Prawa człowieka - ich źródła i ochrona
Rzecznik Praw Obywatelskich
opisywać rolę Rzecznika Praw Obywatelskich (w skrócie: RPO) w społeczeństwie polskim,
wymieniać możliwości działania RPO w świetle polskiego prawa na rzecz ochrony obywateli,
tworzyć pismo z prośbą do RPO o podjęcie działania w celu ochrony twoich praw,
analizować dane statystyczne dotyczące oceny działalności Rzecznika Praw Obywatelskich.
Rzecznik Praw Obywatelskich w Polsce
Rzecznik Praw Obywatelskich jest konstytucyjnym, niezależnym od innych, niezawisłym w swojej działalności organem ochrony prawnej. Po raz pierwszy urząd rzecznika został powołany na początku XIX wieku w Szwecji i nosił miano OMBUDSMANAOMBUDSMANA.
W Polsce instytucję Rzecznika Praw Obywatelskich powołano jeszcze w PRL, ustawą z 1987 roku. Pierwszym Rzecznikiem została Ewa Łętowska, która objęła stanowisko na początku 1988 roku.
Idea Rzecznika, który w różnych krajach nosi różne nazwy (m.in. mediatora, obrońcy ludowego, rzecznika sprawiedliwości), zakłada pomoc obywatelom w ochronie ich praw i wolności.
Umocowanie prawne RPO tworzy Konstytucja RP z 1997 roku w art. 208‑212 oraz ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich z 15 lipca 1987 roku.
Rzecznicy Praw Obywatelskich w III RP
Kto może zwracać się do Rzecznika o pomoc?
Zgodnie z artykułem 80. Konstytucji RP każdy ma prawo wystąpienia, na zasadach określonych w ustawie, do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej.
Wniosek inicjujący postępowanie w sprawie naruszenia praw i wolności jednostki mogą złożyć:
Kompetencje Rzecznika Praw Obywatelskich
Po otrzymaniu wniosku, RPO najpierw sprawdza wszystkie fakty, na które powołuje się osoba skarżąca. Jeżeli stwierdzi, że prawa lub wolności człowieka zostały naruszone, zgodnie ze swoimi obowiązkami podejmuje odpowiednie działania.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1VHD82s1fxab
Film nawiązujący do treści materiału pod tytułem Po co nam Rzecznik Praw Obywatelskich?
Podaj imię i nazwisko pierwszego Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce.
Wyjaśnij, jakie są cele istnienia urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 rokuArt. 32
1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy maja prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.
Art. 33
Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym.
Art. 38
Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia.
Art. 41
Każdemu zapewnia się nietykalność osobistą i wolność osobistą. (...)
Art. 54
Każdemu zapewnia się wolność wyrażania własnych poglądów. (...)
Art. 57
Każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich.
Źródło: Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku.
Na podstawie wybranych artykułów z Konstytucji RP wyjaśnij, jaka jest pozycja obywatela względem państwa. Napisz swoją odpowiedź.
Ocena działalności Rzecznika Praw Obywatelskich
Tabela prezentuje dane statystyczne dotyczące oceny działalności Rzecznika Praw Obywatelskich. Przedstawione zostały wskazania respondentów w przedziale czasowym od 2013 roku do 2020 roku, w wybranych miesiącach. Oraz zmiany od września 2019 roku do marca 2020 roku.
Respondenci oceniali działalność RPO w trzech kategoriach:
dobra,
zła,
trudno powiedzieć.
Ocena działalności RPO w marcu 2013:
dobra: 37%,
zła: 12%,
trudno powiedzieć: 51%.
Ocena działalności RPO we wrześniu 2013:
dobra: 37%,
zła: 14%,
trudno powiedzieć: 49%.
Ocena działalności RPO w marcu 2014:
dobra: 42%,
zła: 16%,
trudno powiedzieć: 42%.
Ocena działalności RPO we wrześniu 2014:
dobra: 43%,
zła: 16%,
trudno powiedzieć: 41%.
Ocena działalności RPO w marcu 2015:
dobra: 44%,
zła: 13%,
trudno powiedzieć: 43%.
Ocena działalności RPO we wrześniu 2015:
dobra: 40%,
zła: 10%,
trudno powiedzieć: 50%.
Ocena działalności RPO w marcu 2016:
dobra: 45%,
zła: 10%,
trudno powiedzieć: 45%.
Ocena działalności RPO we wrześniu 2016:
dobra: 42%,
zła: 13%,
trudno powiedzieć: 45%.
Ocena działalności RPO w marcu 2017:
dobra: 42%,
zła: 16%,
trudno powiedzieć: 42%.
Ocena działalności RPO w czerwcu 2017:
dobra: 47%,
zła: 12%,
trudno powiedzieć: 41%.
Ocena działalności RPO we wrześniu 2017:
dobra: 44%,
zła: 14%,
trudno powiedzieć: 42%.
Ocena działalności RPO w marcu 2018:
dobra: 46%,
zła: 11%,
trudno powiedzieć: 43%.
Ocena działalności RPO we wrześniu 2018:
dobra: 42%,
zła: 13%,
trudno powiedzieć: 45%.
Ocena działalności RPO w marcu 2019:
dobra: 45%,
zła: 13%,
trudno powiedzieć: 42%.
Ocena działalności RPO w wrześniu 2019:
dobra: 43%,
zła: 16%,
trudno powiedzieć: 41%.
Ocena działalności RPO w marca 2020 roku:
dobra: 47%,
zła: 13%,
trudno powiedzieć: 40%.
Zmiany od września 2019 roku do marca 2020 roku w ocenie działalności RPO:
dobra: +4,
zła: -3,
trudno powiedzieć: -1.
Ocena działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w zależności od preferencji politycznych
Tabela, która prezentuje dane statystyczne, które odnoszą się do oceny działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w zależności od preferencji politycznych. Możliwe oceny to dobre, złe, trudno powiedzieć.
Komitety wyborcze i ich ocena działalności RPO w procentach (pytanie: na kandydata, którego komitetu wyborczego zamierza Pan(i) głosować w wyborach do Sejmu?)
Polskie Stronnictwo Ludowe - Koalicja Polska oceniła działalność RPO w kategoriach:
dobra: 69%,
zła: 10%,
trudno powiedzieć: 22%.
Koalicja Obywatelska:
dobra: 67%,
zła: 8%,
trudno powiedzieć: 24%.
Lewica:
dobra: 65%,
zła: 7%,
trudno powiedzieć: 27%.
Konfederacja Wolność i Niepodległość:
dobra: 63%,
zła: 10%,
trudno powiedzieć: 27%.
Prawo i Sprawiedliwość (wraz z Solidarną Polską i Porozumieniem):
dobra: 37%,
zła: 21%,
trudno powiedzieć: 42%.
Niezdecydowani:
dobra: 22%,
zła: 13%,
trudno powiedzieć: 65%.
Niezamierzający głosować ocenili działalność RPO w kategoriach:
dobra: 45%,
zła: 11%,
trudno powiedzieć: 44%.
Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich jest organem niezwykle ważnym dla funkcjonowania demokratycznego państwa prawa.
Rzecznik Praw Obywatelskich spełnia podstawowe funkcje takie jak : przyjmowanie skarg obywateli na nieprawidłowe działanie administracji, podejmowanie działań w celu wyeliminowania tych nieprawidłowości, informowanie parlamentu i społeczeństwa o stanie praworządności w pracy organów państwowych.
Napisz tekst popierający kandydaturę wybranej przez ciebie osoby na Rzecznika Praw Obywatelskich. W stworzonym przez siebie tekście uwzględnij cechy, jakie powinna posiadać osoba, która miałaby piastować to stanowisko.
Napisz wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich na wybrane naruszenie wolności lub praw człowieka.
Podsumowanie
Wyjątkowe znaczenie w dziedzinie ochrony praw człowieka ma instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO), która powstała na mocy ustawy z 15 lipca 1987 r. (później wielokrotnie nowelizowanej). RPO został powołany w celu zapewnienia jednostce ochrony przed naruszeniami prawa ze strony organów władz publicznych. Rzecznik stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela zapisanych zarówno w Konstytucji RP, jak i w innych aktach normatywnych. Jego działanie może wynikać nie tylko z pogwałcenia prawa, ale i z przeświadczenia, że naruszono zasady współżycia i sprawiedliwości społecznej.
Rzecznika Praw Obywatelskich powołuje sejm bezwzględną większością głosów za zgodą senatu. Brak zgody senatu powoduje konieczność przeprowadzenia całej procedury powołania ponownie. Kadencja RPO trwa pięć lat i dana osoba może sprawować urząd dwukrotnie. Tylko w wyjątkowych okolicznościach (zrzeczenie się urzędu, trwała niezdolność do pełnienia obowiązków, sprzeniewierzenie się ślubowaniu) RPO może być odwołany z urzędu przez sejm przed upływem kadencji.
Wystąpienie RPO Andrzeja Zolla 27.07.2005 – Informacja za rok 2004Nie kandydowałem na drugą kadencję, co zresztą zapowiedziałem już publicznie podczas składania ubiegłorocznej informacji. Uważam bowiem, że w przypadku takich stanowisk jak rzecznik praw obywatelskich nie powinno być w ogóle drugiej kadencji, tak jak w Trybunale Konstytucyjnym. Kandydowanie ponowne w czasie trwającej jeszcze pierwszej kadencji naraża na niebezpieczeństwo niezależność rzecznika, niezależność, która jest wręcz niezbędna do wykonywania tej funkcji publicznej. Opowiadałbym się natomiast za wydłużeniem kadencji na tym urzędzie nawet do 7 lat. Wtedy pewne sprawy można by było nie tylko zainicjować, ale i dokończyć.
Źródło: Wystąpienie RPO Andrzeja Zolla 27.07.2005 – Informacja za rok 2004, dostępny w internecie: rpo.gov.pl [dostęp 30.03.2021].
Słownik
inaczej: Rzecznik Praw Obywatelskich
nadzwyczajny środek zaskarżenia prawomocnego wyroku wydanego przez sąd odwoławczy; polega na sprawdzeniu, czy prawomocny wyrok sądu odwoławczego kończącego postępowanie sądowe jest zgodny z obowiązującym prawem; kasację rozpoznaje wyłącznie Sąd Najwyższy