Zaburzenia czynności układu odpornościowego

Podstawową funkcją układu odpornościowego jest ochrona organizmu przed czynnikami chorobotwórczymi, m.in. bakteriami i wirusami. Zaburzenia mechanizmów reakcji odpornościowych mogą być dużym zagrożeniem dla zdrowia.

R13u5p4eFvzs6

Na planszy widoczny jest wirus HIV opuszczający limfocyty po namnożeniu. Limfocyt jest duży, niebieski i nieregularny. Na nim znajduje się różowa, kulista komórka z pociągłymi odnogami oraz liczne, niewielkie, okrągłe, zielone komórki HIV. Fotografia spod skaningowego mikroskopu elektronowego.

Alergia to nadwrażliwość układu odpornościowego

AlergiaalergiaAlergia (uczulenie) to nadmierna reakcja układu odpornościowego na kontakt z substancjami nieszkodliwymi dla zdrowego organizmu. AntygenantygenyAntygen, który wywołuje alergię, nazywany jest alergenem.

Pierwszy kontakt z alergenem zwykle nie daje objawów alergii, ale skutkuje wytworzeniem przeciwciałprzeciwciałaprzeciwciał. W przypadku kolejnego kontaktu z daną substancją przeciwciała wiążą się z antygenem, uruchamiając reakcję alergiczną. Przeciwciała po złączeniu się z alergenem uaktywniają inne komórki układu odpornościowego, które produkują znaczne ilości histaminyhistaminahistaminy, wywołującej stan zapalnystan zapalnystan zapalny.

W zależności od drogi wnikania alergenu do organizmu wyróżnić można alergie skórne, wziewne i pokarmowe. Różne rodzaje alergii dają odmienne objawy.

Ważne!

Uogólniona odpowiedź alergiczna, dotycząca całego organizmu, nazywana jest wstrząsem anafilaktycznymwstrząs anafilaktycznywstrząsem anafilaktycznym i stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Wystąpić może m.in. po kontakcie z lekami (np. penicyliną) lub pokarmem (np. orzeszkami ziemnymi, sezamem). Wstrząs anafilaktyczny objawia się m.in. opuchnięciem twarzy, obrzękiem górnych dróg oddechowych utrudniającym oddychanie, wysypką oraz nagłym spadkiem ciśnienia krwi. Taki stan wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.

RfcBReUuoVxKm

Zdjęcie przedstawia twarz kilkuletniego chłopca. Okolice jego oczu są bardzo opuchnięte. Przez opuchliznę powiek oczy są zamknięte.

Dla zainteresowanych

R1L5E6XmWDyzO

Na planszy widoczne są szerokie, jasne plecy dziecka, na których długopisem, zaznaczone są w kilku rzędach, niebieskie, równe kropki oraz pojedyncze litery. Przy niektórych kropkach widoczna jest spuchnięta, zaczerwieniona skóra.

Gdy nie wiadomo, jaka substancja wywołuje objawy alergii, przeprowadza się testy, które umożliwiają identyfikację alergenu. Testy skórne polegają na nałożeniu przez lekarza na skórę pacjenta kropli roztworów z alergenami. Po ok. 15 minutach odczytywany jest wynik badania. Zaczerwienienie, obrzęk i świąd świadczą o uczuleniu na daną substancję. Wiedza o tym, jaki czynnik wywołuje reakcję alergiczną, pozwala na zaplanowanie leczenia.

AIDS jako zaburzenie mechanizmów odporności

Zespół nabytego niedoboru odporności (AIDSaidsAIDS – ang. acquired immune deficiency syndrome) to wirusowa choroba układu odpornościowego. Przyczyną AIDS jest zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności – HIV (ang. human immunodeficiency virus). Wirus HIV atakuje m.in. pomocnicze limfocyty Tlimfocyty Tlimfocyty T. Komórki te są niszczone w wyniku namnażania się wirusa, przez co układ odpornościowy chorych nie jest zdolny do zwalczania patogenówpatogenpatogenów.

R1DReoBo53yUq

Fotografia przedstawia kilka czerwonych okręgów z ciemną obwódką i jasnym środkiem, które przyłączone są do niebieskiej błony komórkowej, o kształcie fali. Nad czerwonymi komórkami wirusa HIV widoczne są pojedyncze niebieskie okręgi.

Do zakażenia wirusem HIV może dojść poprzez kontakt seksualny lub kontakt z krwią zakażonej osoby. Ponadto istnieje ryzyko przeniesienia wirusa z matki na dziecko w trakcie ciąży, porodu i przez karmienie piersią.

Zakażenie wirusem HIV przebiega w trzech fazach – występują: faza ostrego zakażenia, okres bezobjawowy i rozwinięcie się AIDS.

AIDS jest chorobą nieuleczalną. Terapia trwa dożywotnio i obejmuje stosowanie leków, które hamują namnażanie się wirusa HIV. Dzięki nim możliwe jest wydłużenie i poprawa jakości życia pacjentów.

Profilaktyka AIDS koncentruje się na zapobieganiu zakażeniom wirusem HIV. Działania te obejmują m.in.:

• używanie jednorazowych igieł i strzykawek podczas procedur medycznych;

• dbanie o higienę podczas zabiegów kosmetycznych, tatuowania;

• niepożyczanie przedmiotów higienicznych mogących mieć kontakt z krwią, takich jak maszynka do golenia;

• bezpieczne zachowania seksualne.

Zaburzenia czynności układu odpornościowego

R751B4edfxps0

W danym filmie ukazane są rodzaje, sposoby funkcjonowania oraz wzmacniania układu odpornościowego.

W danym filmie ukazane są rodzaje, sposoby funkcjonowania oraz wzmacniania układu odpornościowego.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R751B4edfxps0

W danym filmie ukazane są rodzaje, sposoby funkcjonowania oraz wzmacniania układu odpornościowego.

Transplantacje często są jedyną szansą na uratowanie życia

Układ odpornościowy potrafi rozpoznać, zapamiętać i odróżnić komórki własne od obcych. Niestety, te umiejętności w niektórych sytuacjach zamiast pomóc, mogą zaszkodzić. Dotyczy to osób chorych i ofiar wypadków, dla których jedynym sposobem na uratowanie zdrowia lub życia jest transplantacjatransplantacjatransplantacja (przeszczepienie). Przyjęcie się przeszczepu zależy od zgodności tkankowej, czyli podobieństwa antygenów na powierzchni komórek biorcy i dawcy. Im większa zgodność, tym większe szanse na powodzenie transplantacji.

Największe, bo stuprocentowe prawdopodobieństwo przyjęcia się przeszczepu, występuje przy autoprzeszczepieautoprzeszczepyautoprzeszczepie. Przykładem autoprzeszczepu jest przeniesienie zdrowego fragmentu skóry na uszkodzoną część ciała tej samej osoby. Sukcesem na ogół kończą się przeszczepienia między bliźniętami jednojajowymi, które mają takie same antygeny. Im dalsze pokrewieństwo między dawcą i biorcą, tym większe ryzyko odrzucenia przeszczepu, ponieważ komórki układu odpornościowego uznają nowo przeszczepiony narząd jako obcy organizm, który należy usunąć.

RHPwS713KR5bs

Ilustracja przedstawia fragment sylwetki człowieka od szyi do kolan. W środku sylwetki zlokalizowane są najczęściej przeszczepiane narządy. Są one wyraźniej ukazane obok sylwetki i podpisane. Od narządów odchodzą czarne linie prowadzące do sylwetki. Po lewej stronie sylwetki znajduje się płuco, wątroba i kość podpisana jako szpik kostny. Po prawej stronie sylwetki znajduje się skóra, serce, trzustka i nerki.

Najwięcej przeszczepianych narządów pochodzi od osób zmarłych. Według polskiego prawa osoba, wobec której lekarze stwierdzili zgon, jest potencjalnym dawcą narządów, o ile nie wyraziła wcześniej pisemnego sprzeciwu w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów w Centrum Organizacyjno‑Koordynacyjnym do Spraw Transplantacji lub nie złożyła takiego oświadczenia pisemnie w obecności świadków. Zgodnie z polskim prawem, aby móc o sobie decydować, trzeba ukończyć 18 lat. W praktyce wygląda to tak, że lekarze rozmawiają z rodziną zmarłego. Gdy ta nie wyrazi zgody na pobranie narządów, szanując wolę najbliższych, odstępują od pobrania narządów. Taki stan rzeczy prowadzi do tego, że wielu chorym nie można uratować życia ani pomóc im w powrocie do zdrowia. Każdy z nas możne wspomóc decyzję rodziny i lekarzy, nosząc przy sobie wypełnione oświadczenie woli.

RkRjNLJ57NFJo

Ilustracja przedstawia liliowy formularz. W nagłówku napis: oświadczenie woli. Dalej tekst: w nadziei ratowania życia innych wyrażam zgodę na pobranie po śmierci moich tkanek i narządów do przeszczepienia. Niżej miejsca do wpisania danych osobowych takich jak: imię, nazwisko, data urodzenia, PESEL, adres zamieszkania, data i podpis.

To ważne!

• Czasami dochodzi do zaburzenia w funkcjonowaniu układu odpornościowego, czego przykładem jest zespół nabytego niedoboru odporności – AIDS lub alergie.

Na pożegnanie