.
Zdanie
Samogłoski
Sylaby
Siedzi diabeł koło krzaka
i się gapi na ślimaka.
Raz, dwa, trzy – wychodź ty!
Jak nie wyjdziesz, będzie draka,
diabeł wtedy zje ślimaka.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8
RxMx0Efns27Al1
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu jednej prawidłowej odpowiedzi dotyczącej liczby sylab i samogłosek w wyrazie.
W wyrazie jest tyle sylab, ile...
głosek
samogłosek
liter
spółgłosek
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Dwie samogłoski w sylabie?
Jedną z samogłosek jest i. Ale czy zawsze nią jest? Czasem i oznacza jedynie miękkość spółgłoski. Na przykład w wyrazie nie jest tylko jedna samogłoska – e, natomiast znak i oznacza, że n wymawiamy miękko: ń.
Zapoznaj się uważnie z poniższym schematem.
RraxznyIlP0DQ
Schemat opisuje zasadę i przykłady kiedy "i" oznacza samogłoskę oraz kiedy nie. "I" oznacza samogłoskę, gdy występuje przed spółgłoską, np. zima, nic, piłka; "i" oznacza samogłoskę, gdy występuje na końcu wyrazu, np. leci, brwi. "I" nie oznacza samogłoski, gdy występuje po niej samogłoska, np. bania, niedziela, ciasto, sieć.
Głoska i
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R59BEVTOdrvWr
Na ilustracji po lewej stronie znajduje się kobieta w zielonej sukience i rozwianych zielonych włosach, w które jest wpięty kwiat, mówi. Po prawej stronie znajduje się tekst: Spółgłoska, która występuje przed "i", zawsze jest wymawiana miękko, jak "ś", "ń", "ć".
Miękkość spółgłosek
Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 9
RHjfJ2ZWUZuqD1
Zadanie interaktywne polega na pogrupowaniu wyrazów na te, w których „i” oznacza samogłoskę i te, w których „i” oznacza tylko miękkość spółgłoski.
Zadanie interaktywne polega na pogrupowaniu wyrazów na te, w których „i” oznacza samogłoskę i te, w których „i” oznacza tylko miękkość spółgłoski.
Podziel wyrazy na te, w których głoska „i” oznacza samogłoskę, i na te, w których oznacza tylko miękkość spółgłoski.
dziadziuś, cień, miasto, klisza, litera, blisko, film
„i” oznacza samogłoskę
„i” oznacza tylko miękkość spółgłoski
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10
RuxWTFTwmSE6h
Zadanie interaktywne polega na oznaczeniu kolorem niebieskim sylab, w których litera "i" pełni funkcję samogłoski, oraz oznaczeniu żółtym kolorem miejsc, w których "i" pełni funkcję zmiękczenia.
Zadanie interaktywne polega na oznaczeniu kolorem niebieskim sylab, w których litera "i" pełni funkcję samogłoski, oraz oznaczeniu żółtym kolorem miejsc, w których "i" pełni funkcję zmiękczenia.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10
Wypisz z podanych zdań osobno sylaby, w których litera „i” pełni funkcję samogłoski i sylaby, w których litera „i” pełni funkcję zmiękczenia.
Cio - cia Ce - li - na ciąg - nie ko - ta za o - gon. Dzia - dek Ig - na - cy ko - pie ka - mień. Bab - cia Ba - sia głoś - no sior - bie ki - siel.
RBuBjVN3E0iTt
Miejsce na notatkę
Jeśli „i” znajduje się na końcu wyrazu bądź przed spółgłoską - tworzy sylabę, jeśli natomiast występuje w wyrazie po spółgłosce, ale przed samogłoską, pełni funkcję zmiękczenia.
Sylaby, w których litera „i” pełni funkcję samogłoski: li, i, ki. Sylaby, w których litera „i” pełni funkcję zmiękczenia: cio, cia, ciąg, nie, dzia, pie, mień, cia, sia, sior, bie, siel.
Sprawdź, czy umiesz!
Ćwiczenie 11
RMbS36HjjAxI01
Zadanie interaktywne polega na pogrupowaniu wyrazów zgodnie z liczbą sylab, z których się składają.
Zadanie interaktywne polega na pogrupowaniu wyrazów zgodnie z liczbą sylab, z których się składają.
Policz sylaby w podanych wyrazach i przyporządkuj je do odpowiednich grup.
