Ilustracja przedstawia ramię z napiętym mięśniem dwugłowym. Widoczne są włókna mięśnia zaznaczone na czerwono, które oplatają białe kości.
Ilustracja przedstawia ramię z napiętym mięśniem dwugłowym. Widoczne są włókna mięśnia zaznaczone na czerwono, które oplatają białe kości.
Układ mięśniowy
Napięty mięsień dwugłowy ramienia
Źródło: Przedmiotowy model 3D został opracowany przez Englishsquare.pl Sp. z o.o., na podstawie materiału źródłowego zakupionego w ramach serwisu: www.turbosquid.com. Jakiekolwiek dalsze użycie tego modelu 3D podlega wszelkim ograniczeniom opisanym w licencji opublikowanej na przywołanej stronie internetowej, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
Aktywność fizyczna kluczem do zdrowia
Społeczeństwa krajów wysoko rozwiniętych borykają się z plagą chorób cywilizacyjnych. Jedną z ich przyczyn jest brak regularnej aktywności fizycznej. W historii występowały jednak społeczeństwa, które charakteryzowały się wysoką kulturą fizyczną. W Starożytnej Grecji wychowanie fizyczne pełniło równie ważną funkcję, co kształcenie intelektualne, artystyczne i duchowe.
R3x0sWshSlONH
Zdjęcie przedstawia starożytną mozaikę przedstawiającą grę w piłkę ręczną. Widoczne są dwie kobiety w bikini pokazane w ruchu, z których jedna rzuca piłkę do drugiej.
Starożytna mozaika przedstawiająca grę w piłkę ręczną.
Aktywność fizyczna i właściwa dieta to dwa podstawowe czynniki, które odpowiadają za zachowanie zdrowia oraz prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny.
Aktywność fizyczna może mieć charakter:
siłowy, w którym mięśnie wykonują krótką, ale bardzo intensywną pracę;
wytrzymałościowy, kiedy mięśnie pracują umiarkowanie przez dłuższy czas;
mieszany, gdy pomiędzy okresami wzmożonej aktywności występują okresy odpoczynku.
Ćwiczenia siłowe obejmują między innymi przysiady, pompki, szybki bieg na krótkim dystansie. Powodują one, że włókna mięśniowe stają się grubsze, bardziej wytrzymałe i odporne na zmęczenie.
Ćwiczenia wytrzymałościowe to między innymi bieganie na dłuższym dystansie, jazda na rowerze, pływanie czy nordic walking. Dzięki aktywności fizycznej o charakterze wytrzymałościowym sprawniej działa przede wszystkim układ krwionośny i oddechowy.
Dla zachowania dobrego zdrowia dzieci młodzieży zaleca się co najmniej 60 minut codziennej aktywności fizycznej o umiarkowanej lub wysokiej intensywności każdego dnia. Światowa Organizacja Zdrowia podkreśla również, że co najmniej 3 razy w tygodniu aktywność fizyczna powinna być ukierunkowana na wzmacnianie mięśni i kości. Wskazane są gry i zabawy ruchowe, bieganie, skakanie, jazda na rowerze, rolkach i wszelkie zajęcia zwiększające siłę, szybkość i gibkość.
Aktywność fizyczna przynosi wiele korzyści
Regularna aktywność fizyczna przynosi sporo korzyści dla zdrowia. Należą do nich m.in.:
aktywizacja układu odpornościowego, dlatego osoby uprawiające sport rzadziej chorują, łagodniej przechodzą objawy choroby i szybciej wracają do zdrowia;
przyspieszenie spalania tłuszczu, co pomaga utrzymać prawidłową masę ciała i zapobiega takim schorzeniom jak otyłość i cukrzyca;
usprawnienie pracy układu krwionośnego i oddechowego, co przekłada się na wyższą sprawność organizmu, a także zapobiega takim chorobom jak nadciśnienie tętnicze i zawał serca;
sprzyja rozwojowi układu mięśniowego i kostnego, przez co zmniejsza ryzyko powstania wad postawy;
komfort psychiczny, ponieważ w czasie ruchu wydzielają się substancje chemiczne, które poprawiają samopoczucie i obniżają poziom stresu.
R1lB4tKujdxy6
Fotografia przedstawia ubranego na sportowo człowieka. Biegnie uśmiechnięty w lewo po szarym chodniku. Wokół niego umieszczono bladożółte czworokąty z napisami, określającymi wpływ regularnej aktywności na organizm. Od lewej u góry: masz zgrabną sylwetkę, twoje ruchy są harmonijne, jesteś „na luzie”, dysponujesz dużą siłą mięśni, nie chorujesz, masz wytrzymały organizm, umiesz zorganizować swój czas, rozładowujesz stresy podczas ćwiczeń.
Wpływ regularnej aktywności na zdrowie człowieka.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Galeria zdjęć przykładowych aktywności zalecanych dla młodzieży
R2p7UIGNckmsi
Zdjęcie przedstawia nastolatka jadącego na rowerze po drodze w parku. Jest widoczny od tyłu, ma założony plecak i czapkę. Wokół drogi gęsto rosną drzewa i krzewy.
Jazda na rowerze wspomaga działanie układu krwionośnego i oddechowego, wzmacnia mięśnie nóg oraz mięśnie tułowia, nie obciążając stawów.
Źródło: dae jeung kim, Pixabay, domena publiczna.
RFNRcTYZdr3XQ
Zdjęcie przedstawia trzech nastolatków z założonymi rolkami. Jeden z nich zjeżdża z rampy, a dwóch uśmiechniętych siedzi na rampie. W tle widoczne są drzewa.
Jazda na rolkach angażuje do pracy całe ciało i pozwala ćwiczyć równowagę, a także służy poprawie funkcjonowania układu krwionośnego i oddechowego.
Zdjęcie przedstawia nastolatka jadącego na hulajnodze. Jego ciało zwrócone jest w prawą stronę, ubrany jest w dżinsy, bluzę i czapkę z daszkiem. Znajduje się w skateparku, na drugim planie również widoczna jest grupa nastolatków z hulajnogami.
Jazda na hulajnodze usprawnia pracę układu krążenia, a przy tym jest bezpieczna i nie obciąża stawów.
Źródło: R-region, Pixabay, domena publiczna.
RfRLaHrSEocjk
Zdjęcie przedstawia chłopaka płynącego wzdłuż toru wydzielonego na basenie. Wykonane jest pod powierzchnią wody. W tle widać innych pływaków na sąsiednich torach.
Pływanie angażuje do pracy mięśnie całego ciała, w tym mięśnie biorące udział w utrzymywaniu prawidłowej postawy, a także poprawia koordynację ruchową i stymuluje krążenie krwi.
Źródło: 12019, Pixabay, domena publiczna.
RjPwlBpY1KeIp
Zdjęcie przedstawia dwie osoby wspinające się po ściance. Są zabezpieczone przed upadkiem specjalnymi linami oplatającymi biodra i klatkę piersiową oraz mają założone kaski. Wspinają się po kolorowych wypustkach. Po lewej stronie od ścianki widoczne są drzewa.
Wspinaczka na ściance służy zarówno wzmocnieniu mięśni i kości, jak i poprawie koordynacji ruchowej.
Zdjęcie przedstawia nastolatka na deskorolce. Uchwycony jest podczas wykonywania triku ze skokiem. Widoczny jest na dużym, betonowym placu, a w tle widoczne są latarnie, drzewa i obszerny budynek przypominający magazyn.
Jazda na deskorolce rozwija równowagę, koordynację ruchową i kondycję.
Źródło: Joppe Spaa, Unsplash, domena publiczna.
RIVZW1Mqf97qE
Zdjęcie przedstawia nastolatki grające w siatkówkę. Na pierwszym planie widoczne są dwie zawodniczki w czarnych strojach z rękami uniesionymi w geście radości. Za nimi widoczna jest siatka, za którą znajdują się dziewczyny w bordowych strojach. Jedna z nich leży na boisku, a obok widać piłkę siatkową. Wszystkie zawodniczki mają założone ochraniacze na kolana.
Sporty drużynowe najczęściej angażują całe ciało, wzmacniając mięśnie, kości i układ krwionośny, a przy tym uczą współpracy.
Zdjęcie przedstawia młodą dziewczynę grającą w piłkę ręczną. Ubrana jest w sportowy strój. Lewą ręką, w której trzyma piłkę, wykonuje zamach.
Gra w piłkę ręczną poprawia kondycję fizyczną, zdrowie całego układu ruchu oraz układu krwionośnego.
Źródło: Christoffer Borg Mattisson, Pixabay, domena publiczna.
RVxLxYp5hZUIl
Na zdjęciu widoczna jest młoda dziewczyna w stroju sportowym, skacząca przez kozła. W tle widoczne jest boisko z bramką.
Gimnastyka zwiększa elastyczność ciała, zwinność, poprawia koordynację ruchową i wzmacnia wszystkie mięśnie.
Źródło: 733215, Pixabay, domena publiczna.
RONR9xItKKHfL
Zdjęcie przedstawia grupę czterech dziewczyn na boisku zewnętrznym. Wszystkie ubrane są w stroje sportowe i uchwycone są w tej samej pozycji – z prawą nogą zgiętą w biodrze, kolanie i stawie skokowym oraz prawą ręką uniesioną do góry.
Zajęcia wychowania fizycznego nastawione są na wszechstronny rozwój.
Źródło: Yan Berthemy, Unsplash, domena publiczna.
1
Ćwiczenie 1
Zaopatrzenie narządów w krew
Obszar występowania naczyń krwionośnych
Przepływ krwi w spoczynku (ml/min)
Przepływ krwi podczas maksymalnego wysiłku (ml/min)
mózg
750
750
nerki
1 100
250
mięśnie szkieletowe
1 200
22 000
skóra
500
600
RqAredYE9T0Lp
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę, jaką funkcję podczas wysiłku pełnią narządy, w których przepływ krwi się zmienia.
Podczas wysiłku zwiększa się przepływ krwi przez mięśnie szkieletowe oraz skórę, aby dostarczyć z krwią odpowiednią ilość tlenu do pracujących mięśni oraz odprowadzić przez skórę ciepło wytwarzane w mięśniach. Natomiast zmniejsza się przepływ krwi przez nerki, ponieważ krew jest kierowana do tych narządów, których praca jest wzmożona podczas wysiłku fizycznego (mięśnie, skóra).
Środki dopingujące szkodzą zdrowiu
Środki dopingująceśrodki dopingująceŚrodki dopingujące stosowane są przez niektórych zawodowych sportowców, aby osiągać jak najwyższe wyniki sportowe, czasem na granicy możliwości organizmu. Szczególnie niebezpieczne dla zdrowia są anaboliki, związki chemiczne, które sztucznie zwiększają tempo przemiany materii, syntezę białek, a tym samym masę i siłę mięśni. Środkiem dopingującym, a zarazem anabolikiem jest m.in. męski hormon płciowy - testosteron. Przyjmowanie środków dopingujących i anabolików powoduje zaburzenia pracy wielu narządów, co może prowadzić nawet do kalectwa lub śmierci. Ponadto skutki uboczne przyjmowania tych substancji obejmują: nienaturalny rozrost piersi, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, spadek popędu płciowego u mężczyzn i jego wzrost u kobiet oraz problemy psychiczne.
R1ewD9MmvBHiZ
Ilustracja przedstawia pomarańczowa sylwetkę stojącego mężczyzny. W odpowiednich miejscach wrysowano powiększenia narządów, na które wpływa doping. Od góry: rysunek mózgu, opis: układ nerwowy – zaburzenia psychiczne, agresja, depresja. Niżej staw barkowy, podpis: układ ruchu – zahamowanie wzrostu, rozrost mięśni. W klatce piersiowej rysunek serca, podpis: układ krwionośny – przerost mięśnia sercowego, zawał, miażdżyca, nadciśnienie. W brzuchu fragment jelit, podpis: układ pokarmowy – zaburzenia pracy, wymioty, uszkodzenie wątroby. Niżej różowy schemat układu rozrodczego i podpis – zaburzenia cyklu miesiączkowego, zanik jąder, bezpłodność. Na nodze rysunek przekroju przez skórę z włosem, podpis: skóra – u mężczyzn wypadanie włosów, u kobiet nadmierne owłosienie.
Skutki stosowania środków dopingujących.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2
R1CDRPS3rQuAY
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na wpływ sportu wyczynowego na funkcjonowanie organizmu.
Moim zdaniem bicie kolejnych rekordów bez stosowania środków dopingujących jest obecnie bardzo trudne i wymaga ogromnego poświęcenia, jak również predyspozycji genetycznych. Sport wyczynowy jest fascynujący, ale bardzo wymagający i często dążenie do zwycięstwa prowadzi do uszczerbku na zdrowiu.
Ciekawostka
Środki dopingujące stosowano w XIX w. u koni wyścigowych w celu ich pobudzenia przed wyścigiem.
To ważne!
Aktywność fizyczna to jeden z najważniejszych elementówzdrowegostylużycia.
Dzieciom i młodzieży zaleca się 60 minut codziennej aktywności fizycznej, oraz 3 razy w tygodniu aktywności ukierunkowanej na wzmocnienie układu kostnego i mięśniowego.
Korzyści jakie wynikają z regularnej aktywności fizycznej to: usprawnienie działania układu odpornościowego, kostnego, mięśniowego, krwionośnego, oddechowego i nerwowego.
Stosowanie środków dopingujących i anabolików powoduje zaburzenia w pracy wielu narządów, a także problemypsychiczne.
Na pożegnanie
RWgb7v0K2M8vt
Ćwiczenie 3
Dopasuj rodzaj aktywności z jej wpływem na zdrowie.
Dopasuj rodzaj aktywności z jej wpływem na zdrowie.
RLkaK7bkb1sft
Ćwiczenie 4
Dopasuj wymienione aktywności do wysiłków wytrzymałościowych i siłowych. Wysiłki wytrzymałościowe Możliwe odpowiedzi: 1. element 1 grupy 1, 2. element 3 grupy 1, 3. element 3 grupy 2, 4. element 4 grupy 1, 5. element 2 grupy 2, 6. element 1 grupy 2, 7. element 2 grupy 1 Wysiłki siłowe Możliwe odpowiedzi: 1. element 1 grupy 1, 2. element 3 grupy 1, 3. element 3 grupy 2, 4. element 4 grupy 1, 5. element 2 grupy 2, 6. element 1 grupy 2, 7. element 2 grupy 1
Dopasuj wymienione aktywności do wysiłków wytrzymałościowych i siłowych. Wysiłki wytrzymałościowe Możliwe odpowiedzi: 1. element 1 grupy 1, 2. element 3 grupy 1, 3. element 3 grupy 2, 4. element 4 grupy 1, 5. element 2 grupy 2, 6. element 1 grupy 2, 7. element 2 grupy 1 Wysiłki siłowe Możliwe odpowiedzi: 1. element 1 grupy 1, 2. element 3 grupy 1, 3. element 3 grupy 2, 4. element 4 grupy 1, 5. element 2 grupy 2, 6. element 1 grupy 2, 7. element 2 grupy 1
Ćwiczenie 5
RT7rQK53kNiye
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 6
Podaj trzy przykłady pozytywnego wpływu codziennych spacerów na organizm człowieka.
RYc6pCMn2FznY
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę, jak aktywność fizyczna wpływa na układ mięśniowy, krążenia i nerwowy.
Regularna aktywność fizyczna, nawet w postaci spacerów, wspomaga spalanie kalorii i utrzymanie poprawnej masy ciała. To szczególnie istotne w kontekście zapobiegania nadwadze i otyłości, co z kolei zmniejsza ryzyko wystąpienia wielu chorób, takich jak cukrzyca typu 2.
Spacer na świeżym powietrzu może korzystnie wpływać na stan emocjonalny i psychiczny. Aktywność fizyczna uwalnia endorfiny, hormony szczęścia, co prowadzi do poprawy nastroju i ogólnego samopoczucia. Ponadto, spacery mogą pomóc w redukcji poziomu stresu i napięcia, co jest istotne dla zdrowia psychicznego.
Chodzenie angażuje różne grupy mięśni, w tym mięśnie nóg, pośladków, brzucha i pleców. Regularne spacery przyczyniają się do wzmacniania tych mięśni, co może poprawić ogólną siłę mięśniową i stabilność.
Regularne spacery poprawiają krążenie krwi, co przyczynia się do zmniejszenia ryzyka chorób sercowo‑naczyniowych.
Polecenie 1
R1A9Hu8m3SnYf
(Uzupełnij).
Polecenie 2
Ułóż zestaw 3 zadań dla innych uczniów korzystających z tego podręcznika, które sprawdzą wiedzę o wpływie aktywności fizycznej na zdrowie. Do każdego pytania w zadaniu podaj 4 proponowane odpowiedzi, ale tylko jedna ma być prawidłowa. Pytanie z odpowiedziami wyślij Twojemu nauczycielowi, który włączy je do quizu Milionerzy
RUYFHt7zWYmEF
Polecenie 3
Znasz już układ mięśniowy. Wróć do polecenia na stronie „Na dobry początek” i dopisz brakujące definicje. Pamiętaj, żeby nie kopiować słownika, ale wyjaśnić każde słowo kluczowe w miarę możliwości swoimi słowami.
środki dopingujące
środki dopingujące
anaboliki, związki chemiczne sztucznie zwiększające wydolność organizmu