Jadwiga i Jagiełło

Krewo jest obecnie małym miasteczkiem na Białorusi, nad którym górują wielkie ruiny zamku. Tam w sierpniu 1385 r. wielki książę litewski Jagiełło podpisał układ z panami małopolskimi, nazywany w historii unią w Krewie. Kilka miesięcy później Jagiełło przybył do Krakowa, gdzie po przyjęciu chrztu poślubił Jadwigę, a następnie został koronowany na króla Polski. Stworzony w Krewie związek Polski i Litwy miał przetrwać 600 lat i na zawsze zmienić charakter obu państw.

Wielkie Księstwo Litewskie

Na północnym wschodzie od granic Polski rozciągały się ziemie, które zamieszkiwali Litwini. W XIII wieku utworzyli państwo. Następnie podporządkowali sobie liczne ziemie ruskie. Wielkie Księstwo Litewskie stało się jednym z największych państw w Europie. Rozciągało się od Morza Bałtyckiego aż do Morza Czarnego. Jego stolicą było Wilno. Litwini ze swoimi książętami trwali w pogaństwie. Z tego powodu chrześcijańskie państwa Europy uważały, że należy doprowadzić do przyjęcia chrztu przez książąt litewskich i ich poddanych. Chrystianizacja pogańskiej Litwy stała się pretekstem do najazdów dla Krzyżaków, którzy sąsiadowali z Wielkim Księstwem Litewskim.

Jadwiga i Jagiełło

W 1384 roku królem Polski została Jadwiga Andegaweńska. Miała wówczas 10 lat i nie mogła jeszcze sprawować samodzielnie rządów. Robili to za nią panowie małopolscy. Oni też postanowili, że Jadwiga powinna jak najszybciej wyjść za mąż. Wybór padł na dużo starszego od Jadwigi wielkiego księcia litewskiego Jagiełłę.

Od Piastów do Jagiellonów - drzewo genealogiczne

R1a1o6nfTefc2

Rysunek przedstawia drzewo genealogiczne dynastii Piastów i Jagiellończyków począwszy od Władysława Łokietka aż po dzieci Kazimierza Jagiellończyka (pra-, prawnuki Władysława Łokietka). Na szczycie drzewa znajduje się Władysław Łokietek, król Polski (1320‑1333). Władysław Łokietek był ojcem Kazimierza Wielkiego, króla Polski (1333‑1370) oraz Elżbiety Łokietkówny (1305‑1380), która poślubiła Karola Roberta, króla Węgier (1310‑1342). Ich dzieckiem był Ludwik Węgierski, król Węgier (1342‑1382) i królem Polski (1370‑1382). Córką Ludwika Węgierskiego była Jadwiga, królowa Polski (1384‑1399), która poślubiła Władysława II Jagiełłę, króla Polski (1386‑1434). Dziećmi Jadwigi i Władysława II Jagiełły byli: Władysław III Warneńczyk, król Polski (1424‑1444) i król Polski (1440‑1444) oraz Kazimierz Jagiellończyk, król Polski (1447‑1492). Dziećmi Kazimierza Jagiellończyka byli: Władysław II Jagiellończyk, król Czech (1471‑1516) i król Węgier (1490‑1516), Jan I Olbracht, król Polski (1492‑1510), Aleksander I Jagiellończyk, król Polski (1501‑1506) oraz Zygmunt I Stary, król Polski (1506‑1548).

Unia w Krewie

Jagiełło i panowie małopolscy uzgodnili, że zanim dojdzie do ślubu, Jagiełło, a wraz z nim wszyscy Litwini, przyjmą chrzest. Władca Litwy zobowiązał się odzyskać ziemie utracone wcześniej przez Polskę. Na potwierdzenie tego ustalenia została zawarta w 1385 roku umowa w miejscowości Krewo na Litwie (unia w Krewie). Zgodnie z ustaleniami najpierw przyjął chrzest Jagiełło – nadano mu wtedy imię Władysław, a wraz z nim jego otoczenie. W 1386 roku Władysław Jagiełło poślubił Jadwigę, a następnie został koronowany na króla Polski. Zapoczątkował on w Polsce nową dynastię, która od jego imienia została nazwana dynastią Jagiellonów.
Unia wywołała zaniepokojenie w państwie zakonnym. Litwa przyjęła chrzest z rąk polskich. Odebrało to Krzyżakom pretekst do kolejnych najazdów.

RNwfvWsg3niE8

Zdjęcie dwóch herbów. Z lewej herb Królestwa Polskiego z wizerunkiem orła. Po prawej herb Wielkiego Księstwa Litewskiego z wizerunkiem konia na którym siedzi rycerz - Pogoń. Pod herbami jest data 12 sierpnia i napis zjednoczenie wieczne. Herby oparte są o krzyż do którego doczepiona jest korona. Krzyż powyżej krony jest złamany.

Mąż wielu żon

Pozycja Władysława Jagiełły od początku nie była zbyt mocna. Przede wszystkim przyrodzoną panią Królestwa Polskiego była Jadwiga i nawet po koronacji Litwina zajmowała równorzędną z nim pozycję i z jej zdaniem musiał się on liczyć. Jagiełło był władcą wybranym na drodze elekcji, pochodzącym z obcego kraju, na początku  swoich rządów bez własnego zaplecza politycznego. Pozycja jego uległa jeszcze większemu osłabieniu po śmierci Jadwigi. Odeszła spadkobierczyni Ludwika Węgierskiego i dziedziczna władczyni państwa, nie zostawiając potomka. Prawa do tronu Jagiełły mogły zostać w tej sytuacji zakwestionowane. Litwin wprawdzie pozostał u władzy, ale w zamian musiał pójść na ustępstwa wobec grupy możnowładców. Wzrosło wówczas m.in. znaczenie rady królewskiej, z której zdaniem – mimo że formalnie był to organ doradczy – władca musiał się liczyć.

RcgCanxQr3GTE

Ilustracja przedstawia starszego mężczyznę z brodą i wąsami oraz cztery kobiety w różnym wieku. Mężczyzna stoi pierwszy od lewej strony i zwrócony jest prawym półprofilem w w kierunku niewiast. Panie natomiast stoją jedna obok drugiej, w większości mają twarze zwrócone do widza. Wszystkie postacie mają na głowach korony, mężczyzna trzyma także w prawym ręku berło, w lewym jabłko z krzyżem. Wszystkie kobiety mają tak samo zebrane na bokach włosy, ubrane są w podobne, bogato zdobione suknie. Wyróżnia się z nich jednie pierwsza od lewej, najmłodsza, stojąca najbliżej męża, ponieważ trzyma w dłoniach jabłko atrybut władzy królewskiej.

Dla wzmocnienia swojej pozycji – podobno za radą umierającej Jadwigi – Jagiełło ożenił się z Anną, hrabianką Cilli, wnuczką Kazimierza Wielkiego. Z tego małżeństwa urodziła się w 1408 r. córka Jadwiga. Na zjeździe w Jedlni pięć lat później szlachta uznała ją za następczynię tronu. Kobieta jednak nie gwarantowała przedłużenia dynastii. Wszyscy z niecierpliwością czekali na następcę, tym większą, że król powoli dobiegał starości. Jednak dopiero w  czwartym małżeństwie król doczekał się narodzin synów.

Ćwiczenia

Słownik