Podsumowanie

Stanisław Moniuszko jest uważany za ojca polskiej opery narodowej. Spośród kilku oper, które skomponował, dwie stanowią tzw. „żelazny repertuar”, tzn. mimo upływu czasu z powodzeniem są wystawiane na scenie i cieszą się popularnością wśród publiczności. Te dwie opery to Halka i Straszny dwór. Pozostałe opery Moniuszki to Flis, Hrabina, Verbum nobile [czytaj: werbum nobile], Paria oraz dzieła nieukończone - Trea, Sen Wieszcza, Rokiczana.

Moniuszko okazał się mistrzem form wokalnych. Skomponował ponad 300 pieśni, w tym 267 zebranych w 12 zbiorach zatytułowanych Śpiewnik domowy. Pieśni pisał przede wszystkim do słów ówcześnie żyjących poetów, przez co dotyczyły one aktualnych problemów związanych z kulturą, sztuką oraz z życiem społecznym. W ten sposób język i muzyka polska trafiały do polskich domów, co było celem kompozytora. Pieśni te stały się przełomem o epokowym znaczeniu w dziejach polskiej pieśni solowej. 

W XIX w. polskie tańce ludowe były obecne nie tylko w środowisku wiejskim, ale również szlacheckim. Moniuszko był świadomy popularności tych tańców we wszystkich kręgach społecznych i z tego względu w operach często używał ich rytmów. Do tego w treściach oper zawarł wątki historyczne, kulturowe, tęsknotę za Polską sarmacką, etos patrioty i inne, które świadczą o narodowym charakterze jego twórczości. W ten sposób kompozytor w czasie zaborów manifestował wartości związane z utraconym krajem, a Polacy mogli doświadczać polskości w słuchanych i oglądanych dziełach.