Układ mięśniowy
Mięśnie człowieka
Mięśnie szkieletowe zbudowane są z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej
Mięśnie szkieletowe stanowią czynną część układu ruchuukładu ruchu. Przyczepione do kości umożliwiają ich przemieszczanie się względem siebie (i tym samym ruch organizmu), uczestniczą w utrzymaniu postawy ciała, umożliwiają oddychanie.
Niektóre z nich, takie jak mięsień dwugłowy ramienia (zwany bicepsem), można wyczuć dotykiem lub zaobserwować ich pracę. Inne są niewidoczne, umieszczone głęboko pod skórą lub bardzo małe.
Człowiek w dużym stopniu świadomie kontroluje ruchy mięśni szkieletowych, dzięki czemu może je trenować.
Największym pod względem objętości mięśniem w organizmie człowieka jest mięsień pośladkowy wielki, który waży ok. 1 kg. Z kolei największą zmiennością osobniczą u ludzi charakteryzuje się mięsień szeroki szyi. U niektórych osób nie występuje, u innych jest silnie rozbudowany i przykrywa całą okolicę szyi, bywa też węższy od palca.
Mięśnie szkieletowe zbudowane są według podobnego planu
Mięśnie szkieletowe zwykle mają kształt wrzecionowaty. Największą ich część stanowi zdolny do skurczów brzusiecbrzusiec zbudowany z długich włókien mięśniowych. Na jego końcach znajdują się ścięgnaścięgna, które przymocowują mięśnie do kości. Ścięgna zbudowane są z tkanki łącznej, która nie potrafi się kurczyć. Brzusiec na jednym z końców może się rozdzielać i tworzyć głowy, jak mięsień dwugłowy ramienia, który ma jeden brzusiec i 2 głowy.
Kulturyści, którzy zadziwiają silnie rozbudowaną muskulaturą, nie mają więcej komórek mięśniowych niż osoby słabo wytrenowane. Przyrost masy mięśniowej odbywa się w wyniku produkcji białek tworzących włókienka kurczliwe znajdujące się w komórkach mięśniowych. Jest to wynik forsownych treningów wspomaganych specjalną dietą.
Mięśnie szkieletowe pracują antagonistycznie czyli przeciwstawnie
Żeby wywołać ruch, mięsień musi się skurczyć. Skurcz odbywa się dzięki obecnym w komórkach mięśniowych włóknom białkowym. Pod wpływem sygnału pochodzącego z układu nerwowego (impulsu nerwowegoimpulsu nerwowego) wsuwają się one pomiędzy siebie, a w efekcie cały mięsień skraca się i grubieje.
Większość ruchów ciała opiera się na pracy par mięśni, które działają antagonistycznie, czyli przeciwstawnie. Takimi mięśniami są m.in. zginacze, które kurcząc się powodują zginanie kończyny i prostowniki, które kurcząc się powodują jej prostowanie. Na przykład kiedy zginane jest przedramię, mięsień dwugłowy ramienia (biceps) kurczy się, jego ścięgna napinają się i przyciągają kości przedramienia do ramienia. W tym czasie antagonistaantagonista mięśnia dwugłowego – mięsień trójgłowy (triceps) jest rozluźniony. Za wyprostowanie przedramienia w stawie łokciowym odpowiada skurcz mięśnia trójgłowego i rozluźnienie mięśnia dwugłowego.
Obejrzyj poniższą animację i określ, który z przedstawionych mięśni jest zginaczem, a który prostownikiem?
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1YeqrmZJKNYF
Animacja przedstawia szkielet kończyny górnej z dwoma mięśniami: dwugłowym i trójgłowym ramienia.
Mięśnie brzucha i grzbietu to mięśnie działające przeciwstawnie. Współdziałając ze sobą, pomagają utrzymać wyprostowaną postawę ciała. Dlatego też należy ćwiczyć i utrzymywać je w dobrej kondycji, ponieważ wspomagają pracę kręgosłupa.
Odwróć rękę wewnętrzną stroną do góry. Zegnij palce. Zaobserwuj, gdzie znajdują się mięśnie zginacze palców. Zwróć uwagę, co zmienia się w obrębie przedramienia podczas zginania palców.
Przeprowadź obserwację, aby sprawdzić jak działają mięśnie podudzia podczas chodzenia.
Problem badawczy: Jak działają mięśnie podudzia podczas chodzenia?
twoja osoba
Postaw stopy płasko na podłożu.
Obejmij dłonią podudzie w połowie jego długości.
Oderwij palce stopy od podłoża i unieś jak najwyżej. Zaobserwuj, jak pracują mięśnie po przedniej i tylnej stronie podudzia.
Postaw stopę płasko na podłożu, stań na palcach. Zaobserwuj, jak pracują mięśnie po przedniej i tylnej stronie podudzia.
Wpisz do tabeli w odpowiednich miejscach słowa skurcz lub rozluźnienie oraz zapisz wnioski.
Wyniki:
Praca mięśni wymaga energii
Do wykonania skurczu mięśnie potrzebują dużej ilości energii. Jest ona wytwarzana z utlenienia glukozy w procesie oddychania tlenowegooddychania tlenowego. Podczas intensywnej pracy mięśni zwiększa się ich zapotrzebowanie na tlen, niezbędny do uwolnienia większych ilości energii. W efekcie zwiększa się częstotliwość oddechów i bicia serca.
Gdy wysiłek jest krótkotrwały i bardzo intensywny, szybko zaczyna brakować tlenu. Mięsień staje się wtedy niedotleniony i niewielkie ilości energii uzyskuje w wyniku fermentacji mlekowejfermentacji mlekowej.
Do niedawna sądzono, że gromadzący się w mięśniach kwas mlekowy jest przyczyną ich sztywności i bólu odczuwanych kilka dni po intensywnych ćwiczeniach. Obecnie uważa się, że są one objawami tzw. zespołu opóźnionego bólu mięśniowego będącego wynikiem mikrourazów włókien mięśniowych doznanych w czasie nadmiernego wysiłku.
Sportowcy, przygotowując się do zawodów, np. biegu maratońskiego, przed startem spożywają dużo węglowodanów, by zgromadzić w wątrobie zapasy cukru – glikogenu.
To ważne!
Mięśnie szkieletowe stanowią czynną część układu ruchu.
Kości, mięśnie, stawy i ścięgna, współpracując ze sobą, umożliwiają ruch organizmu.
Mięsień szkieletowy jest zbudowany ze zdolnego do skurczów brzuśca i niekurczliwych ścięgien.
Ruch powstaje w wyniki działania mięśni antagonistycznych (przeciwstawnych)
Mięśnie potrzebują do pracy dużych ilości energii uwalnianej z glukozy w procesie oddychania tlenowego.
W warunkach niedoboru tlenu w mięśniach odkłada się kwas mlekowy, będący produktem fermentacji.
Z układem ruchu współpracują m.in. układ krwionośny, oddechowy i nerwowy.
Na pożegnanie
Zaznacz zdanie prawdziwe.
- Kości i ich połączenia tworzą bierną część układu ruchu.
- Ruch jest możliwy dzięki temu, że mięśnie aktywnie się rozluźniają.
- Energia potrzebna do wykonania ruchu uwalniana jest w komórkach kostnych.
- Podczas zginania palca kurczą się mięsień zginacz i prostownik palca.
Ułóż zestaw 3 zadań dla innych uczniów korzystających z tego podręcznika, które sprawdzą wiedzę o mięśniach. Do każdego pytania w zadaniu podaj 4 proponowane odpowiedzi, ale tylko jedna ma być prawidłowa. Pytanie z odpowiedziami wyślij Twojemu nauczycielowi, który włączy je do quizu Milionerzy
Znasz już mięśnie. Wróć do polecenia na stronie „Na dobry początek” i dopisz brakujące definicje. Pamiętaj, żeby nie kopiować słownika, ale wyjaśnić każde słowo kluczowe w miarę możliwości swoimi słowami.