Przeprowadzono doświadczenie chemiczne polegające na badaniu zachowania wskaźników kwasowo‑zasadowych w wodzie oraz kwasie cytrynowym.

Problem badawczy:

Czy wskaźniki kwasowo‑zasadowe zmienią zabarwienie po wprowadzeniu ich do kwasu?

Hipoteza:

Niektóre wskaźniki kwasowo‑zasadowe zmieniają zabarwienie pod wpływem kwasu.

Co było potrzebne:

• $3$ probówki;

• pręciki szklane;

• wywar z czerwonej kapusty;

• alkoholowy roztwór fenoloftaleiny;

• wodny roztwór oranżu metylowego;

• uniwersalny papierek wskaźnikowy;

• sok z cytryny.

Przebieg doświadczenia:

Do trzech probówek wlano takie same objętości soku z cytryny. Do pierwszej probówki dodano kilka kropli wywaru z czerwonej kapusty, do drugiej alkoholowego roztworu fenoloftaleiny, a do trzeciej wodnego roztworu oranżu metylowego. Tak przygotowane roztwory wymieszano za pomocą szklanych pręcików. Następnie na uniwersalny papierek wskaźnikowy, za pomocą szklanego pręcika, naniesiono kilka kropli soku z cytryny. Obserwowano zachodzące zmiany.

Obserwacje:

Wywar z czerwonej kapusty, uniwersalny papierek wskaźnikowy i wodny roztwór oranżu metylowego, w obecności soku z cytryny, przyjęły barwę czerwoną. Alkoholowy roztwór fenoloftaleiny nie zmienił zabarwienia w obecności soku z cytryny – pozostał bezbarwny.

Postawiona hipoteza okazała się prawdziwa. Niektóre wskaźniki kwasowo-
zasadowe zmieniają zabarwienie pod wpływem kwasu.

Wnioski:

Składnikiem soku z cytryny jest kwas cytrynowy. Wskaźnikami, które zmieniają zabarwienie w roztworach kwasów, są między innymi: wywar z czerwonej kapusty, uniwersalny papierek wskaźnikowy, wodny roztwór oranżu metylowego. Natomiast alkoholowy roztwór fenoloftaleiny nie jest wskaźnikiem używanym do wykrywania obecności kwasów, ponieważ nie zmienia barwy w środowisku kwasowym.

Przeprowadzono doświadczenie chemiczne polegające na zbadaniu, czy chlorowodór rozpuszcza się w wodzie.

Problem badawczy:

Czy chlorowodór rozpuszcza się w wodzie?

Hipoteza:

Chlorowodór rozpuszcza się w wodzie i powstaje kwas chlorowodorowy.

Co było potrzebne:

• kolba okrągłodenna z otrzymanym wcześniej chlorowodorem (np. w wyniku reakcji chlorku sodu ze stężonym kwasem siarkowym($\text{VI}$));

• korek do kolby okrągłodennej z osadzoną w nim cienką rurką szklaną;

• pręcik szklany;

• krystalizator;

• woda destylowana;

• wodny roztwór oranżu metylowego.

Przebieg doświadczenia:

Do krystalizatora wlano wodę i dodano kilkanaście kropli wodnego roztworu oranżu metylowego. Całość zamieszano szklanym pręcikiem. Kolbę z zebranym wcześniej chlorowodorem zamknięto korkiem z osadzoną w nim szklaną rurką. Kolbę z chlorowodorem odwrócono do góry dnem, a wylot szklanej rurki zanurzono w krystalizatorze z wodnym roztworem oranżu metylowego. Obserwowano zachodzące zmiany.

Obserwacje:

Woda z oranżem metylowym najpierw stopniowo, a następnie bardzo szybko wypełnia kolbę okrągłodenną, w której zmienia zabarwienie z żółtej na czerwone.

Wnioski:

Początkowo rozpuszczanie otrzymanego w kolbie chlorowodoru zachodzi bardzo powoli, ponieważ dostaje się on przez cienką rurkę do wody (z oranżem metylowym). Im więcej jednak chlorowodoru rozpuści się w wodzie, tym większy jest jego ubytek w kolbie. Ubytek $\text{HCl}$ powoduje spadek ciśnienia w kolbie, przez co poziom cieczy w rurce podnosi się. W końcu woda dostaje się do kolby, co powoduje lawinowy wzrost szybkości rozpuszczania chlorowodoru. Zmiana barwy cieczy w kolbie świadczy o kwasowym odczynie powstałego roztworu kwasu chlorowodorowego.

Przeprowadzono doświadczenie chemiczne polegające na zbadaniu właściwości stężonego kwasu chlorowodorowego.

Problem badawczy:

Jakie charakterystyczne właściwości ma stężony kwas chlorowodorowy?

Hipoteza:

Stężony kwas chlorowodorowy ma nieprzyjemny, ostry, duszący zapach oraz właściwości żrące.

Co było potrzebne:

• stężony kwas solny; 

• zlewka; 

• szalka Petriego; 

• papier (bibuła); 

• kawałki tkanin; 

• pipeta lub wkraplacz.

Przebieg doświadczenia:

Ostrożnie odkręcono butlę ze stężonym kwasem chlorowodorowym i niewielką jego ilość nalano do zlewki. Na dwóch połówkach szalki Petriego umieszczono papier i kawałki tkanin. Za pomocą pipety naniesiono na badane materiały po kilka kropli stężonego kwasu chlorowodorowego. Pozostawiono na kilka minut. Obserwowano zachodzące zmiany.

Obserwacje:

Kwas chlorowodorowy jest bezbarwną cieczą, o charakterystycznym drażniącym zapachu. Nad otwartą butelką tworzy się „mgła”. Zetknięcie kwasu z tkaninami oraz papierem powoduje ich zniszczenie.

Hipoteza:

Postawiona hipoteza okazała się prawdziwa. Stężony kwas chlorowodorowy ma nieprzyjemny, ostry, duszący zapach oraz właściwości żrące.

Wnioski:

Kwas chlorowodorowy to bezbarwna ciecz, o charakterystycznym drażniącym zapachu. Jeżeli naczynie ze stężonym kwasem chlorowodorowym pozostawimy otwarte, ulatniający się chlorowodór, reagując z wilgocią zawartą w powietrzu, utworzy „mgłę”. Dlatego stężony kwas solny określamy jako dymiący na powietrzu. Kwas ten niszczy papier i tkaninę – ma zatem właściwości żrące. Dlatego na opakowaniu umieszcza się piktogramy ostrzegawcze, informujące o substancjach toksycznych oraz o substancjach żrących.