Różne rodzaje głosek
Warto wiedzieć!
Porozumiewanie się należy do jednej z najważniejszych umiejętności człowieka. Nie byłoby ono jednak możliwe, gdyby nie narządy mowy, umożliwiające wydawanie dźwięków. To właśnie dzięki nim, człowiek jest w stanie sformułować swoją myśl na głos i przekazać ją innym. Komunikacja, co ważne, wpływa także na rozwój mózgu, procesów myślowych oraz umiejętności interpersonalnychinterpersonalnych człowieka. Z tego powodu tak ważna jest znajomość i rozumienie dźwięków mowy.
E – podniebienie twarde, F – dziąsła, G – zęby, H – wargi
Zapoznaj się z animacją o powstawaniu dźwięków mowy i wykonaj polecenia.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RUWKBakrBHyWz
Animacja dotycząca powstawania dźwięków mowy.
Przygotuj materiał edukacyjny dla koleżanek i kolegów w klasie. Stwórz rysunkową notatkę, której tematem będą głoski i litery. Zadbaj, aby przystępny i ciekawy sposób objaśniała różnice między głoską a literą.
Przygotuj materiał edukacyjny dla koleżanek i kolegów w klasie. Stwórz notatkę, której tematem będą głoski i litery. Zadbaj, aby przystępny i ciekawy sposób objaśniała różnice między głoską a literą.
Przyjrzyj się w lusterku swoim narządom mowy. Nazwij te, które możesz zobaczyć.
Odpowiedz, które z narządów mowy są ruchome, a które nieruchome?
Mężczyźni mają na szyi wyraźnie widoczną pod skórą, wystającą chrząstkę,
tzw. jabłko Adama. Według legendy to pozostałość po grzechu pierworodnym. Kiedy Adam zjadł zakazany owoc z drzewa poznania dobra i zła, kawałek jabłka utkwił mu w gardle.
Stań przed lustrem i wypisz nazwy narządów mowy, które widzisz.
Wypisz narządy mowy, które można dotknąć.
Gdy wiązadła głosowe są rozsunięte, powietrze przepływa swobodnie i nie wywołuje ich drgania. Powstają wówczas 1. głoski ustne, 2. głoski twarde, 3. głoski bezdźwięczne, 4. głoski miękkie, 5. głoski nosowe, na przykład „t”, „p”, „s”, „ć”, „k”.
Gdy podczas przepływania przez jamę ustną powietrza środkowa część języka nie unosi się do góry, powstają 1. głoski ustne, 2. głoski twarde, 3. głoski bezdźwięczne, 4. głoski miękkie, 5. głoski nosowe, na przykład „b”, „t”, „n”, „s”, „h”.
Gdy środkowa część języka unosi się, zbliżając do podniebienia miękkiego, powstają 1. głoski ustne, 2. głoski twarde, 3. głoski bezdźwięczne, 4. głoski miękkie, 5. głoski nosowe, na przykład „ń”, „ć”, „ś”, „dź”.
Gdy języczek przylega do ściany gardła, to powietrze przepływa wyłącznie przez jamę ustną. Powstają wówczas 1. głoski ustne, 2. głoski twarde, 3. głoski bezdźwięczne, 4. głoski miękkie, 5. głoski nosowe, na przykład „o”, „i”, „f”, „s”, „b”.
Gdy języczek nie przylega do ściany gardła, część powietrza przedostaje się do jamy ustnej, a część do jamy nosowej. Powstają wtedy 1. głoski ustne, 2. głoski twarde, 3. głoski bezdźwięczne, 4. głoski miękkie, 5. głoski nosowe, np. „m”, „n”, „ą”, „ę”.
Patrząc w lusterko, wymów wszystkie samogłoski. Na podstawie obserwacji uzupełnij wnioski.
Przy wymawianiu samogłoski ............ usta są najbardziej zaokrąglone.
Najszerzej otwiera się usta, wymawiając samogłoskę .............
„Uśmiechasz się”, gdy wypowiadasz samogłoskę .............
Patrząc w lusterko, wymów spółgłoski: s, b, r, ch, w. Na podstawie obserwacji uzupełnij wnioski.
Powietrze przeciska się przez zbliżone wargi podczas wymawiania spółgłoski .............
Język wprawiasz w drgania, gdy wymawiasz spółgłoskę .............
Podczas wymawiania spółgłoski ............ czubek języka i przednie zęby tworzą szczelinę.
Napisz opowiadanie o powietrzu, które podróżuje przez różne narządy mowy, przemienia się w dźwięk.
W języku polskim ośrodkiem każdej sylaby jest samogłoska. Spółgłoski nie tworzą sylab, czyli są niesylabiczne. Do wyjątków należą słowa takie jak pst, brr itp., w których elementem sylabicznym są spółgłoski s i r. W niektórych językach słowiańskich, np. w języku czeskim, spółgłoski mogą tworzyć sylaby. Wyrazy čtvrt – ćwierć, vlk – wilk są jednosylabowe – sylabę tworzą tu spółgłoski r i l.
Przygoda z sylabami zaczyna się już w przedszkolu. To wtedy dzieci uczą się dzielić wyrazy na mniejsze części, recytując wierszyki lub śpiewając piosenki. Sylaby to podstawowe części wyrazu.
Wymień wszystkie samogłoski, które występują w języku polskim.
Wypisz z podanych niżej wyrazów jak najwięcej jednosylabowych rzeczowników, które się w nich ukryły.
policzek, przesłuchanie, okładka, plaster, prorok, porzeczka, człowiek, kotara, krasnal, pasta, powieść
W poniższych zdaniach podziel wyrazy na sylaby. Podaj liczbę sylab występującą w każdym zdaniu.
Ciocia Celina ciągnie kota za ogon.
Dziadek Ignacy kopie kamień.
Babcia Basia głośno siorbie kisiel.
Wypisz z podanych zdań osobno sylaby, w których litera „i” pełni funkcję samogłoski i sylaby, w których litera „i” pełni funkcję zmiękczenia.
Cio - cia Ce - li - na ciąg - nie ko - ta za o - gon.
Dzia - dek Ig - na - cy ko - pie ka - mień.
Bab - cia Ba - sia głoś - no sior - bie ki - siel.
Wymyśl jak najwięcej wyrazów, które będą pasowały do poniższych opisów.
Znajdź podane poniżej wyrazy w słowniku ortograficznym i wyszukaj w nim wszystkie miejsca poprawnego ich przenoszenia do następnej linijki.
Hanna,
lekki,
poddany,
nadruk,
przedsprzedaż,
kropka,
auto,
litera,
Maurycy,
reumatyzm.
Sprawdź, czy umiesz!
Czy potrafisz starannie mówić po polsku? Sprawdź swoją dykcję. Przeczytaj jak najwyraźniej podane niżej zdania. Uwaga! Nie połam sobie języka.
Czy trzy cytrzystki grają na cytrze? Czy druga chrzan trze, a trzecia łzy trze?
Chrząszcz brzmi w trzcinie w Szczebrzeszynie, strząsa skrzydła z dżdżu. A trzmiel w puszczy, tuż przy Pszczynie, straszny wszczyna szum...
Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego.
Trzy wszy, w szwy się zaszywszy, szły w szyku po trzy wszy.
Odszukaj w dostępnych źródłach (np. w internecie) przykłady wyrazów, które mają więcej niż dziesięć liter (np. Szczebrzeszyn). Zapisz je poniżej.
Ułóż krótki wierszyk, w którym zawrzesz najważniejsze informacje o powstawaniu dźwięków mowy. Zadbaj, aby był on łatwy do zapamiętania i mógł być pomocą w nauce i utrwaleniu wiadomości.
Słownik
najmniejszy element dźwiękowej formy wypowiedzi
dotyczący stosunków między poszczególnymi osobami
dostosowanie siły, wysokości i barwy głosu do treści wypowiadanych słów