R1c8xFmkB8ZSI
Ilustracja przedstawia oszklony dach budynku w kształcie trójkąta równoramiennego.

Proste, odcinki i kąty

Źródło: dostępny w internecie: hjrivas z Pixabay, domena publiczna.

5. Mierzenie kątów

Linijka służy do rysowania odcinków, prostych, półprostych oraz do mierzenia długości odcinków. Podobne funkcje ma ekierka, ale dodatkowo można ją wykorzystać na przykład do sprawdzania prostopadłości prostych. Jest również przyrząd do mierzenia kątów i rysowania kątów o danej mierze. Jest to kątomierz.

Przykład 1
ROF0Pcg785YvY
Animacja pokazuje, w jaki sposób mierzyć kąty za pomocą kątomierza.
Przykład 2

Na tarczy zegarowej wskazówki tworzą różne kąty. Jak położone są wskazówki o godzinie 6:00?

R12TXT2a5W3AC1
Animacja przedstawia różne rodzaje kątów na podstawie wskazówek zegara.
1
1
Polecenie 1

Zapoznaj się z poniższym apletem dotyczącym mierzenia kątów za pomocą kątomierza i wykonaj polecenia w nim zawarte.

RwpHpA7WRcOsc1
Animacja pokazuje kąt o wierzchołku w punkcie Q. Należy posługując się kątomierzem, dla różnych rodzajów kąta, określić jego miarę.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RJCVkbzp21ATa
Ćwiczenie 1
Pogrupuj miary kątów ze względu na ich nazwy. kąt ostry Możliwe odpowiedzi: 1. 27°, 2. 56°, 3. 14°, 4. 99°, 5. 65°, 6. 89°, 7. 145°, 8. 165°, 9. 123°, 10. 111°, 11. 86°, 12. 157°, 13. 178°, 14. 3°, 15. 94° kąt rozwarty Możliwe odpowiedzi: 1. 27°, 2. 56°, 3. 14°, 4. 99°, 5. 65°, 6. 89°, 7. 145°, 8. 165°, 9. 123°, 10. 111°, 11. 86°, 12. 157°, 13. 178°, 14. 3°, 15. 94°
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1

Przesuwając punkt B, ustaw tak ramię kąta BSA, aby miara tego kąta była równa podanej wartości. Skorzystaj z kątomierza.

R1MOsavrqb7eG1
Animacja pokazuje kąt B S A. Zmieniając położenie jednego z ramion kąta, należy przy użyciu kątomierza, skonstruować nowy kąt B S A o podanej mierze.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R12jJLV00U3dm
Ułóż w odpowiedniej kolejności etapy rysowania kąta za pomocą kątomierza. Kliknij w lukę, aby rozwinąć listę i wybrać prawidłową odpowiedź.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Przykład 3

Jeśli potrafisz mierzyć kąty, potrafsz je także rysować. Zapoznaj się z poniższą animacją.

RjXVpUQIbXIq2
Animacja pokazuje, w jaki sposób narysować kąt o mierze 110° za pomocą kątomierza.
Ważne!

Gdy chcemy zaznaczyć kąt na rysunku, nie musimy wypełniać wnętrza kąta kolorem. Można zaznaczyć kąt łukiem.

RHC80R5JBenTe1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Aby oznaczyć kąt, można najpierw oznaczyć trzy punkty: wierzchołek kąta i dwa dowolne punkty leżące na obu jego ramionach.

R1IfMgNqoslWE1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
  • Ten kąt to kąt ABC lub CBA. Środkowa litera zawsze oznacza wierzchołek kąta. Słowo kąt możemy zapisać symbolicznie .

  • Zapis ABC oznacza kąt ABC.

  • Zapis ABC oznacza miarę kąta ABC. Jeżeli kąt ABC ma miarę 43 stopni, możemy to zapisać tak: ABC=43°.

Przykład 4

Instrukcja rysowania kąta ABC.

  1. Zaznaczamy 3 punkty i oznaczamy je A, B, C.

    RC5MjlnYEBC5f1
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
  2. Rysujemy 2 półproste o początku w punkcie B każda.

    RVI6JvfaJ0Z891
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
  3. Zaznaczamy łukiem jeden z kątów.

    R1V4C89BLSGWs1
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
  4. Mierzymy kąt i wpisujemy jego miarę.

    Rr5ai4Td4LaXd1
    Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Dla zainteresowanych
Kąt wklęsły
Definicja: Kąt wklęsły

Kąt wklęsły α jest to kąt płaski większy od kąta półpełnego oraz mniejszy od kąta pełnego.

Miara kąta wklęsłego: 180°<α<360°.

Przykład 5

Wyznaczamy kąt wklęsły o mierze 200°.

Konstrukcja będzie polegała na narysowaniu kąta półpełnego oraz kąta, którego miara jest równa różnicy między kątem wklęsłym a półpełnym.

  1. Zaczynamy od wyznaczenia wspomnianej różnicy miary kątów. Zatem 200°-180°=20°.

  2. Rysujemy półprostą i zaznaczamy kąt półpełny.

RpJHetMMReBqM
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
  1. Korzystamy z kątomierza ustawiając go tak, aby początek półprostej pokrywał się z wyróżnionym punktem kątomierza oraz prosta przechodziła przez punkt odpowiadający zeru na podziałce kątomierza. Na zewnętrznej skali kątomierza odszukujemy liczbę 20 i zaznaczmy odpowiadający jej punkt.

RIoANRn0jieU3
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

4. Rysujemy półprostą przechodzącą przez ten punkt tak, aby jej początek pokrywał się z początkiem pierwszej półprostej. Półproste tworzą ramiona kąta o mierze 200°. Kąt ten zaznaczamy łukiem. Otrzymany kąt jest kątem wklęsłym.

R1eCJSY0HpiqR
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2

Narysuj ramiona wskazanego kąta znając położenie punktów D, E, F. Zaznacz go łukiem, a następnie zmierz go i odczytaj jego miarę.

RjWOyGvnhFTGy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RdLMwkVFxjP4N
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RgbWN2DmgT9Ur
kąt DEF Możliwe odpowiedzi: 1. 180°, 2. 56°, 3. 90°, 4. 121° kąt IGH Możliwe odpowiedzi: 1. 180°, 2. 56°, 3. 90°, 4. 121° kąt JKL Możliwe odpowiedzi: 1. 180°, 2. 56°, 3. 90°, 4. 121° kąt MON Możliwe odpowiedzi: 1. 180°, 2. 56°, 3. 90°, 4. 121°
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ru2ilfqRbyZzz
Ćwiczenie 2
Na kartce w kratkę zaznaczono trzy punkty M, N oraz O. Leżą one w podanej kolejności na jednej prostej. Jaką miarę ma kąt MNO? Możliwe odpowiedzi: 1. 180° , 2. 90° , 3. 360° , 4. 220° 
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3

Narysuj kąt o mierze:

  1. 15°,

  2. 60°,

  3. 100°,

  4. 155°.

R5NuzgWkGMrP1
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1IlmstAMG978
Ćwiczenie 3
Zaznacz wszystkie zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Środkowa litera w zapisie kąta oznacza jego wierzchołek., 2. Ostatnia litera w zapisie kąta oznacza jego wierzchołek., 3. Kąt ABC można zapisać następująco: ABC., 4. Kąt ABC można zapisać następująco: CBA., 5. Aby oznaczyć kąt, należy oznaczyć trzy punkty: wierzchołek kąta i dwa dowolne punkty leżące na obu jego ramionach.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4

Narysuj kąt o mierze:

  1. 40°,

  2. 77°,

  3. 125°,

  4. 170°.

Skorzystaj z poniższego szkicownika.

R1E2MpCMalLpl
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Opisz jak narysować kąt o mierze:

  1. 40°,

  2. 77°,

  3. 125°,

  4. 170°.

Ćwiczenie 5

Narysuj na kartce kąt o podanej mierze.

  1. 30°

  2. 75°

  3. 100°

  4. 153°

Opisz, jak narysować kąt o podanej mierze:

  1. 30°

  2. 75°

  3. 100°

  4. 153°

Ćwiczenie 6

Narysuj prostą i zaznacz na niej dwa punkty AB. Narysuj kąt BAC o mierze 50°, a następnie kąt ABD, który ma 70°. Oba kąty powinny leżeć po tej samej stronie prostej AB. Oznacz punkt przecięcia ramion ACBD obu kątów literą E. Zmierz kąt AEB w powstałym trójkącie.

R6O9yNUdiRBhS
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RMgHcLaMXnnrq
Ćwiczenie 6
Dany jest trójkąt ABC. Jakie wymiary będą miały kolejne kąty wewnętrzne jeżeli każdy z nich jest o 10° większy od poprzedniego. Wpisz odpowiednie liczby w luki. Zakładamy, że poniższe miary kątów podane są w kolejności rosnącej. Kąt CAB ma miarę Tu uzupełnij °. Kąt ABC ma miarę Tu uzupełnij °. Kąt BCA ma miarę Tu uzupełnij °.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7

Narysuj kąt o mierze:

  1. 200 ,

  2. 300°,

  3. 340°.

Skorzystaj z poniższego szkicownika.

R13yPw0Uj8taZ
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Opisz, jak narysować kąt o mierze:

  1. 275°,

  2. 300°,

  3. 340°.

Ćwiczenie 8

Narysuj na kartce kąt o podanej mierze.

  1. 210°

  2. 290°

  3. 345°

Opisz, jak narysować kąt o podanej mierze:

  1. 210°

  2. 290°

  3. 345°

Ćwiczenie 9

Narysuj na kartce trójkąt, w którym dwa kąty mają podane miary.

  1. 40°80°

  2. 20°90°

  3. 120°30°

RB1ZLXphrUjgE
Ćwiczenie 10
Uzupełnij zdania, przeciągając w luki odpowiednie liczby lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej. Trójkąt ma wszystkie kąty wewnętrzne tej samej miary. Wynika stąd, że miara pojedynczego kąta wynosi 1. wklęsły, 2. ostry, 3. jeden, 4. rozwarty, 5. 90°, 6. trzy, 7. prostym, 8. 60°, 9. dwa, czyli jest to kąt 1. wklęsły, 2. ostry, 3. jeden, 4. rozwarty, 5. 90°, 6. trzy, 7. prostym, 8. 60°, 9. dwa.
Trójkąt prostokątny ma jeden z kątów równy mierze 1. wklęsły, 2. ostry, 3. jeden, 4. rozwarty, 5. 90°, 6. trzy, 7. prostym, 8. 60°, 9. dwa nazywany kątem1. wklęsły, 2. ostry, 3. jeden, 4. rozwarty, 5. 90°, 6. trzy, 7. prostym, 8. 60°, 9. dwa.
Trójkąt zbudowany z kątów 120°, 20° oraz 40° zawiera 1. wklęsły, 2. ostry, 3. jeden, 4. rozwarty, 5. 90°, 6. trzy, 7. prostym, 8. 60°, 9. dwa kąty ostre i kąt 1. wklęsły, 2. ostry, 3. jeden, 4. rozwarty, 5. 90°, 6. trzy, 7. prostym, 8. 60°, 9. dwa.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10
R14mmTPbrWa2a1
Animacja pokazuje kąt o wierzchołku w punkcie Q. Należy posługując się kątomierzem, dla różnych rodzajów kąta, określić jego miarę.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RO8n8H2Xoqqv2
Ułóż w odpowiedniej kolejności etapy mierzenia kąta za pomocą kątomierza. Kliknij w lukę, aby rozwinąć listę i wybrać prawidłową odpowiedź. 1. Odczytujemy miarę kąta w stopniach. , 2. Ustawiamy kątomierz tak, aby jedno z ramion kąta przechodziło przez zero na skali kątomierza., 3. Znajdujemy na kątomierzu punkt w kształcie litery T., 4. Drugie ramie wskazuje miarę kąta na skali kątomierza., 5. Umieszczamy punkt w kształcie litery T w wierzchołku kąta.
1. Odczytujemy miarę kąta w stopniach. , 2. Ustawiamy kątomierz tak, aby jedno z ramion kąta przechodziło przez zero na skali kątomierza., 3. Znajdujemy na kątomierzu punkt w kształcie litery T., 4. Drugie ramie wskazuje miarę kąta na skali kątomierza., 5. Umieszczamy punkt w kształcie litery T w wierzchołku kąta.
1. Odczytujemy miarę kąta w stopniach. , 2. Ustawiamy kątomierz tak, aby jedno z ramion kąta przechodziło przez zero na skali kątomierza., 3. Znajdujemy na kątomierzu punkt w kształcie litery T., 4. Drugie ramie wskazuje miarę kąta na skali kątomierza., 5. Umieszczamy punkt w kształcie litery T w wierzchołku kąta.
1. Odczytujemy miarę kąta w stopniach. , 2. Ustawiamy kątomierz tak, aby jedno z ramion kąta przechodziło przez zero na skali kątomierza., 3. Znajdujemy na kątomierzu punkt w kształcie litery T., 4. Drugie ramie wskazuje miarę kąta na skali kątomierza., 5. Umieszczamy punkt w kształcie litery T w wierzchołku kąta.
1. Odczytujemy miarę kąta w stopniach. , 2. Ustawiamy kątomierz tak, aby jedno z ramion kąta przechodziło przez zero na skali kątomierza., 3. Znajdujemy na kątomierzu punkt w kształcie litery T., 4. Drugie ramie wskazuje miarę kąta na skali kątomierza., 5. Umieszczamy punkt w kształcie litery T w wierzchołku kąta.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Notatnik

Możesz skorzystać z poniższego pola tekstowego do zapisania swoich notatek, rozwiązań zadań i innych informacji, które uważasz za potrzebne.

R1b8OvSPUG8s3
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.