Maria Konopnicka O krasnoludkach i sierotce Marysi

Czy to bajka, czy nie bajka,
Myślcie sobie, jak tam chcecie.
A ja przecież wam powiadam:
Krasnoludki są na świecie!

kras_1 Źródło: Maria Konopnicka, O krasnoludkach i sierotce Marysi, Poznań 1994, s. 4.

Maria Konopnicka O krasnoludkach i sierotce Marysi

Czy to bajka, czy nie bajka,
Myślcie sobie, jak tam chcecie.
A ja przecież wam powiadam:
Krasnoludki są na świecie.

Naród wielce osobliwyosobliwyosobliwy.
Drobny – niby ziarnka w banibaniabani:
Jeśli które z was nie wierzy,
Niech zapyta starej niani.

W górach, w jamach, pod kamykiem,
Na zapieckuzapiecekzapiecku czy w komorzekomorakomorze
Siedzą sobie Krasnoludki
W byle jakiej mysiej norze.

Pod kominem czy pod progiem –
Wszędzie ich napotkać można:
Czasem który za kucharkę
Poobraca pieczeń z rożna...

Czasem skwarków porwie z rynkirynkarynki
Albo liźnie cukru nieco
I pozbiera okruszynki,
Co ze stołu w obiad zlecą.

Czasem w stajni z bicza trzaśnie,
Koniom splata długie grzywy,
Czasem dzieciom prawi baśnie...
Istne cuda! Istne dziwy!

Gdzie chce – wejdzie, co chce – zrobi,
Jak cień chyżochyżochyżo, jak cień cicho,
Nie odżegnaćodżegnaćodżegnać się od niego,
Takie sprytne małe licholicholicho!

Zresztą myślcie, jako chcecie,
Czy kto chwali, czy kto gani,
Krasnoludki są na świecie!
Spytajcie się tylko niani.

kon_3 Źródło: Maria Konopnicka, O krasnoludkach i sierotce Marysi, Warszawa 1986.

Maria Konopnicka O krasnoludkach i sierotce Marysi

I 

[…] król Błystek stuknął o ziemię berłem szczerozłotym i rzekł:

— Nasz uczony kronikarz Koszałek‑Opałek pójdzie obaczyćobaczyćobaczyć, czy już wiosna przyszła.

— Mądre królewskie słowo! — zakrzyknęły Krasnoludki i wszystkie oczy obróciły się na uczonego Koszałka‑Opałka.

Ten, jak zwykle, siedział nad ogromną księgą, w której opisywał wszystko, co się od najdawniejszych czasów zdarzyło w państwie Krasnoludków, […].

Krasnoludki tak dumni byli z kronikarza swego, że gdzie kto jakie zielsko znalazł, zaraz mu wieniec plótł i na głowę wkładał, tak, iż mu te wieńce resztę rzadkich włosów wytarły i łysy był jak kolano.

II

Koszałek‑Opałek zaraz się na wyprawę zbierać zaczął. Przyrządził sobie garniec najczarniejszego atramentu, potem wyszykował wielkie gęsie pióro, które, iż ciężkie było, musiał je jak karabin na ramieniu dźwigać; ogromne swoje księgi na plecach sobie przytroczyłprzytroczyćprzytroczył, podpasał opończęopończaopończę rzemieniem, włożył kaptur na głowę, chodakichodakichodaki na nogi, zapalił długą fajkę i stanął do drogi gotowy.

Wierni towarzysze zaraz się z uczonym Koszałkiem tkliwietkliwietkliwie żegnać zaczęli, niepewni, czyli go na ziemi zła jaka przygoda nie spotka i czy go jeszcze kiedy zobaczą. Sam król Błystek miłościwy chciał go uściskać [...], ale się ruszyć nie mógł, gdyż zupełnie do tronu przymarzły mu szaty.

kon_1 Źródło: Maria Konopnicka, O krasnoludkach i sierotce Marysi, Poznań 1994, s. 7–8.

Maria Konopnicka O krasnoludkach i sierotce Marysi

Zdumieli się pastuszkowie, zobaczywszy małego człowieka [...].

Zaraz też Józik Srokacz trącił w bok Stacha Szafarczyka i pokazawszy palcem owego człowieczka, szepnął:

— Krasnoludek!

A Koszałek‑Opałek był już blisko i uśmiechał się przyjaźnie do dzieci, kiwając głową.

Dzieci pootwierały usta szeroko i wpatrzyły się w niego jak w tęczę. [...] Nie bały się, bo każde wiedziało dobrze, iż Krasnoludki nikomu krzywdy nie czynią, a jak ubogim sierotom to i pomagają nawet. [...]

Tymczasem Koszałek‑Opałek do ogniska podszedł, i wyjąwszy fajkę z zębów, przemówił grzecznie:

— Witajcie, dzieci!

Na co pastuszkowie odrzekli z powagą:

— Witajcie, Krasnoludku!

Ale dziewczynki skuliły się tylko i naciągnąwszy chuściny na czoła, tak że im ledwo czubki nosów było widać, wytrzeszczyły na przybysza niebieskie oczęta. Koszałek‑Opałek popatrzył na nie z uśmiechem i zapytał:

— Czy mogę się pogrzać przy waszym ognisku? Bo zimno!

— Jużci, że mogą! — odpowiedział rezolutnie Jaśko Krzemieniec.

[...]

— A dopieką się ziemniaki, to sesese i pojeść mogą, jeśli wola! — dorzucił gościnnie Kubuś.

[...]

— A mojeż wy dzieci kochane! A czymże ja wam odsłużęodsłużyćodsłużę!

— Ano jak tak — zawołał wesoło Józik Srokacz — to niechże nam powiedzą, skąd się Krasnoludki wzięły na tym tu światuświatuświatu?

[...]

III

Podjadłszy tedy sobie, Koszałek‑Opałek [...] tak pastuszkom o Krasnoludkach powiadał.

— DrzewiejdrzewiejDrzewiej nie nazywali my się Krasnoludki, ale — Bożęta. Nie mieszkali my też pod ziemią, pod skałkami albo pod korzeniami drzew starych, jako mieszkamy teraz, ale po wsiach, w chatach, razem z ludźmi. Dawno to było, przedawno! [...] A w puszczy mieszkał zwierz srogisrogisrogi i wielki, i tak ryczący, że drzewa, co słabsze, pękały. [...] Powiadał mi raz pradziad mego prapradziadka, że jak go taki niedźwiedź wygarnął razem z pszczołami i miodem z lipowego dziuplaz lipowego dziuplaz lipowego dziupla, to go do pół zimy u siebie [...] trzymał i bajki sobie dzień i noc prawićprawićprawić kazał [...].

Śmiały się dzieci, słuchając tej przygody, a Koszałek‑Opałek tak dalej prawił:

— Ho! ho!‥ To były czasy!‥ [...] Ale co domostw, dobytku i obejściaobejścieobejścia, to pilnowały Bożęta, które też i Skrzatami dla ich małości zwano.

„Każda chata ma swego skrzata” — mawiał lud w te stare czasy, a nam też dobrze było i wesoło, bo my przy wszelakiej robocie pomagali gospodarzom naszym. To koniom owies sypali, a przedmuchiwali z plewyplewyplewy, żeby samo gołe ziarno się złociło [...], to kury zaganiali na grzędę, żeby nie gubiły jaj w pokrzywach, to masło w maślnicy ubijali, to wyciskali sery, to dzieci kołysali, to motali przędzęmotać przędzęmotali przędzę, to na ogień dmuchali, żeby kasza prędzej gotowa była. Jaka tylko była robota w chacie i w obejściu, [...] my się każdej chwytali ochotnie. Co prawda, nie szło to darmo! Jak nie gospodarz, to gospodyni pamiętała o nas. Zawsze [...] na brzeżku ławy były kruszyny chleba i twarogu, zawsze w kubku trochę miodu albo chociaż mleka. Było z czego żyć. A wychodziła gospodyni na ogród pleć, albo z sierpem w pole, to się tylko od tego proga obejrzała, [...] garstewkęgarstewkagarstewkę prosa wzięła i sypiąc po izbie, mówiła:

Bożęta! Bożęta! Niech który pamięta
O dzieciach, o chacie… A tu proso macie!

I szła spokojnie do roboty. A my smyrk spod zapieckasmyrk spod zapieckasmyrk spod zapiecka, smyrk spod ławy, smyrk spod malowanej skrzyni! NużnużNuż w izbie gospodarzyć, dzieciom prawić, chłopcom koniki strugać, dziewuszkom [...] warkoczyki splatać. [...]

Pracy, co prawda, było dość, ale tej wdzięczności ludzkiej jeszcze więcej. [...]

Hej! hej! Gdzie to te czasy! Gdzie!?

Zatrzymał się Koszałek‑Opałek i z wolna fajeczkę pykał, a dzieci, choć nic nie mówił, słuchały, wpatrzone w niego.

kon_2 Źródło: Maria Konopnicka, O krasnoludkach i sierotce Marysi, Poznań 1994, s. 13–18.