Wybuch II wojny światowej. Wojna obronna - początek walk

Atak na Polskę miał nastąpić już 26 sierpnia 1939 r., jednak Hitler zmienił zdanie na wieść o układzie sojuszniczym zawartym 25 sierpnia między Polską a Wielką Brytanią. Niemcy potrzebowali pretekstu, który uzasadniłby ich napad na Rzeczpospolitą. Ostatniego dnia sierpnia grupa przebranych w polskie mundury Niemców wdarła się do radiostacji w niemieckich Gliwicach i wygłosiła do słuchaczy zaledwie dziewięć słów: „Uwaga, tu Gliwice. Radiostacja znajduje się w rękach polskich”. Prowokacja się udała. Następnego dnia wybuchła II wojna światowa.

Plany agresji

Po odrzuceniu przez Polskę żądań niemieckich i po przekonaniu się Hitlera, że państwa zachodnie nie udzielą Polsce wsparcia, konflikt wojenny był już nieunikniony.

Niemiecki plan zakładał wojnę błyskawiczną – Blitzkrieg [czyt.: blickrik]. Plan nie uwzględniał prowadzenia działań na dwóch frontach. Gdyby Francja i Wielka Brytania wywiązały się ze swoich sojuszniczych zobowiązań wobec Polski, byłaby szansa zakończenia wojny już w pierwszych miesiącach jej trwania. Trudno też nie podkreślić, że Polska do opracowania planu wojny z Niemcami przystąpiła stosunkowo późno. Bardziej spodziewano się bowiem agresji ze strony wschodniego sąsiada. Plan „Z” zakładał stawienie oporu Niemcom na terenach przygranicznych, a następnie odwrót na pozycję w głębi kraju. Wycofanie się od razu na dogodne pozycje oznaczało oddanie Niemcom znacznej części terytorium, a na to nie mogliśmy się zdecydować, choćby ze względów propagandowo‑prestiżowych. Obrona miała trwać do momentu włączenia się do działań Francji i Wielkiej Brytanii, czyli do 15 dnia wojny.

R1KohzRtuv6oM

Ilustracja przedstawia plakat. Na plakacie znajduje się duży nagłówek: Obwieszczenie mobilizacji. Poniżej informacja o tym, że mobilizację zarządził prezydent. Wymieniony jest dzień mobilizacji: czwartek 31.08.1939 rok. Mobilizacji podlegają wszyscy bez względu na wiek i stan zdrowia, jeżeli otrzymali białe karty bez czerwonego pasa. Pod plakatem podpisał się Minister Spraw Wewnętrznych.

Atak na radiostację w Gliwicach

Hitler podjął także akcję propagandową, która miała zrzucić odpowiedzialność za rozpoczęcie działań zbrojnych na Polskę. Służył temu atak na niemiecką radiostację w Gliwicach 31 sierpnia 1939 roku. Miasto leżało w 1939 roku na terenie Niemiec. Przebrani w mundury polskie esesmani opanowali radiostację i nadali w języku polskim audycję wzywającą Polaków do powstania przeciwko Niemcom. Dla uwiarygodnienia całej sytuacji upozorowano nawet walkę. Na miejscu pozostawiono martwych więźniów ubranych w polskie mundury. Niemcy starali się jak najbardziej nagłośnić to wydarzenie i wkrótce ogłosili, że Polacy kolejny już raz podjęli wrogie kroki przeciwko Niemcom.

RYYbro4lV3yTH

Zdjęcie przedstawia wieżę radiostacji. Konstrukcja drewniana. Wysoka wieża widziana z perspektywy człowieka stojącego na ziemi. Na dole widać trawnik, na górze szczyt wieży na tle nieba.

Początek walk. Obrona polskiego wybrzeża.

R1XMNzUa7kee9

Zdjęcie przedstawia kilkunastu żołnierzy, zawieszają się na szlabanie, by go przełamać. Na szlabanie widnieje polskie godło. W tle widać budynek.

R1cZVJTaXlWLV

Zdjęcie przedstawia stojący w porcie pancernik Schleswig‑Holstein. Okręt jest wyposażony w działa dużego kalibru. Przed nim ustawieni są żołnierze w równych szeregach. Przed żołnierzami stoją oficerowie.

Dnia 1 września 1939 r. o godz. 4.45 rano na polską placówkę wojskową na Westerplatte spadły pierwsze pociski z niemieckiego pancernika „Schleswig‑Holstein”. Żołnierze polscy pod dowództwem mjr. Henryka Sucharskiego oraz kpt. Franciszka Dąbrowskiego bronili się samotnie, bez wsparcia militarnego i w okrążeniu (wobec przewagi wojsk niemieckich), do końca amunicji i swoich sił. Wyczerpani żołnierze postanowili przerwać defensywę. Dnia 7 września o godz. 10.15 mjr Sucharski rozkazał wywiesić białą flagę, a następnie zaczął omawiać z Niemcami warunki kapitulacji. Polacy ponieśli klęskę, ale ich postawa na zawsze zapisała się na kartach historii, świadcząc o odwadze i bohaterstwie polskiego oręża.

Rz1yah2CJyoKi

Zdjęcie przedstawia niemieckiego żołnierza, który salutuje polskiemu oficerowi. Niemiecki generał ubrany jest w kurtkę z ciemnym kołnierzykiem typu stójka i naramiennikami, spodnie wpuszczone w długie buty z cholewami, a na głowie ma okrągłą czapkę z otokiem i daszkiem. W pasie ma skórzany pasek. Widzimy jego prawy profil. Ma krótkie włosy i okrągłą twarz. Mężczyzna stojący przed nim, po prawej stronie ubrany jest w kurtkę z naramiennikami i kołnierzykiem, na którym ma naszyte wężyki świadczące o przynależności do korpusu oficerskiego, skórzany pas i spodnie wpuszczone w długie buty z cholewami. Na piersi ma order, a na głowie czapkę rogatywkę. W lewej ręce trzyma opuszczoną szablę. Widzimy jego lewy profil, ma krótkie włosy i szczupłą twarz. Obaj mężczyźni stoją na baczność. Wokół nich stoi kilku żołnierzy należących do polskich i niemieckich wojsk. Różnorodność mundurów świadczy o przynależności do różnych formacji wojskowych. Wśród obserwujących są żołnierze wojsk lądowych i marynarki.

Obrona Poczty Polskiej

R18PMpeUONLZf

Zdjęcie przedstawia grupę mężczyzn eskortowaną przez niemieckich żołnierzy jedną z ulic, wzdłuż ogrodzenia. Jeńcy mają uniesione za głową ręce. Ubrani są w stroje cywilne: marynarki, swetry, koszule, spodnie i buty lub w mundury. Niemieccy żołnierze są uzbrojeni. Ubrani są w kurtki z naramiennikami i orłem - godłem trzeciej rzeszy na lewym rękawie, spodnie wpuszczone w buty z wysokimi do kolan cholewami oraz pasy. Na głowie mają hełmy. W oddali widać koleją grupę jeńców oraz niemieckich żołnierzy, którzy stoją przed budynkiem garażowym. Kilku z nich wygląda na oficerów.

Bohaterską postawą w pierwszych dniach II wojny światowej wykazali się także polscy pocztowcy, pracownicy gmachu Poczty Polskiej na pl. Heweliusza w Wolnym Mieście Gdańsku. Od 1930 r. był on głównym polskim urzędem pocztowym w tym mieście, znajdowała się w nim m.in. centrala telefoniczna z bezpośrednim połączeniem z Polską. W momencie hitlerowskiego ataku w urzędzie przebywało 43 pocztowców polskich z Gdańska, 10 pocztowców delegowanych z Gdyni i Bydgoszczy oraz jeden kolejarz polski pochodzący z Gdańska. Poza tym w budynku był jeszcze dozorca z żoną i 10‑letnią dziewczynką. Pocztowcy uzbrojeni byli w karabiny maszynowe, pistolety i granaty ręczne. Niemcy oprócz wojska wyposażonego w trzy samochody opancerzone dysponowali także specjalnymi oddziałami gdańskiej policji porządkowej (Schutzpolizei).

Obrona tego głównego polskiego urzędu w Gdańsku trwała od rana i zakończyła się kapitulacją jeszcze 1 września 1939 r. wieczorem. Około godz. 18 Niemcy sprowadzili motopompy, którymi do piwnic budynku wpompowali benzynę, następnie podpalili ją przy pomocy miotaczy ognia. O godz. 19 Polacy podjęli decyzję o kapitulacji urzędu. Dyrektor Poczty Jan Michoń, mimo że niósł białą flagę, został przez napastników zastrzelony, a wychodzący za nim naczelnik Józef Wąsik został żywcem spalony miotaczem ognia. Pozostałych pocztowców zabito, aresztowano lub wywieziono do obozów koncentracyjnych.

Wizna – polskie Termopile

Bitwa pod Termopilami (480 r. p.n.e.) stanowiła epizod II wojny grecko‑perskiej oraz stała się symbolem niezłomnej odwagi, męstwa i poświęcenia. Przed potężną armią perską prowadzoną przez króla Kserksesa I bronił się spartański król Leonidas, w wąwozie na śmierć i życie walczyła grupa ostatnich 300 Spartan.

Rx6GykLHBZa1q

Ilustracja przedstawia mapę konturową Polski oraz państw ościennych w czasie kampanii wrześniowej w 1939 roku. Polska od zachodu graniczyła z Niemcami, dalej na południu z Czechami, Słowacją, Węgrami i Rumunią, na wschodzie z ZSRR, na północy z Łotwą, Litwą, Prusami Wschodnimi należącymi do Niemiec oraz z Wolnym Miastem Gdańsk. Zachodnia granica Polski biegła wzdłuż takich miast: Puck, Gdynia, Tuchola, Międzychód, Wieluń, Mokra, Katowice i Cieszyn. Na południu rozciągała się poniżej: Krakowa, Tarnowa, Ustrzyk Dolnych, Stanisławowa i Kuty. Wschodnia granica była w okolicach miast: Czortków, Tarnopol, Równe, Rokitno, Baranowice, Głębokie, Wilno, Grodno i Suwałki. Północna granica rozciągała się od Suwałk, w stronę miasta Wizna, Mława i Tczew. Należące obecnie do Polski miasta: Koszalin, Kołobrzeg, Szczecin, Kostrzyn, Żagań, Wrocław, Opole, Gliwice oraz Olsztyn należały do Niemiec.

II wojna światowa zaczęła się 1 września 1939 roku najazdem Niemiec na Polskę. Polacy liczyli na pomoc sojuszników: Anglii i Francji, która jednak nie nadeszła. Stoczyli z Niemcami liczne bitwy, w większości jednak przegrane. 17 września na walczącą z Niemcami Polskę od wschodu uderzyły wojska sowieckie. Kampania wrześniowa zakończyła się 5 października 1939 roku.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 3

RdmZHC2BGO5mu

Na ilustracji mapa pt.: Polska kampania wrześniowa Ilustracja przedstawia mapę konturową Polski oraz państw ościennych w czasie kampanii wrześniowej w 1939 roku. Polska od zachodu graniczyła z Niemcami, dalej na południu z Czechami, Słowacją, Węgrami i Rumunią, na wschodzie z ZSRR, na północy z Łotwą, Litwą, Prusami Wschodnimi należącymi do Niemiec oraz z Wolnym Miastem Gdańsk. Zachodnia granica Polski biegła wzdłuż takich miast: Puck, Gdynia, Tuchola, Międzychód, Wieluń, Mokra, Katowice i Cieszyn. Na południu rozciągała się poniżej: Krakowa, Tarnowa, Ustrzyk Dolnych, Stanisławowa i Kuty. Wschodnia granica była w okolicach miast: Czortków, Tarnopol, Równe, Rokitno, Baranowice, Głębokie, Wilno, Grodno i Suwałki. Północna granica rozciągała się od Suwałk, w stronę miasta Wizna, Mława i Tczew. Należące obecnie do Polski miasta: Koszalin, Kołobrzeg, Szczecin, Kostrzyn, Żagań, Wrocław, Opole, Gliwice oraz Olsztyn należały do Niemiec.

RKyQebI4CR8zc

zadanie interaktywne

zadanie interaktywne

Na podstawie mapy połącz w pary wydarzenia kampanii wrześniowej z odpowiadającymi im datami.

atak ZSRR na Polskę, złożenie broni w bitwie pod Kockiem, początek wojny i bitwa pod Mokrą, kapitulacja Wizny, kapitulacja Westerplatte, Początek bitwy nad Bzurą., kapitulacja Helu, kapitulacja twierdzy Modlin

piątek, 1 IX 1939
czwartek, 7 IX 1939
sobota, 9 IX 1939
niedziela, 10 IX 1939
niedziela, 17 IX 1939
piątek, 29 IX 1939
poniedziałek, 2 X 1939
czwartek, 5 X 1939

RKyQebI4CR8zc

Ćwiczenie 3

zadanie interaktywne

zadanie interaktywne

Na podstawie mapy połącz w pary wydarzenia kampanii wrześniowej z odpowiadającymi im datami.

atak ZSRR na Polskę, złożenie broni w bitwie pod Kockiem, początek wojny i bitwa pod Mokrą, kapitulacja Wizny, kapitulacja Westerplatte, Początek bitwy nad Bzurą., kapitulacja Helu, kapitulacja twierdzy Modlin

piątek, 1 IX 1939
czwartek, 7 IX 1939
sobota, 9 IX 1939
niedziela, 10 IX 1939
niedziela, 17 IX 1939
piątek, 29 IX 1939
poniedziałek, 2 X 1939
czwartek, 5 X 1939

Dla zainteresowanych

Szyfr

Podczas II wojny światowej polscy matematycy wsławili się tym, że przyczynili się
do złamania szyfru niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Dzięki temu państwa zachodnie mogły przechwytywać tajne depesze armii niemieckiej i przygotowywać
się do planowanych przez Niemców działań.

RgFfHnK7EF9uP

Na zdjęciu przedstawiona jest maszyna. Ma kształt pudła z drewnianej obudowy. Stoi na stole. Jest otwarta. Na otwartym skrzydle pudła widać tabliczkę z niemieckim napisem i przewody. W drugiej części obudowy jest klawiatura.

Ćwiczenie 4

Wciel się w rolę deszyfratora i rozwiąż szyfr. Każda litera alfabetu ma przypisaną liczbę – znajdziesz ją w tabeli. Zaszyfrowana wiadomość zapisana jest jako wykaz działań zbrojnych kampanii wrześniowej. Gdy do wartości każdej litery dodasz zamieszczoną pod nią liczbę, otrzymasz literę z zaszyfrowanej wiadomości. Na przykład M+14=17+14=31=W. Zatem pierwsza odszyfrowana litera to W.

RMdm116lhG0rQ

(Uzupełnij).

Pokaż rozwiązanie

WIDZĘ WARSZAWĘ WIELKĄ STEFAN STARZYŃSKI

Słownik