Przejdźmy do tematu

R1TFbThrsjlOM

Na zdjęciu wykonanym z góry zaprezentowany został biały stół na którym ułożone zostały słuchawki i kartki z nutami, a także instrumenty muzyczne, takie jak skrzypce, gitara, czy keyboard.

Gust muzyczny czy swój styl słuchania muzyki tworzy się czasami całe życie. Są fani rapu, drugim spodoba się tylko muzyka pop, reszta wysłucha już tylko heavy metalu, a czasami ktoś zatrzyma się na klasycznych brzmieniach.

Pojawia się jednak w życiu każdego, nawet najmniejszego artysty potrzeba wyrażenia siebie poprzez dźwięki.

Poniższy materiał został przygotowany z myślą o stawianiu pierwszych kroków w tworzeniu muzyki. Można w nim znaleźć nowoczesne narzędzia, które pozwolą przybliżyć ten temat.

W materiale zawarto aplikację do tworzenia słuchowisk dostosowaną do poziomu nauki w szkole. Pomocną częścią jest również prezentacja multimedialna z partyturąPartyturapartyturą i animacją, przedstawiająca prosty utwór z fragmentami improwizowanymiImprowizacjaimprowizowanymi i akompaniamentem. Głównym elementem prezentacji jest partytura, przewijająca się w czasie trwania utworu i podświetlająca dźwięki. Ciekawą inspiracją jest również film, będący wywiadem z kompozytorem, a zarazem wybitnym artystą i muzykiem.

RCRdBSdUtl2iL

Na zdjęciu wykonanym w studiu muzycznym uchwycony został moment w którym młoda, szczupła kobieta ubrana w zieloną koszulkę i lekko upiętych jasnych włosach pracuje nad tworzeniem muzyki na specjalistycznym sprzęcie. W pomieszczeniu, które jest wygłuszone specjalną gąbką znajdują się niezliczone sprzęty elektroniczne, z wieloma przyciskami.

Czy będę kompozytorem, jak nie gram i nie śpiewam?

Z pasją słuchasz muzyki. Masz swoją bibliotekę na ulubionych platformach i aplikacjach w telefonie. Po rodzicach lub dziadkach pełne półki płyt CD lub bezcenne obecnie winyle.

A jednak, zostając sam w pokoju zastanawiasz się, czy w dzisiejszym świecie bez znajomości nut i opanowania gry na instrumentach można zacząć przygodę, jaką będzie tworzenie muzyki?

Jak się okazuje wszystko zależy tylko od naszych chęci i zaangażowania. Dzięki wytrwałości, posiadanej wiedzy, a przede wszystkim ciężkiej pracy młodzi artyści i kompozytorzy potrafią zawojować świat!

R1PgAakVR8vcx

Na zdjęciu zaprezentowany został łysy mężczyzna mający około czterdzieści lat, ubrany w białą koszulę. Jego twarz zdobi uśmiech, a prawą rękę ma ugiętą i pstryka palcami do rytmu muzyki. Drugą ręką podtrzymuje swój akordeon, który przesłania praktycznie całą jego klatkę piersiową. Z tyłu na ciemnym tle biją światła reflektorów.

Komponować, mieć pasję, czyli zacząć od...?

Czasami instrument, innym razem KTOŚ - nauczyciel, tutorTutortutor, kolega, idol z ekranu filmu, gry komputerowej lub teledysku ulubionej piosenki staje się inspiracją pierwszych taktów autorskiej muzyki. Nie zawsze jej dźwięki będą pokazane światu, ale są NASZE!

Historia muzyki pokazuje wiele takich losowo odkrytych talentów. Takiego rodzaju „przeoczenie” lub „zapomnienie” pewnie stałoby się w przypadku jednego z największych twórców muzycznych świata – Jana Sebastiana Bacha (1685 – 1750), gdyby nie słynny romantyczny kompozytor i autor Marsza weselnego - Feliks Mendelssohn‑Bartholdy (1809 – 1847). [czytaj: feliks mendelson bartodi]

Już jako dwudziestolatek Mendelssohn [czytaj: mendelson]dyrygował przygotowaną przez siebie i na nowo odkrytą dla publiczności Pasją według św. Mateusza Jana Sebastiana Bacha. W owych czasach zapanowała wręcz swoista moda na twórczość barokowego Mistrza – Bacha. Jeden z piewców literackich epoki romantyzmu Johann Wolfgang Goethe [czytaj: johan wolfgang guter] stwierdził, że: Słuchając muzyki Bacha czujemy się, jakbyśmy znaleźli się w czasie, gdy Bóg stwarzał świat.

R1877Xyea2KL3

Czarno biały rysunek wykonany w 1837 roku przedstawia młodego mężczyznę o kręconych włosach i wysokim czole. Jego twarz zdobi delikatny uśmiech. Usta ma wąskie a nos długi i pociągły. Mężczyzna jest elegancko ubrany, a pod szyją znajduje się czarna mucha dodająca mu powagi.

Ta historia – jak wiele innych, pokazuje konsekwencję w działaniu i dążeniu do określonego celu. Tutaj tym celem było pokazanie muzyki zapomnianego, a jakże wielkiego kompozytora. Ilu jest takich (kompozytorów lub wykonawców), których odkrywamy po jakimś czasie i stanowią dla nas pasję życia? Nie zawsze jest to jednak osoba, czasami jest to utwór, innym razem wydarzenie, koncert przeżyty wraz z grupą przyjaciół. Zmienia nasze życie i daje przypływ pozytywnej i twórczej energii.

Czas tworzenia, czas istnienia

Tworzenie utworu muzycznego to trudna sztuka komponowania, dlatego można zacząć od czegoś łatwiejszego, a zarazem bardzo przydatnego. W niektórych szkołach działają szkolne radiowęzły, które na przerwach mogą prezentować listy przebojów oraz ulubione piosenki. Jeśli w waszej szkole radiowęzeł nie działa, lub nie działa tak jakbyście chcieli, to poniższa aplikacja jest odpowiedzią na wasze potrzeby. Za pomocą aplikacji stworzycie swoje pierwsze słuchowisko.

Uzupełnieniem powyższej aplikacji będzie prezentacja multimedialna, zawierająca partyturę i animację, dzięki której prosty utwór zostanie pokazany wraz z propozycją poddania go improwizacji i akompaniamentu.

Komponowanie z użyciem rytmu

No dobrze, do komponowania można użyć naprawdę wielu rzeczy, ale co z instrumentami?

Przed wieloma wiekami, jeszcze w prehistorii nie było instrumentów muzycznych. Można jednak przypuszczać, iż nasi dalecy przodkowie i tak starali się składać dźwięki w proste utwory. Jest wiele teorii na ten temat, które przypominają nam, że w świecie natury, wokół nas, dźwięków oraz muzyki jest mnóstwo; można tu przytoczyć dość uniwersalne dla większości miejsc na świecie śpiewy ptaków.

Wiele teorii na temat muzyki w prehistorii zakłada, że nasi dalecy przodkowie rozpoczęli od śpiewu oraz bardzo prostych instrumentów perkusyjnych. I tymi drugimi zaraz się zajmiemy.

Śpiew jest o tyle wygodny, że nie wymaga żadnego sprzętu. Ale tak naprawdę ciała można używać również jako instrumentu perkusyjnego: za pomocą klaśnięć, pstryknięć, tupnięć, uderzeń o kolana, klatkę piersiową, szurania nogami czy syczenia da się stworzyć bardzo proste utwory.

R1XLYPlmkp2sk

Ilustracja przedstawiająca od lewej: dłonie, które klaszczą, następnie pstrykające palce, następnie uderzanie dłonią o kolano, następnie tupnięcie butem. Tło jest białe.

Dźwięki, które można wydobyć z własnego ciała bez instrumentu

Oczywiście dźwięki można, a nawet należy połączyć: szuranie, klaskanie czy gwizdanie będą dobrze się razem łączyć, a po chwili ćwiczeń mogą dać naprawdę zaskakujące rezultaty. Warto wtedy zapamiętać lub zapisać prosty, stworzony utwór, by z ćwiczenia oraz improwizacji stał się czymś, co można komuś pokazać oraz powtórzyć.

Na użyciu ciała jako instrumentu cała zabawa nie musi się jednak skończyć. Można przecież wykorzystać proste instrumenty, które nie wymagają wielu ćwiczeń, by poprawnie na nich zagrać i stworzyć coś interesującego.

Instrumentarium Orffa

R1Di8CVoHqALJ

Ilustracja przedstawia wiele instrumentów. Jest to duży bęben, grzechotki, talerze, dzwonki, mniejsze bębny, tamburyn i inne. Instrumenty znajdują się na białym tle.

Carl Orff stworzył zestaw instrumentów, który miał umożliwić praktycznie każdemu – a przede wszystkim osobom w jak najmłodszym wieku – zabawę za pomocą muzyki. Dla dzieci w wieku przedszkolnym taki zestaw pomaga oswoić się z pierwszymi dźwiękami, ale nie jest powiedziane, że nie można z niego skorzystać później.

W skład instrumentarium wchodzi wiele instrumentów: bębenki, tamburyna, grzechotki czy dzwonki chromatyczne. Poniżej znajdują się zdjęcia najpopularniejszych instrumentów z instrumentarium Orffa.

RMZDaRbo1GQ1W

Na zdjęciu znajduje się czarny, błyszczący bęben, obity skórą w jasnym kolorze. Na górze części skórzanej ma czarny napis YAMAHA. Bęben podtrzymuje czarna rama z małymi kółkami na czterech jej bokach. W tle siedzą ludzie z innymi instrumentami w rękach.

RUvBn1RRrcRhg

Zdjęcie przedstawia chłopca trzymającego w rękach tamburyn. Jest to płaski, okrągły instrument z naciągniętą na górną część skórą. Pod spodem znajdują się wysunięte do połowy, małe, metalowe talerze.

RvauluTOQooUG

Zdjęcie przedstawia marakasy, czyli dwa identyczne drewniane instrumenty w obłym kształcie, z podłużną rączką. Obłe elementy pomalowane są czerwoną i zieloną farbą z detalami w kształcie palmy.

R1bOKd1wVRPMp

Zdjęcie przedstawia ksylofon, jest to podłużny, drewniany instrument stojący na stojaku. Ksylofon zawiera dwa rzędy podłużnych sztabek. Górny rząd zawiera sztabki pogrupowane po dwie lub trzy, z przerwami pomiędzy grupami. Dolny rząd to sztabki ułożone ciągiem, od największej do najmniejszej. Na sztabkach leżą dwie pary drewnianych pałek.

RwIVKyTlWMtwn

Zdjęcie przedstawia dzwonki chromatyczne, jest to podłużny instrument z dwoma rzędami sztabek. Sztabki są metalowe. Górny rząd przedstawia sztabki pogrupowane po dwie lub trzy. Dolny rząd to sztabki ułożone ciągiem, od największej do najmniejszej. Rama instrumentu jest drewniana.

Wszystkie te instrumenty są bardzo proste w obsłudze, natomiast potrafią przynieść naprawdę ciekawe efekty. Błędem też byłoby traktowanie ich jako instrumentów „dziecięcych”; może gra się na nich stosunkowo łatwo, jednak są to standardowe, pełnoprawne instrumenty. Tamburyn był używany w ludowej muzyce hiszpańskiej (i jest po dziś dzień), ksylofon ma swoje miejsce w klasycznych utworach, a bęben wielki w zestawie perkusyjnym zespołów rockowych czy popowych.

Za pomocą tych instrumentów można stworzyć pełnoprawną kompozycję: albo tylko rytmiczną, korzystając np. z bongosów, djembe, bębna wielkiego, tamburyna czy marakasów lub grzechotek, albo z melodią, którą można skomponować na dzwonkach chromatycznych czy ksylofonie. Nic nie stoi też na przeszkodzie, by wymyślić i zaśpiewać słowa.

Ważną kwestią po stworzeniu utworu jest nie tylko zapisanie lub zapamiętanie, ale też podejście do niego z pewnym dystansem. Dobrze jest ocenić, czy nasza kompozycja jest dobrze ułożona i elementy do siebie pasują. Może jakąś część należy skrócić? Albo przeciwnie: rozwinąć, bo jest nieco ucięta? Czy wszystkie słowa pasują, melodia dobrze się układa, a rytm odpowiednio podkreśla to, co chcieliśmy uzyskać? Czasem warto spojrzeć na utwór z perspektywy czasu, żeby zobaczyć, czy na pewno jest dokładnie taki, jaki sobie założyliśmy.

Pierwsze utwory stworzone w taki sposób mogą być proste, ale to tylko wstęp; z czasem dojdzie do tego doświadczenie, umiejętność gry na kolejnych instrumentach lub lepsze opanowanie jednego z nich, być może wymiana zdań z innymi osobami, które próbują coś stworzyć. Komponowanie brzmi jak coś podniosłego, bardzo skomplikowanego i mistrzowskiego. Często tak jest, ale nigdy nie można zapominać, że w jakiś sposób trzeba zacząć, a dzięki praktyce można osiągnąć naprawdę wspaniałe rezultaty.

Ćwiczenie

Ćwiczenie 4

Poniższy obrazek pokazuje najprostsze sposoby wykorzystania brzmienia naszego ciała. Podpisz je oraz opisz dwa inne przykłady pokazania dźwięków body percussionBody percussionbody percussion [czytaj: bodi perkuszyn].

RGhd4SmWZTe4b

Ilustracja przedstawiająca od lewej: dłonie, które klaszczą, następnie pstrykające palce, następnie uderzanie dłonią o kolano, następnie tupnięcie butem. Tło jest białe.

R1ALmoFVum8pk

(Uzupełnij).

Pokaż podpowiedź

Przyjrzyj się ilustracji i nazwij czynności wykonywane na nich.

Pokaż odpowiedź

• Klaskanie w dłonie;

• Pstrykanie palcami;

• Uderzanie dłońmi o kolana;

• Tupanie nogami. Dwie dodatkowe to:

• Uderzanie dłońmi lub pięściami w klatkę piersiową,

• Delikatne uderzanie w policzki dłońm.

Ćwiczenie 4

Scharakteryzuj pojęcie body percussion i wymień jego przykłady.

R1AwqjG4mSybd

(Uzupełnij).

Pokaż podpowiedź

Odpowiedź znajduje się w samej nazwie pojęcia.

Pokaż odpowiedź

Body percussion [czytaj: bodi perkuszyn] to technika muzyczna, w której dźwięki i rytm są tworzone poprzez wykorzystanie części ciała, takich jak dłonie, nogi, klatka piersiowa, policzki itp., bez użycia tradycyjnych instrumentów muzycznych.

Ćwiczenie 5

Wpisz nazwy przynajmniej czterech instrumentów znajdujących się na ilustracji.

R18hNx8zRqsHJ

Ilustracja przedstawia wiele instrumentów. Jest to duży bęben, grzechotki, talerze, dzwonki, mniejsze bębny, tamburyn i inne. Instrumenty znajdują się na białym tle.

R1Djl5yDlOuzf

(Uzupełnij).

Pokaż podpowiedź

Na ilustracji Instrumentarium Orffa składa się z instrumentów perkusyjnych i dzwonków.

Pokaż odpowiedź

Na ilustracji widoczne są:

• tamburyn;

• dzwonki chromatyczne;

• ksylofon;

• guiro (w formie ryby);

• talerze perkusyjne;

• różnego rodzaju bębenki;

• bęben wielki,

• pudełka akustyczne.

2

Ćwiczenie 6

Przyjrzyj się ilustracji, a następnie uzupełnij zdania.

R1IekhMRzdfGH

Ilustracja do ćwiczenia nr 5, online‑skills, CC BY 3.0

R1E739l25IS4O

Przedstawiona ilustracja stanowi instrumentarium Tu uzupełnij. Największym zaprezentowanym instrumentem jest Tu uzupełnij. Drewniane sztabki zawiera Tu uzupełnij, a podobne do grzechotki, z drewnianymi rączkami i czerwono polakierowanymi główkami są Tu uzupełnij.

Przedstawiona ilustracja stanowi instrumentarium Tu uzupełnij. Największym zaprezentowanym instrumentem jest Tu uzupełnij. Drewniane sztabki zawiera Tu uzupełnij, a podobne do grzechotki, z drewnianymi rączkami i czerwono polakierowanymi główkami są Tu uzupełnij.

R1Y26aP6uphts2

Ćwiczenie 6

Zaznacz prawidłową odpowiedź na pytanie. Jaki instrument łączy dwóch kompozytorów przedstawionych w filmie, to jest: Marcina Wyrostka oraz Astora Piazzollę [czytaj: astora piaccolę]? Możliwe odpowiedzi: 1. Akordeon, 2. Harmonijka ustna, 3. Bandoneon, 4. Gitara akustyczna

Słownik pojęć