10. Od tundry po Amazonię. Czy potrafisz rozróżnić krajobrazy świata? Podsumowanie
Drogi Uczniu/ Uczennico.
Przez kilka lekcji geografii poznawaliście najważniejsze zagadnienia dotyczące lądów i oceanów, największych form ukształtowania powierzchni Ziemi i stref krajobrazowych.
Teraz nadszedł czas na powtórzenie. Sprawdź się za pomocą tej samej gry, w której brałaś/eś udział na początku działu. Na pewno jej wynik końcowy będzie dużo wyższy.
RemqYQpdyKaGE
Źródło: dostępny w internecie: Zdjęcie 1. https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Savanna_in_Tanzania?uselang=pl#/media/File:Tarangire_2012_05_28_1793_(7468559328).jpg licencja: CC BY_SA 2.0 Zdjęcie 2. https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Penguins_in_snow#/media/File:Adelie_penguins_in_the_South_Shetland_Islands.jpg licencja: CC BY_SA 2.0 Zdjęcie 3. https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rangifer_tarandus_caribou#/media/File:Caribou_forestier_2017_Parc_National_des_Grands_Jardins_47.6833%C2%B0N_70.85%C2%B0W_(269).jpg licencja: CC BY_SA 4.0 Zdjęcie 4. https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ceiba_pentandra#/media/File:Ceiba_(Ceiba_pentandra)_(14366860940).jpg licencja: CC BY_SA 2.0 Zdjęcie 5. https://es.wikipedia.org/wiki/Indlandsis#/media/Archivo:Greenland-ice_sheet_hg.jpg licencja: CC BY_SA 2.5 Zdjęcie 6. https://pl.wikipedia.org/wiki/Australia#/media/Plik:Uluru,_helicopter_view,_cropped.jpg licencja: CC BY 2.0 Zdjęcie 7. https://pl.wikipedia.org/wiki/Makia#/media/Plik:Maquis_Ste_Lucie2.jpg licencja: CC BY_SA 3.0 Zdjęcie 8. https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Maquis_shrubland?uselang=pl#/media/File:CaminoAlcornocales.jpg licencja: CC BY-SA 4.0 Zdjęcie 9. https://pl.wikipedia.org/wiki/Ngorongoro#/media/Plik:NgoroNgoro_Crater,_Tanzania,_Africa.jpg licencja: CC BY 2.0 Zdjęcie 10. https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Savannah_al_parc_nacional_Tsavo_East,_Kenya.jpg licencja: CC BY-SA 4.0 Zdjęcie 11. https://pl.wikipedia.org/wiki/Sawanna#/media/Plik:Tarangire-Natpark800600.jpg licencja: domena publiczna Zdjęcie 12. https://de.wikipedia.org/wiki/Pampa#/media/Datei:Pampas.jpg licencja: CC BY-SA 4.0 Zdjęcie 13. https://pl.wikipedia.org/wiki/Tajga#/media/Plik:%D0%AE%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D0%BA._%D1%80._%D0%9D%D0%B5%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8C%D1%8F%D1%85.JPG licencja: domena publiczna.
Gra edukacyjna201775Gratulacje!Sprawdź, które odpowiedzi są nieprawidłowe i spróbuj jeszcze raz.1
Test
Gra edukacyjna
Liczba pytań:
20
Limit czasu:
17 min
Pozostało prób:
1/1
Twój ostatni wynik:
-
Gra edukacyjna
Pytanie
1/20
Pozostało czasu
0:00
Twój ostatni wynik
-
Baobaby są typowe dla krajobrazu: Możliwe odpowiedzi: 1. Sawanny, 2. Stepu, 3. Tundry
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zaznacz miejsce występowania pingwinów. Możliwe odpowiedzi: 1. Arktyka, 2. Antarktyka, 3. Grenlandia
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Wskaż typy gleb charakterystyczne dla sawann i lasów subtropikalnych: Możliwe odpowiedzi: 1. Żółtoziemy, czerwonoziemy i rubroziemy, 2. Gleby cynamonowe i szarocynamonowe, 3. Gleby brunatne i płowe
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Wskaż zwierzęta charakterystyczne dla krajobrazu tundry: Możliwe odpowiedzi: 1. Lemingi, sowy śnieżne, lisy polarne, 2. Wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, 3. Konie Przewalskiego, susły, chomiki
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Jedno z najwyższych drzew świata, zwane drzewem kapokowym, jest gatunkiem charakterystycznym dla krajobrazu: Możliwe odpowiedzi: 1. Lasów liściastych i mieszanych, 2. Wilgotnych lasów równikowych, 3. Lasów iglastych
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Krajobrazy pustyń lodowych: Możliwe odpowiedzi: 1. mają takie same cechy bez względu na położenie, 2. mają różne cechy na półkuli północnej i południowej, 3. mają różne cechy na półkuli wschodniej i zachodniej
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Góra Uluru leży w: Możliwe odpowiedzi: 1. Europie, 2. Ameryce Południowej, 3. Australii
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Formację roślinną zwaną makią możemy zobaczyć na: Możliwe odpowiedzi: 1. Szpicbergenie i Grenlandii, 2. Korsyce i Sardynii, 3. Cejlonie i Madagaskarze
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Wskaż typ klimatu charakterystyczny dla sawann: Możliwe odpowiedzi: 1. Podrównikowy, 2. Równikowy, 3. Zwrotnikowy suchy
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Roślinami, które występują w krajobrazie śródziemnomorskim są: Możliwe odpowiedzi: 1. wawrzyny, cyprysy, oleandry, mirty, 2. klony, kasztanowce, świerki, modrzewie, 3. baobaby, akacje, bananowce, storczyki
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Bardzo duża dobowa różnica temperatury powietrza jest cechą krajobrazu: Możliwe odpowiedzi: 1. pustyń gorących, 2. stepów, 3. tundry
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zebry i bawoły to zwierzęta typowe dla krajobrazu: Możliwe odpowiedzi: 1. stepu, 2. sawanny, 3. tundry
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Wskaż gatunki flory występujące w klimacie śródziemnomorskim: Możliwe odpowiedzi: 1. Cedry, cyprysy, dzikie oliwki, 2. Suchorośla, sukulenty, kaktusy, 3. Trawy, akacje, baobaby
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
W krajobrazie stepu dominują: Możliwe odpowiedzi: 1. wysokie trawy, 2. mchy, porosty, 3. drzewa iglaste
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
W krajobrazie sawanny drzewiastej występują: Możliwe odpowiedzi: 1. dęby korkowe, 2. kauczukowce, 3. akacje
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Wskaż typ krajobrazu charakterystyczny dla środkowej Australii: Możliwe odpowiedzi: 1. Pustynie i półpustynie, 2. Sawanny, 3. Roślinność śródziemnomorska
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Pampa jest formacją roślinną charakterystyczną dla krajobrazu: Możliwe odpowiedzi: 1. sawanny, 2. stepu, 3. półpustyni
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Rozległy, bezleśny krajobraz na półkuli północnej, w którym występują porosty, mchy trawy i karłowate drzewa to: Możliwe odpowiedzi: 1. tundra, 2. pustynia lodowa, 3. step
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Krajobraz tajgi nie występuje w: Możliwe odpowiedzi: 1. Europie, 2. Azji, 3. Ameryce Południowej
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Który opis klimatu krajobrazu śródziemnomorskiego jest prawidłowy? Możliwe odpowiedzi: 1. cztery pory roku, gorące i deszczowe lata, mroźne i suche zimy, 2. cztery pory roku, chłodne i suche lata, ciepłe i deszczowe zimy, 3. cztery pory roku, gorące i suche lata,, 4. łagodne i wilgotne zimy
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Aby ułatwić Ci powtórzenie informacji w tym dziale poniżej znajduje się mapa ze strefami krajobrazowymi na Ziemi, przekrój przez strefy krajobrazowe od bieguna do równika, tabela z podstawowymi danymi dla poszczególnych stref krajobrazowych oraz zestaw ćwiczeń.
R1KU6vN1AcdNn1
Ilustracja przedstawiająca mapę świata, na której wyszczególniono różnymi kolorami strefy krajobrazowe. Wyróżniono następujące strefy: pustynie lodowe, tundrę, lasy iglaste (tajga), lasy liściaste i mieszane, stepy, roślinność śródziemnomorską, pustynie i półpustynie, sawanny, lasy subtropikalne, lasy równikowe i obszary górskie. Kolejność wymienionych tu stref (z wyłączeniem obszarów górskich) w przybliżeniu odpowiada kolejności ich występowania, począwszy od biegunów (strefa pustyń lodowych) po lasy równikowe.
Strefy krajobrazowe Ziemi
Źródło: Gromar.eu, licencja: CC BY-SA 3.0.
ROuHeu40lpntO1
Ilustracja przedstawia przekrój przez strefy krajobrazowe na świecie. Ilustracja składa się z czterech poziomych części. W pierwszej wyróżniono kolejne strefy krajobrazowe półkuli północnej – zaczynając od bieguna, a kończąc na równiku. W drugiej części przedstawiono charakterystyczne cechy klimatu dla każdej z powyższych stref – zaprezentowano klimatogramy z rocznym rozkładem opadów i zmianami temperatury. W trzeciej części zaprezentowano charakterystyczne rodzaje gleb dla poszczególnych stref. W czwartej części wymieniono typowe formacje roślinne dla danej strefy krajobrazowej. W pierwszej części obok nazw stref umieszczono ponumerowane punkty. Po kliknięciu pojawia się okno ze zdjęciem przykładowego krajobrazu charakterystycznego dla danej strefy.
Krajobraz pustyń lodowych i pustyń polarnych cechują niewielkie opady (do około kilkunastu milimetrów przez większość roku, z wyjątkiem sierpnia, kiedy to sięgają około czterdziestu milimetrów), temperatury minusowe od stycznia do kwietnia i od października do grudnia. Klimat polarny. Gleby glejowe, poligonalne i strukturalne. Struktura gleby to warstwa wieloletniej zmarzliny, wyżej poziom glejowy i gleba przesiąknięta wodą. Formacja roślinna w przypadku pustyni lodowej- brak, w przypadku pustyni polarnej - tundra bezdrzewna.
Krajobraz tundry cechują niskie opady (od października do maja około trzydzieści milimetrów, od czerwca rosną do około osiemdziesięciu milimetrów w lipcu, potem spadają), wysoka amplituda temperatur (od około minus dwunastu stopni w stycznie i lutym, następnie temperatura wzrasta do kilkunastu stopni w sierpniu, następnie stopniowo maleje). Klimat borealny. Gleby marzłociowe i bezmarzłociowe tajgi, gleby bielicowe, dareniowo-bielicowe i rdzawe. Warstwy gleby od najgłębszej: skała macierzysta (piaski, żwiry), poziom nagromadzenia innych tlenków, poziom wymazywania tlenków żelaza, poziom wymywania, kwaśna próchnica. Formacja roślinna - tundra krzewionkowa.
Krajobraz tajgi charakteryzują niskie opady (jednak nieco większe niż w tundrze), temperatury od około zera od listopada do marca, następnie rosną do około siedemnastu stopni w sierpniu, po czym stopniowo opadają. Klimat borealny. Gleby marzłociowe i bezmarzłociowe tajgi, gleby bielicowe, dareniowo-bielicowe i rdzawe. Warstwy gleby od najgłębszej: skała macierzysta (piaski, żwiry), poziom nagromadzenia innych tlenków, poziom wymazywania tlenków żelaza, poziom wymywania, kwaśna próchnica. Formacja roślinna - las iglasty.
Krajobraz lasów liściastych i mieszanych cechują się temperaturami od kilku stopni poniżej zera w styczniu, następnie temperatury rosną do około czternastu stopni w lipcu, po czym stopniowo opadają. W północnej części strefy opady na poziomie około dwudziestu pięciu milimetrów przez większość roku, z wyjątkiem czerwca, gdy dochodzą do około osiemdziesięciu milimetrów. W południowej części strefy w styczniu i w lutym opady na poziomie około czterdziestu milimetrów, następnie wzrastają do około stu dziewięćdziesięciu milimetrów w lipcu, a następnie spadają do poziomu około pięćdziesięciu pięciu milimetrów w grudniu. Klimat subborealny. Gleby brunatne i płowe, czarnoziemy, gleby kasztanowe, szare gleby leśne. Warstwy gleb od najgłębszej: skała macierzysta (piasek, żwir, glina), poziom brunatnienia, próchnica. Drugi profil glebowy, od warstwy od najgłębszej: skała macierzysta (np. less), podsiąkanie wody, organizmy glebowe, bardzo dobrze rozwinięty poziom próchniczy. Formacja roślinna - las liściasty i mieszany.
Krajobraz stepów charakteryzują opady na poziomie około trzydziestu milimetrów od stycznia do marca, następnie opady wzrastają do około osiemdziesięciu milimetrów w czerwcu, po czym delikatnie opadają do poziomu około pięćdziesięciu milimetrów w pozostałej części roku. Temperatury sięgające około zera stopni w grudniu, styczniu i lutym. Następnie wzrastają do poziomu nieco ponad dwudziestu stopni na przełomie lipca i sierpnia, po czym stopniowo opadają. Klimat subborealny. Gleby takie same jak w przypadku lasów liściastych i mieszanych. Formacja roślinna - step trawiasty.
Krajobraz śródziemnomorski charakteryzują wysokie temperatury (od około dwunastu stopni od grudnia do marca, następnie wzrastają do poziomu około dwudziestu sześciu stopni w od czerwca do sierpnia, w dalszej części roku spadają), niskie opady w lecie (około dziesięć milimetrów w lipcu), wysokie jesienią i zimą (w październiku i w listopadzie około sto siedemdziesiąt milimetrów, w grudniu powyżej dwustu, w styczniu około sto pięćdziesiąt milimetrów, po czym notowane są spadki aż do poziomu lipcowego). Klimat subtropikalny. Gleby cynamonowe i szarocynamonowe, szaroziemy i prymitywne gleby pustynne żółtoziemy, czerwonoziemy i rubroziemy. Warstwy gleby od najgłębszej: wapienna skała macierzysta, organizmy wymywania, poziom próchniczy. Roślinna formacja - roślinność twardolistna (makia).
Krajobraz pustyń i półpustyń charakteryzują wysokie temperatury powietrza (od około osiemnastu stopni od listopada do lutego, następnie wzrastają, utrzymują się na poziomie powyżej dwudziestu pięciu stopni od kwietnia do października), niemal zerowe opady przez cały rok. Roślinność pustynna.
Krajobraz sawann charakteryzują wysokie temperatury – na poziomie powyżej dwudziestu pięciu stopni w okresie od marca do początku listopada (w kwietniu powyżej trzydziestu stopni), w pozostałym okresie wartości wynoszą około dwadzieścia trzy stopnie. Opady w lipcu około sto trzydzieści milimetrów, w sierpniu około dwieście dwadzieścia milimetrów, we wrześniu około osiemdziesiąt milimetrów w pozostałe miesiące opady minimalne, z wyjątkiem maja i czerwca, kiedy to notowane wartości sięgają około pięćdziesięciu milimetrów. Klimat zwrotnikowy. Gleby cynamonowe i szarocynamonowe, szaroziemy i prymitywne gleby pustynne, żółtoziemy, czerwonoziemy i rubroziemy. Warstwy gleby od najgłębszej: wapienna warstwa macierzysta, podgłębie, eoliczne osady bogate w materiał zwietrzelinowy. Formacja roślinna - sawanna trawiasta i drzewiasta.
Krajobraz lasów subtropikalnych cechują latem opady bliskie zeru (od maja do sierpnia), w pozostałe miesiące wysokie (od grudnia do marca około dwustu milimetrów). Temperatury wysokie, na poziomie około dwudziestu stopni przez cały rok. Klimat równikowy. Gleby czerwonożółte i czerwone gleby ferralitowe, gleby cynamonowoczerwone i czerwonobrunatne, czarne gleby tropikalne. Warstwy gleby od najgłębszej to skała macierzysta (granit, bazalt), warstwa kaolinitu, warstwa krzemionki. Formacja roślinna - las subtropikalny.
Krajobraz lasów równikowych cechuje wysoka, stała temperatura przez cały rok sięgająca nieco ponad dwudziestu stopni i wysokie opady (przez połowę roku sięgające stu pięćdziesięciu milimetrów lub większe). Klimat równikowy. Gleby czerwonożółte i czerwone gleby ferralitowe, gleby cynamonowoczerwone i czerwonobrunatne, czarne gleby tropikalne. Warstwy gleby od najgłębszej: skała macierzysta (granit, bazalt), warstwa kaolinitu, warstwa krzemionki. Formacja roślinna - wilgotny las równikowy.
Ilustracja przedstawia przekrój przez strefy krajobrazowe na świecie. Ilustracja składa się z czterech poziomych części. W pierwszej wyróżniono kolejne strefy krajobrazowe półkuli północnej – zaczynając od bieguna, a kończąc na równiku. W drugiej części przedstawiono charakterystyczne cechy klimatu dla każdej z powyższych stref – zaprezentowano klimatogramy z rocznym rozkładem opadów i zmianami temperatury. W trzeciej części zaprezentowano charakterystyczne rodzaje gleb dla poszczególnych stref. W czwartej części wymieniono typowe formacje roślinne dla danej strefy krajobrazowej. W pierwszej części obok nazw stref umieszczono ponumerowane punkty. Po kliknięciu pojawia się okno ze zdjęciem przykładowego krajobrazu charakterystycznego dla danej strefy.
Krajobraz pustyń lodowych i pustyń polarnych cechują niewielkie opady (do około kilkunastu milimetrów przez większość roku, z wyjątkiem sierpnia, kiedy to sięgają około czterdziestu milimetrów), temperatury minusowe od stycznia do kwietnia i od października do grudnia. Klimat polarny. Gleby glejowe, poligonalne i strukturalne. Struktura gleby to warstwa wieloletniej zmarzliny, wyżej poziom glejowy i gleba przesiąknięta wodą. Formacja roślinna w przypadku pustyni lodowej- brak, w przypadku pustyni polarnej - tundra bezdrzewna.
Krajobraz tundry cechują niskie opady (od października do maja około trzydzieści milimetrów, od czerwca rosną do około osiemdziesięciu milimetrów w lipcu, potem spadają), wysoka amplituda temperatur (od około minus dwunastu stopni w stycznie i lutym, następnie temperatura wzrasta do kilkunastu stopni w sierpniu, następnie stopniowo maleje). Klimat borealny. Gleby marzłociowe i bezmarzłociowe tajgi, gleby bielicowe, dareniowo-bielicowe i rdzawe. Warstwy gleby od najgłębszej: skała macierzysta (piaski, żwiry), poziom nagromadzenia innych tlenków, poziom wymazywania tlenków żelaza, poziom wymywania, kwaśna próchnica. Formacja roślinna - tundra krzewionkowa.
Krajobraz tajgi charakteryzują niskie opady (jednak nieco większe niż w tundrze), temperatury od około zera od listopada do marca, następnie rosną do około siedemnastu stopni w sierpniu, po czym stopniowo opadają. Klimat borealny. Gleby marzłociowe i bezmarzłociowe tajgi, gleby bielicowe, dareniowo-bielicowe i rdzawe. Warstwy gleby od najgłębszej: skała macierzysta (piaski, żwiry), poziom nagromadzenia innych tlenków, poziom wymazywania tlenków żelaza, poziom wymywania, kwaśna próchnica. Formacja roślinna - las iglasty.
Krajobraz lasów liściastych i mieszanych cechują się temperaturami od kilku stopni poniżej zera w styczniu, następnie temperatury rosną do około czternastu stopni w lipcu, po czym stopniowo opadają. W północnej części strefy opady na poziomie około dwudziestu pięciu milimetrów przez większość roku, z wyjątkiem czerwca, gdy dochodzą do około osiemdziesięciu milimetrów. W południowej części strefy w styczniu i w lutym opady na poziomie około czterdziestu milimetrów, następnie wzrastają do około stu dziewięćdziesięciu milimetrów w lipcu, a następnie spadają do poziomu około pięćdziesięciu pięciu milimetrów w grudniu. Klimat subborealny. Gleby brunatne i płowe, czarnoziemy, gleby kasztanowe, szare gleby leśne. Warstwy gleb od najgłębszej: skała macierzysta (piasek, żwir, glina), poziom brunatnienia, próchnica. Drugi profil glebowy, od warstwy od najgłębszej: skała macierzysta (np. less), podsiąkanie wody, organizmy glebowe, bardzo dobrze rozwinięty poziom próchniczy. Formacja roślinna - las liściasty i mieszany.
Krajobraz stepów charakteryzują opady na poziomie około trzydziestu milimetrów od stycznia do marca, następnie opady wzrastają do około osiemdziesięciu milimetrów w czerwcu, po czym delikatnie opadają do poziomu około pięćdziesięciu milimetrów w pozostałej części roku. Temperatury sięgające około zera stopni w grudniu, styczniu i lutym. Następnie wzrastają do poziomu nieco ponad dwudziestu stopni na przełomie lipca i sierpnia, po czym stopniowo opadają. Klimat subborealny. Gleby takie same jak w przypadku lasów liściastych i mieszanych. Formacja roślinna - step trawiasty.
Krajobraz śródziemnomorski charakteryzują wysokie temperatury (od około dwunastu stopni od grudnia do marca, następnie wzrastają do poziomu około dwudziestu sześciu stopni w od czerwca do sierpnia, w dalszej części roku spadają), niskie opady w lecie (około dziesięć milimetrów w lipcu), wysokie jesienią i zimą (w październiku i w listopadzie około sto siedemdziesiąt milimetrów, w grudniu powyżej dwustu, w styczniu około sto pięćdziesiąt milimetrów, po czym notowane są spadki aż do poziomu lipcowego). Klimat subtropikalny. Gleby cynamonowe i szarocynamonowe, szaroziemy i prymitywne gleby pustynne żółtoziemy, czerwonoziemy i rubroziemy. Warstwy gleby od najgłębszej: wapienna skała macierzysta, organizmy wymywania, poziom próchniczy. Roślinna formacja - roślinność twardolistna (makia).
Krajobraz pustyń i półpustyń charakteryzują wysokie temperatury powietrza (od około osiemnastu stopni od listopada do lutego, następnie wzrastają, utrzymują się na poziomie powyżej dwudziestu pięciu stopni od kwietnia do października), niemal zerowe opady przez cały rok. Roślinność pustynna.
Krajobraz sawann charakteryzują wysokie temperatury – na poziomie powyżej dwudziestu pięciu stopni w okresie od marca do początku listopada (w kwietniu powyżej trzydziestu stopni), w pozostałym okresie wartości wynoszą około dwadzieścia trzy stopnie. Opady w lipcu około sto trzydzieści milimetrów, w sierpniu około dwieście dwadzieścia milimetrów, we wrześniu około osiemdziesiąt milimetrów w pozostałe miesiące opady minimalne, z wyjątkiem maja i czerwca, kiedy to notowane wartości sięgają około pięćdziesięciu milimetrów. Klimat zwrotnikowy. Gleby cynamonowe i szarocynamonowe, szaroziemy i prymitywne gleby pustynne, żółtoziemy, czerwonoziemy i rubroziemy. Warstwy gleby od najgłębszej: wapienna warstwa macierzysta, podgłębie, eoliczne osady bogate w materiał zwietrzelinowy. Formacja roślinna - sawanna trawiasta i drzewiasta.
Krajobraz lasów subtropikalnych cechują latem opady bliskie zeru (od maja do sierpnia), w pozostałe miesiące wysokie (od grudnia do marca około dwustu milimetrów). Temperatury wysokie, na poziomie około dwudziestu stopni przez cały rok. Klimat równikowy. Gleby czerwonożółte i czerwone gleby ferralitowe, gleby cynamonowoczerwone i czerwonobrunatne, czarne gleby tropikalne. Warstwy gleby od najgłębszej to skała macierzysta (granit, bazalt), warstwa kaolinitu, warstwa krzemionki. Formacja roślinna - las subtropikalny.
Krajobraz lasów równikowych cechuje wysoka, stała temperatura przez cały rok sięgająca nieco ponad dwudziestu stopni i wysokie opady (przez połowę roku sięgające stu pięćdziesięciu milimetrów lub większe). Klimat równikowy. Gleby czerwonożółte i czerwone gleby ferralitowe, gleby cynamonowoczerwone i czerwonobrunatne, czarne gleby tropikalne. Warstwy gleby od najgłębszej: skała macierzysta (granit, bazalt), warstwa kaolinitu, warstwa krzemionki. Formacja roślinna - wilgotny las równikowy.
Przekrój przez strefy krajobrazowe na świecie
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Tabela 1. Cechy przyrodnicze wybranych krajobrazów świata
Krajobraz
Klimat
Typy gleb
Formacje roślinne
Wybrane gatunki flory
Wybrane gatunki fauny
Pustynia lodowa
Okołobiegunowy, polarny
Brak
Brak
Mchy, porosty, glony, sinice, wątrobowce
Niedźwiedzie polarne, foki
Pustynia polarna i tundra
Okołobiegunowy, subpolarny
Gleby tundrowe z wieloletnią zmarzliną
Bezdrzewna tundra (półkula północna)
Roślinność antarktyczna i subantarktyczna (półkula południowa)
Baobaby są typowe dla krajobrazu: Możliwe odpowiedzi: 1. Sawanny, 2. Stepu, 3. Tundry
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 2
Wskaż poprawne dokończenie zdania.
RgoEEyLUw8esW
Możliwe odpowiedzi: 1. Prawidłowa odpowiedź, 2. Nieprawidłowa odpowiedź A, 3. Nieprawidłowa odpowiedź A, 4. Nieprawidłowa odpowiedź A
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 3
Przyporządkuj odpowiednią nazwę krajobrazu do zdjęcia, które go przedstawia.
RoyfKMKfdiMcK
Źródło: dostępny w internecie: Zdjęcie 1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Tundra#/media/Plik:Dagalifjell_Sigridfjell_IMG_1440_Betula_nana.JPG licencja: CC BY-SA 4.0 Zdjęcie 2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Tajga#/media/Plik:Arctic_taiga_south_of_Inuvik,_NT.jpg licencja: CC BY-SA 3.0 Zdjęcie 3. https://da.wikipedia.org/wiki/L%C3%B8vskov#/media/Fil:Grib_skov.jpg licencja: CC BY-SA 3.0 Zdjęcie 4. Autorstwa Oryginalnym przesyłającym był Carole a z angielskiej Wikipedii - Praca własna oryginalnego przesyłającego,, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=387485 licencja: CC BY-SA 3.0 Zdjęcie 5. https://de.wikipedia.org/wiki/Macchie#/media/Datei:Macchia01.jpg licencja: CC BY-SA 3.0 Zdjęcie 6. https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Acacia_savanna_and_woodland?uselang=pl#/media/File:Flora_of_Tanzania_0617_Nevit.jpg licencja: CC BY-SA 3.0 Zdjęcie 7. https://commons.wikimedia.org/wiki/Carnegiea_gigantea# /media/File:Carnegiea_gigantea_Saguaro_NP_1.jpg licencja: CC BY-SA 3.0 Zdjęcie 8. https://pl.wikipedia.org/wiki/Las#/media/Plik:7_-_Itahuania_-_Ao%C3%BBt_2008.JPG licencja: CC BY-SA 3.0 Zdjęcie 9. https://commons.wikimedia.org/wiki/Carnegiea_gigantea# /media/File:Carnegiea_gigantea_Saguaro_NP_1.jpg licencja: CC BY-SA 3.0, domena publiczna.
R8PK4lhtVKiav2
Ćwiczenie 3
Lasy liściaste i mieszane Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8.
Lasy liściaste i mieszane Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. Występują tam gleby brunatne i płowe; tereny te zamieszkują wilki, niedźwiedzie brunatne, lisy, zające, łosie, dziki., 6. , 7. , 8.
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 4
Przeczytaj poniższy opis i określ, jakiego krajobrazu on dotyczy.
1
Cechą charakterystyczną tego krajobrazu, występującego tylko na półkuli północnej, są rozległe, gęste lasy iglaste porastające grunty skute wieloletnią zmarzliną. Panuje tu klimat kontynentalny chłodny – lata są ciepłe, ale krótkie, natomiast zimy surowe, szczególnie we wnętrzu kontynentów. Występują tu największe rzeki świata, dorównujące pod względem przepływu rzekom strefy równikowej. Sieć rzeczna jest gęsta, znajdują się tu także liczne jeziora, bagna, podmokłości i torfowiska. Na utworach polodowcowych (piaskach, glinach, iłach) wykształciły się m.in. gleby bielicowe, bielice, gleby glejowe i płowe. Porastają je gęste lasy, w których rosną różne gatunki świerków, modrzewi, jodeł i sosen z udziałem brzozy i osiki.
Indeks górny Indeks górny Źródło tekstu: Makowski J., Wites T., (2020), Geografia świata. Regiony, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Indeks górny koniecŹródło tekstu: Makowski J., Wites T., (2020), Geografia świata. Regiony, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Indeks górny koniecIndeks górny Źródło tekstu: Makowski J., Wites T., (2020), Geografia świata. Regiony, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Indeks górny koniecŹródło tekstu: Makowski J., Wites T., (2020), Geografia świata. Regiony, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
RGuGk9IwfwT2l
Tekst zawiera opis krajobrazu: Możliwe odpowiedzi: 1. Lasu równikowego, 2. Lasu monsunowego, 3. Tajgi, 4. Lasu liściastego i mieszanego
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 5
Zdjęcia przedstawiają różne krajobrazy występujące na Ziemi. Wskaż, które z nich występują w Polsce.
Krajobrazy Ziemi
RJip5dWq5BqSQ
A
A
Źródło: dostępny w internecie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Klasse_van_de_naaldbossen#/media/Bestand:Pinus_sylvestris_forest_Gietrzwa%C5%82d.JPG, licencja: CC BY 3.0.
RNX8Uv8OV6g0Z
B
B
Źródło: dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Las#/media/Plik:7_-_Itahuania_-_Ao%C3%BBt_2008.JPG, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1XViR38Tvfe2
C
C
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Garrigue?uselang=de#/media/File:KM16ElBerrueco11.jpg, licencja: CC BY-SA 3.0.
R3dFQtmBHHbGT
D
D
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biebrza_National_Park#/media/File:Bagno_%C5%81awki,_Biebrza_National_Park,_Poland_(4663913591).jpg, licencja: CC BY-SA 4.0.
R1JOa7g0Yxe12
E
E
Źródło: dostępny w internecie: https://de.wikipedia.org/wiki/Caatinga#/media/Datei:Caatinga_com_mais_de_40%C2%B0C_no_semi_%C3%A1rido_%E2%80%93_Glauco_Umbelino.jpg, licencja: CC BY 2.0.
R5rrVTV5NlULC
F
F
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/Bia%C5%82owie%C5%BCa_Forest#/media/File:2005-09_Bia%C5%82owieski_Park_Narodowy_3.jpg, licencja: CC BY 3.0.
R1bnhw9ygDiA0
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zwróć uwagę, w jakiej strefie krajobrazowej leży Polska.
W Polsce występują krajobrazy przedstawione na fotografiach A, D, F.
Ro6XmdeS6p4Oi3
Ćwiczenie 5
Zaznacz formacje, które występują w Polsce. Możliwe odpowiedzi: 1. Bór sosnowy, 2. Makia, 3. Stepy, 4. Lasy mieszane, 5. Tajga
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Poniżej znajdują się wyznaczniki Twojego sukcesu, które pozwolą Ci otrzymać najwyższą ocenę z pracy klasowej.
Wskażesz na mapie świata: bieguny, równik, południk zerowy i 180°, półkule, zwrotniki i koła podbiegunowe;
Wymienisz nazwy kontynentów i oceanów oraz wskażesz ich położenie na mapie świata oraz określisz ich położenie względem równika i południka zerowego;
Wskażesz na mapie wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi i akweny morskie na trasach pierwszych wypraw geograficznych;
Wskażesz na mapie położenie poznanych typów krajobrazów;
Odczytasz wartość i opiszesz przebieg temperatury powietrza oraz rozkład opadów atmosferycznych na podstawie klimatogramów i map klimatycznych;
Przedstawisz główne cechy krajobrazów świata oraz rozpoznasz je w opisach i na ilustracjach;
Rozpoznasz rośliny i zwierzęta typowe dla poznanych krajobrazów;
Opiszesz niektóre przykłady budownictwa, sposoby gospodarowania, główne zajęcia mieszkańców poznawanych obszarów;
Wskażesz współzależności między składnikami poznawanych krajobrazów i warunkami życia człowieka;
Opiszesz zależności między położeniem wybranych krajobrazów na kuli ziemskiej, warunkami klimatycznymi i głównymi cechami krajobrazów.