Usłyszeć świat...

Zamknij oczy. Usiądź wygodnie. Skoncentruj się na odgłosach wokół siebie. Zastanów się, co słyszysz.
Zamknij oczy. Usiądź wygodnie. Skoncentruj się na swoim oddechu. Zastanów się, co słyszysz. Powiedz w myślach, co czujesz.
Zamknij oczy. Usiądź wygodnie. Skoncentruj się na rytmie twojego serca. Policz uderzenia. Jaki to rytm?
Poobserwuj świat za oknem o różnych godzinach dnia. Opisz, co czujesz rano, w południe i wieczorem.
Porozmawiaj w klasie o tym, z czym kojarzy się wam cisza. W jakich sytuacjach należy być cicho? Jak ty się czujesz w zupełnej ciszy?
Gdzie w najbliższej okolicy twojego domu znajduje się las? Jakie tam rosną drzewa? Zapisz swoje odpowiedzi.
Onomatopeje (wyrazy dźwiękonaśladowcze) to wyrażenia językowe naśladujące dźwięki. Pisarze chętnie stosują onomatopeje, aby naśladować odgłosy otaczającego świata i podkreślić wyrazistość i plastyczność opisów, np. puff, wrr, puk‑puk, brr.

Wymień po dwa przykłady dźwięków przyjemnych i nieprzyjemnych dla ucha.
Wymień trzy przymiotniki opisujące ciszę.
Zapoznaj się z prezentacją pt. „Onomatopeje”, a następnie wykonaj poniższe polecenia.
Wypisz odgłosy wydawane przez burzę, kota, psa, strumyk, wicher.
Wpisz czasowniki określające dźwięki, jakie wydają drzewa liściaste, pękające gałęzie, śpiew ptaka, dzięcioł, a następnie zilustruj je za pomocą onomatopei.
Przykład: wiatr: czasownik - szumi, onomatopeja - szszsz...
Sformułuj „dźwiękowe” rady dla spacerujących po lesie na wesoło - jakich dźwięków nie wydawać.
Dopasuj cytaty do odpowiednich pól. W ćwiczeniu są wyrazy trudne typu: lulkilulki, swawolaswawola, dubeltówkadubeltówka, które znajdują się w tekstach wierszy.
Jaką funkcję pełnią w wierszu Deszcz majowy L. Staffa onomatopeje?
Opisz jakie zjawiska mogą towarzyszyć poniższym onomatopejom.
tik‑tak
kum kum kum
tka tka tka
A‑psik!
bzy bzy bzy
Do podanych poniżej zjawisk atmosferycznych dopisz dźwięki, które im towarzyszą.
padający deszcz –
śpiew ptaka –
jadący pociąg –
szum wiatru –
wybuch bomby –
Albert EinsteinEinstein poproszony o opisanie radia odpowiedział: „Widzicie, telegraf jest rodzajem bardzo, bardzo długiego kota. Naciskacie jego ogon w Nowym Jorku, a jego głowa miauczy w Los AngelesLos Angeles. Rozumiecie? I radio działa na tej samej zasadzie: wysyłacie sygnały stąd, a odbierają je tam. Jedyną różnicą jest to,
że nie ma kota”.

Przeczytajcie głośno wiersz Juliana Tuwima „Ptasie Radio” z podziałem na role.
Ptasie radioHalo, halo! Tutaj ptasie radio w brzozowym gaju,
Nadajemy audycję z ptasiego kraju.
Proszę, niech każdy nastawi aparat,
Bo sfrunęły się ptaszki dla odbycia narad:
Po pierwsze - w sprawie,
Co świtem piszczy w trawie?
Po drugie - gdzie się
Ukrywa echo w lesie?
Po trzecie - kto się
Ma pierwszy kąpać w rosie?
Po czwarte - jak
Poznać, kto ptak,
A kto nie ptak?
A po piąte przez dziesiąte
Będą ćwierkać, świstać, kwilić,
Pitpilitać i pimpilić
Ptaszki następujące:Słowik, wróbel, kos, jaskółka,
Kogut, dzięcioł, gil, kukułka,
Szczygieł, sowa, kruk, czubatka,
Drozd, sikora i dzierlatka,
Kaczka, gąska, jemiołuszka,
Dudek, trznadel, pośmieciuszka,
Wilga, zięba, bocian, szpak
Oraz każdy inny ptak.Pierwszy - słowik
Zaczął tak:
„Halo! O, halo lo lo lo lo!
Tu tu tu tu tu tu tu
Radio, radijo, dijo, ijo, ijo,
Tijo, trijo, tru lu lu lu lu
Pio pio pijo lo lo lo lo lo
Plo plo plo plo plo halo!”Na to wróbel zaterlikał:
„Cóż to znowu za muzyka?
Muszę zajrzeć do słownika,
By zrozumieć śpiew słowika.
Ćwir ćwir świrk!
Świr świr ćwirk!
Tu nie teatr
Ani cyrk!Patrzcie go! Nastroszył piórka!
I wydziera się jak kurka!
Dość tych arii, dość tych liryk!
Ćwir ćwir czyrik,
Czyr czyr ćwirik!”I tak zaczął ćwirzyć, ćwikać,
Ćwierkać, czyrkać, czykczyrikać,
Że aż kogut na patyku
Zapiał gniewnie: „Kukuryku!”Jak usłyszy to kukułka,
Wrzaśnie: „A to co za spółka?
Kuku‑ryku? Kuku‑ryku?
Nie pozwalam, rozbójniku!
Bierz, co chcesz, bo ja nie skąpię,Ale kuku nie ustąpię.
Ryku - choć do jutra skrzecz!
Ale kuku - moja rzecz!”
Zakukała: kuku! kuku!
Na to dzięcioł: stuku! puku!
Czajka woła: czyjaś ty, czyjaś?
Byłaś gdzie? Piłaś co? Piłaś, to wyłaź!
Przepióreczka: chodź tu! Pójdź tu!
Masz co? daj mi! rzuć tu! rzuć tu!I od razu wszystkie ptaki
W szczebiot, w świegot, w zgiełk - o taki:
„Daj tu! Rzuć tu! Co masz? Wiórek?
Piórko? Ziarnko? Korek? Sznurek?
Pójdź tu, rzuć tu! Ja ćwierć i ty ćwierć!
Lepię gniazdko, przylep to, przytwierdź!
Widzisz go! Nie dam ci! Moje! Czyje?
Gniazdko ci wiję, wiję, wiję!
Nie dasz mi? Takiś ty? Wstydź się, wstydź się!”
I wszystkie ptaki zaczęły bić się.
Przyfrunęła ptasia milicja
I tak się skończyła ta leśna audycja.Źródło: Julian Tuwim, Ptasie radio, [w:] Julian Tuwim, Wiersze dla dzieci, Kraków 2014, s. 59–64, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
„Ptasie radio” jest przykładem kunsztu poetyckiego Juliana Tuwima i fascynacji słowem jako tworzywem poetyckim. Czytelnik poznaje różne gatunki ptaków, ale tekst ten również skłania do refleksji związanych ze światem ludzi. Napisz swoje przemyślenia.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DOLX8Q4A
Nagranie dźwiękowe głosu kosa.
Sprawdź, czy umiesz!
Wyjaśnij, jak rozumiesz słowa rosyjskiego pisarza Wasilija Rozanowa: Cisza leczy duszę.
Napisz opowiadanie pt. „Leśny spacer”. Użyj w nim jak najwięcej wyrazów dźwiękonaśladowczych.
Zadania dla chętnych
Zapoznaj się z załącznikiem PRACA DOMOWA i wykonaj polecenie. Możesz pobrać załącznik i wydrukować.

Z tekstu „Ptasiego radia” J. Tuwima wybierz 6 nazw ptaków i dopisz do nich wyrazy dźwiękonaśladowcze nazywające wydawane przez nie odgłosy. Skorzystaj z dowolnych źródeł np. atlasu ptaków.
Sporządź multimedialny atlas ptaków występujących w wierszu J. Tuwima „Ptasie radio”. Do każdej ilustracji ptaka dołącz krótki jego opis, w którym umieścisz informacje o występowaniu, zwyczajach, wydawanych dźwiękach.
Podzielcie się na grupy (5/6‑osobowe) i do tekstu „Ptasiego radia” J. Tuwima dopasujcie nagrane dźwięki. Zaprezentujcie wiersz, włączając nagrania w narrację.
Słownik
fajki
beztroska zabawa
broń myśliwska




![Slajd przedstawia z prawej strony kolorową fotografię, która ukazuje zbliżenie na rudo‑błękitnego ptaka siedzącego na gałęzi iglastego drzewa. Tło fotografii jest ciemne. Po lewej stronie slajdu na białym tle zamieszczony jest fragment wiersza „Ptasie radio” Juliana Tuwima: PTASIE RADIO Halo, halo! Tutaj ptasie radio w brzozowym gaju, Nadajemy audycję z ptasiego kraju. [...] Pierwszy – słowik Zaczął tak: "Halo! O, halo lo lo lo lo! Tu tu tu tu tu tu tu Radio, radijo, dijo, ijo, ijo Tijo, trijo, tru lu lu lu lu Pio pio pijo lo lo lo lo lo Plo plo plo plo plo halo!" Na to wróbel zaterlikał: "Cóż to znowu za muzyka? Muszę zajrzeć do słownika, By zrozumieć śpiew słowika. Ćwir ćwir świrk! Świr świr ćwirk! Tu nie teatr Ani cyrk!](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R12po3SEEvZoN/1710924369/gfTH6wres2rVGVr3YUgVjQYzmz4dMike.png)






