R1GPKtBh969Jg
Zdjęcie klawiatury komputera na którym leży zwinięty rulon papieru. Na tym napis Pierwiastki na czarnym pasku.

Pierwiastki

Źródło: Fotolia, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.

6. Działania na pierwiastkach

R1MVwMKRS6DAK
Wahadło rzeczywiste, którego ruch można opisać za pomocą modelu wahadła matematycznego (Katedra Metropolitalna, miasto Meksyk)
Źródło: Diego Delso, licencja: CC BY 3.0.

Czy wiesz, że pierwiastki mogą przydać się przy wyznaczaniu  przyspieszenia grawitacyjnego? Dokładny pomiar przyspieszenia grawitacyjnego potrzebny jest np. w geodezji, sejsmologii, a także przy badaniach gruntu i poszukiwaniu złóż mineralnych. Jak zmierzyć przyspieszenie ziemskie? Metod jest wiele, ale od XVI wieku do lat czterdziestych XX wieku podstawowym przyrządem używanym do tego celu było wahadło.

Wahadło matematyczne jest to ciężarek o małych rozmiarach zawieszony na nieważkiej i nierozciągliwej nici, który może się wahać.

Okres wahań można obliczyć ze wzoru

T = 6 , 28 l g ,

gdzie  T -okres wahań,  l - długość wahadła, g - przyśpieszenie ziemskie.

Ten materiał poświęcony jest zadaniom związanym z działaniami na pierwiastkach. Aby przypomnieć sobie podstawowe wiadomości na ich temat, zapoznaj się z poniższym tekstem.

  • Pierwiastkiem kwadratowym z liczby nieujemnej a nazywamy liczbę nieujemną b taką, która podniesiona do drugiej potęgi jest równa a.
    Zatem, dla dowolnej liczby nieujemnej a: a=b wtedy i tylko wtedy, gdy b2=ab0.

  • Pierwiastkiem sześciennym z liczby a nazywamy taką liczbę b, która podniesiona do trzeciej potęgi jest równa a.
    Zatem, dla dowolnej liczby a: a3=b wtedy i tylko wtedy, gdy b3=a.

Zauważmy, że powyższe definicje różnią się założeniami dla liczb ab. Ponieważ b2 jest zawsze liczbą nieujemną, to pierwiastki kwadratowe obliczamy wyłącznie z liczb nieujemnych. Natomiast b3 może być zarówno ujemne, jak i nieujemne, dlatego pierwiastek sześcienny obliczamy z dowolnej liczby a.

Przykład 1

Podamy teraz przykłady mnożenia wyrażeń zawierających pierwiastki.

R1aslo1tXwruz1
Animacja przedstawia w jaki sposób obliczyć iloczyn dwóch liczb, które zawierają pierwiastki.
Przykład 2

Przekształcając wyrażenia zawierające pierwiastki, wykorzystujemy prawa działań na pierwiastkach.

R1Y8zesNtNc5o1
Animacja przedstawia jak uprościć pewne wyrażenie zawierające pierwiastki.
Rf4nQGgNTHgJn
Ćwiczenie 1
Ile jest równa wartość wyrażenia -200-8-550-232? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. - 25 2 , 2. 25 2 , 3. - 41 2 , 4. 41 2
RK2xXjaYGvEiS
Ćwiczenie 2
Ile jest równa wartość wyrażenia 10293-1923-1893-1083+373? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 3 3 3 - 3 4 3 , 2. 4 3 3 - 3 4 3 - 6 7 3 , 3. 4 3 3 - 3 4 3 + 6 7 3 , 4. 3 4 3 - 4 3 3
RE4k5B9i8Pbi6
Ćwiczenie 3
Ile jest równy kwadrat liczby 4433? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 32 2 3 9 , 2. 16 2 3 9 , 3. 32 2 3 27 , 4. 8 2 3 9
RbxmYBDGUYP3j
Ćwiczenie 4
Ile wynosi sześcian liczby 536? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 125 3 72 , 2. 125 3 216 , 3. 45 3 216 , 4. 375 3 72
R1XfzJjD4v70Q
Ćwiczenie 5
Połącz w pary wyrażenia z ich wartościami. 352 Możliwe odpowiedzi: 1. 32, 2. 45, 3. 15, 4. 54, 5. 75, 6. 6, 7. 8 532 Możliwe odpowiedzi: 1. 32, 2. 45, 3. 15, 4. 54, 5. 75, 6. 6, 7. 8 532 Możliwe odpowiedzi: 1. 32, 2. 45, 3. 15, 4. 54, 5. 75, 6. 6, 7. 8 2433 Możliwe odpowiedzi: 1. 32, 2. 45, 3. 15, 4. 54, 5. 75, 6. 6, 7. 8 2433 Możliwe odpowiedzi: 1. 32, 2. 45, 3. 15, 4. 54, 5. 75, 6. 6, 7. 8 3233 Możliwe odpowiedzi: 1. 32, 2. 45, 3. 15, 4. 54, 5. 75, 6. 6, 7. 8 3233 Możliwe odpowiedzi: 1. 32, 2. 45, 3. 15, 4. 54, 5. 75, 6. 6, 7. 8
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1RfcXEmG2Re9
Ćwiczenie 6
Połącz w pary wyrażenia z ich wartościami. 4692 Możliwe odpowiedzi: 1. 7516, 2. 643, 3. 3227, 4. 45, 5. 940, 6. 158, 7. 1625, 8. 8116 310202 Możliwe odpowiedzi: 1. 7516, 2. 643, 3. 3227, 4. 45, 5. 940, 6. 158, 7. 1625, 8. 8116 312343 Możliwe odpowiedzi: 1. 7516, 2. 643, 3. 3227, 4. 45, 5. 940, 6. 158, 7. 1625, 8. 8116 49333 Możliwe odpowiedzi: 1. 7516, 2. 643, 3. 3227, 4. 45, 5. 940, 6. 158, 7. 1625, 8. 8116 65152 Możliwe odpowiedzi: 1. 7516, 2. 643, 3. 3227, 4. 45, 5. 940, 6. 158, 7. 1625, 8. 8116 1012162 Możliwe odpowiedzi: 1. 7516, 2. 643, 3. 3227, 4. 45, 5. 940, 6. 158, 7. 1625, 8. 8116 210353 Możliwe odpowiedzi: 1. 7516, 2. 643, 3. 3227, 4. 45, 5. 940, 6. 158, 7. 1625, 8. 8116 15323 Możliwe odpowiedzi: 1. 7516, 2. 643, 3. 3227, 4. 45, 5. 940, 6. 158, 7. 1625, 8. 8116
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R3SUOKqLfpe3H
Ćwiczenie 7
Zaznacz wszystkie zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Różnica liczb niewymiernych może być liczbą wymierną., 2. Różnica liczb niewymiernych może być liczbą niewymierną., 3. Kwadrat liczby niewymiernej może być liczbą wymierną., 4. Kwadrat liczby niewymiernej może być liczbą niewymierną., 5. Różnica liczb niewymiernych jest zawsze liczbą wymierną., 6. Różnica liczb niewymiernych jest zawsze liczbą niewymierną., 7. Kwadrat liczby niewymiernej jest zawsze liczbą wymierną., 8. Kwadrat liczby niewymiernej jest zawsze liczbą niewymierną.
RBtmGuqLfMGyT
Ćwiczenie 8
Zaznacz wszystkie zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Iloczyn liczb niewymiernych może być liczbą wymierną., 2. Iloczyn liczb niewymiernych może być liczbą niewymierną, 3. Suma liczb niewymiernych może być liczbą wymierną., 4. Suma liczb niewymiernych może być liczbą niewymierną., 5. Iloczyn liczb niewymiernych jest zawsze liczbą wymierną., 6. Iloczyn liczb niewymiernych jest zawsze liczbą niewymierną., 7. Suma liczb niewymiernych jest zawsze liczbą wymierną., 8. Suma liczb niewymiernych jest zawsze liczbą niewymierną.
RJdva3pI8qKd3
Ćwiczenie 9
Niech A=25, B=3-42, C=-1212+38. Znajdź najprostszą postać podanych wyrażeń. Uzupełnij zdania, przeciągając w luki odpowiednie wyrażenia lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej.
  • Najprostsza postać wyrażenia A·B to 1. 212+610, 2. 216-812, 3. -410-910, 4. 42, 5. 215-810, 6. -32-82, 7. 22, 8. -23+102, 9. 214+812, 10. -215+1210, 11. 64, 12. 26+104.
  • Najprostsza postać wyrażenia A·C to 1. 212+610, 2. 216-812, 3. -410-910, 4. 42, 5. 215-810, 6. -32-82, 7. 22, 8. -23+102, 9. 214+812, 10. -215+1210, 11. 64, 12. 26+104.
  • Najprostsza postać wyrażenia B+C to 1. 212+610, 2. 216-812, 3. -410-910, 4. 42, 5. 215-810, 6. -32-82, 7. 22, 8. -23+102, 9. 214+812, 10. -215+1210, 11. 64, 12. 26+104.
  • Najprostsza postać wyrażenia C-B to 1. 212+610, 2. 216-812, 3. -410-910, 4. 42, 5. 215-810, 6. -32-82, 7. 22, 8. -23+102, 9. 214+812, 10. -215+1210, 11. 64, 12. 26+104.
RDOcW1gQ8whTJ1
Ćwiczenie 10
Połącz w pary. 3443·16103 Możliwe odpowiedzi: 1. 1033, 2. 12143, 3. 2453, 4. 2053, 5. 3103, 6. 343, 7. 40103, 8. 433 503·-33·-203 Możliwe odpowiedzi: 1. 1033, 2. 12143, 3. 2453, 4. 2053, 5. 3103, 6. 343, 7. 40103, 8. 433 3-203·14·-323 Możliwe odpowiedzi: 1. 1033, 2. 12143, 3. 2453, 4. 2053, 5. 3103, 6. 343, 7. 40103, 8. 433 4183·213 Możliwe odpowiedzi: 1. 1033, 2. 12143, 3. 2453, 4. 2053, 5. 3103, 6. 343, 7. 40103, 8. 433 -253·2-20003 Możliwe odpowiedzi: 1. 1033, 2. 12143, 3. 2453, 4. 2053, 5. 3103, 6. 343, 7. 40103, 8. 433 0,5543·13·4323 Możliwe odpowiedzi: 1. 1033, 2. 12143, 3. 2453, 4. 2053, 5. 3103, 6. 343, 7. 40103, 8. 433 19273·4813 Możliwe odpowiedzi: 1. 1033, 2. 12143, 3. 2453, 4. 2053, 5. 3103, 6. 343, 7. 40103, 8. 433 0,5203·51283 Możliwe odpowiedzi: 1. 1033, 2. 12143, 3. 2453, 4. 2053, 5. 3103, 6. 343, 7. 40103, 8. 433
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1RL2ozRoheb3
Ćwiczenie 11
Oblicz, następnie uzupełnij równości, przeciągając w luki odpowiednie liczby lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej.
  • 3265-410= 1. 910+246, 2. 24-246, 3. -212-163, 4. 727-182+2710, 5. 255-256, 6. 647-182-215, 7. 817+182+2510, 8. 213+212, 9. 303+107, 10. 1810-245, 11. 22-224, 12. 1812-125, 13. 14-414+72, 14. 14+612+92, 15. 153-105, 16. -242+143, 17. 26+262, 18. 253-252, 19. 255+157, 20. 7+216-72, 21. 243+123
  • 25315+35= 1. 910+246, 2. 24-246, 3. -212-163, 4. 727-182+2710, 5. 255-256, 6. 647-182-215, 7. 817+182+2510, 8. 213+212, 9. 303+107, 10. 1810-245, 11. 22-224, 12. 1812-125, 13. 14-414+72, 14. 14+612+92, 15. 153-105, 16. -242+143, 17. 26+262, 18. 253-252, 19. 255+157, 20. 7+216-72, 21. 243+123
  • -683-72= 1. 910+246, 2. 24-246, 3. -212-163, 4. 727-182+2710, 5. 255-256, 6. 647-182-215, 7. 817+182+2510, 8. 213+212, 9. 303+107, 10. 1810-245, 11. 22-224, 12. 1812-125, 13. 14-414+72, 14. 14+612+92, 15. 153-105, 16. -242+143, 17. 26+262, 18. 253-252, 19. 255+157, 20. 7+216-72, 21. 243+123
  • 4312-218= 1. 910+246, 2. 24-246, 3. -212-163, 4. 727-182+2710, 5. 255-256, 6. 647-182-215, 7. 817+182+2510, 8. 213+212, 9. 303+107, 10. 1810-245, 11. 22-224, 12. 1812-125, 13. 14-414+72, 14. 14+612+92, 15. 153-105, 16. -242+143, 17. 26+262, 18. 253-252, 19. 255+157, 20. 7+216-72, 21. 243+123
  • 5515-10= 1. 910+246, 2. 24-246, 3. -212-163, 4. 727-182+2710, 5. 255-256, 6. 647-182-215, 7. 817+182+2510, 8. 213+212, 9. 303+107, 10. 1810-245, 11. 22-224, 12. 1812-125, 13. 14-414+72, 14. 14+612+92, 15. 153-105, 16. -242+143, 17. 26+262, 18. 253-252, 19. 255+157, 20. 7+216-72, 21. 243+123
  • 727-28+14= 1. 910+246, 2. 24-246, 3. -212-163, 4. 727-182+2710, 5. 255-256, 6. 647-182-215, 7. 817+182+2510, 8. 213+212, 9. 303+107, 10. 1810-245, 11. 22-224, 12. 1812-125, 13. 14-414+72, 14. 14+612+92, 15. 153-105, 16. -242+143, 17. 26+262, 18. 253-252, 19. 255+157, 20. 7+216-72, 21. 243+123
  • 33821-24+330= 1. 910+246, 2. 24-246, 3. -212-163, 4. 727-182+2710, 5. 255-256, 6. 647-182-215, 7. 817+182+2510, 8. 213+212, 9. 303+107, 10. 1810-245, 11. 22-224, 12. 1812-125, 13. 14-414+72, 14. 14+612+92, 15. 153-105, 16. -242+143, 17. 26+262, 18. 253-252, 19. 255+157, 20. 7+216-72, 21. 243+123
RNaEi71ly7IPD
Ćwiczenie 12
Oblicz. Uzupełnij równości, przeciągając w luki odpowiednie liczby lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej.
  • 223203-4243= 1. 3623+2493, 2. 253-1663, 3. 10353-1563, 4. 453+8103, 5. 2423+3693, 6. 1073-1533, 7. 453-1663, 8. 10353-563, 9. 923+693, 10. 453-463, 11. 1653+8103, 12. 853+16103
  • 84314803+121603= 1. 3623+2493, 2. 253-1663, 3. 10353-1563, 4. 453+8103, 5. 2423+3693, 6. 1073-1533, 7. 453-1663, 8. 10353-563, 9. 923+693, 10. 453-463, 11. 1653+8103, 12. 853+16103
  • 4333183+2813= 1. 3623+2493, 2. 253-1663, 3. 10353-1563, 4. 453+8103, 5. 2423+3693, 6. 1073-1533, 7. 453-1663, 8. 10353-563, 9. 923+693, 10. 453-463, 11. 1653+8103, 12. 853+16103
  • 1035283-3753= 1. 3623+2493, 2. 253-1663, 3. 10353-1563, 4. 453+8103, 5. 2423+3693, 6. 1073-1533, 7. 453-1663, 8. 10353-563, 9. 923+693, 10. 453-463, 11. 1653+8103, 12. 853+16103
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1SFNM8iP1BJU
Ćwiczenie 13
Rozwiąż równania. Uzupełnij równości, przeciągając w luki odpowiednie liczby lub kliknij w lukę i wybierz odpowiedź z listy rozwijalnej.
  • x5=20
    x= 1. 3533, 2. 363, 3. 22, 4. 373, 5. 322, 6. 45, 7. 2493, 8. 253, 9. 63, 10. 52, 11. 233, 12. 1063, 13. 47, 14. 33, 15. 123, 16. 4·3633

  • 7x2=21
    x= 1. 3533, 2. 363, 3. 22, 4. 373, 5. 322, 6. 45, 7. 2493, 8. 253, 9. 63, 10. 52, 11. 233, 12. 1063, 13. 47, 14. 33, 15. 123, 16. 4·3633

  • 34x3=27
    x= 1. 3533, 2. 363, 3. 22, 4. 373, 5. 322, 6. 45, 7. 2493, 8. 253, 9. 63, 10. 52, 11. 233, 12. 1063, 13. 47, 14. 33, 15. 123, 16. 4·3633

  • 12x10=302
    x= 1. 3533, 2. 363, 3. 22, 4. 373, 5. 322, 6. 45, 7. 2493, 8. 253, 9. 63, 10. 52, 11. 233, 12. 1063, 13. 47, 14. 33, 15. 123, 16. 4·3633

  • x73=14
    x= 1. 3533, 2. 363, 3. 22, 4. 373, 5. 322, 6. 45, 7. 2493, 8. 253, 9. 63, 10. 52, 11. 233, 12. 1063, 13. 47, 14. 33, 15. 123, 16. 4·3633

  • 5x63=40
    x= 1. 3533, 2. 363, 3. 22, 4. 373, 5. 322, 6. 45, 7. 2493, 8. 253, 9. 63, 10. 52, 11. 233, 12. 1063, 13. 47, 14. 33, 15. 123, 16. 4·3633

  • 6x43=12033
    x= 1. 3533, 2. 363, 3. 22, 4. 373, 5. 322, 6. 45, 7. 2493, 8. 253, 9. 63, 10. 52, 11. 233, 12. 1063, 13. 47, 14. 33, 15. 123, 16. 4·3633
R1RzbgPDbcl8m
Ćwiczenie 14
Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe. Zaznacz wszystkie stwierdzenia prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Liczba 1575 jest równa 15 7 ., 2. Liczba 261 3 jest równa 3293., 3. Liczba 3 5 jest równa 45 ., 4. Liczba 2 21 3 jest równa 42 3 .
RYYOXEgDkTkaK
Ćwiczenie 15
Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe. Zaznacz wszystkie stwierdzenia prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Wynikiem dodawania 50 + 18 + 32 jest liczba 10 2 ., 2. Wynikiem dodawania 2 999 + 2 999 jest 2 1000 ., 3. Prawdziwa jest równość 3 555 + 3 555 + 3 555 = 3 555 .
RPCOuUbSzSIpU
Ćwiczenie 16
Ile jest równa liczba -83·-5123? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. - 2 4 , 2. 2 4 , 3. - 2 - 4 , 4. 2 - 4
R71fJGaMZMj3f
Ćwiczenie 17
Dane są liczby: x=--643, y=93, z=2233. Która z poniższych równości jest zatem prawdziwa? Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. z = x y , 2. z=x·y, 3. z = - y x
RAdYSFevaGvcV
Ćwiczenie 18
Poniżej podano pewne działania. Oblicz je i uzupełnij poniższe luki. Kliknij w nie, aby rozwinąć listę, a następnie wybierz poprawną liczbę w każdym przypadku.
  • 125+405+20= 1. 132, 2. 102, 3. 105, 4. -814, 5. 4333, 6. 93, 7. 176, 8. -243, 9. -6113, 10. 43533, 11. 213, 12. 165
  • 50-272+800= 1. 132, 2. 102, 3. 105, 4. -814, 5. 4333, 6. 93, 7. 176, 8. -243, 9. -6113, 10. 43533, 11. 213, 12. 165
  • 98-162+288= 1. 132, 2. 102, 3. 105, 4. -814, 5. 4333, 6. 93, 7. 176, 8. -243, 9. -6113, 10. 43533, 11. 213, 12. 165
  • 1083+5003-5323=1. 132, 2. 102, 3. 105, 4. -814, 5. 4333, 6. 93, 7. 176, 8. -243, 9. -6113, 10. 43533, 11. 213, 12. 165

Notatnik

Możesz skorzystać z poniższego pola tekstowego do zapisania swoich notatek, rozwiązań zadań i innych informacji, które uważasz za potrzebne.

R1b8OvSPUG8s3
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.